Blog

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα σύνολο μηχανισμών, που είναι υπεύθυνοι για την άμυνα του οργανισμού απέναντι σε τοξικούς παράγοντες. Αποτελείται από πολλά διαφορετικά όργανα και ιστούς, μεταξύ των οποίων ο μυελός των οστών και ο θύμος αδένας, όπου δημιουργούνται και αναπτύσσονται τα ειδικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Η σωστή του λειτουργία είναι σημαντική για τη μακροζωία και την αποτροπή εμφάνισης επικίνδυνων νοσημάτων.

Το πόσο καλά όμως μπορεί να μας προστατέψει από μικρόβια και ιούς εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων ο τρόπος ζωής. Το στρες, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η ελάχιστη ξεκούραση με ύπνο, η κακή διατροφή που δεν προσφέρει τα απαραίτητα για τον οργανισμό, το κάπνισμα, αλλά και η κοινωνική απομόνωση που επηρεάζει αρνητικά την ψυχολογία μπορούν να αποδυναμώσουν τις άμυνες του σώματος.

Χρόνιο στρες

Το χρόνιο στρες καθιστά τον οργανισμό πιο ευάλωτο σε ασθένειες –από το κρύωμα έως τις σοβαρές νόσους– διότι τον εκθέτει σε ένα σταθερό ρεύμα ορμονών (π.χ. κορτιζόλη και αδρεναλίνη) που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό. Η μείωση του στρες χαμηλώνει τα επίπεδα ορμόνης που παράγει και βοηθά στο να κοιμόμαστε καλύτερα, κάτι που βελτιώνει και τις άμυνες του οργανισμού. Η απαλλαγή από το άγχος δεν είναι πάντα εύκολη, ωστόσο είναι εφικτός ο έλεγχος του μέσω διαφόρων τρόπων όπως η επιβράδυνση των καθημερινών ρυθμών, η σύνδεση με άλλους ανθρώπους ή ακόμη και ο διαλογισμός.

Σωματική άσκηση

Η σωματική άσκηση μπορεί να συμβάλλει στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς ενισχύει ορισμένες χημικές ουσίες του οργανισμού που συμβάλλουν στη γενικότερη ευεξία του σώματος και στον καλύτερο ύπνο. Η μέτρια άσκηση, όπως ένας καθημερινός περίπατος μισής ώρας μπορεί να βοηθήσει το ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμήσει μια ενδεχόμενη λοίμωξη.

Διατροφή

Όσον αφορά τη διατροφή, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι δεν υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα τρόφιμα που να δρουν μεμονωμένα, αλλά επενεργούν συνολικά στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής. Σε γενικές γραμμές είναι καλύτερο να προτιμώνται τρόφιμα που είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά αντί εκείνων με υψηλή θερμιδική αξία.

Στις τροφές που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα περιλαμβάνονται γενικότερα τα ψάρια, διότι περιέχουν τα χρήσιμα για τον οργανισμό ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, τα οποία αυξάνουν και τη δραστηριότητα των λευκών αιμοσφαιρίων.

Άλλα χρήσιμα στοιχεία είναι τα μονοακόρεστα λίπη, όπως το ελαιόλαδο και το φύτρο σιταριού, οι ζωικές πρωτεΐνες (κοτόπουλο, κόκκινο κρέας), τα φρούτα και τα λαχανικά διότι είναι πλούσια σε βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και φολικό οξύ, το σκόρδο διότι περιέχει μια ουσία που καταπολεμά τα μικρόβια και τους μύκητες, καθώς και το γιαούρτι γιατί βοηθά στη διατήρηση του βλεννογόνου του εντέρου σε καλή κατάσταση, το οποίο αποτελεί μια βασική γραμμή άμυνας του οργανισμού κατά των παθογόνων μικροοργανισμών. Επίσης, οι ξηροί καρποί αποτελούν ένα ωφέλιμο για την υγεία σνακ, καθώς περιέχουν βιταμίνη Ε.

Κάπνισμα

Το κάπνισμα, τέλος, λόγω της αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα και της πτώσης του οξυγόνου του αίματος που προκαλεί, επιδεινώνει περαιτέρω την κατάσταση όταν υπάρχει διαταραχή του ανοσοποιητικού. Μελέτες έχουν αναδείξει σε καπνιστές σημαντική δυσλειτουργία των λευκών αιμοσφαιρίων.

Ο κατάλογος των νοσημάτων που προκαλούν ή μπορούν να προκληθούν από αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα είναι μακρύς και οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί διαφέρουν από περίπτωση σε περίπτωση. Είναι συνεπώς σημαντικό να γνωρίζουμε τους παράγοντες που μπορούμε να ελέγξουμε για να αποφύγουμε τις αρνητικές για την υγεία μας επιπτώσεις.

Κάθε χρόνο, με το πέρας του καλοκαιριού και με την έναρξη του φθινοπώρου, τείνουν συχνά να παρουσιάζονται ανά το ευρύ κοινό μια σειρά από συγκεκριμένες παθήσεις.

Πολλοί αναφέρουν ότι εμφανίζουν συμπτώματα όπως παρατεινόμενη κόπωση, πυρετό, διάρροια, αϋπνία ή και εξανθήματα στο δέρμα. Αυτά στην πλειονότητα των περιπτώσεων μπορεί να αποτελούν αμιγώς ψυχοσωματικές εκδηλώσεις που οφείλονται στην ρουτίνα της καθημερινότητας και στο στρες που την συνοδεύει.

Από την άλλη όμως μπορεί να οφείλονται σε παθογόνους παράγοντες που έδρασαν κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών και εκδηλώνονται μερικές μέρες ή εβδομάδες αργότερα. Οι παθογόνοι αυτοί παράγοντες σχετίζονται μεταξύ άλλων με κακές συνθήκες υγιεινής ή διατροφής κατά τις διακοπές, με επαφή με ζώα ή έντομα, καθώς και με ανεπαρκές ιστορικό εμβολιασμών, ενώ ιδιαίτερη σημασία έχει ο τόπος του ταξιδιού, το αν γίνεται σε οργανωμένο ή όχι κάμπινγκ και για πόσο διάστημα.

Ατονία

Η ατονία ή αδυναμία αποτελεί μια κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από έλλειψη ενέργειας. Το άτομο που νιώθει ατονία δυσκολεύεται να κάνει δραστηριότητες που απαιτούν μυϊκή προσπάθεια, ή όταν τις κάνει κουράζεται πολύ γρήγορα και εξαντλείται, ενώ ακόμη μπορεί να δυσκολεύεται να εκτελέσει πνευματικές δραστηριότητες της καθημερινότητας που προϋποθέτουν ψυχική συγκέντρωση.

Στους παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε αυτήν συγκαταλέγονται οι κακές διατροφικές συνήθειες κατά τις διακοπές, όπως η τυποποιημένη διατροφή που είναι πτωχή σε βιταμίνες και χρήσιμα ιχνοστοιχεία. Κατά την επάνοδο οι αυξημένες απαιτήσεις της καθημερινότητας σε συνδυασμό με ένα κακό διατροφικό προφίλ έχει ως συνέπεια την εμφάνιση παρατεινόμενης κόπωσης και ατονίας.

Στο σημείο αυτό μπορεί να απαιτηθεί ενίσχυση του οργανισμού με εξατομικευμένα διατροφικά προγράμματα ή ενισχυτικά φαρμακευτικά σκευάσματα.

Πυρετός

Τα αίτια του πυρετού που συνδέονται με τα ταξίδια συνιστούν έναν μακρύ κατάλογο. Ο πυρετός μπορεί να προκληθεί από λοιμώξεις που έχουν απόλυτη σχέση με τον τόπο του ταξιδιού και το ιστορικό των εμβολιασμών, ενώ μπορούν να επιβαρύνουν σημαντικά την υγεία. Η ηπατίτιδα, οι ρικετσιώσεις, η βακτηριδιακή εντερίτιδα και το AIDS είναι μερικές από τις νόσους που εντάσσονται στην λίστα. Είναι συνεπώς απαραίτητο να απορρίψει ένας ειδικός τους ενδεχόμενους κινδύνους.

Αϋπνία

Η αϋπνία χαρακτηρίζεται ιατρικώς ως η έλλειψη επαρκούς ύπνου. Εκδηλώνεται με δυσχέρεια επέλευσής του ύπνου, με νυχτερινές αφυπνίσεις, με πολύ πρωινό ξύπνημα καθώς και με φαινόμενα ανεπαρκούς ξεκούρασης παρά τη διάρκειά του, όπως υπνηλία και κόπωση.

Η αλλαγή του περιβάλλοντος, η αύξηση της κατανάλωσης καφέ, η επιστροφή στην ρουτίνα της καθημερινότητας και η αιφνίδια αλλαγή συνηθειών είναι παράγοντες με δυσμενή επίδραση στον κύκλο ύπνου και αφύπνισης.

Η αποφυγή στέρησης ύπνου κατά τις μέρες που προηγούνται του ταξιδιού, ο ύπνος μικρής διάρκειας το απόγευμα πριν το πολύωρο ταξίδι, η σταθερότητα στις ώρες κατάκλισης και αφύπνισης, η αποφυγή κατάχρησης αλκοόλ, καφέ και τοξικών ουσιών καθώς και ειδική διατροφή και φάρμακα βοηθούν στην περίπτωση της αϋπνίας.

Εξανθήματα

Τα εξανθήματα είναι ιδιαίτερα συχνά μετά τις διακοπές και μπορεί να οφείλονται τόσο σε απλές αντιδράσεις υπερευαισθησίας και τσιμπήματα εντόμων όσο και σε σοβαρότερες μεταναστευτικές παθήσεις και λοιμώξεις.

Διάρροια

Η διάρροια που εμφανίζεται μετά τις διακοπές συνήθως οφείλεται σε κάποια λοίμωξη, σε δυσανεξία στην λακτόζη ή στο σύνδρομο υπερευαισθησίας του εντέρου. Η ιατρική αξιολόγηση είναι απαραίτητη όταν το σύμπτωμα δεν αποκαθίσταται ταχέως, δεν ανταποκρίνεται σε απλούς διατροφικούς χειρισμούς ή συνοδεύεται από σοβαρές εκδηλώσεις όπως πυρετό, πτώση της πίεσης και εμετούς.

Μεταβολικές διαταραχές

Είναι γεγονός ότι πολλοί κατά τις θερινές διακοπές ακολουθούν μια κακής ποιότητας διατροφή και αυξάνουν την πρόσληψη αλκοόλ και τα νυχτερινά γεύματα με αποτέλεσμα να προκαλούν μια αύξηση του βάρους.

Η άμεση απώλεια των κιλών όμως που πλεονάζουν είναι σημαντική, διότι το πλεονάζον βάρος που παγιώνεται σε βάθος χρόνου είναι πιο δύσκολο να χαθεί, ενώ σε πολλές περιπτώσεις αυτό συνοδεύεται με βλαπτικές μεταβολικές διαταραχές όπως είναι η αύξηση του σακχάρου του αίματος, της χοληστερόλης, της αρτηριακής πίεσης και του ουρικού οξέως.

Στις περιπτώσεις αυτές συνίστανται εξατομικευμένα ιατρικά διατροφικά προγράμματα σε συνδυασμό με ορισμένα φαρμακευτικά σκευάσματα, τα οποία κάποιες φορές είναι αναγκαία.

Σκοπός είναι η αποκατάσταση των οργανικών παρεκτροπών και η ανάκτηση της μεταβολικής ισορροπίας του οργανισμού.

People photo created by jcomp – www.freepik.com

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και ιδίως την περίοδο των διακοπών είναι σύνηθες να εμφανίζεται μία σειρά από νοσήματα τα οποία οφείλονται σε λοίμωξη, όπως κρυολόγημα, ωτίτιδα και διαρροϊκά σύνδρομα.

Προς αποφυγή αρνητικών επιπτώσεων είναι σημαντικό η αιτιολογία και η εικόνα τους να διερευνάται από έναν ειδικό. Εντούτοις, συχνό φαινόμενο είναι πολλοί να προβαίνουν σε πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, οι οποίες μπορεί να μην έχουν αποτέλεσμα – όπως η λήψη αντιβιοτικών χωρίς τη συμβουλή ειδικού – ενώ μπορούν και να επιδεινώσουν την κατάσταση.

Κρυολόγημα

Σε περιπτώσεις όπου εκδηλώνονται συμπτώματα όπως συνάχι, χαμηλός πυρετός, πονοκέφαλος, πονόλαιμος και πόνοι στους μυς και στα οστά πρόκειται – εάν δεν συντρέχουν και άλλοι παράγοντες –  για το κοινό κρυολόγημα. Αυτό οφείλεται σε μια ιογενή λοίμωξη που εμφανίζεται συχνά στο τέλος του καλοκαιριού και το φθινόπωρο. Περισσότερα από 200 είδη ιών προκαλούν το συγκεκριμένο σύνδρομο για το οποίο, αφού πρόκειται για ίωση δεν είναι δραστικά τα αντιβιοτικά.

Ωτίτιδα

Το μπάνιο στην πισίνα το καλοκαίρι και σπανιότερα στη θάλασσα προδιαθέτει για την αποκαλούμενη «ωτίτιδα των κολυμβητών». Πρόκειται για μια μικροβιακή φλεγμονή στον έξω ακουστικό πόρο που εκδηλώνεται με πόνο, ερυθρότητα και οίδημα και θεραπεύεται συνήθως με σταγόνες αντισηπτικού στον έξω ακουστικό πόρο.

Διαρροϊκά σύνδρομα

Το καλοκαίρι είναι συχνότερα τα διαρροϊκά σύνδρομα όπως και η γαστρεντερίτιδα (δηλαδή διάρροια που συνοδεύεται από εμέτους), διότι ευνοούνται από τις καιρικές συνθήκες, την ευκολία μετάδοσης και την κατανάλωση τροφίμων χωρίς καλή συντήρηση.

Αίτιο είναι κατά κανόνα πολλά είδη ιών γι’ αυτό και δεν πρέπει να χορηγούνται αντιβιοτικά. Καθώς προκαλείται αφυδάτωση από τη διάρροια, χρειάζεται λήψη πολλών υγρών από το στόμα, να αποφεύγονται το γάλα και τα σακχαρούχα αναψυκτικά, ενώ η διατροφή θα πρέπει να είναι ελαφρά.

Στην περίπτωση που η διάρροια υπερβεί σε διάρκεια τις 3 ημέρες ή εμφανιστεί υψηλός πυρετός, ή αίμα στα κόπρανα τότε είναι σημαντική η άμεση λήψη ιατρικής συμβουλής για το ενδεχόμενο της σαλμονέλας, για την οποία απαιτούνται ειδικά φάρμακα.

Ουρολοιμώξεις

Οι ουρολοιμώξεις είναι μια κατάσταση που δεν προκαλείται από το μπάνιο στη θάλασσα το καλοκαίρι, παρότι τείνει να επικρατεί λανθασμένα η αντίθετη άποψη. Σε γενικές γραμμές συμπτώματα κυστίτιδας όπως «κάψιμο στην ούρηση», συχνουρία και δυσουρία απαιτούν καλλιέργεια ούρων και συμβουλή από γιατρό για να χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία.

Τσιμπήματα από έντομα

Μετά από τσίμπημα από κουνούπι η άλλα έντομα μπορεί να εμφανιστεί έντονη και εκτεταμένη ερυθρότητα γύρω από το τσίμπημα, όπως και πυρετός. Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται ειδικό αντιβιοτικό γιατί έχει γίνει μόλυνση συνήθως από στρεπτόκοκκους ή σταφυλόκοκκους.

Κολπίτιδες

Το μπάνιο στη θάλασσα είναι δυνατόν στις γυναίκες και ιδιαίτερα σε όσες έχουν προδιάθεση, όπως οι παχύσαρκες και οι πάσχουσες από σακχαρώδη διαβήτη, να προκαλέσει κολπίτιδα από μύκητες με συμπτώματα που συχνά μοιάζουν με τα συμπτώματα της κυστίτιδας. Σε αυτά περιλαμβάνονται η επιτακτική και συχνή ενούρηση, ο πόνος και το τσούξιμο κατά την ενούρηση και ο πόνος τοπικά στο σημείο που βρίσκεται η ουροδόχος κύστη.

Η μυκητιασική κολπίτιδα απαιτεί ειδική αγωγή για την οποία η πάσχουσα πρέπει να συμβουλευτεί γυναικολόγο.

People photo created by freepik – www.freepik.com

Το κοινό κρυολόγημα, το οποίο είναι γνωστό και ως ρινοφαρυγγίτιδα, είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική νόσος του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, η οποία οφείλεται σε έναν ή και περισσότερους ιούς. Μπορεί να το «κολλήσει» ο καθένας μας με οποιονδήποτε από τους γνωστούς τρόπους μετάδοσης όλων των ιών του αναπνευστικού (χειραψία, φιλί, σταγονίδια από βήχα ή φτάρνισμα) και ειδικά τους χειμερινούς μήνες, όπου ο συνωστισμός σε κλειστούς χώρους είναι συχνότερος.

Δεν πρόκειται όμως για μια ασθένεια που εμφανίζεται μόνο σε περιόδους έντονου κρύου, αλλά και το καλοκαίρι. Το «καλοκαιρινό κρυολόγημα» είναι ένας αδόκιμος όρος που χρησιμοποιείται για να σηματοδοτήσει ετερόκλητα νοσήματα, τα οποία μοιάζουν με το κοινό κρυολόγημα του χειμώνα.

Εκδηλώνεται συνήθως με πονόλαιμο, πόνους στα κόκκαλα και στο μυϊκό ιστό, καθώς και βήχα και μικρό πυρετό, τα οποία μπορεί να εμφανίζονται από κοινού ή μεμονωμένα. Μπορεί μάλιστα να συνυπάρξει και υψηλός πυρετός ή άλλα συμπτώματα από το αναπνευστικό σύστημα, την κοιλιά (πχ. κοιλιακό άλγος) ή και διάρροια.

Πώς προκαλείται

Τα λοιμώδη αίτια και οι μηχανισμοί που εμπλέκονται στην εμφάνιση του καλοκαιρινού κρυολογήματος, διαφέρουν με εκείνα του χειμώνα. Η παραμονή σε ανοικτούς χώρους αναγκαστικά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών μειώνει την επίπτωση των αερογενώς μεταδιδόμενων λοιμωδών νοσημάτων. Το κολύμπι σε ακάθαρτα ύδατα, τα κακώς συντηρημένα κλιματιστικά, καθώς και οι υψηλές θερμοκρασίες που ευνοούν τον πολλαπλασιασμό λοιμογόνων παραγόντων στο νερό και στα τρόφιμα συγκαταλέγονται στους παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνιση κρυολογήματος.

Πρόληψη

Για την πρόληψη του κρυολογήματος ο οργανισμός μας θα πρέπει να είναι καλά οχυρωμένος. Αυτό σημαίνει ότι η σωστή ενυδάτωση θα πρέπει είναι το αρχικό μας μέλημα. Ακολουθούν η ξεκούραση, αν αυτό κρίνεται απαραίτητο, η λήψη επιπλέον ποσότητας βιταμίνης C σε οποιαδήποτε μορφή (εσπεριδοειδή, χυμοί φρούτων ακόμη κι ένα βιταμινούχο σκεύασμα από το φαρμακείο), τα αντιπυρετικά αν η θερμοκρασία σώματος ξεπερνά τους 38 βαθμούς Κελσίου και τέλος η αποφυγή παραμονής μας σε κλειστό χώρο.

Τέλος, δεν θα πρέπει να αμελείται το καλό πλύσιμο των χεριών και των τροφίμων, το καλό ψήσιμο των τροφών, η αποφυγή κατανάλωσης μη παστεριωμένων γαλακτοκομικών προϊόντων ή και αμφιβόλου προέλευσης ποτών ή πάγου, ενώ μετά την κολύμβηση σημαντικό είναι και το πλύσιμο χεριών ποδιών και σώματος.

Photo credit: Freepik

Οι ιώσεις είναι ασθένειες που οφείλονται σε προσβολή του οργανισμού από ιούς που μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο, κυρίως μέσω του βήχα και του φταρνίσματος. Οι ιοί αυτοί προσκολλώνται στο εσωτερικό της μύτης ή του λάρυγγα με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ενοχλήσεις στη μύτη ή και στο λαιμό, ενώ έπειτα εξαπλώνονται στο αναπνευστικό σύστημα και πιο σπάνια στους πνεύμονες.

Το ανοσοποιητικό σύστημα για να αντιμετωπίσει την κατάσταση κατακλύζει αυτές τις περιοχές με τα λευκά αιμοσφαίρια, τα οποία λειτουργούν ως αντι-μολυσματικοί παράγοντες.

Οι συνεχείς εναλλαγές της θερμοκρασίας αποτελούν την κύρια αιτία εμφάνισης μιας ίωσης, ενώ η κακή διατροφή, η κούραση και η έλλειψη σωματικής άσκησης είναι μεταξύ των παραγόντων που εξασθενούν τις άμυνες του οργανισμού, συμβάλλοντας στην αύξηση των κρουσμάτων διαφόρων ιώσεων.

Κρυολόγημα και γρίπη

Το κοινό κρυολόγημα είναι το συχνότερο μεταδοτικό νόσημα της εποχής, το οποίο συνήθως συνοδεύεται από βήχα, καταρροή και πυρετό. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνες το κρυολόγημα προκύπτει στους ενήλικες δύο με τέσσερις φορές το χρόνο, ενώ στα παιδιά η συχνότητα εμφάνισης μιας ίωσης είναι διπλάσια. Τα παιδιά είναι πιο ευπαθή στο συχνό βήχα, στις ιώσεις και τη γρίπη σε σχέση με τους ενήλικες, καθώς το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί πλήρως.

Αντιβιοτικά

Πάντως, ένα σημαντικό ζήτημα που παρατηρείται είναι ότι μεγάλο ποσοστό ασθενών με γρίπη ή κρυολόγημα ή κάποια εποχιακή ίωση έχει την τάση να προχωρά σε αλόγιστη χρήση φαρμάκων, χωρίς όμως τη συμβουλή ενός ειδικού. Αυτό όμως, αντί να βοηθά, επιβαρύνει τον οργανισμό. Η λήψη αντιβιοτικών δεν είναι πάντα αποτελεσματική για την αντιμετώπιση των ιώσεων διότι οι ιοί εξελίσσονται συνεχώς και τα φάρμακα δεν μπορούν να τους καταπολεμήσουν. Η χορήγηση αντιβίωσης είναι αναγκαία μόνο όταν ο βήχας συνεχίζει για πάνω από 7-10 ημέρες, εμφανισθεί πυρετός, οι εξετάσεις είναι θετικές ή βρεθούν ευρήματα μικροβιακής εστίας στο ανώτερο αναπνευστικό.

Πρόληψη

Σε γενικές γραμμές συνίσταται προσοχή σε κλειστούς χώρους, συχνή πλύση των χεριών και καλός καθαρισμός των επιφανειών και αντικειμένων με τα οποία υπάρχει καθημερινή επαφή. Επιπλέον, η σωστή ενυδάτωση, η ξεκούραση, αν αυτό κρίνεται απαραίτητο και η λήψη επιπλέον ποσότητας βιταμίνης C σε οποιαδήποτε μορφή (εσπεριδοειδή, χυμοί φρούτων, ακόμη κι ένα βιταμινούχο σκεύασμα από το φαρμακείο) είναι σημαντικά για την ενίσχυση του οργανισμού απέναντι στο κρυολόγημα και τις ιώσεις.

Photo credit: Freepik

Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μια χρόνια πάθηση των πνευμόνων η οποία, σε αντίθεση με το άσθμα, χαρακτηρίζεται από μόνιμη μη αναστρέψιμη (ή μερικώς αναστρέψιμη σύμφωνα με τις νεότερες απόψεις) απόφραξη των αεραγωγών (βρόγχων).

Η ΧΑΠ θεωρείται επιδημία-μάστιγα του σύγχρονου ανθρώπου και ο βασικός παράγοντας που την προκαλεί είναι το κάπνισμα. Το 90% περίπου των πασχόντων από ΧΑΠ είναι ή υπήρξαν καπνιστές. Για το υπόλοιπο 10% ευθύνεται το παθητικό κάπνισμα, η ενδοοικιακή ρύπανση κυρίως από καύση ξύλων, η ατμοσφαιρική ρύπανση και κάποια επαγγέλματα.

Να σημειωθεί, ωστόσο, ότι δεν αναπτύσσουν όλοι οι καπνιστές ΧΑΠ, υποδηλώνοντας ότι γενετικοί παράγοντες τροποποιούν τους κινδύνους για κάθε άτομο.

Συμπτώματα

Τα αρχικά συμπτώματα της νόσου είναι ο βήχας, η αποβολή πτυέλων και η δύσπνοια (ύστερα από μερικά χρόνια). Η δύσπνοια στην αρχή ενοχλεί τον ασθενή μόνο στην άσκηση, στο γρήγορο ανέβασμα σκάλας ή ανηφόρας, αλλά σιγά-σιγά χειροτερεύει και οι ασθενείς με σοβαρή νόσο δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι λόγω δύσπνοιας ενώ αισθάνονται μεγάλη δυσφορία ακόμα και σε δραστηριότητες όπως το ντύσιμο, το πλύσιμο, το φαγητό κ.ά. Πρόκειται για ένα σύμπτωμα που αν χειροτερέψει, μπορεί να χρειαστεί εισαγωγή σε νοσοκομείο.

Η νόσος χειροτερεύει προοδευτικά, ιδιαίτερα αν ο ασθενής συνεχίζει να καπνίζει και δεν λαμβάνει θεραπεία. Σε κάποια φάση μάλιστα οδηγεί και στις επιπλοκές της, που είναι η αναπνευστική και καρδιακή ανεπάρκεια. Στην κατάσταση αυτή η μόνη θεραπευτική παρέμβαση που επιβραδύνει πολύ αυτή τη φθίνουσα πορεία και χαρίζει χρόνια αλλά και ποιότητα ζωής στον άρρωστο είναι η διακοπή του καπνίσματος, που όσο πιο νωρίς γίνεται τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα.

Διάγνωση

Όταν ένας καπνιστής ή καπνίστρια παρουσιάσει ένα ή περισσότερα συμπτώματα η βασική εξέταση που πρέπει να κάνει είναι η σπιρομέτρηση. Η εξέταση αυτή μετράει την ποσότητα του αέρα που βγαίνει από τους πνεύμονες και την ροή, δηλαδή την ταχύτητα με την οποία βγαίνει ο αέρας στην εκπνοή. Στην ΧΑΠ λόγω της στένωσης των βρόγχων, τόσο η ποσότητα όσο και η ροή μειώνονται κάτω από τα αναμενόμενα όρια.

Η ακτινογραφία θώρακος είναι απαραίτητη για να μας αποκλείσει άλλα νοσήματα με παρόμοια συμπτώματα. Η εξέταση των αερίων του αρτηριακού αίματος σε προχωρημένο στάδιο της ΧΑΠ (αναπνευστική ανεπάρκεια), η τάση του οξυγόνου είναι κάτω από 55-60 mmHg (φυσιολογικές τιμές > 80 mmHg).

Θεραπεία

Στόχος της θεραπείας είναι να επιβραδυνθεί η επιδείνωση της νόσου και να περιοριστούν η δύσπνοια και τα άλλα ενοχλητικά συμπτώματα.

Φάρμακα: Πρόκειται για αρκετά δραστικά φάρμακα που ελαττώνουν τα συμπτώματα και βελτιώνουν την ικανότητα του ασθενή να κινείται και να λειτουργεί στην καθημερινή του ζωή. Τέτοια φάρμακα είναι κυρίως τα εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά, καθώς επίσης και εκείνα που βοηθούν στην αποβολή πτυέλων. Υπάρχουν και οι εισπνοές κορτιζόνης οι οποίες λαμβάνονται από τον ασθενή μετά από αξιολόγηση του ιστορικού του και των αποτελεσμάτων της σπιρομέτρησης. Σημειώνεται ότι αυτού του είδους η αγωγή πρέπει να συστήνεται πάντα από πνευμονολόγο.

Καθημερινή άσκηση: Παρόλο που η δύσπνοια περιορίζει τους ασθενείς που πάσχουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, αντίθετα από ό,τι θα πίστευε κανείς το καθημερινό περπάτημα και η σωματική άσκηση κάνουν καλό.

Χειρουργική θεραπεία: Η αφαίρεση μη λειτουργικών τμημάτων των πνευμόνων και η μεταμόσχευση πνευμόνων αποτελεί λύση για μερικούς ασθενείς.

Ο ασθενής με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια θα πρέπει να γνωρίζει ότι είναι επιρρεπής στις λοιμώξεις του αναπνευστικού, οι οποίες επειδή χειροτερεύουν παροδικά την κατάσταση του συχνά τον αναγκάζουν να νοσηλευτεί. Μάλιστα, από τα αρχικά στάδια της νόσου θα πρέπει να εμβολιάζεται κάθε χρόνο για τον ιό της γρίπης και κάθε 5 χρόνια για τον πνευμονόκοκκο.

Επειδή η ΧΑΠ επηρεάζει και την καρδιακή λειτουργία θα πρέπει να αξιολογείται και η λειτουργικότητα της καρδιάς, ειδικά εάν το οξυγόνο του αίματος είναι μειωμένο.

Η μέτρηση του οξυγόνου στο αίμα θα δείξει επίσης και κατά πόσο ο ασθενής χρειάζεται να παίρνει οξυγόνο στο σπίτι.

Photo credit: Freepik