Blog

Τα τελευταία χρόνια η προώθηση σκευασμάτων που περιέχουν υγρό πόσιμο κολλαγόνο είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Διαφημιστικά φυλλάδια και τηλεοπτικά σποτ προσπαθούν να πείσουν ότι αποτελεί απαραίτητο συστατικό για την ενίσχυση της υγείας και τη βελτίωση της εμφάνισης. Είναι όμως έτσι;

Το κολλαγόνο είναι μια πρωτεΐνη εξαιρετικά σημαντική για το ανθρώπινο σώμα καθώς αποτελεί δομικό συστατικό των οστών, του αρθρικού χόνδρου, του τοιχώματος των αγγείων, των ματιών, μαλλιών, νυχιών, του δέρματος. Βρίσκεται δηλαδή παντού στο ανθρώπινο σώμα, αν και με διαφορετική μορφή σε κάθε ιστό (υπάρχουν αρκετοί τύποι κολλαγόνου).

Το κολλαγόνο συντίθεται από τον ίδιο τον οργανισμό. Απαραίτητα συστατικά για να γίνει επαρκής παραγωγή κολλαγόνου είναι τα αμινοξέα, κυρίως ζωικές πρωτεΐνες, και βιταμίνες, με σημαντικότερη τη βιταμίνη C (είναι γνωστή η πάθηση των ναυτικών, το σκορβούτο, που προκαλούνταν από έλλειψη βιταμίνης C και είχε ως αποτέλεσμα τεράστια μείωση του κολλαγόνου). Μετά τα 30 η παραγωγή κολλαγόνου μειώνεται κατά 1-1,5% το χρόνο και αυτό έχει εμφανείς συνέπειες, ειδικά στο δέρμα. Εχθροί του κολλαγόνου αποτελούν το κάπνισμα και η ζάχαρη, καθώς αυξάνουν τα ένζυμα που διασπούν το κολλαγόνο, διαταράσσοντας έτσι τη σχέση μεταξύ σύνθεσης και διάσπασης.

Το ερώτημα όμως είναι αν η λήψη κολλαγόνου από το στόμα έχει ευεργετικά αποτελέσματα. Η απάντηση είναι όχι. Το κολλαγόνο, όπως και κάθε άλλη πρωτεΐνη που φτάνει στο στομάχι, διασπάται στα μικρότερα μόριά της, δηλαδή τα αμινοξέα. Από κει και πέρα ο οργανισμός θα συνθέσει το κολλαγόνο ο ίδιος. Άρα, δεν έχει σημασία αν λαμβάνεται η πρωτεΐνη από ένα μπουκάλι με υγρό κολλαγόνο ή από μια μερίδα κρέατος ή ένα αυγό, διότι όλα θα διασπασθούν κατά την πέψη. Συνεπώς το να καταναλώνει κάποιος πόσιμο κολλαγόνο ως διατροφικό συμπλήρωμα δεν έχει κάποια ιδιαίτερη αξία αφού υπάρχουν τροφές που παρέχουν τα αμινοξέα που χρειάζεται ο οργανισμός. Με άλλα λόγια, ο οργανισμός ενός υγιούς ανθρώπου που κάνει σωστή διατροφή δεν θα παράγει περισσότερο κολλαγόνο επειδή ο ίδιος λαμβάνει υγρό κολλαγόνο. Ωστόσο, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι η κατανάλωση υγρού, πόσιμου κολλαγόνου δεν είναι κάτι που μπορεί να έχει ιδιαίτερες παρενέργειες, εκτός αν υπάρχει ιατρική ένδειξη για δίαιτα χαμηλή σε λεύκωμα (πρωτεΐνη).

Η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα (ΡΑ) είναι μία χρόνια αυτοάνοση φλεγμονώδης πάθηση, κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου επιτίθεται εναντίον των ιστών του ιδίου του οργανισμού. Μπορεί να προσβάλει πολλούς ιστούς και όργανα, αλλά χαρακτηρίζεται κυρίως από φλεγμονή των αρθρώσεων, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας γενικότερα.

Η πάθηση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, με το μέγιστο της συχνότητας να είναι μεταξύ της 4ης και της 6ης δεκαετίας της ζωής, προσβάλλοντας τις γυναίκες κατά δύο με τρείς φορές συχνότερα από τους άνδρες.

Γενικά συστηματικά συμπτώματα όπως πυρετός, εύκολη κόπωση και διάχυτές μυαλγίες, μπορεί να συνοδεύουν ή να προηγούνται των ειδικών εκδηλώσεων της νόσου. Τα κύρια κλινικά χαρακτηριστικά της αρθρίτιδας είναι ο πόνος στην άρθρωση, η διόγκωσή της, η αύξηση της τοπικής θερμοκρασίας, η ευαισθησία στην πίεσή της και η πρωινή δυσκαμψία.

Όσον αφορά την πρόληψή της, βρίσκεται ακόμη υπό διερεύνηση, ωστόσο υπάρχουν μερικές ενδείξεις ως προς τις συνήθειές μας που μπορεί να βοηθήσουν:

1. Η υπεριώδης ακτινοβολία B του ηλίου διεγείρει τη σύνθεση της βιταμίνης D, οδηγώντας σε ανοσολογικές αποκρίσεις που βοηθούν στην πρόληψη της ΡΑ. Στην περίπτωση που υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ρευματοειδούς αρθρίτιδας, συνίσταται ο έλεγχος των επιπέδων της βιταμίνης D καθώς και η λήψη συμπληρωμάτων.

2. Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης της ΡΑ. Στα πλαίσια μιας έρευνας, καπνιστές οι οποίοι το σταμάτησαν 15 χρόνια νωρίτερα, είχαν κατά 30% μικρότερες πιθανότητες να εμφανίσουν ΡΑ σε σύγκριση με όσους το διέκοψαν ένα χρόνο πριν.

3. Ο μητρικός θηλασμός μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της ΡΑ στο μισό, σε σύγκριση με όσες γυναίκες δεν είχαν θηλάσει ποτέ. Σημειωτέο ότι όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια της περιόδους αυτής, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος.

4. Η συστηματική κατανάλωση ψαριών, τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, περιορίζει τις πιθανότητες εκδήλωσης της ΡΑ κατά 29% σε σύγκριση με όσους τα προτιμούν λιγότερο συχνά. Το ψάρι περιέχει ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, τα οποία μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή.

5. Η κατανάλωση 2 ως 4 μπυρών σε εβδομαδιαία βάση βοηθά τις γυναίκες στην πρόληψη της ΡΑ κατά 31%, σε σύγκριση με όσες δεν τις προτιμούν. Η σχετική μελέτη πραγματοποιήθηκε σε γυναίκες, η οποία ωστόσο τονίζει ότι η κατανάλωση πρέπει να γίνεται με μέτρο.

6. Τέλος, η κατανάλωση μετρίων ποσοτήτων κρασιού και οινοπνευματωδών ποτών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης της ΡΑ. Γυναίκες οι οποίες κατανάλωσαν περισσότερα από 4 ποτήρια σε εβδομαδιαία βάση, περιόρισαν μακροπρόθεσμα τον κίνδυνο κατά 37% σε σύγκριση με όσες ήπιαν λιγότερα.

Η ασθενο-κεντρική Ιατρική είναι μια μορφή πρακτικής, η οποία επιδιώκει να εστιάσει την ιατρική φροντίδα στις εξατομικευμένες ανάγκες και τις ανησυχίες του κάθε ασθενούς. Χαρακτηρίζεται από την ανοιχτή επικοινωνία, τη συνεργασία, την κατανόηση και την ενεργητική εμπλοκή με τελικό στόχο την εγκαθίδρυση της θεραπευτικής συμμαχίας μεταξύ ασθενούς και ιατρού.

H ασθενό- κεντρική Ιατρική επομένως δεν αποτελεί ένα slogan ή trend της εποχής, αλλά μια αλλαγή της ιατρικής κοσμοθεωρίας, ένα διαφορετικό – συναρπαστικό τρόπο άσκησης του ιατρικού λειτουργήματος, που στηρίζεται στις αρχές του σεβασμού, της εξατομίκευσης και της δημιουργικότητας.

Οι σύγχρονοι ασθενείς χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες και ιδιαίτερα το διαδίκτυο, για να αναζητήσουν πληροφορίες για την ασθένεια τους, αλλά και για να κατασκευάσουν πολύπλοκα δίκτυα γνώσης και συναισθηματικής στήριξής με άλλους ασθενείς. Μέσα από την διαδικασία της ενδυνάμωσης (empowerement) ο ασθενής καθίσταται ισάξιο μέλος της θεραπευτικής ομάδας και απαιτεί λόγο για τα πράγματα που αφορούν τις θεραπευτικές αποφάσεις (Bletsos et.al, 2013)¹.

Ο Ιατρός από την άλλη, ως ο κατεξοχήν αρμόδιος για την φροντίδα της υγείας, καλείται να υπερβεί τον κλασικό θεραπευτικό του ρόλο, αναλαμβάνοντας ένα σύνθετο ρόλο συντονιστή (ανθρώπων, πόρων και υλικών), με απώτερο σκοπό την παροχή της βέλτιστης θεραπευτικής λύσης με το μικρότερο δυνατόν κόστος.

Σε αυτό το πλαίσιο των πολύπλοκων, δυναμικών και -όχι σπάνια- συγκρουσιακών σχέσεων, ο Ιατρός επανεφευρίσκει τον (παραδοσιακά) καθοδηγητικό του ρόλο, μέσα από την εμπαθητική κατανόηση, τη συνεργασία και τη συμβουλευτική προς το ασθενή.

Η επικοινωνία είναι το κλειδί για την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος. Ο ανοιχτός – ειλικρινής διάλογος, η εξατομικευμένη παρέμβαση σύμφωνα με τις ξεχωριστές ανάγκες του κάθε ασθενή, η ολιστική προσέγγιση, η ενεργητική ακρόαση, το συναισθηματικό “καθρέφτισμα”, η χρήση των λεκτικών και των εξωλεκτικών σημείων στην αλληλεπίδραση, η ενημέρωση και εκπαίδευση του ασθενή, η διαθεσιμότητα και η παρουσία, η ανθρωπιστική εντέλει προσέγγιση παράλληλα με την επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη, θεωρούνται εκ των ουκ άνευ, δεξιότητες του σύγχρονου επαγγελματία υγείας….

“Το θέμα Επικοινωνία & Διαχείριση των αναγκών του σύγχρονου ασθενή συζητήθηκε αναλυτικά στο συνέδριο “Θεραπευτική Συμμαχία”, την Τετάρτη 28 Μαΐου, στο ξενοδοχείο Crowne Plaza Athens. Στο συνέδριο συμμετείχα ως συντονιστής στην 2η Συνεδρία με τίτλο “Επικοινωνία & Διαχείριση των αναγκών του σύγχρονου ασθενή.”

Ο όρος θρομβοπενία αναφέρεται στη μείωση των αιμοπεταλίων στο αίμα κάτω από τα φυσιολογικά όρια, αποτελώντας τη δεύτερη συνηθέστερη επίκτητη αιματολογική διαταραχή στα παιδιά, μετά τις στερητικές αναιμίες, ως αποτέλεσμα περιορισμένης παραγωγής αιμοπεταλίων είτε αυξημένης καταστροφής τους.

Τα αιμοπετάλια είναι πολύ μικρά κύτταρα τα οποία συντελούν στην πήξη του αίματος. Όταν κάποιο αγγείο σπάσει, κινητοποιείται ο μηχανισμός της αιμόστασης που περιλαμβάνει αγγειόσπασμο, σχηματισμό αιμοπεταλιακού θρόμβου, ενεργοποίηση πολλαπλών ενζύμων και παραγόντων πήξεων του αίματος. Ο σχηματισμός αυτός αποτελεί σημαντικό στάδιο για την ομαλή επίσχεση της αιμορραγίας.

Ο φυσιολογικός αριθμός των αιμοπεταλίων κυμαίνεται στα 150.000 – 400.000/μL, παρουσιάζοντας σημαντικές αριθμητικές διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, αλλά και διαφορές ανάλογα με το φύλο.

Η πτώση των αιμοπεταλίων οφείλεται σε μειωμένη παραγωγή των μεγακαρυοκυττάρων (τα προγονικά κύτταρα των αιμοπεταλίων) που βρίσκονται στο μυελό, η οποία μπορεί να προκληθεί από αιματολογικά νοσήματα, από διήθηση καρκινωμάτων, από την κατακράτηση των κυκλοφορούντων αιμοπεταλίων από το σπλήνα (π.χ. κίρρωση ήπατος) ή από την αυξημένη καταστροφή τους που θα μπορούσε να συμβεί από μικρόβια και αυτοαντισώματα.

Συμπτώματα

Η θρομβοπενία συνοδεύεται από αιμορραγική προδιάθεση. Χαρακτηριστικές διαταραχές της αποτελούν τα αιματώματα, οι μώλωπες και ο καθυστερημένος έλεγχος της αιμορραγίας σε κοινά τραύματα. Σημειωτέον ότι η μικρή ελάττωση των αιμοπεταλίων συνήθως δεν συνοδεύεται από εμφανή συμπτώματα, ενώ η σημαντική πτώση μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνες αιμορραγίες εσωτερικών οργάνων.

Αίτια

Στα αίτια της θρομβοπενίας περιλαμβάνονται κληρονομικά νοσήματα ανάλογα με το μέγεθος των αιμοπεταλίων, όπως το σύνδρομο Epstein, ενώ υπάρχουν και οι κεντρικού τύπου επίκτητες θρομβοπενίες. Αυτές χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

1) Στις ιδιοπαθείς όπου υπάρχει παντελής έλλειψη μεγακαρυοτικών προβαθμίδων στο μυελό.

2) Στις δευτεροπαθείς οι οποίες προκαλούνται από άμεση τοξική δράση πάνω στις μεγακαρυοτικές σειρές. Η τοξική αυτή δράση μπορεί να προκληθεί από φάρμακα, ορισμένες ιογενείς λοιμώξεις (HCV, HIV, κ.ά.), μυελική ανεπάρκεια, το αλκοόλ, την ιονίζουσα ακτινοβολία, καθώς και από μεταβολικούς παράγοντες όπως η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.

3) Στην μη αποδοτική θρομβοποίηση η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία  ανώμαλων μεγακαρυοτικών κυττάρων στο μυελό που παράγουν λίγα και δυσλειτουργικά αιμοπετάλια. Η μη αποδοτική θρομβοποίηση μπορεί να οφείλεται και στην έλλειψη βιταμίνης B12 ή και στου φυλλικού οξέος.

Η θεραπεία της θρομβοπενίας στοχεύει στην αποκατάσταση της αιμορραγικής τάσης και στην αντιμετώπιση του παθολογικού αιτίου της.

«Με πονάνε οι αρθρώσεις. Αύριο θα βρέξει!»

Υπάρχουν γύρω μας άνθρωποι με μαντικές ικανότητες, ή είναι δυνατόν η υγρασία να επηρεάσει το σώμα μας, όπως για παράδειγμα προκαλεί το φριζάρισμα των μαλλιών;

Είναι γεγονός ότι η σχέση μεταξύ των αλλαγών των καιρικών συνθηκών και των αρθραλγιών ήταν καλά γνωστή στους πάσχοντες, ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη, ενώ εμφανίζεται με διάφορες μορφές και μέσα στην παράδοση αρκετών λαών. Η επιστημονική ωστόσο εξήγηση δεν είναι αρκετά γνωστή.

Μελέτες παρατήρησης έδειξαν ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του πόνου για όσους υποφέρουν από ρευματικά νοσήματα ή έχουν υποστεί παλαιά κατάγματα, και των αλλαγών του καιρού. Ιδιαίτερα, ενοχοποιούνται η πτώση της θερμοκρασίας, η αύξησης της υγρασίας καθώς και η πτώση της ατμοσφαιρικής βαρομετρικής πίεσης. 

Σε μία μελέτη από τις ΗΠΑ εξετάστηκαν 200 ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα γόνατος με μέσο όρο ηλικίας τα 60 έτη. Για διάστημα 3μηνών κατέγραφαν τακτικά τον πόνο που βίωναν. Μετά από ανάλυση των καταγραφών, σε συνδυασμό με δεδομένα από τον κοντινότερο σε κάθε ασθενή μετεωρολογικό σταθμό, φάνηκε ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της σοβαρότητας του πόνου και της αλλαγής της θερμοκρασίας και της βαρομετρικής πίεσης. Ανάλογα αποτελέσματα είχε και μία μελέτη 2ετίας που περιελάμβανε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα του ισχίου, όπου η σχετική υγρασία και η βαρομετρική πίεση επηρέασαν τα συμπτώματα των ασθενών. Μία τρίτη μελέτη από την Ισπανία, η οποία περιελάμβανε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα καθώς και ομάδα ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα, κατέληξε σε παρόμοια συμπεράσματα.

Η αιτιολογική εξήγηση των παραπάνω παρατηρήσεων δεν είναι πλήρως διευκρινισμένη. Είναι πιθανόν η πτώση της ατμοσφαιρικής πίεσης να επιτρέπει παροδικά σε μία ήδη πάσχουσα άρθρωση να διογκωθεί περισσότερο, με αποτέλεσμα τα νεύρα της περιοχής να ερεθίζονται και ο ασθενής να αναφέρει μεγαλύτερο πόνο. Επίσης, πιθανολογείται ότι επηρεάζεται η δυνατότητα κίνησης μιας άρθρωσης. Έτσι, παρόλο που ο ακριβής μηχανισμός που συνδέει την αλλαγή του καιρού με τις αρθραλγίες, δεν είναι ακόμη γνωστός, φαίνεται ότι τελικό σημείο είναι η ευαισθητοποίηση μιας ομάδας υποδοχέων που βρίσκονται στις αρθρώσεις, και που ευθύνονται για την παραγωγή ουσιών που προκαλούν πόνο και ήπια φλεγμονή.

Την επόμενη λοιπόν φορά που η γιαγιά, η φίλη ή ο συνεργάτης στη δουλειά σας πει ότι προμηνύεται καταιγίδα, πάρτε μια ομπρέλα μαζί σας…

Η οστεοπόρωση αποτελεί το συχνότερο νόσημα μεταβολισμού των οστών. Χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα, ή πιο απλά ποσοτική μείωση του οστού, καθώς και από διαταραχή της αρχιτεκτονικής του οστού, με αποτέλεσμα την ελάττωση της μηχανικής αντοχής του, αύξηση της ευθραυστότητας και κατ’ επέκταση αυξημένο κίνδυνο κατάγματος.

Η οστεοπόρωση εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 50 ετών, είναι πολύ συχνότερη στις γυναίκες και η συχνότητά της αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας.

Διακρίνεται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή. Η συχνότερη μορφή πρωτοπαθούς οστεοπόρωσης είναι η μετεμμηνοπαυσιακή, η οποία εμφανίζεται σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και σχετίζεται με τη μειωμένη παραγωγή οιστρογόνων. Στην πρωτοπαθή οστεοπόρωση συγκαταλέγεται και η γεροντική οστεοπόρωση που απαντάται σε άνδρες και γυναίκες, άνω των 70 ετών.

Η δευτεροπαθής οστεοπόρωση αναπτύσσεται σε ασθενείς με υποκείμενες παθήσεις που επηρεάζουν το μεταβολισμό των οστών – όπως ο υπερπαραθυρεοειδισμός, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο υπογοναδισμός, ο υπερθυρεοειδισμός και το σύνδρομο δυσαπορρόφησης. Επίσης, εμφανίζεται σε ασθενείς που λαμβάνουν φάρμακα όπως τα κορτικοειδή, τα αντιεπιληπτικά, η ηπαρίνη αλλά και άλλα ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα, όπως τα προστατευτικά του στομάχου (ΡΡΙs).

Παράγοντες κινδύνου

Στους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση οστεοπόρωσης ήδη αναφέρθηκαν το γυναικείο φύλο, η ηλικία, τα υποκείμενα νοσήματα και ορισμένα φάρμακα. Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη οστεοπόρωσης διαδραματίζει το επίπεδο της κορυφαίας οστικής μάζας που αποκτά ένα άτομο στην ηλικία των 25 περίπου ετών. Το οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης καθώς και το ιστορικό κατάγματος (και ιδιαίτερα του αυχένα του μηριαίου οστού) στη μητέρα ή στον πατέρα, δηλαδή γενετικοί παράγοντες, συνεισφέρουν και αυτοί στην ανάπτυξη οστεοπόρωσης.

Τέλος, θα πρέπει να αναφερθούν και ορισμένοι παράγοντες οι οποίο είναι δυνατόν να τροποποιηθούν, γεγονός το οποίο έχει ιδιαίτερη σημασία για την πρόληψη. Σε αυτούς συγκαταλέγονται η διατροφή (δίαιτα πτωχή σε ασβέστιο), η κατάχρηση καφέ, τσαγιού και οινοπνευματωδών ποτών, όπως και το κάπνισμα και το χαμηλό σωματικό βάρος. Η σωματική άσκηση φαίνεται ότι προσφέρει μηχανικά ερεθίσματα στα κύτταρα που παράγουν το οστό (οστεοβλάστες) και γι’ αυτό η έλλειψη σωματικής άσκησης αποτελεί παράγοντα κινδύνου για οστεοπόρωση. Επίσης η πρόωρη εμμηνόπαυση, καθώς και η αμηνόρροια μεγάλης διάρκειας, που σχετίζονται με μειωμένα επίπεδα οιστρογόνων, είναι δυνατόν με την κατάλληλη ιατρική παρέμβαση να μην οδηγήσουν σε οστεοπόρωση.

Σιωπηρή νόσος

Η οστεοπόρωση είναι μια σιωπηρή νόσος. Δεν πονάει, παρά μόνο αν συμβεί κάταγμα. Η σπονδυλική στήλη, τα ισχία και το κάτω άκρο του αντιβραχίου είναι οι περιοχές που προσβάλλονται συχνότερα.

Τα οστεοπορωτικά κατάγματα χαρακτηρίζονται ως χαμηλής βίας, δηλαδή συμβαίνουν μετά από ελαφρού βαθμού τραυματισμό, όπως είναι π.χ. η πτώση από την όρθια θέση, ενώ είναι χαρακτηριστικό, ειδικά για τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης, ότι μπορεί να συμβούν και αυτόματα (χωρίς να έχει προηγηθεί τραυματισμός) και αρκετές φορές δεν συνοδεύονται από πόνο.