Το πάγκρεας είναι ένα όργανο σε σχήμα αποπλατυσμένου αχλαδιού, το οποίο βρίσκεται βαθιά μέσα στην κοιλιά και πάνω από τη σπονδυλική στήλη. Είναι ένας μικτός αδένας με ενδοκρινή και εξωκρινή μοίρα, ο οποίος παράγει πλήθος σημαντικών ορμονών με κυριότερες την ινσουλίνη, το γλυκαγόνο και την αυξητική ορμόνη. Ο ρόλος του στο πεπτικό σύστημα είναι η έκκριση του παγκρεατικού υγρού, το οποίο περιέχει ένζυμα που συμμετέχουν στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από το λεπτό έντερο.
Η παγκρεατίτιδα είναι η φλεγμονή του παγκρέατος, η οποία διακρίνεται σε οξεία και χρόνια. Υπό φυσιολογικές συνθήκες τα πεπτικά ένζυμα είναι αδρανή και ενεργοποιούνται μόνο για την πέψη των τροφών όταν φθάσουν στο λεπτό έντερο. Σε περίπτωση όμως που το πάγκρεας φλεγμαίνει, ενεργοποιούνται ενώ βρίσκονται ακόμη μέσα σε αυτό και του «επιτίθενται», καταστρέφοντας το.
Η οξεία παγκρεατίτιδα είναι η κατάσταση που παρουσιάζεται με κοιλιακό άλγος και συνήθως συνοδεύεται από αυξημένες τιμές παγκρεατικών ενζύμων στον ορό ή και τα ούρα. Ο πόνος ακτινοβολεί από το πάνω μέρος της κοιλίας ως την πλάτη, ενώ στις επιπλοκές των οξέων επεισοδίων περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων η μετρίου βαθμού διόγκωση του παγκρέατος, η νέκρωση, μόλυνση και ανεπάρκεια άλλων οργάνων, καθώς και η δυνητικά θανατηφόρα παγκρεατική ανεπάρκεια.
Η δε χρόνια παγκρεατίτιδα είναι μια προοδευτική κατάσταση που περιλαμβάνει μια σειρά οξέων επεισοδίων. Αυτά τα επεισόδια μπορεί να προκαλέσουν διακοπτόμενο ή διαρκή πόνο και μπορεί να προκαλέσουν μόνιμη βλάβη των ιστών του παγκρέατος. Η ασθένεια σχετίζεται στενά με την υπερβολική και χρόνια κατανάλωση αλκοόλ. Εκτός από τον πόνο, οι ασθενείς παρουσιάζουν απώλεια βάρους, λιπαρές κενώσεις και υπεργλυκαιμία. Επιπλοκές μπορεί να είναι ο διαβήτης, ο ίκτερος, η στένωση του δωδεκαδακτύλου και οι ψευδοκύστεις.
Σημειωτέον ότι η παγκρεατίτιδα μπορεί να εμφανισθεί σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, αν και είναι εξαιρετικά σπάνια στα παιδιά. Η χρόνια μορφή της όμως είναι πιο συχνή στους άνδρες πιθανόν λόγω της μεγαλύτερης, συγκριτικά με τις γυναίκες, κατανάλωσης αλκοόλ.
Οι αιτιολογικοί παράγοντες
Στα αίτια εκδήλωσης της οξείας παγκρεατίτιδας περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων οι χολόλιθοι, το αλκοόλ, ορισμένα φάρμακα, η υπερασβεστιαιμία, η οικογενής υπερλιπιδαιμία, η απόφραξη του παγκρεατικού πόρου και του δωδεκαδακτύλου, ορισμένα τραύματα (εξωτερικά ή διεγχειρητικά), η ισχαιμία (υπόταση, εμβολή, κλπ.), λοιμώξεις (εντεροϊοί, κλπ.), η υποθρεψία και η εγκυμοσύνη.
Η θεραπεία
Η θεραπεία έχει σαν στόχο την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την προστασία του παγκρέατος από μεγαλύτερη βλάβη. Οι ήπιες φλεγμονές είναι συνήθως αυτοπεριοριζόμενες και απαιτείται μόνο παρακολούθηση και χορήγηση ορισμένων φαρμάκων για λίγες ημέρες, καθώς είναι καλύτερο ο ασθενής να παραμείνει νηστικός προκειμένου να περιορισθεί η δραστηριότητα του παγκρέατος.
Η ιατρική θεραπεία γενικότερα βασίζεται σε μέτρα συμπτωματικής αναζωογόνησης, ωστόσο σε περιπτώσεις υποψίας σοβαρής οξείας παγκρεατίτιδας που συνοδεύεται με χολαγγειίτιδα, θα πρέπει να εκτελείται ενδοσκοπική σφιγκτηροτομή μέσα στις πρώτες 48 ώρες. Οι ενδείξεις για χειρουργική επέμβαση είναι να καθαριστεί και να παροχετευθεί τυχόν μόλυνση και νέκρωση.
Η πρόληψη
Η παγκρεατίτιδα δεν μπορεί πάντα να προληφθεί, ωστόσο η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ, μεγάλων γευμάτων πλούσιων σε λίπος και φτωχών σε υδατάνθρακες, καθώς και ο περιορισμός της χρήσης φαρμάκων που σχετίζονται με την εμφάνισή της, αποτελούν τα γενικά προληπτικά μέτρα.
Leave a Reply