Blog

Η φλεβική θρόμβωση είναι ένας όρος που περιγράφει το σχηματισμό πηγμάτων αίματος μέσα σε φλεβικά αγγεία. Πρόκειται για μια σχετικά συχνή πάθηση, η οποία πολλές φορές διαφεύγει της διάγνωσης και αποτελεί σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας.

Η φλεβική θρόμβωση προκαλεί ιστολογική βλάβη, η οποία αρχίζει πρώτα με τη βλάβη του αγγείου και τη συνάθροιση αιμοπεταλίων και την οποία ακολουθεί έκκριση θρομβοπλαστινικών ουσιών και σχηματισμός ινικής, που παγιδεύει τα ερυθρά αιμοσφαίρια.

Η διάγνωσή της συχνά καθυστερεί να γίνει, διότι τα συμπτώματα μπορεί να είναι ακαθόριστα, ενώ είναι δυνατόν να γίνει αντιληπτή σε προχωρημένα και επικίνδυνα στάδια.

Υπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι θρομβώσεων που εμφανίζονται στις φλέβες. Η θρόμβωση που σχηματίζεται στην εσωτερική φλέβα του ποδιού ονομάζεται εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, ενώ όταν ο θρόμβος μεταφερθεί μέσω του αίματος στους πνεύμονες το περιστατικό ονομάζεται πνευμονική εμβολή. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση γιατί μπορεί να κινδυνεύσει η ζωή του ασθενούς.

Ο συνδυασμός αυτών των δύο περιστατικών ονομάζεται φλεβική θρομβοεμβολική νόσος και είναι η τρίτη πιο συχνή αιτία θανάτου καρδιαγγειακής αιτιολογίας σε όλο τον κόσμο.

Επίσης, μπορεί να εμφανιστούν θρόμβοι και σε άλλες φλέβες του σώματος, όπως στους βραχίονες.

Παράγοντες κινδύνου

Η θρόμβωση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε ασθενή που παραμένει στο κρεβάτι για μέρες, σε ασθενή που υπέστη ένα απλό κάταγμα, καθώς και σε όποιον υπεβλήθη σε μικρής ή μεγάλης βαρύτητας χειρουργική επέμβαση. Γι’ αυτό και η Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης (13 Οκτωβρίου) προωθεί τη σημασία αξιολόγησης του θρομβοεμβολικού κινδύνου κατά την εισαγωγή κάθε ασθενούς στο νοσοκομείο.

Άλλοι παράγοντες που προκαλούν τους θρόμβους του αίματος είναι η φαρμακευτική αγωγή με οιστρογόνα, η καρδιακή ανεπάρκεια, η οξεία πνευμονοπάθεια, η υπερπηκτικότητα από νόσους όπως ο καρκίνος, η εγκυμοσύνη, η παχυσαρκία, οι συχνές πτήσεις σε μεγάλες αποστάσεις, καθώς και η κληρονομικότητα.

Συμπτώματα

Τα σημάδια και τα συμπτώματα ενός θρόμβου αίματος στο πόδι ή του θρόμβου στον πνεύμονα που μπορεί να προκαλέσει πνευμονική εμβολή διαφέρουν.

Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση μπορεί να μην παρουσιάσει καθόλου συμπτώματα και να μην γίνει αντιληπτή από τον ασθενή, οδηγώντας σε μόνιμη βλάβη στο πόδι, γνωστή και ως μεταθρομβωτικό σύνδρομο, σε χρόνια φλεβική ανεπάρκεια ή σε δυνητικά θανατηφόρο πνευμονική εμβολή.

Το κύριο σύμπτωμα είναι το οίδημα του μέλους που μπορεί να συνδυάζεται και με άλγος. Άλλες εκδηλώσεις είναι η ερυθρότητα, η γενικότερη αίσθηση δυσφορίας του μέλους και  σπανιότερα ο πυρετός. Τα συμπτώματα αυτά λαμβάνονται σοβαρά υπ΄ όψιν στους  ασθενείς με αυξημένους προδιαθεσικούς παράγοντες. Στις παραμελημένες περιπτώσεις παρατηρείται μεγάλο οίδημα του σκέλους, κυάνωση, φυσαλίδες και εκτεταμένες νεκρώσεις του δέρματος.

Η πνευμονική εμβολή εμφανίζεται κυρίως με δύσπνοια και πλευριτικό άλγος. Σπανιότερα εμφανίζεται βήχας, αιμόπτυση και εφίδρωση, ενώ η απώλεια αισθήσεων αποτελεί βαριά  εκδήλωση της νόσου. Υπάρχει όμως και η πιθανότητα να εκδηλωθεί πνευμονική εμβολή χωρίς κλινική σημειολογία, που είναι σαφώς καλύτερης πρόγνωσης αλλά εξίσου επικίνδυνη, καθώς μπορεί να εξελιχθεί αθόρυβα σε βαριά μορφή.

Θεραπεία

Η καλύτερη θεραπεία της φλεβικής θρόμβωσης είναι η πρόληψη. Η κυριότερη μορφή αντιμετώπισης των δύο τύπων είναι η φαρμακευτική αντιπηκτική αγωγή. Η θεραπεία μπορεί επίσης να περιλαμβάνει χρήση αντιθρομβωτικών καλτσών, αντιθρομβωτικών αντλιών στα κάτω άκρα, χορήγηση χαπιών ή ενέσεων για την πρόληψη δημιουργίας θρόμβου, ελαφριά εξάσκηση των κάτω άκρων και των ποδιών στο κρεβάτι, καθώς και έγερση από το κρεβάτι και περπάτημα το συντομότερο δυνατό.

Οι θεραπείες αυτές μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο δημιουργίας θρόμβων.

Πρόληψη

Για την πρόληψη των θρομβοεμβολικών επεισοδίων συνίσταται γενικότερα η κατά το δυνατόν αποφυγή παρατεταμένων χρονικών διαστημάτων ακινησίας. Για παράδειγμα κατά τη διάρκεια ενός πολύωρου αεροπορικού ταξιδιού, συνιστάται καλή ενυδάτωση, αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ και άσκηση των ποδιών, είτε με μυϊκή σύσπαση των μυών της γάμπας είτε με περπάτημα στο διάδρομο του αεροπλάνου κάθε 30 λεπτά.

Στους υπέρβαρους ασθενείς συνίσταται η απώλεια βάρους, καθώς η παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης.

Κάθε φορά που ο οργανισμός μας λαμβάνει πρωτεΐνες μέσω της διατροφής, ξεκινά ένα σύνολο βιοχημικών αντιδράσεων για την αξιοποίησή τους, με τελικό αποτέλεσμα την παραγωγή της ουρίας.

Η ουρία συντίθεται στο ήπαρ μέσω του κύκλου της ουρίας, γνωστός και ως κύκλος της ορνιθίνης, όπου ο οργανισμός σε μια προσπάθειά του να απομακρύνει την τοξική αμμωνία την μετατρέπει σε ουρία, η οποία είναι λιγότερο τοξική και αποβάλλεται από τους νεφρούς.

Η ουρία παράγεται και αποβάλλεται καθημερινά, ενώ η ημερήσια απέκκριση της σε έναν ενήλικα είναι της τάξεως των 20g. Ο καλός μεταβολισμός της προϋποθέτει καλή κυκλοφορία και επάρκεια αίματος και καλή λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος, το οποίο δρα ως απεκκριτικό φίλτρο των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού. Γι’ αυτό και οι αυξημένες τιμές της στο αίμα συνδέονται με κακή λειτουργία των νεφρών.

Πότε αυξάνεται

Η διατροφή, η ηλικία, η πρόσληψη νερού και αλκοόλ, ο ρυθμός του μεταβολισμού, η μυϊκή μάζα, τα προσλαμβανόμενα φάρμακα και η θερμοκρασία είναι στοιχεία που επηρεάζουν τα επίπεδα της ουρίας. Η συγκέντρωσή της στο αίμα στο υγιές άτομο σχετίζεται με το ποσό των προσλαμβανόμενων πρωτεϊνών.

Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τα επίπεδά της, υποδηλώνοντας κακή νεφρική λειτουργία. Στη λίστα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων:

– Διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες
– Αύξηση καταβολισμού των πρωτεϊνών
– Όλες οι νεφρικές παθήσεις
– Αιμορραγία σε τμήμα του πεπτικού συστήματος με ταυτόχρονη αύξηση της κρεατινίνης
– Λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος
– Ήπια λευκωματουρία
– Υπέρταση
– Πάροδος της ηλικίας και λήψη κορτικοστεροειδών ή τετρακυκλίνης
– Μειωμένη ροή αίματος στους νεφρούς.

Αντιμετώπιση

Η μείωση των επιπέδων της ουρίας για την επαναφορά της στα φυσιολογικά όρια (10 – 50 mg/dL, SI: 1,7 – 8,3 mmol/L) επιτυγχάνεται με την έγκαιρη θεραπεία τυχόν υποκείμενων συστηματικών αιτιών που οδήγησαν στη συγκεκριμένη κατάσταση.

Εάν όμως δεν συντρέχει τέτοιος λόγος, τότε συνίσταται καλή ενυδάτωση με τουλάχιστον 2 λίτρα υγρών ημερησίως, η μέτριας έντασης άσκηση, ο περιορισμός της κατανάλωσης του αλκοόλ, καθώς και διαμόρφωση της διατροφής.

Στη διατροφή θα πρέπει να περιλαμβάνονται πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, όπως ημίπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά, κοτόπουλο, γαλοπούλα, άπαχο μοσχαρίσιο κρέας και ψάρι, καθώς και όσπρια, λαχανικά και δημητριακά.

Μειωμένα επίπεδα ουρίας

Η μείωση των επιπέδων της ουρίας είναι σπανιότερη. Η πτώση της μπορεί να οφείλεται σε ελαττωμένη παραγωγή, αυξημένη απέκκριση ή σε συνδυασμό των δύο μηχανισμών. Πιο συγκεκριμένα συμβαίνει όταν υπάρχει:

– Μειωμένη πρόσληψη πρωτεϊνών με την τροφή
– Αυξημένη χρήση για σύνθεση (υποσιτισμός, χρήση αναβολικών ορμονών κ.α.)
– Σοβαρή ηπατική νόσος που επηρεάζει τη σύνθεση της ουρίας
– Σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης.

Η θεραπεία στις συγκεκριμένες περιπτώσεις επιτυγχάνεται με την αντιμετώπιση του υποκείμενου αιτίου.

Γράφει ο Διαμαντής Κλημεντίδης, κλινικός φαρμακοποιός

Αυτή θα είναι πιθανότατα η πιο εύκολη ανάρτηση στην ιστορία της ιστοσελίδας. Αν και πρέπει να παραδεχτώ ότι δεν αφιέρωσα ιδιαίτερα εκτεταμένο χρόνο στην έρευνα που συνήθως προηγείται των άρθρων μου, αναγκάστηκα να διακόψω πρόωρα την προσπάθεια, καθώς το επαναλαμβανόμενο μοτίβο της εμφάνισης του ίδιου αριθμού σχετικών δημοσιεύσεων σε κάθε αναζήτησή μου, με όλους τους πιθανούς συνδυασμούς λέξεων-κλειδιών, σε όλες τις επιστημονικές (και όχι μόνο) βάσεις δεδομένων όπου έχω πρόσβαση, δεν άφηνε περιθώρια αμφισβήτησης: Μηδέν.

Το ερώτημα

Πριν λίγες ημέρες εκδόθηκε η απόφαση του Υπουργείου Υγείας για τον εποχικό εμβολιασμό κατά τις γρίπης για τη σεζόν 2013-2014. Παραδοσιακά, αυτό σημαίνει αυξημένη ροή ασφαλισμένων που ανήκουν στις λεγόμενες ομάδες υψηλού κινδύνου προς τα φαρμακεία, ώστε να προμηθευτούν (και τις περισσότερες φορές να κάνουν επί τόπου) τα εμβόλιά τους. «Μήπως έχετε φάει ψάρι, αυγό ή κοτόπουλο σήμερα;», ρωτάει σε πολλές περιπτώσεις ο φαρμακοποιός. Αν ναι, τότε «καλύτερα να το κάνουμε αύριο ή σε δύο ημέρες», ενώ αν όχι, «παρακαλώ να αποφύγετε να τα καταναλώσετε για 1-2 μέρες μετά το εμβόλιο». Τα ίδια έχω πει κι εγώ αμέτρητες φορές τις δύο περιόδους αντιγριπικού εμβολιασμού που έζησα ως φαρμακοποιός του πάγκου, καθώς το άκουσα από τη μεγαλύτερη φαρμακοποιό και το υιοθέτησα -on the job training, που λένε.

Μια αναζήτηση στο Google φανερώνει πως την ίδια οδηγία δίνουν και αρκετοί παιδίατροι, όπως φαίνεται από συζητήσεις μαμάδων σε σχετικά forum.

Τις προάλλες συζητούσαμε για το θέμα με μία φίλη φαρμακοποιό. «Τι λες, να τους ρωτάω αν έχουν φάει ψάρι και αυγό;».

Αλήθεια όμως, γιατί να το κάνει κάποιος αυτό; Ποιος μπορεί να είναι ο μηχανισμός που συνδέει την κατανάλωση αυτών των τροφών με την πρόκληση ανεπιθύμητων ενεργειών από το εμβόλιο; Υπάρχει καν τέτοιος;

Τα δεδομένα

Θα είμαι σύντομος. Δεν υπάρχουν. Πουθενά… (σ.σ. για να είμαι πιο ακριβής, δεν βρήκα εγώ πουθενά. Αν κάποιος εκ των εκλεκτών αναγνωστών έχει άλλες πηγές και μπορεί να μας διαφωτίσει, ιδού πεδίο δόξης λαμπρό στα σχόλια!)

Το ενδεχόμενο εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών λόγω κατανάλωσης συγκεκριμένων τροφών την ημέρα του εμβολιασμού δεν αναφέρεται ούτε στα βιβλία ανοσολογίας^1,2, ούτε στις μονογραφίες και στα φύλλα οδηγιών των αντιγριπικών εμβολίων (Fluarix, Vaxigrip, Agrippal, Influvac), ούτε στην έκθεση του Institute of Medicine για τα δεδομένα γύρω από τις ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων³, ούτε στον τελευταίο οδηγό (2013) για την εκπαίδευση στον εμβολιασμό γιατρών, νοσηλευτών και λοιπών επαγγελματιών υγείας από την Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία, ούτε στον οδηγό του CDC για τον εποχικό εμβολιασμό κατά της γρίπης, ούτε, τέλος, στο αντίστοιχο φυλλάδιο του ΚΕΕΛΠΝΟ.

Μα, πώς;

Όλα δείχνουν πως πρόκειται για έναν αστικό μύθο και το ενδιαφέρον πλέον στρέφεται στην προέλευσή του. Μια πιθανή εξήγηση μπορεί να είναι η εξής λογική σειρά:

1. Τα αντιγριπικά εμβόλια παρασκευάζονται μέσω της καλλιέργειας των ιών σε αυγά κότας. Στη συνέχεια και μετά από κατάλληλη κατεργασία, τα ιικά στελέχη τεμαχίζονται και απενεργοποιούνται, έτσι ώστε το εμβόλιο να περιέχει μόνο τμήματα των ιών, ως αντιγόνα.

2. Παρά την τελειοποίηση της διαδικασίας, τουλάχιστον σε σχέση με παλιότερα, το τελικό προϊόν ενδέχεται να περιέχει και ίχνη πρωτεΐνης αυγού. Η τελευταία ανήκει στα πλέον γνωστά αντιγόνα που ενοχοποιούνται για αλλεργίες. Συγκεκριμένα, το 2% των παιδιών και <1% των ενηλίκων εμφανίζουν κάποιο είδος αλλεργίας στην πρωτεΐνη αυτή.

3. Αυτό όμως δεν έχει καμία σύνδεση με την ταυτόχρονη κατανάλωση αυγού πριν ή μετά το εμβόλιο. Ενδιαφέρει αν και μόνο αν κάποιος εμφανίζει αλλεργική αντίδραση αναφυλακτικού τύπου στο αυγό, οπότε σύμφωνα με τις οδηγίες πρέπει να αποφεύγει τον εμβολιασμό με αυτού του τύπου τα εμβόλια γενικά. Αξίζει μάλιστα να τονιστεί ότι η αλλεργία μη αναφυλακτικού τύπου στο αυγό, δεν αποτελεί αντένδειξη για τον εμβολιασμό, σύμφωνα με τους κατασκευαστές.

4. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη, κανένα καταγεγραμμένο περιστατικό και κανένας μηχανισμός όπου η κατανάλωση αυγών, ψαριών, κοτόπουλου, σοκολάτας, ξηρών καρπών και γενικά οποιασδήποτε τροφής στην οποία ο εμβολιαζόμενος δεν είναι αλλεργικός, προκαλεί, με κάποιο τρόπο, υπερευαισθησία έναντι του εμβολίου, σε υγιείς ανθρώπους.

Από τα παραπάνω λοιπόν, προκύπτουν τα εξής:

α. Έχει (θεωρητικό) νόημα η σύσταση, όταν εμβόλιο που έχει παραχθεί με αυτό τον τρόπο πρόκειται να γίνει σε μωρό που δεν έχει φάει ποτέ αυγό, οπότε δεν ξέρουμε αν είναι αλλεργικό. Υπάρχει περίπτωση η πρώτη έκθεση να προκαλέσει ευαισθητοποίηση χωρίς συμπτώματα και η δεύτερη, αλλεργική αντίδραση. Όμως, ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, ο χρονισμός δεν είναι σημαντικός. Ακόμα και μήνες να μεσολαβήσουν μεταξύ των δύο περιστατικών, το άτομο με έφεση στην αλλεργία, θα την εκδηλώσει.

β. Σε υγιείς ενήλικες, όπου είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι έχουν φάει και δεν έχουν αλλεργία (αλλιώς θα το γνώριζαν), η σύσταση δεν έχει κανένα απολύτως νόημα.

Συμπεραίνω ότι μάλλον κάποιου είδους «σπασμένο τηλέφωνο» οδήγησε στην ευρεία υιοθέτηση της σύστασης. Η ερώτηση «μήπως έχετε αλλεργία στο αυγό ή στο κοτόπουλο;» μετατράπηκε σε «έχετε φάει αυγό σήμερα;» και μπορεί κατά τη γνώμη μου να λάβει επάξια τη θέση της δίπλα σε άλλους καταξιωμένους μύθους, όπως ότι «η κατανάλωση αυγών από υγιείς ανθρώπους ανεβάζει τη χοληστερίνη» και «η κατανάλωση γλουτένης είναι βλαβερή για την υγεία, ακόμα και από όσους δεν έχουν αλλεργία, δυσανεξία ή κοιλιοκάκη».

Αναφορές

1. Janeway CA Jr, Travers P, Walport M, et al. Immunobiology: The Immune System in Health and Disease. 5th edition. New York: GarlandScience; 2001.
2. Kindt, T. J., Goldsby, R. A., Osborne, B. A., & Kuby, J. (2007). Kuby immunology. New York: W.H. Freeman.
3. IOM (Institute of Medicine). 2012. Adverse effects of vaccines: Evidence and causality. Washington, DC: The National Academies Press.

Πηγή: clinicalpharmacist.gr

Photo credit: Sanofi Pasteur / Foter / CC BY-NC-ND

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας από τους πιο σημαντικούς του ενδοκρινικού μας συστήματος, καθώς παράγει βασικές για τον οργανισμό ορμόνες. Βρίσκεται στο λαιμό ακριβώς μπροστά από τους χόνδρους του λάρυγγα και αποτελείται από δύο λοβούς: τον αριστερό και το δεξιό που ενώνονται μεταξύ τους με τον ισθμό.

Οι θυρεοειδικές ορμόνες που παράγονται σε αυτόν, είναι απαραίτητες για τη φυσιολογική αύξηση, ανάπτυξη και ρύθμιση των μεταβολικών διεργασιών του οργανισμού για την εύρυθμη λειτουργία όλων των συστημάτων. Μέσω της κυκλοφορίας του αίματος οι ορμόνες αυτές μεταφέρονται σε όλους τους ιστούς του σώματος και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία πολλών οργάνων όπως της καρδιάς, του εντέρου και των πνευμόνων.

Ο υπερθυρεοειδισμός είναι μια λειτουργική διαταραχή του θυρεοειδούς, κατά την οποία ο αδένας εργάζεται δυσανάλογα περισσότερο σε σχέση με τις ανάγκες του ατόμου. Υπάρχει παραγωγή περισσειών θυρεοειδικών ορμονών, η οποία έχει ως επακόλουθο την αύξηση του ρυθμού μεταβολισμού του οργανισμού.

Είναι μια παθολογική κατάσταση που παρουσιάζει δεκαπλάσια συχνότητα στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες, επηρεάζοντας πιο συγκεκριμένα τις ηλικίες από 20 έως 50 ετών.

Συμπτώματα

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί για μεγάλο χρονικό διάστημα να υποεκτιμάται, χωρίς να προκαλεί κανένα σύμπτωμα ή να προκαλεί ελαφρά συμπτώματα τα οποία τις περισσότερες φορές δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά (υποκλινικός υπερθυρεοειδισμός).

Στην τυπική του μορφή όμως χαρακτηρίζεται από συμπτώματα ιδιαίτερα έντονα και εμφανή, τόσο που ο γιατρός αντιλαμβάνεται ότι βρίσκεται μπροστά σε ασθενή που πάσχει από υπερθυρεοειδισμό, βασιζόμενος μόνο στη συμπεριφορά του.

Στα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνονται:

• Ταχυπαλμία και άλλες ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού
• Ιδρώτας, εξάψεις και δυσανεξία στη ζέστη
• Αδυνάτισμα που δεν δικαιολογείται από τη σωματική άσκηση ή το φαγητό.
• Νευρικότητα και συναισθηματική αστάθεια
• Μυϊκή αδυναμία, κούραση ή εύκολη κόπωση
• Διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα (βρογχοκήλη)
• Τρέμουλο
• Εξόφθαλμος (όταν τα μάτια προεξέχουν)
• Πρόωρη εκσπερμάτιση και στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες.

Θεραπεία

Η θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τη χορήγηση ειδικών φαρμάκων που καταστέλλουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Αν μέσα σε 6 με 12 μήνες δεν μπορέσει να ελεγχθεί ο υπερθυρεοειδισμός, τότε θα πρέπει να γίνει λήψη ραδιενεργού ιωδίου ή χειρουργική αφαίρεση του αδένα. Η χειρουργική θεραπεία (ολική ή σχεδόν ολική θυρεοειδεκτομή) είναι οριστική και απαλλάσσει τον ασθενή από τον υπερθυρεοειδισμό και από τις πιθανές υποτροπές.