Μετά τις διακοπές, πολλοί νιώθουν την ανάγκη να «παρηγορηθούν» με φαγητό, ειδικά όταν επιστρέφουν στην ένταση της καθημερινότητας. Αυτή η συμπεριφορά ονομάζεται ψυχολογική ή συναισθηματική πείνα και δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική σωματική ανάγκη για φαγητό.
Αντίθετα, είναι μια αντίδραση στο άγχος, την ανία, ή τη λύπη, όπου ο εγκέφαλός μας αναζητά μια γρήγορη «ανταμοιβή». Όταν είμαστε αγχωμένοι, το σώμα μας απελευθερώνει την ορμόνη κορτιζόλη, η οποία μπορεί να αυξήσει την όρεξή μας. Ταυτόχρονα, η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ζάχαρη και λιπαρά ενεργοποιεί την απελευθέρωση ντοπαμίνης, προσφέροντας μια πρόσκαιρη αίσθηση ευχαρίστησης.
Πώς μπορούμε να την ξεχωρίσουμε;
- Εμφανίζεται ξαφνικά και έντονα, συνήθως για συγκεκριμένα φαγητά (π.χ. γλυκά, πατατάκια).
- Δεν έχει σχέση με το στομάχι μας – ακόμα κι αν έχουμε φάει πρόσφατα.
- Συνοδεύεται από συναισθήματα όπως άγχος, ανία, θλίψη ή μοναξιά.
Πώς μπορούμε να την ελέγξουμε
- Κάνουμε μια παύση: Περιμένουμε 10-15 λεπτά πριν υποκύψουμε στην παρόρμηση. Αυτό το διάστημα μας δίνει χρόνο να αναγνωρίσουμε αν η ανάγκη είναι πραγματική ή ψυχολογική.
- Εντοπίζουμε το συναίσθημα: “Πεινάω όντως ή απλά νιώθω άγχος;”. Η αναγνώριση του συναισθήματος είναι το πρώτο βήμα για τη διαχείρισή του.
- Βρίσκουμε μια εναλλακτική λύση: Αντί να στραφούμε στο φαγητό, μπορούμε να δοκιμάσουμε μια άλλη δραστηριότητα που θα μας βοηθήσει:
- Για το άγχος: Κάνουμε μια μικρή βόλτα, ακούμε μουσική, ή δοκίμαζουμε μια τεχνική αναπνοών.
- Για την ανία: Ξεκινάμε ένα νέο χόμπι, όπως το διάβασμα ή η ζωγραφική, ή καλούμε έναν φίλο.
- Για τη μοναξιά: Παίρνουμε τηλέφωνο ένα αγαπημένο πρόσωπο.
- Προγραμματίζουμε τα γεύματά μας: Δεν αφήνουμε μεγάλα κενά χωρίς φαγητό. Όταν το σάκχαρο του αίματος πέφτει, ο οργανισμός μας αναζητά γρήγορα σάκχαρα, κάνοντάς μας πιο ευάλωτους στην ψυχολογική πείνα. Ένας σταθερός ρυθμός γευμάτων διατηρεί τα επίπεδα ενέργειας και αποτρέπει τις απότομες λιγούρες.
- Ζητάμε βοήθεια: Η συναισθηματική υπερφαγία δεν είναι αδυναμία. Αν η κατάσταση μας δυσκολεύει, δεν πρέπει να διστάσουμε να ζητήσουμε υποστήριξη από έναν ειδικό.
Συνοψίζοντας
Η συναισθηματική πείνα είναι μια φυσιολογική αντίδραση στο στρες και τις αλλαγές. Το σημαντικό είναι να την αναγνωρίσουμε και να τη διαχειριστούμε με υγιείς στρατηγικές, ώστε να μην επηρεάζει τη σωματική και ψυχική μας υγεία. Η συνειδητοποίηση και η αυτοφροντίδα είναι τα κλειδιά για την επιστροφή στην ισορροπία.
Άγγελος Κλείτσας, Ειδικός Παθολόγος – Διαβητολόγος
Βιβλιογραφία:
- American Psychological Association. Understanding emotional eating.
- Van Strien T, et al. Emotional eating and obesity: the role of stress and coping. Appetite, 2020.
