Τι πρέπει να γνωρίζουν οι άντρες για το PSA και τον προστάτη

Το προστατικό αντιγόνο PSA είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται από τον προστάτη και ρευστοποιεί το σπέρμα, ώστε να μπορούν τα σπερματοζωάρια να «τρέξουν» και να γονιμοποιήσουν το ωάριο.

Ο προστάτης είναι ένας αδένας που βρίσκεται στη βάση της ουροδόχου κύστεως και περιβάλλει το αρχικό τμήμα της ουρήθρας. Η ακριβής του λειτουργία δεν έχει καθοριστεί, αλλά η κύριά του είναι η παραγωγή υγρού που αναμιγνύεται με το σπέρμα. Οι εκκρίσεις του περιλαμβάνουν θρεπτικά συστατικά για τα σπερματοζωάρια και πρωτεάσες που υγροποιούν το σπέρμα. Σταδιακά υπερτρέφεται με την ηλικία και μπορεί να εμποδίσει την ομαλή έξοδο των ούρων από την κύστη.

Όσον αφορά το αντιγόνο PSA, υπάρχει σε μικρή ποσότητα φυσιολογικά σε κάθε άνδρα, εξαιτίας των προστατικών κυττάρων που φυσιολογικά πεθαίνουν και το ελευθερώνουν στην κυκλοφορία. Συνεπώς η ανίχνευση μικρής ποσότητας που εξαρτάται από το μέγεθος του προστάτη (που συμβαδίζει με την ηλικία) είναι φυσιολογική.

Τα υψηλά επίπεδα όμως του PSA στο αίμα μπορεί να υποδηλώνουν την ύπαρξη καρκίνου στον προστάτη. Ωστόσο και άλλες παθήσεις μπορεί να αυξήσουν την τιμή του, όπως η καλοήθης υπερπλασία και η φλεγμονή του προστάτη. Η μεγαλύτερη ποσότητα του PSA που κυκλοφορεί στο αίμα είναι συνδεδεμένο με κάποιες πρωτεΐνες ενώ μια μικρή ποσότητα κυκλοφορεί σαν ελεύθερο.

Πότε πρέπει να γίνεται η εξέταση του PSA

Το Ινστιτούτο Μελέτης Ουρολογικών Παθήσεων (ΙΜΟΠ) προειδοποιεί ότι η έγκαιρη διάγνωση  είναι σημαντική για μια αποτελεσματική θεραπεία. Τα επίπεδα του PSA είναι αυξημένα στο αίμα των ασθενών με καρκίνο προστάτη. Η εξέταση εφαρμόζεται στα πλαίσια του προληπτικού ελέγχου ασυμπτωματικών αντρών ώστε να βρεθεί ο καρκίνος σε πολύ πρώιμα στάδια. Η τιμή του προστατικού αντιγόνου θα πρέπει να συνδυάζεται με την δακτυλική εξέταση του προστάτη που γίνεται από το ορθό – το τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου πριν τον πρωκτό.

Στην περίπτωση που ο ασθενής έχει διαγνωσθεί με καρκίνο του προστάτη, η εξέταση του PSA είναι χρήσιμη διότι:

1. Μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό να αποφασίσει πότε είναι ο κατάλληλος χρόνος για έναρξη κάποιας θεραπείας.
2. Να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητας της θεραπείας.
3. Να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση της υποτροπής του καρκίνου σε ασθενή ο οποίος έχει λάβει θεραπεία.

Ποιες καταστάσεις επηρεάζουν το PSA

Το ΙΜΟΠ εξηγεί ότι δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία για την εξέταση, ούτε ο ασθενής να παραμείνει νηστικός για να δώσει δείγμα αίματος. Ωστόσο θα πρέπει να γνωρίζεται ότι οι παρακάτω καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν την τιμή του:

1. Η εκσπερμάτιση μεταβάλει την συγκέντρωση του ελεύθερου PSA, οπότε θα πρέπει να υπάρχει μια αποχή 3 ημερών πριν από την εξέταση.
2. Η οξεία προστατίτιδα (λοίμωξη του προστάτη) αυξάνει σημαντικά τις τιμές του PSA. Η εξέταση κατά προτίμηση θα πρέπει να δίνεται ένα μήνα μετά το τέλος της θεραπείας της.
3. Η κυστεοσκόπηση καθώς και οι διαστολές της ουρήθρας αυξάνουν το PSA. Η εξέταση να δίνεται μετά από μία εβδομάδα.

Τα αποτελέσματα

Η τιμή του PSA μετριέται σε νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο αίματος (ng / mL). Δεν υπάρχουν απόλυτα όρια μεταξύ των φυσιολογικών και παθολογικών τιμών. Ο γιατρός  εκτός από την τιμή του PSA θα συνεκτιμήσει και άλλους παράγοντες όπως την δακτυλική εξέταση, την ηλικία και το μέγεθος του προστάτη.