Blog

Η ατονία ή αδυναμία αποτελεί μια ιδιαίτερα συχνή κατάσταση ανά τον γενικό πληθυσμό, η οποία χαρακτηρίζεται από έλλειψη ενέργειας.

Το άτομο σε αυτή την περίπτωση δυσκολεύεται να κάνει δραστηριότητες που απαιτούν μυϊκή προσπάθεια ή όταν τις κάνει κουράζεται πολύ γρήγορα και εξαντλείται. Μπορεί επίσης να δυσκολεύεται να εκτελέσει πνευματικές δραστηριότητες της καθημερινότητας που προϋποθέτουν ψυχική συγκέντρωση, ενώ πολύ συχνά συνυπάρχουν και συμπτώματα όπως πονοκέφαλος ή πόνοι στο σώμα.

Πότε πρέπει να απευθυνθώ σε ειδικό

Κατά την ιατρική εξέταση η ατονία, η οποία μπορεί να είναι παροδική, μόνιμη ή εποχική, μπορεί να συνοδεύεται από παθολογικά ευρήματα ή όλα να είναι φυσιολογικά.

Στις περιπτώσεις όπου τίθεται κάποιο νόσημα, διαταράσσεται είτε η φυσιολογική λειτουργία του μυός, είτε του εγκεφάλου και του νεύρου που δίνει εντολή στον μυ να κινηθεί. Οι καταστάσεις που το προκαλούν μπορεί να είναι ανατομικές ή λειτουργικές εστιακές βλάβες, καθώς και συστηματικά νοσήματα που προκαλούν αντιδραστική δυσλειτουργία του μυϊκού συστήματος, όπως στην περίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη, σε καρκίνους, σε χρόνιες λοιμώξεις, στον αλκοολισμό, σε φλεγμονώδη νοσήματα κ.ά.

Από την άλλη, όταν δεν υπάρχουν άλλα παθολογικά ευρήματα και η ατονία είναι παροδική, πολύ πιθανόν να είναι αποτέλεσμα κάποιας απλής ιογενούς λοίμωξης ή να οφείλεται σε διατροφικές ελλείψεις και σε διαταραχές του ύπνου. Επίσης, η κατάχρηση αλκοόλ και η υπερκόπωση αποτελούν συχνούς παράγοντες που την προκαλούν.

Όταν όμως η ατονία επιμένει, ακόμα και αν δεν υπάρχουν άλλα ευρήματα, μπορεί να κρύβει πίσω της κάποια από τις προαναφερόμενες παθήσεις.

Σε αρκετές περιπτώσεις πάντως εκδηλώνεται εποχικά, ιδιαίτερα στις αλλαγές μεταξύ των εποχών ή τους χειμερινούς μήνες και μπορεί να συσχετίζεται με δυσκολία προσαρμογής του οργανισμού στις νέες συνθήκες ή σε άλλες παραμέτρους, όπως για παράδειγμα στην έλλειψη φωτός.

Αντιμετώπιση

Το άτομο που αισθάνεται ατονία είναι σημαντικό να ζητήσει ιατρική συμβουλή ώστε να γίνει διερεύνηση των αιτίων. Σε περίπτωση που δεν οφείλεται σε κάποια νόσο, η ατονία μπορεί να βελτιωθεί με επαρκή ξεκούραση και ύπνο, με πλήρης και ισορροπημένη διατροφή (φρούτα, λαχανικά, ω-3 λιπαρά οξέα, κλπ.), με συμπληρώματα διατροφής βιταμινών και ιχνοστοιχείων όταν υπάρχει έλλειψη, με αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης καφεΐνης, με τακτική σωματική άσκηση και με καταπολέμηση του στρες.

Photo credit: Freepik

Η δυσπεψία είναι ένα ακαθόριστο αίσθημα κοιλιακής δυσφορίας, το οποίο συνήθως συνοδεύεται από ερυγές, αίσθημα πληρότητας, ναυτία και εμετό ή και σε σπανιότερες περιπτώσεις από καρδιαλγία και δυσκινησία εντέρου.

Πρόκειται για ένα συνηθισμένο πρόβλημα που μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, το οποίο εκδηλώνεται μετά από κάποιο γεύμα, προκαλώντας δυσκολία στη χώνεψη.  Μπορεί να πυροδοτηθεί από συγκεκριμένα τρόφιμα, καθώς και από την κατανάλωση αλκοολούχων ή ανθρακούχων ποτών. Μπορεί επίσης να προκληθεί εάν το άτομο τρώει γρήγορα, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου τα πικάντικα, τα πλούσια σε ίνες και τα λιπαρά φαγητά, καθώς και η πολύ καφεΐνη επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι πολλές φορές δεν υπάρχει οργανική βλάβη στο στομάχι που να εξηγεί τη δυσπεψία. Δηλαδή αν υποβληθεί κάποιος με δυσπεψία σε γαστροσκόπηση, το στομάχι συχνά δείχνει απολύτως φυσιολογικό.

Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί το άγχος ή η κατάθλιψη να προκαλούν συμπτώματα δυσπεψίας, ενώ άλλοι παράγοντες μπορεί να είναι:

– Το έλκος στομάχου και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, όπου το όξινο περιεχόμενο του στομάχου παλινδρομεί προς τον οισοφάγο και προκαλεί χαρακτηριστικό οπισθοστερνικό καυστικό πόνο.
– Προβλήματα στη χοληδόχο κύστη, όπως πέτρες στη χολή, που μπορεί κάποιες φορές να προκαλούν φουσκώματα και πόνο, κυρίως μετά από λιπαρό φαγητό.
– Η λοίμωξη στο στομάχι από ένα μικρόβιο που λέγεται ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.
– Η λήψη φαρμάκων όπως τα αντιφλεγμονώδη λόγω αρθρίτιδας.
– Κάποιος όγκος, όπως ο καρκίνος στομάχου (πιο σπάνιο φαινόμενο).
– Η νόσος του Crohn.

Πότε είναι ανησυχητική η δυσπεψία

Συνήθως δε χρειάζονται ειδικές εξετάσεις για τη διάγνωση διότι τις πιο πολλές φορές δεν πρόκειται για δυσπεψία που προκύπτει ως αποτέλεσμα κάποιου υποκείμενου προβλήματος.

Ο ειδικός μπορεί να κρίνει αν χρειάζεται γαστροσκόπηση, κυρίως αν υπάρχουν κάποια ανησυχητικά σημάδια: αν δηλαδή εμφανίζεται δυσπεψία σε κάποιον για πρώτη φορά και είναι άνω των 50 ετών, έχει χάσει ανεξήγητα βάρος, έχει δυσκολία στην κατάποση, αναιμία, πολλούς εμετούς, ξαφνικό και οξύ κοιλιακό άλγος, κιτρινισμένο δέρμα και μάτια (ίκτερος), μαύρα κόπρανα ή πιάνει κάποια μάζα στο στομάχι του κ.α.

Θεραπεία

Η αντιμετώπιση της δυσπεψίας γίνεται με τη χορήγηση φαρμάκων εφόσον το κρίνει ο γιατρός, ωστόσο σε γενικές γραμμές συστήνεται η οικιακή περίθαλψη. Αν δηλαδή κάποιος εμφανίζει δυσπεψία θα πρέπει να επιτρέπει αρκετό χρόνο για τα γεύματα, να μασάει προσεκτικά και καλά το φαγητό, καθώς και να αποφεύγει ανησυχίες (π.χ. διαμάχες με άλλους) κατά τη διάρκεια των γευμάτων ή την άσκηση αμέσως μετά. Όσον αφορά το στρες, ένα ήρεμο περιβάλλον και ξεκούραση μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφισή της.

Γράφει ο Παναγιώτης Καραβίτης, ειδικός γαστρεντερολόγος 

Το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (για συντομία θα αναφέρεται ως Επ), γνωστό και ως H. pylori, είναι ένα μικρόβιο που βρίσκεται συχνά στο στομάχι. Συγκεκριμένα, βρίσκεται στο στομάχι των μισών περίπου ανθρώπων παγκοσμίως.

Η πλειονότητα των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί από Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (Επ) δεν έχουν συμπτώματα και ουδέποτε θα παρουσιάσουν κάποιο πρόβλημα εξαιτίας του μικροβίου. Παρ` όλα αυτά, το Επ είναι ικανό να προκαλέσει συγκεκριμένα προβλήματα στο πεπτικό σύστημα, μεταξύ των οποίων έλκη στομάχου και δωδεκαδακτύλου και, λιγότερο συχνά, καρκίνο στομάχου. Δεν είναι σαφές γιατί σε κάποιους ανθρώπους αναπτύσσονται αυτά τα προβλήματα και σε άλλους όχι.

Παράγοντες κινδύνου

Το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (Επ) διασπείρεται πιθανότατα μέσω κατανάλωσης τροφών ή νερού που είναι μολυσμένα με κοπρανώδες υλικό. Το Επ προκαλεί μεταβολές στο στομάχι και στο δωδεκαδάκτυλο. Τα βακτήρια μολύνουν τον προστατευτικό ιστό που καλύπτει το στομάχι. Αυτό οδηγεί στην απελευθέρωση συγκεκριμένων ενζύμων και τοξινών, με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Όλοι αυτοί οι παράγοντες μαζί μπορούν, άμεσα ή έμμεσα, να βλάψουν τα κύτταρα του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου. Αυτό προκαλεί χρόνια φλεγμονή στα εσωτερικά τοιχώματα του στομάχου (γαστρίτιδα) ή του δωδεκαδακτύλου (δωδεκαδακτυλίτιδα).

Ως αποτέλεσμα αυτών των αλλοιώσεων, το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο γίνονται πιο ευπαθή σε βλάβες από τα πεπτικά υγρά που παράγει ο οργανισμός, όπως το γαστρικό οξύ.

Στις χώρες του Δυτικού κόσμου – και στην Ελλάδα – η λοίμωξη από Επ είναι ασυνήθιστη κατά την παιδική ηλικία, αλλά πιο συχνή στους ενήλικες. Αντίθετα, στις υποανάπτυκτες χώρες, τα περισσότερα παιδιά είναι μολυσμένα από το Επ πριν από την ηλικία των 10 ετών.

Συμπτώματα

Τα περισσότερα άτομα με λοίμωξη από Επ αναπτύσσουν χρόνια γαστρίτιδα ή δωδεκαδακτυλίτιδα. Τα νοσήματα αυτά, συνήθως, δεν έχουν συμπτώματα. Μερικά άτομα όμως αναπτύσσουν πολύ σοβαρότερα προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των ελκών στομάχου και δωδεκαδακτύλου, οπότε εμφανίζουν συμπτώματα οφειλόμενα σε αυτά.

Τα έλκη μπορούν να προκαλέσουν ποικιλία συμπτωμάτων αν και, μερικές φορές, είναι ασυμπτωματικά. Τα πιο συνήθη είναι τα εξής:

• Πόνος ή δυσφορία (συνήθως στην άνω κοιλία)
• Φούσκωμα
• Αίσθημα κορεσμού μετά από λήψη μικρής ποσότητας τροφής
• Απώλεια όρεξης
• Ναυτία ή έμετος
• Μαύρα κόπρανα (μέλαινα – σε περίπτωση γαστρορραγίας)
• Αναιμία και κόπωση σε περίπτωση που τα έλκη αιμορραγούν

Λιγότερο συχνά, η χρόνια γαστρίτιδα προκαλεί ανωμαλίες στην εσωτερική επιφάνεια του στομάχου, οι οποίες ενδέχεται να οδηγήσουν στην ανάπτυξη συγκεκριμένων μορφών καρκίνου.

Δεν είναι συνηθισμένο να αναπτυχθεί καρκίνος ως αποτέλεσμα της λοίμωξης από Επ. Παρ` όλα αυτά, επειδή υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο μολυσμένοι από το μικρόβιο αυτό, το Επ θεωρείται πως είναι μια σημαντική αιτία για ανάπτυξη καρκίνου στομάχου. Άνθρωποι που ζουν σε χώρες όπου η λοίμωξη από το Επ συμβαίνει σε μικρή ηλικία, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου στομάχου.

Σε ποιους πρέπει να γίνεται έλεγχος

Αν υπάρχουν συμπτώματα

Οι εξετάσεις για ανίχνευση του Επ συνιστώνται αν έχετε ενεργό γαστρικό ή δωδεκαδακτυλικό έλκος ή αν έχετε παλαιό ιστορικό ελκών.

Αν και η λοίμωξη από Επ είναι η πιο συνήθης αιτία δημιουργίας ελκών, όλοι οι ασθενείς με έλκη δεν έχουν λοίμωξη από Επ . Συγκεκριμένα φάρμακα (π.χ. ασπιρίνη, αντιφλεγμονώδη) μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν έλκη.

Αν δεν υπάρχουν συμπτώματα

Οι δοκιμασίες ανίχνευσης του Επ συνήθως δεν συνιστώνται αν δεν έχετε συμπτώματα ή προηγούμενο ιστορικό έλκους. Παρ` όλα αυτά, μπορεί να είναι χρήσιμο σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου στομάχου. Σε αυτά τα πλαίσια, είναι σκόπιμο να γίνεται έλεγχος ύπαρξης του Επ.

Θεραπεία

Οι άνθρωποι με ιστορικό έλκους ή με ενεργό γαστρικό ή δωδεκαδακτυλικό έλκος, πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία για το Επ, εφ` όσον αποδειχθεί από τις εξετάσεις πως είναι μολυσμένοι με αυτό. Η επιτυχής θεραπεία της λοίμωξης από Επ βοηθά στην επούλωση του έλκους, προστατεύει τον ασθενή από την υποτροπή του έλκους και μειώνει των κίνδυνο επιπλοκών (π.χ. αιμορραγία, διάτρηση).

Κανένα φάρμακο από μόνο του δεν θεραπεύει τη λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Επ). Η θεραπεία περιλαμβάνει αρκετά φάρμακα για διάστημα 7 ως 14 ημερών.

Οι περισσότερες θεραπείες περιλαμβάνουν ένα φάρμακο που λέγεται αναστολέας αντλίας πρωτονίων (π.χ. Nexium, Losec, Pantium, Laprazol). Το φάρμακο αυτό μειώνει την παραγωγή οξέος από το στομάχι, οπότε γίνεται πιο εύκολη η επούλωση των ιστών που έχουν βλαφτεί από το μικρόβιο.

Συνήθως, συνταγογραφούνται και δυο αντιβιοτικά, ώστε να μειώνεται η πιθανότητα αποτυχίας της θεραπείας και η δημιουργία στελεχών του μικροβίου που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά.

Αν και συνεχίζεται η έρευνα για τον ιδανικό συνδυασμό φαρμάκων, σήμερα υπάρχουν εγκεκριμένες θεραπείες που θεραπεύουν ως και 90% των ασθενών με λοίμωξη από το Επ.

Διαβάστε περισσότερα στην ιστοσελίδα www.pkaravitis.com.

Γράφει ο Διαμαντής Κλημεντίδης, κλινικός φαρμακοποιός

Αυτό το σύντομο σημείωμα αφορά σε μία από τις πιο επίμονες παρανοήσεις του χειμώνα, η οποία συνοψίζεται στην εξής πρόταση: «Το αντιγριπικό εμβόλιο διαρκεί 3-4 μήνες, επομένως χρειάζεται να γίνει επαναληπτική δόση τον Φεβρουάριο, για όσους έκαναν την πρώτη δόση τον Οκτώβριο».

Είναι τόσο διαδεδομένη αυτή η πρακτική που αντιμετωπίζεται πια ως αποκρυσταλλωμένη γνώση, η δε επικράτησή της επιβεβαιώνεται από την ίδια την πραγματικότητα: ο πανικός από την έλλειψη αντιγριπικών εμβολίων στην αγορά ήταν συχνό θέμα των τηλεπαραθύρων του Φεβρουαρίου του 2014. Πότε χρειάζονται οι δύο δόσεις του αντιγριπικού λοιπόν;

Απάντηση: Μόνο αν είστε παιδί κάτω των 9 ετών που, είτε εμβολιάζεται για πρώτη φορά, είτε έχει κάνει λιγότερες από δύο δόσεις αντιγριπικού εμβολίου συνολικά κατά το διάστημα 2010-2014.

Αντίθετα, στους ενήλικες, δεν συστήνεται η επαναληπτική δόση του αντιγριπικού εμβολίου, για καμία υποομάδα του πληθυσμού. Η επισήμανση αυτή εμπεριέχεται και στο φυλλάδιο του ΚΕΕΛΠΝΟ για το κοινό. Προς υπεράσπιση πάντως των υποστηρικτών της, αυτή η πρακτική, σε αντίθεση με τον μύθο περί αποκλεισμού συγκεκριμένων τροφών την ημέρα του εμβολιασμού, έχει θεωρητική βάση. Υπάρχει η διαρκής ανησυχία ότι το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα των ατόμων άνω των 65 ετών αποτυγχάνει να διατηρήσει επαρκή τίτλο αντισωμάτων μετά τους 4 μήνες, με αποτέλεσμα να μένουν απροστάτευτα μετά την πάροδο αυτού του διαστήματος. Εντούτοις, μια ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2008 απέτυχε να βρει συσχέτιση ανάμεσα στον τίτλο αντισωμάτων και στην ηλικία [1]. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, δεν υπάρχουν πειστικές αποδείξεις περί της ταχύτερης απώλειας του τίτλου αντισωμάτων στους ηλικιωμένους σε σχέση με τους νεότερους, ή της απώλειας της ανοσίας μετά την πάροδο των 4 μηνών, με την προϋπόθεση ότι είχε επιτευχθεί επαρκής ανοσοαπάντηση κατά τον εμβολιασμό. Μάλιστα, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Immunization Action Coalition, παρότι ο τίτλος των αντισωμάτων εξασθενεί στους μήνες που ακολουθούν τον εμβολιασμό, ο μειωμένος τίτλος των αντισωμάτων σε μια δεδομένη χρονική στιγμή δεν συσχετίζεται υποχρεωτικά με την κλινική αποτελεσματικότητα του εμβολίου.

Το λεπτό αυτό σημείο διαφαίνεται και εμμέσως, από το εξής παράδειγμα: Στις ΗΠΑ κυκλοφορεί ένα εμβόλιο υψηλής δόσης, ειδικά για ηλικιωμένους (>65 ετών). Περιέχει τετραπλάσιο αριθμό αντιγόνων σε σχέση με το κανονικό εμβόλιο και, πράγματι, προκαλεί αυξημένη ανοσοαπάντηση κατά μέσο όρο 24,2%, αν και το διάστημα εμπιστοσύνης είναι ευρύ (95% πιθανότητα να επιτευχθεί αυξημένη ανοσοαπάντηση κατά 9,7% έως 36,5%) [2]. Όμως, όπως τονίζει και το CDC, είναι αβέβαιο ότι η αυξημένη ανοσοαπάντηση σχετίζεται με μεγαλύτερα επίπεδα προστασίας και αποτελεί αντικείμενο συνεχιζόμενης έρευνας.

Παρεμπιπτόντως, η χορήγηση δύο ή ακόμα και τεσσάρων δόσεων του απλού εμβολίου δεν είναι ισοδύναμη με το υψηλής δόσης εμβόλιο που προαναφέρθηκε και πρέπει να αποθαρρύνεται. Εξάλλου, η περιεκτικότητα σε αντιγόνα δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που καθορίζει την ανοσογονικότητα του εμβολίου. Προς επίρρωση, αναφέρουμε το παράδειγμα των δύο εμβολίων κατά του HPV: Το Cervarix, παρότι περιέχει τη μισή περιεκτικότητα αντιγόνου για τον ορότυπο HPV-16 από το Gardasil (20μg αντί 40μg), προκαλεί ισχυρότερη ανοσολογική απάντηση [3].

Εν κατακλείδι, δεν προκύπτει από πουθενά ότι η επαναληπτική δόση του αντιγριπικού εμβολίου προσφέρει κλινικά σημαντικό όφελος στους ενήλικες, ενώ η απλοϊκή θεώρηση της άθροισης των δόσεων προκειμένου να προσεγγιστεί το εμβόλιο υψηλής δόσης είναι εκ των πραγμάτων εσφαλμένη. Επιπλέον, δεν είναι τεκμηριωμένο πως, σε ό,τι αφορά τη γρίπη, η αυξημένη ανοσολογική απάντηση συνδέεται υποχρεωτικά με μεγαλύτερα επίπεδα προστασίας. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι όσο μεγαλώνει ο αριθμός των ενέσεων, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών, το κλάσμα οφέλους προς ρίσκο μεταβάλλεται με απρόβλεπτο τρόπο και η πιθανότητα να γίνεται μικρότερο σε σχέση με τη μία δόση δεν πρέπει να αποκλείεται. Επομένως, μέχρι να υπάρξουν δεδομένα για το αντίθετο, η πρακτική αυτή πρέπει να εγκαταλειφθεί.

Αναφορές

1. Skowronski DM, Tweed SA, De Serres G. 2008. Rapid decline of influenza vaccine-induced antibody in the elderly: is it real, or is it relevant? J Infect Dis. 197(4):490-502. doi: 10.1086/524146.

2. DiazGranados CA, Dunning AJ, Kimmel M, Kirby D, Treanor J, Collins A, Pollak R, Christoff J, Earl J, Landolfi V, Martin E, Gurunathan S, Nathan R, Greenberg DP, Tornieporth NG, Decker MD, Talbot HK. 2014. Efficacy of High-Dose versus Standard-Dose Influenza Vaccine in Older Adults. N Engl J Med; 371:635-645. doi: 10.1056/NEJMoa1315727.

3. Einstein MH, Baron M, Levin MJ, et al., on behalf of the HPV-010 Study Group. 2011. Comparative immunogenicity and safety of human papillomavirus (HPV)-16/18 vaccine and HPV-6/11/16/18 vaccine: Follow-up from months 12–24 in a Phase III randomized study of healthy women aged 18–45 years. Human Vaccines;7(12):1343-1358. doi:10.4161/hv.7.12.18281.

Πηγή: clinicalpharmacist.gr