Blog

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από το πάγκρεας, η οποία όταν τρώμε απελευθερώνεται στο κυκλοφορικό σύστημα βοηθώντας στη μετάβαση της γλυκόζης από τα τρόφιμα στα κύτταρα για να χρησιμοποιηθεί ως ενέργεια.

Η λήψη της αποτελεί την αποκλειστική θεραπεία για τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1, καθώς και έναν από τους πιθανούς τρόπους θεραπείας για τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2, όταν μόνο η διατροφή ή η λήψη δισκίων δεν επαρκεί για την αποτελεσματική γλυκαιμική ρύθμιση.

Δεδομένου ότι η ινσουλίνη κατατάσσεται σύμφωνα με τη διάρκεια λειτουργίας της στον οργανισμό, υπάρχουν διαφορετικοί τύποι με ξεχωριστό τρόπο δράσης. Κάθε άτομο είναι διαφορετικό και θα αντιδρά διαφορετικά στην ινσουλίνη που λαμβάνει, ενώ οι ανάγκες του μπορεί να αλλάξουν µε την πάροδο του χρόνου.

Για να υπολογιστεί η ποσότητα της ινσουλίνης που απαιτεί το κάθε άτομο με διαβήτη, πρέπει να είναι γνωστά ο τύπος και ο τρόπος δράσης, παράλληλα με τον τρόπο ζωής και τις επαγγελματικές απαιτήσεις του ατόμου, το συνήθη αριθμό και τις ώρες των γευμάτων, καθώς και τις συνολικές ενεργειακές του ανάγκες.

Υπάρχουν ινσουλίνες που χρησιμοποιούνται κυρίως στα «εντατικοποιημένα σχήματα» ινσουλινοθεραπείας, πριν από κάθε γεύμα, αλλά και σε συνδυασμό με μίγματα, κυρίως για την κάλυψη βασικών γευμάτων. Το άτομο με διαβήτη πρέπει να υπολογίσει πόσες μονάδες ταχείας ινσουλίνης πρέπει να κάνει, αφού προηγουμένως έχει μετρήσει το προγευματικό του ζάχαρο.

Στα είδη ινσουλίνης περιλαμβάνονται οι:

– Ταχείας δράσης η οποία συνήθως λαμβάνεται πριν από κάποιο γεύμα για να καλύψει την αύξηση της γλυκόζης η οποία οφείλεται στη λήψη τροφής. Αυτό το είδος της ινσουλίνης χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με μια ινσουλίνη μακράς διαρκείας.
– Βραχείας δράσης η οποία συνήθως λαμβάνεται περίπου 30 λεπτά πριν από κάποιο γεύμα για να καλύψει την αύξηση της γλυκόζης η οποία οφείλεται στη λήψη τροφής. Αυτό το είδος της ινσουλίνης χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με μια ινσουλίνη μακράς διαρκείας.
– Ενδιάμεσης δράσης η οποία καλύπτει τις αυξήσεις στις τιμές της γλυκόζης όταν οι ινσουλίνες ταχείας δράσης σταματήσουν να δρουν. Αυτό το είδος της ινσουλίνης συχνά συνδυάζεται με ταχείας ή βραδείας δράσης ινσουλίνες και συνήθως η λήψη της γίνεται δυο φορές τη μέρα.
– Μακράς διαρκείας η οποία συχνά συνδυάζεται, όποτε είναι απαραίτητο, με ταχείας ή βραδείας δράσης ινσουλίνη. Μειώνει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα όταν οι ταχείας δράσης ινσουλίνες σταματήσουν να δρουν. Λαμβάνεται μια ή δυο φορές την ημέρα.
– Προαναμεμειγμένη η οποία χρησιμοποιείται κυρίως σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και κυρίως Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα μίγματα γίνονται σε δύο δόσεις, πρωί και βράδυ και οι δόσεις αυξάνουν σταδιακά. Παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο υπογλυκαιμίας, απαιτούν την προσαρμογή της διατροφής στις μονάδες, απαιτούν την παρουσία ενδιάμεσων σνακ, ενώ στο θεραπευτικό σχήμα προσθέτονται λίγες μονάδες με μια τρίτη ένεση πριν το μεσημεριανό.

Σημειώνεται ότι στον τελικό υπολογισμό των μονάδων ινσουλίνης θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψη η συνολική κατανάλωση και η ποιότητα της τροφής, η άσκηση, το στρες και η κατάσταση της ασθένειας.

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από το πάγκρεας, η οποία είναι απαραίτητη για να εισέλθει η γλυκόζη στα περισσότερα κύτταρα του σώματος, όπου χρησιμοποιείται για να παράγει ενέργεια.

Τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται από τα τρόφιμα. Η ινσουλίνη από τη μεριά της συμβάλλει στην απομάκρυνση του πλεονάσματος γλυκόζης, βοηθώντας την να κυκλοφορήσει στα κύτταρα.

Στην περίπτωση όμως του διαβήτη τύπου 2, το σώµα αποτρέπει τη σωστή λειτουργία της ινσουλίνης, όπου με την πάροδο του χρόνου σταματάει να παράγεται επαρκής ποσότητα από τον οργανισμό. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται με τον καιρό σοβαρές επιπλοκές σε διάφορα όργανα του σώματος.

Τα άτομα που ξεκινούν να λαμβάνουν ινσουλίνη, χρειάζονται ένα προσωπικό πλάνο σε συνεργασία µε τον θεράποντα ιατρό. Κάθε τύπος ινσουλίνης βοηθά στον έλεγχο του διαβήτη, ωστόσο δεν είναι όλοι οι τύποι κατάλληλοι για όλα τα άτοµα. Αυτό ισχύει διότι οι ανάγκες του καθενός διαφέρουν, ενώ μπορεί και να αλλάξουν µε την πάροδο του χρόνου.

Το πλάνο θα βοηθήσει στη λήψη της ινσουλίνης που χρειάζεται µε τον τρόπο που θα έκανε ο οργανισµός, εάν δεν είχε επηρεαστεί από τον διαβήτη. Συγκεκριμένα θα αναφέρει:

1. Τον τύπο ινσουλίνης που θα πρέπει να ληφθεί
2. Πόση ινσουλίνη χρειάζεται
3. Πότε θα πρέπει να ληφθεί

Ο σχεδιασμός του πλάνου βασίζεται σε παράγοντες όπως:

1. Στο πότε και το πόσο ο ασθενής τρώει
2. Στο τρέχον επίπεδο της γλυκόζης αίµατος
3. Στο επίπεδο της σωµατικής δραστηριότητας
4. Στον τρόπο ζωής

Γενικότερα, οι ανάγκες για ινσουλίνη αυξοµειώνονται καθηµερινά και εξαρτώνται από το τι κάνει ο ασθενής, αλλά και από τα επίπεδα της γλυκόζης που περιέχονται στο αίµα. Για παράδειγµα μπορεί να χρειάζεται περισσότερη ινσουλίνη µετά από το γεύµα. Η αξιολόγηση της ινσουλινοθεραπείας στο γεύµα γίνεται 2 ώρες µετά από τη λήψη του. Μπορεί μάλιστα να χρειάζεται περισσότερη ινσουλίνη κατά τη διάρκεια μιας ασθένειας ή λιγότερη κατά τη διάρκεια του ύπνου ή της άσκησης.

Γράφει η δρ. Δ. Καραγιάννη, παθολόγος – διαβητολόγος

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια πάθηση όπου το σώμα δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τη γλυκόζη που λαμβάνουμε από τα τρόφιμα για τη μετατροπή της σε ενέργεια. Χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη.

Διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη

1. Όταν το πρωινό σάκχαρο νηστείας σε δύο μετρήσεις είναι 126 mg/dl και πάνω (νηστικός για περισσότερο από οκτώ ώρες και η μέτρηση σε μικροβιολογικό εργαστήριο).

2. Όταν σε τυχαία μέτρηση η τιμή του σακχάρου είναι πάνω από 200 mg/dl σε κάποιο άτομο με συμπτώματα διαβήτη.

3. Όταν στην εξέταση καμπύλης σακχάρου η τιμή του σακχάρου δύο ώρες μετά την αρχική λήψη της γλυκόζης είναι πάνω από 200 mg/dl.

Προδιαβήτης

Πρόκειται για μεταβατικό-ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ της φυσιολογικής κατάστασης και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Τα κριτήρια για τη διάγνωσή του είναι: σάκχαρο νηστείας 100 έως 125 mg/dl ή σε καμπύλη σακχάρου τιμή στις δύο ώρες 140 έως 199 mg/dl. Παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον κυρίως για δυο λόγους. Πρώτον διότι χωρίς παρέμβαση, δηλαδή απώλεια βάρους, σωστή διατροφή και σωματική άσκηση είναι δυνατόν να εξελιχτεί σε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (κίνδυνος έως 50% σε 5 έτη), ενώ αντίθετα η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής είναι δυνατόν να αναστρέψει την πορεία προς τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Δεύτερον διότι σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.

Γράφει η δρ. Δ. Καραγιάννη, παθολόγος-διαβητολόγος 

Ο γλυκαιμικός δείκτης (GI) είναι ένα «εργαλείο» που μας δείχνει πόσο αυξάνουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, 2 με 3 ώρες μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου που περιέχει 50 γραμμάρια υδατάνθρακες, σε σύγκριση με ένα τρόφιμο αναφοράς (γλυκόζη ή λευκό ψωμί). O ΓΔ παρέχει μέτρο της ποιότητας των υδατανθράκων σε μια κλίμακα από 0 έως 100 και δεν αναφέρεται στην ποσότητα. Δηλαδή ο ΓΔ παραμένει ίδιος είτε μιλάμε για κατανάλωση 10 γραμμαρίων υδατάνθρακα είτε για 100.

Γιατί μας ενδιαφέρει ο γλυκαιμικός δείκτης

Τα τρόφιμα με υψηλό ΓΔ προκαλούν απότομη και μεγάλη αύξηση του σακχάρου στο αίμα και άμεση έκκριση ινσουλίνης. Αντίθετα τα τρόφιμα χαμηλού ΓΔ λόγω της αργής πέψης και απορρόφησης τους, αυξάνουν σταδιακά τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης και έτσι συμβάλουν σε καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο στους διαβητικούς. Έχει φανεί ότι έχουν αποδεδειγμένα οφέλη για την υγεία καθώς συμβάλουν σε μείωση των λιπιδίων του ορού και έχουν συνδεθεί με υψηλότερα επίπεδα συγκεντρώσεων HDL-χοληστερόλης και μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη και καρδιαγγειακών παθήσεων.

Τέλος συντελούν θετικά στη μείωση του βάρους, καθώς βοηθούν στον έλεγχο της όρεξης και επιβραδύνουν την πείνα.

Κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν το γλυκαιμικό δείκτη:

– Ωρίμανση του τροφίμου

Όσο πιο ώριμα είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, τόσο πιο υψηλό ΓΔ έχουν. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της μπανάνας. Η άγουρη έχει ΓΔ: 43 ενώ η γινωμένη 74. Αυτός είναι ο λόγος που συστήνεται στους διαβητικούς να αποφεύγουν την κατανάλωση ώριμων φρούτων.

– Παρουσία φυτικών ινών

Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα φυτικών ινών έχουν χαμηλότερες τιμές γλυκαιμικού δείκτη. Αυτό συμβαίνει γιατί οι φυτικές είναι επιβραδύνουν την απορρόφηση των υδατανθράκων.

– Τρόπος και χρόνος μαγειρέματος

Το βράσιμο και το ψήσιμο αυξάνουν το ΓΔ καθώς είτε μαλακώνουν τις φυτικές ίνες του τροφίμου είτε κάνουν τους υδατάνθρακες τους πιο εύπεπτους. Επίσης όσο περισσότερο χρόνο μαγειρεύονται τα τρόφιμα τόσο περισσότερο αυξάνεται ο ΓΔ.

– Επεξεργασία που έχει υποστεί το τρόφιμο

Όσο μικρότερη κατεργασία έχει υποστεί το τρόφιμο, τόσο μικρότερο ΓΔ έχει. Πχ τα προϊόντα ολικής αλέσεως έχουν μικρότερο ΓΔ σε σχέση με τα λευκά καθώς αυξάνουν λιγότερο το σάκχαρο του αίματος.

– Σύσταση του γεύματος

Το λίπος και οι πρωτεΐνες επηρεάζουν την γλυκαιμική αντίδραση του τροφίμου. Το λίπος επιβραδύνει την κένωση του στομάχου, ενώ οι πρωτεΐνες διεγείρουν την έκκριση ινσουλίνης. Συνεπώς η παρουσία λίπους στο γεύμα χαμηλώνει το ΓΔ .

– Οξύτητα

Η προσθήκη όξινων ουσιών, όπως ο χυμός λεμονιού, μειώνει το ΓΔ.

Κατάταξη τροφίμων ανάλογα το ΓΔ

Χαμηλού – ΓΔ ≤55
Μετρίου – ΓΔ 56-69
Υψηλού – ΓΔ ≥70

Υψηλού ΓΔ

1. Ψωμί άσπρο
2. Επεξεργασμένα δημητριακά πρωινού
3. Πατάτα
4. Απλά μπισκότα ή κράκερ
5. Κέικ και μάφινς
6. φρούτα, όπως μπανάνα (ειδικά ώριμη), καρπούζι, πεπόνι
7. Μέλι
8. Ζάχαρη
9. Μαλακές καραμέλες
10. Βάφλες

Χαμηλού ΓΔ

1. Πολύσπορα ψωμιά
2. Δημητριακά ολικής άλεσης
3. Βρώμη, μούσλι, κουάκερ, All Bran
4. Μπισκότα βρώμης
5. Λαχανικά
6. Γιαούρτι
7. Ρύζι αναποφλοίωτο (π.χ. Basmati)
8. Φρούτα όπως μήλα, αχλάδια, κεράσια, πορτοκάλια, σταφύλια

Τι πρέπει να ξέρουμε

Δυστυχώς, ο ΓΔ είναι ένα δύσχρηστο εργαλείο για τους καταναλωτές. Όμως, χάρη σε αυτόν οι ειδικοί γνωρίζουν, για παράδειγμα, ότι το άγριο ρύζι είναι καλύτερο από το μπασμάτι, και αυτό από το λευκό, ότι τα ολόκληρα, λιγότερο γινωμένα φρούτα είναι καλύτερη επιλογή από τους χυμούς τους, όπως και το πολύσπορο ψωμί από το ψωμί ολικής άλεσης, και αυτό από το λευκό. Ακόμα, βασισμένοι στο δείκτη αυτό συστήνουν τα γεύματα να συνοδεύονται με λαχανικά και να καταναλώνουμε δημητριακά ολικής άλεσης και όσπρια αντί για ρύζι ή πατάτες.

Ορισμένα τρόφιμα «χωρίς ζάχαρη» (π.χ. μπισκότα) παραπλανούν, καθώς πολλοί θεωρούν ότι δεν έχουν θερμίδες ή ότι δεν επηρεάζουν το σάκχαρο. Ωστόσο, το άμυλο που περιέχουν αυξάνει το σάκχαρο και πολλές φορές η θερμιδική διαφορά από τα τρόφιμα «με ζάχαρη» είναι ασήμαντη. Διαβάζετε, λοιπόν, προσεκτικά τις ετικέτες.

Πηγή: Διαβητολογικό-Παθολογικό Ιατρείο

Η δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης ή αλλιώς «καμπύλη σακχάρου» πραγματοποιείται στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν αμφιβολίες για τη διάγνωση του διαβήτη.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια πάθηση όπου το σώμα δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τη γλυκόζη για τη μετατροπή της σε ενέργεια. Χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη.

Η διαδικασία για τη δοκιμασία έχει ως εξής:

Πριν από την ημέρα της εξέτασης

– Χρειάζεται μια ισορροπημένη δίαιτα που να περιέχει τουλάχιστον 150 γραμμάρια υδατανθράκων την ημέρα για 3 ημέρες πριν την εξέταση. Φρούτα, ψωμιά, δημητριακά, crackers και αμυλούχα λαχανικά, όπως πατάτες, φασόλια και καλαμπόκι είναι καλή πηγή υδατανθράκων.
– Το άτομο θα πρέπει να μην έχει φάει και πιει, να μην καπνίσει να μην ασκηθεί έντονα τουλάχιστον 8 ώρες πριν την εξέταση.
– Οι έγκυες θα πρέπει να ενημερώσουν τον μαιευτήρα τους για τη λήψη οποιουδήποτε συνταγογραφούμενου ή μη φαρμάκου, διότι μπορεί να συστηθεί η διακοπή του πριν την εξέταση.

Την ημέρα της εξέτασης

– Το άτομο πάει στο μικροβιολογικό εργαστήριο το πρωί, νηστικό. Μπορεί να έχει πιει μόνο νερό. Τις προηγούμενες 3 μέρες έχει φάει ελεύθερα έτσι ώστε να έχει πάρει αρκετούς υδατάνθρακες και το πάγκρεας του να έχει «ξυπνήσει» καλά για να μπορέσει να ανταποκριθεί όσο γίνεται καλύτερα στη δοκιμασία.
– Στο εργαστήριο λαμβάνεται μια μικρή ποσότητα αίματος (από τη φλέβα) για έλεγχο του σακχάρου.
– Ο εξεταζόμενος πίνει ένα ποτήρι νερό μέσα στο οποίο έχουν διαλυθεί 75g άνυδρης γλυκόζης, μια σκόνη που μπορεί να πάρει ο εξεταζόμενος από το φαρμακείο. Καθώς είναι πολύ γλυκό, η κατάποσή του πρέπει να είναι μέσα σε 5-10 λεπτά.
– Ακολουθούν 2 ώρες κατά τις οποίες ο εξεταζόμενος πρέπει να παραμείνει καθιστός σε μια καρέκλα, να μην καπνίσει και να μη φάει τίποτα.
-Στο δίωρο αυτό μεσολαβούν αιμοληψίες 30, 60 και 90 λεπτά μετά τη λήψη του διαλύματος γλυκόζης.
– Στις 2 ώρες γίνεται άλλη μια αιμοληψία για να διαπιστωθεί το πόσο έχει ανέβει το σάκχαρο.

Φυσιολογικά στις 2 ώρες πρέπει να βρίσκεται κάτω από 140 mg/dl. Η διάγνωση του διαβήτη γίνεται αν το σάκχαρο έχει φτάσει ή ξεπεράσει τα 200 mg/dl. Οι ενδιάμεσες τιμές χαρακτηρίζονται ως «διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη».