Γράφει ο Μιχάλης Δελαπόρτας, CEO, Aid Plus Care
Τα τελευταία χρόνια ο ευρύτερος τομέας της υγείας, τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό, έχει γίνει ο «θεατής» ενός ιδιαίτερου φαινομένου «ενδυνάμωσης» των ασθενών.
Με την εξέλιξη του διαδικτύου οι τελευταίοι έπαψαν να είναι πλέον παθητικοί δέκτες των μηνυμάτων από γιατρούς και εταιρίες. Λαμβάνουν όλο και μεγαλύτερη ευθύνη για την δική τους υγεία, θέλουν να συμμετέχουν στην επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής, είναι λιγότερο πρόθυμοι να δεχθούν στα τυφλά τις οδηγίες των γιατρών, ενώ τις περισσότερες φορές κάνουν έρευνα πριν και μετά της επίσκεψής τους στο ιατρείο ή στο νοσοκομείο.1
Για να εξηγήσει καλύτερα την τάση αυτή, η διεθνής κοινότητα έδωσε τον όρο «patient engagement», περιγράφοντας έτσι τη συμμετοχή και πρόσβαση των ασθενών σε εκπαιδευτικό υλικό για την κατάσταση και τις θεραπευτικές επιλογές, με σκοπό την απόκτηση γνώσεων που θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν σε συνεργασία με τον γιατρό.
Η εξέλιξη αυτή γενικότερα είναι πολύ σημαντική για τον τομέα, καθώς η ελλιπής ενημέρωση για θέματα υγείας, σύμφωνα με εκτιμήσεις, είναι υπεύθυνη για το 3-5% του ολικού κόστους του συστήματος υγείας.2
Ειδικά μάλιστα στην περίπτωση της χρήσης των φαρμάκων, μια μελέτη του 2012 υπολόγισε ότι μισό τρισεκατομμύριο δολάρια σε παγκόσμια ετήσια δαπάνη για την υγεία μπορεί να αποφευχθεί, εάν ο καθένας μας αρχίσει να τα χρησιμοποιεί περισσότερο υπεύθυνα και να ακολουθεί τις ιατρικές συμβουλές.3
Συμμετοχή στην περίθαλψη
Το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ασθενών (EPF) εντός του τρέχοντος έτους πραγματοποιεί μία σημαντική εκστρατεία για την ενδυνάμωση των ασθενών, ώστε να προωθήσει τις ευρωπαϊκές διαβουλεύσεις για το ζήτημα αυτό προς συγκεκριμένες ενέργειες.4 Στα πλαίσια αυτής επισημαίνει ότι οι ενδυναμωμένοι ασθενείς είναι ζωτικής σημασίας για τα συστήματα υγείας καθώς έτσι:
– λαμβάνουν σωστές αποφάσεις και για τη θεραπεία και τη φροντίδα τους,
– έχουν καλύτερη σχέση με τους επαγγελματίες παροχής φροντίδας υγείας,
– είναι δεσμευμένοι στο να ακολουθήσουν τη θεραπεία τους,
– είναι πρόθυμοι και ικανοί να αναλάβουν περισσότερη ευθύνη για την περίθαλψή τους,
– παίρνουν προληπτικά μέτρα και αναζητούν έγκαιρη διάγνωση, κάτι που μειώνει την παραμονή σε νοσοκομεία και τις επείγον επισκέψεις σε γιατρούς.
Όλα τα παραπάνω, σύμφωνα με το EPF, μειώνουν το κόστος της ιατρικής φροντίδας μακροχρόνια.
Μελέτες περιπτώσεων
Προκειμένου να διαπιστωθεί το κατά πόσο μπορεί να υπάρξει εξοικονόμηση πόρων για τα συστήματα υγείας, ερευνητές πραγματοποίησαν μελέτες περιπτώσεων (case studies), όπου οι ασθενείς έλαβαν έναν ενεργότερο ρόλο στην περίθαλψή τους.5
Σε μία από αυτές γίνεται λόγος για το διαδικτυακό γκρουπ υποστήριξης ασθενών με ψυχικές νόσους Big White Wall, το οποίο ξεκίνησε από τη Βρετανία και λειτουργεί εδώ και περισσότερα από 7 χρόνια. Τα μέλη του έχουν τη δυνατότητα να αξιολογήσουν την κατάσταση τους και να παρακολουθήσουν την πρόοδό τους, απαντώντας σε ερωτηματολόγια, συμμετέχοντας σε προγράμματα καθοδήγησης και υποστήριξης, αλλά και λαμβάνοντας θεραπεία μέσω τηλεδιάσκεψης από το Skype.
Κατά μέσο όρο διαπιστώθηκε ότι τα μέλη του πραγματοποίησαν μία επίσκεψη λιγότερη σε κάποιον ειδικό, κέντρο υγείας ή νοσοκομείο σε σύγκριση με όσους δεν συμμετείχαν στο γκρουπ. Το αποτέλεσμα υπολογίστηκε σε εξοικονόμηση της τάξης των 615 δολαρίων για κάθε άτομο σε ετήσια βάση.
Σε μία άλλη περίπτωση, ενδιαφέρον παρουσίασε ο γενετικός έλεγχος που ξεκίνησε στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με αφορμή τον επιπολασμό τριών κληρονομικών ασθενειών που παρατηρείται στην ευρύτερη περιοχή.
Το ομοσπονδιακό κράτος ξεκίνησε να προωθεί τους κολεγιακούς φοιτητές ως «πρεσβευτές» των οφελών που μπορεί να προσφέρει ο γενετικός έλεγχος. Οι σπουδαστές αρχικά προωθούν την ιδέα στους συμφοιτητές τους, οι οποίοι στη συνέχεια παραπέμπουν τις οικογένειές τους για έλεγχο, ενώ αυτές με της σειρά τους το διαδίδουν στις κοινότητές τους.
Το εγχείρημα αποδείχτηκε οικονομικά αποδοτικό καθώς ο έλεγχος και για τις τρεις περιπτώσεις ανέρχεται στα 33 δολάρια, ενώ η θεραπεία μιας μόνο από τις προαναφερθείσες ασθένειες κοστίζει περίπου 327 χιλιάδες δολάρια για κάθε παιδί από τη γέννησή του μέχρι και την ηλικία των 16.
Τέλος, θετικά αποτελέσματα είχε και ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε για τη βελτίωση της ενδονοσοκομειακής περίθαλψης του Beth Israel Deaconess στη Βοστόνη. Το Ιατρικό Κέντρο διόρισε συνολικά 100 ασθενείς μαζί με τις οικογένειές τους στις συμβουλευτικές του ομάδες για το σχεδιασμό και τη βελτίωση των υπηρεσιών περίθαλψης που παρέχει.
Στο χρονικό διάστημα από το 2006 έως το 2011 κατάφερε να μειώσει το ποσοστό των «δυσμενών» γεγονότων στο μισό από 22,5% στο 11,5%, ενώ ακόμη ο ρυθμός των απρόσμενων θανάτων μειώθηκε κατά 80%.
Ο ασθενής στο επίκεντρο
Τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στην Ευρώπη τα συστήματα υγείας φαίνεται ότι έχουν αρχίσει να στρέφουν το ενδιαφέρον τους στην «ενδυνάμωση» των ασθενών και τη συμμετοχή τους στην αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας.
Για παράδειγμα, το online δίκτυο ασθενών PatientsLikeMe διαθέτει μια ειδική υπηρεσία, που επιτρέπει στις φαρμακευτικές επιχειρήσεις να αναπτύξουν με τη συνεργασία των ασθενών ερευνητικά προγράμματα που θα συγκεντρώνουν σημαντικά δεδομένα για το σχεδιασμό των κλινικών δοκιμών τους.
Από την πλευρά του ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ από το 2012 προσφέρει μια υπηρεσία ενημέρωσης των ασθενών και συλλογής απόψεων σχετικά με τα υπό αξιολόγηση προϊόντα. Δύο χρόνια αργότερα και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) ανακοίνωσε την έναρξη ενός πιλοτικού προγράμματος, στα πλαίσια του οποίου παρέχεται η δυνατότητα στους ασθενείς να συμμετέχουν στις διαδικασίες έγκρισης φαρμάκων.
Παραπομπές
1. Στο Διαδίκτυο για μια δεύτερη γνώμη, kathimerini.gr http://www.kathimerini.gr/756232/article/epikairothta/episthmh/sto-diadiktyo-gia-mia-deyterh-gnwmh
2. “The costs of limited health literacy: a systematic review,” Eichler K, Wieser S, Bruegger U, Int J Public Health, 2009;54(5):313-24, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19644651
3. IMS Institute for Healthcare Informatics, Responsible Use of Medicines Report 2012, http://www.theimsinstitute.org/en/thought-leadership/ims-institute/reports/responsible-use-of-medicines-report
4. European Patients Forum, Patient Empowerment Campaign, eu-patient.eu, http://www.eu-patient.eu/campaign/PatientsprescribE/
5. Health Affairs, Patient Engagement: Four Case Studies That Highlight The Potential For Improved Health Outcomes And Reduced Costs, http://content.healthaffairs.org/content/33/9/1627.abstract
Photo credit: ebayink / Foter.com / CC BY-NC-ND
Πηγή: aidpluscare.com
Leave a Reply