Η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 συνδέονται στενά και σήμερα αποτελούν δύο από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως.
Η αλληλεπίδραση μεταξύ αυτών των δύο καταστάσεων είναι σημαντική διότι η παχυσαρκία δεν αποτελεί μόνο παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση του διαβήτη, αλλά μπορεί επίσης να επιδεινώσει τη διαχείριση της νόσου και να επιταχύνει την εξέλιξή της.
Καθώς η παχυσαρκία συνεχώς αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτή επηρεάζει τον διαβήτη είναι κρίσιμη για την καλύτερη πρόληψη και θεραπεία της ασθένειας.
Η σχέση παχυσαρκίας και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
Η παχυσαρκία -και ειδικά η περίσσεια λίπους στην κοιλιακή περιοχή- είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2. Το επιπλέον βάρος επηρεάζει τη λειτουργία του οργανισμού σε πολλά επίπεδα, με πιο σημαντική τη διαταραχή στη λειτουργία της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Στην περίπτωση της παχυσαρκίας, το σώμα γίνεται λιγότερο ευαίσθητο στην ινσουλίνη -μια κατάσταση γνωστή ως αντίσταση στην ινσουλίνη.
Η αντίσταση στην ινσουλίνη σημαίνει ότι το πάγκρεας πρέπει να παράγει περισσότερη ινσουλίνη για να ανταποκριθεί στην αυξημένη ποσότητα γλυκόζης στο αίμα. Όμως, με την πάροδο του χρόνου, το πάγκρεας εξαντλείται και αδυνατεί να παράγει την απαιτούμενη ποσότητα ινσουλίνης, οδηγώντας τελικά στην ανάπτυξη του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Αυτή η διαδικασία μπορεί να επιταχυνθεί από το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία.
Πώς η παχυσαρκία μπορεί να αλλάξει την πορεία του σακχαρώδη διαβήτη
Η παχυσαρκία μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες στην πορεία εξέλιξης του διαβήτη τύπου 2. Εκτός από την αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη, η παχυσαρκία μπορεί να:
- Επιδεινώσει τη ρύθμιση του σακχάρου: Όσο μεγαλύτερο είναι το βάρος, τόσο πιο δύσκολο είναι να ελεγχθούν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, ακόμα και με φαρμακευτική αγωγή.
- Αυξήσει τον κίνδυνο επιπλοκών: Η παχυσαρκία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις, υπέρταση, και άλλες σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη, όπως οι νεφροπάθειες.
- Επηρεάσει τη λειτουργία του μεταβολισμού: Η αυξημένη ποσότητα λίπους στο σώμα, ειδικά στην κοιλιακή περιοχή, μπορεί να διαταράξει τη λειτουργία άλλων ορμονών που εμπλέκονται στον μεταβολισμό, οδηγώντας σε ακόμα μεγαλύτερη αύξηση του σωματικού βάρους και επιδείνωση της αντίστασης στην ινσουλίνη.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη για τη διαχείριση του διαβήτη τύπου 2. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να παρέμβουμε και να βελτιώσουμε την υγεία μας:
- Απώλεια βάρους: Η απώλεια ακόμη και 5-10% του σωματικού βάρους μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική βελτίωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Αυτό μπορεί να μειώσει την ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή και να μειώσει τον κίνδυνο επιπλοκών.
- Άσκηση και φυσική δραστηριότητα: Η τακτική άσκηση βοηθά στην καλύτερη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, ενισχύει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και βελτιώνει τη γενική υγεία του οργανισμού.
- Υγιεινή διατροφή: Μια ισορροπημένη διατροφή με φρούτα, λαχανικά, πρωτεΐνες υψηλής ποιότητας και υγιή λιπαρά, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του βάρους και να βελτιώσει τη λειτουργία του μεταβολισμού.
- Φαρμακευτική αγωγή: Σε ορισμένες περιπτώσεις, η φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να χρειαστεί για να βοηθήσει στη μείωση του βάρους και στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα.
- Αξιολόγηση της υγείας: Η παρακολούθηση του διαβήτη, της αρτηριακής πίεσης, και άλλων παραμέτρων υγείας από το ιατρικό προσωπικό είναι σημαντική για τη συνεχιζόμενη διαχείριση της πάθησης. Οι εξετάσεις βοηθούν στην προσαρμογή της θεραπείας και του πλάνου διατροφής ανάλογα με την πορεία της υγείας του ασθενούς.
Η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 είναι δύο αλληλένδετες καταστάσεις που απαιτούν μια ολοκληρωμένη και πολυδιάστατη προσέγγιση για τη διαχείρισή τους. Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, η τακτική άσκηση και η ισορροπημένη διατροφή είναι καθοριστικοί παράγοντες για την αποτελεσματική διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη.
Άγγελος Κλείτσας, Ειδικός Παθολόγος – Διαβητολόγος
Βιβλιογραφία:
- American Diabetes Association. (2020). 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes—2020. Diabetes Care, 43(Supplement 1), S14–S31. https://doi.org/10.2337/dc20-S002
- Sjöström, L., Peltonen, M., Jacobson, P., & Ahlin, S. (2012). Association of weight loss with improved health outcomes and cost-effectiveness in obese patients with type 2 diabetes. Diabetes Care, 35(5), 1090-1096. https://doi.org/10.2337/dc11-2071
- Hu, F. B., & Manson, J. E. (2001). Obesity and Type 2 Diabetes: Epidemiology. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 86(3), 3-13. https://doi.org/10.1210/jcem.86.3.7255
- Maggio, C. A., & Cummings, D. E. (2007). Obesity, type 2 diabetes, and bariatric surgery: a review of the role of weight loss in reversing insulin resistance. Obesity Surgery, 17(5), 602-611. https://doi.org/10.1007/s11695-007-9049-9
- Garvey, W. T., & Mechanick, J. I. (2016). The Obesity Medicine Association’s Obesity Algorithm: A Comprehensive Approach to Obesity Treatment. Obesity Medicine, 6, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.obmed.2016.06.001
- Lean, M. E. J., & Han, T. S. (2002). Obesity and type 2 diabetes. Diabetes/Metabolism Research and Reviews, 18(3), 189–194. https://doi.org/10.1002/dmrr.308