Διαβήτης: Κάθε πότε πρέπει να γίνεται η μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης

Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι μια μορφή της αιμοσφαιρίνης που χρησιμοποιείται για να καθορίσει πως ήταν η μέση τιμή γλυκόζης στο αίμα μας περίπου τους τελευταίους 3 μήνες. Ιατρικά συμβολίζεται HbA1C ή απλά A1C, ενώ ορισμένοι την αναφέρουν απλώς ως γλυκοζυλιωμένη.

Η αιμοσφαιρίνη είναι ουσία που βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος. Κύριο έργο της είναι να μεταφέρει μέσω της κυκλοφορίας του αίματος οξυγόνο στους ιστούς.

Η γλυκόζη (ή αλλιώς σάκχαρο) συνδέεται με την αιμοσφαιρίνη (μια πρωτεΐνη του αίματος) και σχηματίζει τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, η οποία και παραμένει αδιάσπαστη σε όλη τη διάρκεια της ζωής του αιμοσφαιρίου, δηλαδή περίπου 120 ημέρες και στη συνέχεια καταστρέφεται στο σπλήνα.

Που χρησιμεύει

Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη επηρεάζεται από τις τιμές σακχάρου όλου του 24ώρου των τελευταίων 120 ημερών. Έτσι σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη μετράται για να ελεγχθεί το πόσο καλά είναι ρυθμισμένο το σάκχαρο. Όσο πιο κοντά στο φυσιολογικό ποσοστό είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, τόσο πιο καλή είναι η ρύθμιση του διαβήτη. Όταν το ποσοστό είναι μεγαλύτερο, ο γιατρός και ο ασθενής πρέπει να αυξήσουν τις προσπάθειές τους ώστε η ρύθμιση του σακχάρου να είναι καλύτερη. Για τις εγκύους με διαβήτη η εξέταση πρέπει να γίνεται συχνότερα για πιο στενή παρακολούθηση.

Επίσης, η διατήρηση των επιπέδων γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κοντά στο φυσιολογικό προφυλάσσει τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη από την ανάπτυξη επιπλοκών σχετιζόμενων με τη νόσο τους όπως νεφρική νόσο, διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και νευροπάθεια. Ακόμη έχει αποδειχθεί πως για τους νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη η ικανοποιητική ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου προφυλάσσει από την ανάπτυξη καρδιαγγειακών συμβάντων όπως εμφράγματα ή εγκεφαλικά επεισόδια.

Τα επιθυμητά επίπεδα

Τα επιθυμητά επίπεδα εξαρτώνται από το λόγο για τον οποίο γίνεται η εξέταση:

1. Αν η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης είναι ίση ή μεγαλύτερη από 6.5 σημαίνει πως ο ασθενής πιθανότατα έχει σακχαρώδη διαβήτη, αλλά θα πρέπει να επαναλάβει την εξέταση άλλη μία φορά για επιβεβαίωση.
2. Αν γίνεται για τη διάγνωση σχετικά με το αν ένας ασθενής έχει σακχαρώδη διαβήτη, η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης θα πρέπει να είναι κάτω από 6.
3. Αν η εξέταση γίνεται για τον έλεγχο της επιτυχίας της χορηγούμενης αγωγής σε ασθενή με γνωστό σακχαρώδη διαβήτη η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη θα πρέπει να είναι κατά κανόνα κάτω από 7. Είναι όμως σημαντική η εξατομίκευση του στόχου για την τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης για κάθε ασθενή,  καθώς είναι αναγκαίο σε πολλές περιπτώσεις να επιζητούνται χαμηλότερα ή σπανίως υψηλότερα επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.
4. Αν η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης είναι μεταξύ 5.7 και 6.4 ο ασθενής διατρέχει μεγάλο κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη και θα πρέπει να ενθαρρυνθεί στην υιοθέτηση συνηθειών που θα τον βοηθήσουν να προλάβει την εμφάνιση του (για παράδειγμα έναρξη άσκησης και προσπάθεια απώλειας βάρους αν είναι υπέρβαρος).

Σημειώνεται ότι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη αυξάνεται ψευδώς σε συγκεκριμένες παθολογικές καταστάσεις όπως η νεφρική ανεπάρκεια, ο χρόνιος αλκοολισμός και η υπερτριγλυκεριδαιμία, ενώ ψευδώς ελαττωμένα επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης παρατηρούμε σε περιπτώσεις οξείας ή χρόνιας απώλειας αίματος, σε δραπανοκυτταρική αναιμία και σε ασθενείς με μεσογειακή αναιμία.

Πόσο συχνά θα πρέπει να γίνεται η μέτρηση της

Η συχνότητα μέτρησης της γλυκοζυλιωμένης εξαρτάται από το αν ο ασθενής πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη και από την τιμή της τελευταίας μέτρησής του.

1. Αν η εξέταση έγινε για να ελεγχθεί η ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη ήταν μικρότερη από 5.7 (που σημαίνει πως ο ασθενής δεν έχει σακχαρώδη διαβήτη) η μέτρηση θα πρέπει να επαναληφθεί μετά από 3 έτη, εκτός αν ο θεράπων ιατρός κρίνει διαφορετικά ή προκύψουν νέα δεδομένα (π.χ σημαντική πρόσληψη βάρους, ακινητοποίηση, λήψη γλυκοκορτικοειδών).
2. Αν πρόκειται για ασθενή με γνωστό σακχαρώδη διαβήτη χωρίς ικανοποιητική ρύθμιση ή με πρόσφατη αλλαγή της χορηγούμενης αγωγής η μέτρηση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά τρίμηνο.
3. Αν πρόκειται για ασθενή με γνωστό σακχαρώδη διαβήτη με ικανοποιητική ρύθμιση η μέτρηση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά εξάμηνο.
4. Αν η εξέταση έγινε για να ελέγξουμε την ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη ήταν μεταξύ 5.7 και 6.4 (που σημαίνει πως ο ασθενής δεν τώρα έχει σακχαρώδη διαβήτη αλλά βρίσκεται σε σημαντικό κίνδυνο εμφάνισης στο μέλλον) η μέτρηση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ετησίως.

Συμπεραίνεται ότι για τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη με την προσπάθεια τους, την επίβλεψη και συνεργασία του διαβητολόγου τους μπορούν να διατηρήσουν επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης που θα τους χαρίσουν χρόνια ζωής.