Επιληψία: Πώς εκδηλώνεται και από τι προκαλείται

Η επιληψία είναι μία χρόνια κατάσταση όπου εμφανίζονται επαναλαμβανόμενα επεισόδια επιληπτικής κρίσης, λόγω μιας υπάρχουσας εγκεφαλικής βλάβης. Η επιληπτική κρίση είναι ένα επεισόδιο ανώμαλης ηλεκτρικής δραστηριότητας σε κάποιο σημείο του εγκεφάλου, το οποίο μπορεί να προκαλέσει απώλεια των αισθήσεων ή σπασμούς, αλλά και μια σειρά από άλλα νευρολογικά συμπτώματα.

Σε γενικές γραμμές τα νευρικά κύτταρα (ή νευρώνες), υπό φυσιολογικές συνθήκες, παράγουν ηλεκτροχημικές ώσεις οι οποίες μεταφέρονται και επιδρούν σε άλλα νεύρα, μύες και αδένες, παράγοντας έτσι σκέψεις, αισθήσεις και διάφορες δράσεις.

Κατά την επιληπτική κρίση διαταράσσεται η φυσιολογική λειτουργία των νευρώνων, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μη φυσιολογικών αισθήσεων, συναισθημάτων, συμπεριφοράς, ή καμιά φορά, εμφάνιση σπασμών και απώλεια της συνείδησης. Κατά τη διάρκεια μιας επιληπτικής κρίσεως οι νευρώνες μπορεί να λειτουργούν με συχνότητες μέχρι 500 παλμούς το δευτερόλεπτο, πολύ ταχύτερα από το φυσιολογικό. Σε μερικούς ανθρώπους αυτό συμβαίνει μόνο περιστασιακά, ενώ σε άλλους μπορεί να εμφανίζεται μέχρι και εκατοντάδες φορές την ημέρα.

Ποιες μορφές μπορεί να έχει μια επιληπτική κρίση;

Η επιληπτική κρίση μπορεί να έχει πάρα πολλές μορφές, ανάλογα με το σημείο του εγκεφάλου που σχετίζεται. Μια βλάβη στο κέντρο που ελέγχει την κίνηση στο χέρι θα προκαλέσει σπασμούς στο χέρι και ούτω καθεξής. Όταν η ανώμαλη ηλεκτρική δραστηριότητα επεκταθεί και στα 2 ημισφαίρια του εγκεφάλου, η επιληπτική κρίση γενικεύεται και τότε έχουμε απώλεια των αισθήσεων.

Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί με τα εξής:

1. Σπασμούς, όπως προαναφέρθηκε, είτε κλονικούς (όταν δηλαδή τρέμουν τα χέρια ή και τα πόδια), είτε τονικούς (όταν τα χέρια ή τα πόδια μένουν καθηλωμένα σε σύσπαση), είτε μυοκλονικούς (σαν τινάγματα).
2. Αισθητικές διαταραχές, όπως μουδιάσματα ή αίσθηση ηλεκτρικού ρεύματος.
3. Οπτικές διαταραχές, όπως λάμψεις ή ζιγκ-ζαγκ.
4. Ακουστικές διαταραχές, όπως απλοί ήχοι ή ακόμα και μουσικά κομμάτια.
5. Γρήγορο ανοιγοκλείσιμο των ματιών (σπασμοί στους βλεφαρικούς μυες) ή βολβοστροφή (όταν «γυρίζουν τα μάτια»).
6. Περίεργη αιφνίδια συμπεριφορά, δηλαδή ο ασθενής καθηλώνει το βλέμμα του «σαν χαμένος», κάνει αυτόματες στερεοτυπικές κινήσεις όπως τρίβει τα χέρια του, κάνει σαν να μασάει, περπατάει γύρω γύρω σαν σε κύκλο, κλπ.
7. Απώλεια ούρων ή και κοπράνων, δάγκωμα της γλώσσας.
8. Οσφρητικές διαταραχές, όπως αίσθηση άσχημης μυρωδιάς.
9. Εμφάνιση σπάνιων μορφών, όπως το deja vu, κλπ.
10. Η ατονική κρίση όπου χάνεται αιφνίδια ο μυϊκός τόνος σε όλο το σώμα και ο ασθενής πέφτει στο έδαφος.
11. Δυσκολία στην ομιλία, μπέρδεμα, σταμάτημα της ομιλίας, σιελόρροια, μασητικοί ήχοι και κινήσεις, τρίξιμο των δοντιών.

Τι προηγείται της επιληπτικής κρίσης και τι ακολουθεί

Υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά συμπτώματα που εκδηλώνονται σε ορισμένους ασθενείς, οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι θα ακολουθήσει η “κυρίως” κρίση. Τέτοια συμπτώματα είναι οι στομαχικές ενοχλήσεις, οι περίεργες μυρωδιές, οι οπτικές διαταραχές, η ευχάριστη ή δυσάρεστη αίσθηση, ο φόβος ή πανικός, η ζάλη, ο πονοκέφαλος ή και η ναυτία.

Μπορεί πάντως να σταματήσει απότομα και ο ασθενής να επανέλθει στην πρότερη κατάσταση, χωρίς μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις να έχει συνείδηση του τι συνέβη. Σε άλλες περιπτώσεις ο ασθενής «βγαίνει» σταδιακά από την κρίση με συμπτώματα όπως ζάλη, πονοκέφαλο, υπνηλία, φόβο, σύγχυση, δίψα, αίσθημα ντροπής, μυϊκή αδυναμία, δυσκολία στην ομιλία κλπ.

Από τι προκαλείται

Η διαταραχή του ρυθμού λειτουργίας των νευρώνων στις μισές από τις περιπτώσεις είναι αγνώστου αιτιολογίας. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις μπορεί να οφείλεται σε λοίμωξη, σε τραυματισμό ή σε άλλα γνωστά προβλήματα.

Όσον αφορά την κληρονομικότητα, φαίνεται ότι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους για την εκδήλωση της. Μερικοί τύποι επιληψίας έχει βρεθεί ότι οφείλονται σε συγκεκριμένο γονίδιο. Πολλοί άλλοι τύποι έχουν την τάση να διατρέχουν κατά οικογένειες, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα γονίδια επηρεάζουν την εκδήλωση της επιληψίας.

Άλλες εμφανείς αιτίες που προκαλούν επιληψία είναι διάφοροι όγκοι του εγκεφάλου, ο αλκοολισμός, καθώς και η νόσος Αλτσχάιμερ. Επίσης, διάφορα εγκεφαλικά και καρδιακά επεισόδια που προκαλούν στέρηση οξυγόνου στον εγκέφαλο, μπορούν να προκαλέσουν σε μερικές περιπτώσεις κρίσεις επιληψίας. Επίσης, η μηνιγγίτιδα, το AIDS, η ιογενής εγκεφαλίτιδα και άλλες λοιμώδεις ασθένειες μπορούν να οδηγήσουν σε επιληψία, όπως και ο υδροκέφαλος, ο αυτισμός, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η εγκεφαλική παράλυση, το σύνδρομο Landau-Kleffner, η νευροϊνωμάτωση, η νευρο-κυστικέρκωση (παρασίτωση), η δυσανεξία στην γλουτένη, οι δηλητηριάσεις (μόλυβδος, μονοξείδιο, κλπ), τα φάρμακα (υπερδοσολογία αντικαταθλιπτικών, ναρκωτικά, υπερβολικό κάπνισμα), η έλλειψη ύπνου, οι ορμονικές διαταραχές, το στρες και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

Αντιμετώπιση

Προς το παρόν η επιληψία δεν μπορεί να ιαθεί πλήρως, ωστόσο για μερικά επιληπτικά άτομα ουσιαστικά εξαφανίζεται. Είναι πάντως πιθανό οι σπασμοί τους να μειωθούν ή και να διακοπούν τελείως με την πάροδο του χρόνου. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί εάν η επιληψία ελέγχεται καλώς με τη βοήθεια φαρμάκων ή εάν ο ασθενής έχει υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για την επιληψία. Οι λύσεις αυτές εξαρτώνται από το είδος και τη συχνότητα των κρίσεων.