Είναι η κλαριθρομυκίνη αιτία εμφράγματος;

Γράφει ο Διαμαντής Κλημεντίδης, κλινικός φαρμακοποιός

Η κλαριθρομυκίνη είναι «αγαπημένο» αντιβιοτικό στη χώρα μας. Παρότι δεν έχουμε πρόσβαση στα επίσημα στατιστικά των πωλήσεων, η αίσθησή μας είναι ότι ίσως πρόκειται για το πλέον συχνά συνταγογραφούμενο αντιβιοτικό αλλά και αυτό που χορηγείται (κακώς) χωρίς συνταγή ή που παίρνουν οι ασθενείς από μόνοι τους περισσότερο από όλα τα υπόλοιπα.

Ως αντιβιοτικό ανήκει στην κατηγορία των μακρολιδών. Έχει ευρύ αντιμικροβιακό φάσμα και δρα αναστέλλοντας την βακτηριακή πρωτεϊνοσύνθεση, κάτι που έρχεται ως αποτέλεσμα της σύνδεσής της με το τμήμα 23S rRNA της υπομονάδας 50S του βακτηριακού ριβοσώματος.

Είχαμε εκφράσει την αντίθεσή μας στην τάση για υπερσυνταγογράφηση αυτού του φαρμάκου με χιουμοριστικό τρόπο στο άρθρο-ανασκόπηση της προηγούμενης χρονιάς. Παλιότερα δε, είχαμε κάνει λόγο για τις πολλαπλές αλληλεπιδράσεις του φαρμάκου με αρκετά καρδιολογικά φάρμακα, κάτι που το καθιστά μη-ορθολογική επιλογή για ασθενείς που λαμβάνουν τέτοια. Τώρα έρχεται να… τριτώσει το κακό: Σύμφωνα με μελέτη των Wong και των συνεργατών του,¹ που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα στην ιατρική επιθεώρηση BMJ και σχολιάζεται αυτόν τον μήνα από τον Paul Mueller του NEJM,² η χρήση της κλαριθρομυκίνης σχετίζεται με σχεδόν τετραπλασιασμό της πιθανότητας εμφράγματος του μυοκαρδίου στο διάστημα των 14 ημερών της θεραπείας, και διπλασιασμό της πιθανότητας εμφάνισης αρρυθμιών, συγκρινόμενη με την αμοξικιλλίνη. Η συνολική αλλά και η καρδιαγγειακή θνησιμότητα ήταν διπλάσιες για τον πληθυσμό που έλαβε κλαριθρομυκίνη.

Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μια μελέτη παρατήρησης και, όπως έχουμε τονίσει και στο παρελθόν, μελέτες αυτού του σχεδιασμού δεν μπορούν να καταδείξουν σχέσεις αιτίας-αποτελέσματος (π.χ., οι ίδιοι οι ερευνητές αναφέρουν ότι δεν εξέτασαν στην ανάλυσή τους την πιθανή επίδραση άλλων παραγόντων όπως του καπνίσματος, του αλκοόλ ή της φυσικής δραστηριότητας), το μέγεθος της συσχέτισης (τετραπλασιασμός) είναι τέτοιο που δεν αφήνει περιθώρια αγνόησής του. Από τη στιγμή, μάλιστα, που επιβεβαιώνει και προγενέστερες επιδημιολογικές μελέτες ^{3, 4} οι οποίες έκρουαν το καμπανάκι του κινδύνου για αυτού του είδους τις ανεπιθύμητες ενέργειες, η ανάγκη για αλλαγή της συνταγογραφικής αλλά και καταναλωτικής νοοτροπίας απέναντι στο συγκεκριμένο φάρμακο οφείλει να αλλάξει.

Ιδιαίτερη προσοχή λοιπόν πρέπει να επιδεικνύεται από τους γιατρούς κατά τη συνταγογράφηση της κλαριθρομυκίνης σε ηλικιωμένα άτομα (>70 ετών) με υπέρταση, διαβήτη ή άλλα καρδιολογικά προβλήματα, γιατί αυτοί φαίνεται ότι διατρέχουν το υψηλότερο ρίσκο. Επιπλέον, επειδή η κλαριθρομυκίνη παρατείνει το διάστημα QTc, πρέπει να αποφεύγεται η συγχορήγησή της με φάρμακα που έχουν το ίδιο αποτέλεσμα στον καρδιακό ρυθμό, όπως για παράδειγμα η κουετιαπίνη. Τέλος, ιδιαίτερη γνώση των παραπάνω οφείλουν να λάβουν και οι φαρμακοποιοί: αφενός για να ελέγχουν την καταλληλότητα της συνταγογράφησης, ως ο τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα προμήθειας του φαρμάκου στον ασθενή, αφετέρου για να έχουν έναν (ακόμα) λόγο ώστε να αντιστέκονται στην παράνομη και απαράδεκτη από κάθε άποψη πρακτική της χορήγησης αντιβιοτικών χωρίς ιατρική συνταγή.

Αναφορές

1. Wong A, Root A, Douglas I, Chui C, Chan E, Ghebremichael-Weldeselassie Y et al. Cardiovascular outcomes associated with use of clarithromycin: population based study. BMJ [Internet] 2016 [cited 2016 Feb 11];352:h6926. Available from: http://www.bmj.com/content/352/bmj.h6926?ijkey=9d06273b3e77d86a83d3d8fb2aa11152af5550ad&keytype2=tf_ipsecsha
2. Mueller P. Clarithromycin Is Associated with Excess Cardiovascular Risk. NEJM Journal Watch [Internet] 2016 [cited 2016 Feb 11];2016:NA40223. Available from:http://www.jwatch.org/na40223/2016/02/02/clarithromycin-associated-with-excess-cardiovascular-risk
3. Svanstrom H, Pasternak B, Hviid A. Use of clarithromycin and roxithromycin and risk of cardiac death: cohort study. BMJ 2014;349(aug19 11):g4930-g4930.
4. Schembri S, Williamson P, Short P, Singanayagam A, Akram A, Taylor J et al. Cardiovascular events after clarithromycin use in lower respiratory tract infections: analysis of two prospective cohort studies. BMJ 2013;346(mar20 2):f1235-f1235.

Πηγή: clinicalpharmacist.gr

Photo credit: Joaquin Villaverde Photography via Foter.com / CC BY-NC-SA