Blog

Η αφυδάτωση είναι μια επικίνδυνη για την υγεία μας κατάσταση η οποία εμφανίζεται όταν η ποσότητα του νερού, που χάνεται από τον οργανισμό, είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα που προσλαμβάνεται.

Το νερό αποτελεί μέχρι και το 75% του βάρους του σώματος και είναι απαραίτητο για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού. Αυτό οφείλεται στο ότι κάθε κύτταρο χρειάζεται νερό για να λειτουργεί σωστά, ενώ είναι αναγκαίο και για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, για την καλύτερη πέψη των τροφών και για την προστασία των αρθρώσεων και των οργάνων.

Φυσιολογικά ο οργανισμός χάνει νερό κατά την εκπνοή, την εφίδρωση, την ούρηση και την αφόδευση. Συνεπώς, σε μία κανονική ημέρα το άτομο είναι υποχρεωμένο να πίνει μια σημαντική ποσότητα νερού για να αντικαθιστά τις απώλειες. Η ποσότητα αυτή εξαρτάται από το βάρος του ατόμου.

Παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν αφυδάτωση

Πέραν του αρνητικού ισοζυγίου ύδατος υπάρχουν και ορισμένες καταστάσεις και παθολογικά αίτια που μπορούν να προκαλέσουν την αφυδάτωση. Από την μία είναι ο πυρετός, η διάρροια και ο εμετός ενώ από την άλλη είναι ο άποιος και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Ο άποιος διαβήτης είναι ένα σπάνιο κλινικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από την αποβολή μεγάλων ποσοτήτων πολύ αραιών ούρων αποτελούμενων σχεδόν από καθαρό νερό. Στην περίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, εξέρχονται με τα ούρα παρασύροντας αναγκαστικά μεγάλη ποσότητα νερού. Για τον λόγο αυτό η συχνή ούρηση και η έντονη δίψα είναι ανάμεσα στα πρώιμα συμπτώματα του διαβήτη.

Τέλος, τα εγκαύματα προκαλούν ταχεία αφυδάτωση, αφού το κατεστραμμένο δέρμα δεν μπορεί να αποτρέψει την απώλεια νερού από το σώμα.

Τα συμπτώματα και οι κίνδυνοι

Η αρχική απάντηση του οργανισμού στην αφυδάτωση είναι το αίσθημα της δίψας προειδοποιώντας για ανάγκη αύξησης της πρόσληψης και μείωση της απώλειας. Τα ούρα μάλιστα γίνονται πυκνότερα και πιο κίτρινα ενώ, καθώς η απώλεια ύδατος αυξάνεται, εμφανίζονται περισσότερα συμπτώματα.

Στα περαιτέρω σημεία περιλαμβάνονται η ξηροστομία, η ναυτία και οι εμετοί, το αίσθημα παλμών στην περιοχή της καρδίας, η τάση για λιποθυμία, η γενική αδυναμία, η μειωμένη παραγωγή ούρων, ιδρώτα και δακρύων, καθώς και οι μυϊκές κράμπες.

Σε παρατεταμένη αφυδάτωση μπορούν να εκδηλωθεί διανοητική σύγχυση, κώμα, γενική οργανική ανεπάρκεια και τέλος, θάνατος.

Σημειωτέον ότι τα βρέφη, τα μικρά παιδιά και οι υπερήλικες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην αφυδάτωση και αναπτύσσουν τα συμπτώματα πολύ ταχύτερα.

Αντιμετώπιση

Η θεραπεία της αφυδάτωσης συνίσταται στην αποκατάσταση του ισοζυγίου του ύδατος, παράλληλα με την αντιμετώπιση της υποκείμενης νόσου και τη ρύθμιση πιθανών ηλεκτρολυτικών διαταραχών.

Στις περιπτώσεις ήπιας και μέτριας αφυδάτωσης και επί γαστρεντερικής ανοχής γίνεται προσπάθεια για αναπλήρωση του ελλείμματος με χορήγηση από του στόματος κατάλληλων διαλυμάτων. Επί αδυναμίας λήψεως υγρών από του στόματος, όπως και σε περίπτωση σοβαρής αφυδάτωσης, γίνεται χρήση ενδοφλεβίων διαλυμάτων.

Ο άποιος διαβήτης είναι σπάνιο κλινικό σύνδρομο, το οποίο χαρακτηρίζεται από την αποβολή μεγάλων ποσοτήτων πολύ αραιών ούρων αποτελούμενων σχεδόν από καθαρό νερό. Ο οργανισμός ανταποκρινόμενος στη μεγάλη απώλεια ύδατος δημιουργεί την ανάγκη κατάποσης μεγάλων ποσοτήτων νερού, με αποτέλεσμα τις πολλές και συχνές ουρήσεις, ακόμη και κατά την νύχτα με διακοπές του ύπνου.

Τα άτομα που πάσχουν από άποιο διαβήτη μπορεί να αφυδατώνονται πολύ σύντομα εάν δεν αναπληρώνουν τις απώλειές τους. Τα παιδιά που πάσχουν από τη νόσο μπορεί να είναι νευρικά και ευερέθιστα και να εμφανίζουν πυρετό, διάρροια ή εμέτους. Ηπιότερες μορφές άποιου διαβήτη μπορεί να αντιμετωπισθούν πίνοντας αρκετή ποσότητα νερού, συνήθως μεταξύ 2 και 2,5 λίτρα ημερησίως.

Ο άποιος διαβήτης παρουσιάζεται όταν διαταραχθεί το πολυσύνθετο σύστημα ρύθμισης των υγρών από τους νεφρούς. Προκαλείται είτε από ελάττωση της παραγωγής της αντιδιουρητικής ορμόνης (βαζοπρεσσίνη) είτε από ελάττωση της ευαισθησίας του νεφρού σ’ αυτήν. Η βαζοπρεσσίνη παρασκευάζεται σε μια μικρή περιοχή του εγκεφάλου, τον υποθάλαμο, αποθηκεύεται στην υπόφυση κι από εκεί απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος, όποτε υπάρχει ανάγκη. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, όταν η αντιδιουρητική ορμόνη φθάνει στους νεφρούς, τους κατευθύνει να παρασκευάζουν λιγότερα αλλά και πυκνότερα ούρα.

Η διαφορά με τον σακχαρώδη διαβήτη

Ο άποιος διαβήτης δεν έχει καμία σχέση με τον σακχαρώδη διαβήτη που χαρακτηρίζεται από αδυναμία του οργανισμού να ελέγξει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Το κοινό χαρακτηριστικό και των δύο αυτών παθολογικών καταστάσεων αποτελεί η υπερβολική δίψα και η παραγωγή μεγάλης ποσότητας ούρων.

Ο σακχαρώδης διαβήτης με τις δύο γνωστότερες μορφές του (τύπου 1 και 2) είναι κατά πολύ συχνότερος του άποιου διαβήτη.

Οι τύποι του άποιου διαβήτη

– Κρανιακός (κεντρικός): Εμφανίζεται συνήθως μετά από βλάβη της υπόφυσης. Η υπόφυση είναι ένας μεγάλης σημασίας ενδοκρινής αδένας που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, πίσω από τη μύτη και στο ύψος των ματιών.

– Διψογενής: Συμβαίνει έπειτα από βλάβη στο μηχανισμό της δίψας, στην περιοχή του υποθαλάμου.

– Νεφρογενής: Χαρακτηρίζεται από μειωμένη ικανότητα του νεφρού να ανταποκριθεί στην αντιδιουρητική ορμόνη, λόγω διαφόρων παθήσεων ή φαρμάκων.

– Άποιος διαβήτης της εγκυμοσύνης: Εμφανίζεται μόνον κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και προκαλείται από ένα ένζυμο, το οποίο παράγεται από τον πλακούντα και καταστρέφει τη αντιδιουρητική ορμόνη στη μητέρα.

Η θεραπεία

Ο άποιος διαβήτης θεραπεύεται με την υποκατάσταση της ορμόνης που λείπει, της βαζοπρεσσίνης, με τη χορήγηση μιας συνθετική μορφής της φυσιολογικής ορμόνης που συχνά είναι ένα ανάλογο που ονομάζεται DDAVP.

Η συνθετική αυτή ορμόνη χορηγείται με τη μορφή ρινικού εκνεφώματος (σπρέι) ή σταγόνων, ενώ σε μερικές χώρες διατίθεται και με τη μορφή χαπιών που μπορεί να λαμβάνονται από το στόμα αλλά έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής. Είναι επίσης δυνατόν να χορηγηθεί είτε υποδόρια (κάτω από το δέρμα), είτε μέσα στη φλέβα όταν αυτό απαιτείται (π.χ. μετά από χειρουργική επέμβαση).