Blog

Ο όρος «μεταβολισμός» περιγράφει το σύνολο των βιοχημικών αντιδράσεων που πραγματοποιούνται στα κύτταρα του σώματός μας με την κατανάλωση τροφής και εμπλέκονται στην παραγωγή και απελευθέρωση της ενέργειας.

Η ενεργοποίηση του μεταβολισμού αποτελεί το πιο σημαντικό στοιχείο για τη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, το οποίο καθορίζεται με βάση την ηλικία, την αναλογία μυών-λίπους, το ύψος, το φύλο και την οστική πυκνότητα.

Ο ρυθμός με τον οποίο ο οργανισμός μας καίει θερμίδες εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Κάποιοι άνθρωποι κληρονομούν μεταβολισμό που λειτουργεί με γρήγορο ρυθμό. Σημαντικό όμως ρόλο παίζει και το φύλο. Οι άνδρες καίνε περισσότερες θερμίδες σε σύγκριση με τις γυναίκες, ακόμη και όταν ξεκουράζονται, εξαιτίας των πιο ανεπτυγμένων μυών, ενώ υπάρχει επίσης ο γενικός κανόνας που ορίζει ότι ο μεταβολισμός επιβραδύνεται μετά την ηλικία των 40 ετών.

Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει τρόπος να ελέγξουμε τους ανωτέρω παράγοντες, υπάρχουν όμως άλλοι που μπορούν να βοηθήσουν στο να δώσουμε ώθηση στο μεταβολισμό.

Μυϊκή μάζα

Η καύση των θερμίδων γίνεται ασταμάτητα, ακόμη και όταν δεν κάνουμε τίποτα, διότι το σώμα μας χρειάζεται ενέργεια για να λειτουργεί. Στους ανθρώπους που έχουν περισσότερους μύες, ο ρυθμός μεταβολισμού είναι πολύ μεγαλύτερος, καθώς ένα κιλό μυϊκής μάζας καίει 12 θερμίδες την ημέρα ενώ ένα κιλό λίπους καίει μόνο 4. Η γυμναστική ενεργοποιεί τους μυς σε όλο το σώμα, αυξάνοντας έτσι το μεταβολισμό.

Αερόβια άσκηση

Η αεροβική διαλειματική άσκηση, αν και δεν βοηθάει στο χτίσιμο μυϊκής μάζας, είναι επίσης ένας τρόπος να δώσουμε ώθηση στο μεταβολισμό κατά το χρονικό διάστημα μετά τη γυμναστική. Η σωματική άσκηση μεγάλης έντασης, όπως το γρήγορο τζόκινγκ, με μικρές εναλλαγές ήπιας άσκησης ή ξεκούρασης κάνει το μεταβολισμό να λειτουργεί πιο έντονα και για περισσότερη ώρα όταν ξεκουραζόμαστε.

Ενυδάτωση

Ο οργανισμός μας χρειάζεται νερό για να επεξεργαστεί τις θερμίδες, ενώ όταν αθλούμαστε χρειάζεται περισσότερη ενυδάτωση. Ακόμα και σε περίπτωση ήπιας αφυδάτωσης, ο μεταβολισμός λειτουργεί με πιο αργό ρυθμό. Σε μια σχετική μελέτη διαπιστώθηκε ότι οι ενήλικες που έπιναν οκτώ ή περισσότερα ποτήρια νερό την ημέρα, έκαιγαν περισσότερες θερμίδες σε σύγκριση με εκείνους που έπιναν τέσσερα.

Γενικότερα, πρέπει να πίνουμε ένα ποτήρι νερό πριν από κάθε γεύμα και να διαλέγουμε σνακ που περιέχουν νερό, όπως φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Επιπλέον, ο καφές –με μέτρο – και το πράσινο τσάι περιέχουν ουσίες που έχει αποδειχθεί ότι μπορούν να ενισχύσουν προσωρινά το μεταβολισμό.

Σε ό,τι αφορά τα ροφήματα ενέργειας (energy drinks), τα οποία πολλοί άνθρωποι πίνουν όταν γυμνάζονται, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τα αποτελέσματα είναι περίπλοκα. Κάποιες φορές βοηθούν το μεταβολισμό καθώς περιέχουν καφεΐνη και άλλες ουσίες που βοηθούν στην καύση λίπους. Έχει παρατηρηθεί όμως ότι μπορεί να προκαλέσουν και προβλήματα υπέρτασης, στρες και διαταραχή στον ύπνο. Για αυτόν το λόγο συνήθως δεν προτείνονται, ειδικά στην περίπτωση των παιδιών και των εφήβων.

Διατροφή

Τα συχνά γεύματα μέσα στην ημέρα μπορούν να βοηθήσουν στο χάσιμο βάρους. Αντιθέτως, όταν τρώμε μεγάλα γεύματα με πολλές ώρες μεταξύ αυτών, ο μεταβολισμός επιβραδύνει. Ένα μικρό γεύμα ή σνακ κάθε 3 με 4 ώρες κρατά το μεταβολισμό σε εγρήγορση για την καύση περισσότερων θερμίδων μέσα στην ημέρα.

Έχει διαπιστωθεί επίσης ότι τα πικάντικα τρόφιμα περιέχουν φυσικές ουσίες που μπορούν να επιταχύνουν προσωρινά το μεταβολισμό, ωστόσο δεν προτείνεται στα άτομα που για λόγους υγείας αποφεύγουν τις συγκεκριμένες τροφές.

Πολύ σημαντικό είναι να αποφεύγονται οι δίαιτες χαμηλής ημερησίας κατανάλωσης θερμίδων. Μπορεί μεν να βοηθούν στο χάσιμο περιττού σωματικού βάρους, χάνονται όμως έτσι σημαντικές θρεπτικές ουσίες ενώ μπορεί να συμβάλλουν και στη μείωση της μυϊκής μάζας.

Πρωτεΐνη

Το σώμα μας καίει περισσότερες θερμίδες κατά τη διαδικασία της πέψης των πρωτεϊνών σε σύγκριση με τους υδατάνθρακες και το λίπος. Στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής η αντικατάσταση ορισμένων υδατανθράκων με τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες μπορεί να ενισχύσει το μεταβολισμό. Καλές πηγές πρωτεϊνών είναι το άπαχο βοδινό κρέας, η γαλοπούλα, το ψάρι, το κοτόπουλο, τα φασόλια, τα αυγά, κλπ.

Ας έχουμε λοιπόν υπ’ όψιν ότι ο μεταβολισμός μας μπορεί να ενεργοποιηθεί με μια ολοκληρωμένη διατροφή, σωστή ενυδάτωση και συχνή σωματική δραστηριότητα.

Αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που παίρνουν βάρος μεταξύ δύο κυήσεων, σύμφωνα με διεθνή μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο The Lancet. Συγκεκριμένα αυξάνεται ο κίνδυνος θνησιγένειας κατά τη δεύτερη εγκυμοσύνη.

Επιστημονική ομάδα του Ινστιτούτου Καρολίνσκα του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, με επικεφαλής τον καθηγητή Κλινικής Επιδημιολογίας Σβεν Κνατίνγκιους, ανέλυσαν στοιχεία που αφορούσαν πάνω από 450.000 γυναίκες.

Κίνδυνο θνησιγένειας αντιμετώπιζαν οι γυναίκες με φυσιολογικό βάρος κατά την πρώτη εγκυμοσύνη (δηλαδή με Δείκτη Μάζας Σώματος κάτω από 25), οι οποίες αύξαναν το βάρος τους κατά περίπου έξι κιλά, ανάμεσα στον πρώτο και στον δεύτερο τοκετό.

Όσα περισσότερα κιλά είχαν πάρει ανάμεσα στις δύο εγκυμοσύνες, τόσο αύξανε ο κίνδυνος. Αν η αύξηση των κιλών ήταν πάνω από 11, τότε ο κίνδυνος αυξανόταν κατά περίπου 50%, σε σχέση με όσες διατηρούν φυσιολογικό βάρος.

Αντίθετα, οι υπέρβαρες γυναίκες που καταφέρναν να χάσουν βάρος ανάμεσα στις εγκυμοσύνες, μείωναν τον κίνδυνο απώλειας του βρέφους. Αν μια γυναίκα έχει χάσει τουλάχιστον έξι κιλά πριν τη δεύτερη εγκυμοσύνη, τότε ο κίνδυνος μειώνεται κατά περίπου 50%.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, σχεδόν το ένα πέμπτο των γυναικών παίρνει βάρος μετά την πρώτη εγκυμοσύνη και αυτές αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιγένειας στη δεύτερη εγκυμοσύνη.

Οι αιτίες θανάτου του νεογνού πριν ή μετά τη γέννα ήταν, μεταξύ άλλων, οι γενετικές ανωμαλίες, η ασφυξία, οι λοιμώξεις και το σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου. Επίσης, η ηλικία της γυναίκας και το κάπνισμα συντελούσαν σε περαιτέρω αύξηση του κινδύνου.

Αν και δεν είναι ξεκάθαρο γιατί η προσθήκη κιλών ανάμεσα στις εγκυμοσύνες επιδρά αρνητικά στο κυοφορούμενο έμβρυο, οι επιστήμονες εικάζουν ότι ο αυξημένος λιπώδης ιστός της εγκύου και ο διαβήτης κύησης μπορούν να επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό σύστημα του παιδιού, να μειώσουν την παροχή οξυγόνου σε αυτό και να αυξήσουν το επίπεδο φλεγμονής του.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όλο και περισσότερες γυναίκες είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες στην αρχή της εγκυμοσύνης. Φυσιολογικού βάρους θεωρείται μια γυναίκα, όταν ο Δείκτης Μάζας Σώματος είναι 18,5 έως 25, λιποβαρής όταν ο ΔΜΣ είναι κάτω του 18,5, υπέρβαρη όταν έχει ΔΜΣ 25 έως 30 και παχύσαρκη πάνω από 30.

Πηγή: Health.in.gr

Η παχυσαρκία σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας θεωρείται νόσος, γι’ αυτό και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται και να θεραπεύεται ή να προλαμβάνεται. Θεωρείται ως μια πολυπαραγοντική κατάσταση όπου κύριο λόγο παίζουν η γενετική, η νευροχημεία και η ψυχολογία.

Το ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι σημειώνεται μεγάλη αύξηση τα τελευταία χρόνια σε υπερβολικά παχύσαρκα άτομα, άτομα δηλαδή με νοσογόνο παχυσαρκία και δείκτη μάζας σώματος πάνω από 40 και 45. Η θεραπεία αυτών των ατόμων γίνεται όλο και πιο δύσκολη καθώς η μεγάλη αύξηση του σωματικού βάρους οδηγεί σε ποικίλα προβλήματα από διάφορα όργανα του σώματος. Στις περιπτώσεις αυτές ακόμα πιο δύσκολη είναι η επιτυχής απώλεια βάρους και η διατήρησή της για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς πολλές φορές το άτομο που πάσχει μπορεί να έχει πολλαπλάσιο από το φυσιολογικό βάρος και χρειάζεται να χάσει πολλά κιλά για να μειώσει τους κινδύνους της παχυσαρκίας.

Για την αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών αναπτύχθηκαν, και συνεχίζουν να εξελίσσονται, οι χειρουργικές επεμβάσεις (βαριατρική) για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας. Η βαριατρική αποτελεί μια απόλυτα ασφαλής και ενδεδειγμένη επέμβαση όταν πραγματοποιείται από εξειδικευμένους χειρουργούς που πραγματοποιούν πολλές τέτοιες επεμβάσεις κάθε χρόνο.

Η βαριατρική χειρουργική ενδείκνυται σαν θεραπεία της νοσογόνου παχυσαρκίας και συγκεκριμένα για άτομα με δείκτη μάζας σώματος πάνω από 40 ή πάνω από 35, αν συνυπάρχουν τουλάχιστον 2 επιπλοκές από την παχυσαρκία όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, αρθρίτιδα, υπνική άπνοια κλπ.

Άτομα που έχουν προσπαθήσει να χάσουν βάρος χωρίς αποτέλεσμα ή που έχουν σοβαρές επιπλοκές από την παχυσαρκία θα πρέπει να αξιολογούνται για χειρουργική θεραπεία.

Σημειώνεται ότι η βαριατρική χειρουργική μπορεί να βοηθήσει μόνο αν συνεχιστούν οι προσπάθειες για το χάσιμο και τη διατήρηση του βάρους, ακολουθώντας την κατάλληλη διατροφή και σωματική άσκηση.

Πώς βοηθά η βαριατρική;

Οι περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις κατά της παχυσαρκίας μειώνουν το μέγεθος του στομάχου και έτσι την ποσότητα του φαγητού που μπορεί κανείς να καταναλώσει, προκαλώντας το αίσθημα του κορεσμού με πολυ μικρά γεύματα (περιοριστικές επεμβάσεις, όπως ο γαστρικός δακτύλιος και το γαστρικό μανίκι). Κάποιες από τις επεμβάσεις αυτές περιορίζουν επίσης και το ποσοστό των θερμίδων και τροφών που μπορεί να απορροφήσει το σώμα (δυσαπορροφητικές επεμβάσεις, όπως η χολοπαγκρεατική παράκαμψη και το γαστρικές bypass ).

Πολύ σημαντικό ρόλο στον τρόπο δράσης και στην αποτελεσματικότητα των βαριατρικών επεμβάσεων παίζουν ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν στις ορμόνες του πεπτικού συστήματος, όπως η γρελίνη, που ρυθμίζουν την όρεξη και τον κορεσμό.

Οι ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν μετά από αυτές τις επεμβάσεις και τα αποτελέσματα που έχουν είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστα και αποτελούν αντικείμενο συνεχούς έρευνας.

Η βαριατρική χειρουργική μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη στις ορμόνες σας, αλλά και πιθανές ορμονικές επιπλοκές.

Τα οφέλη στο σύστημα των ενδοκρινών αδένων και ορμονών

Η βαριατρική χειρουργική και η απώλεια βάρους που προκαλεί μπορεί να βοηθήσει :

1. Στην αύξηση των επιπέδων της τεστοστερόνης σε παχύσαρκους άνδρες
2. Στην μείωση της αρτηριακής πίεσης
3. Στην μείωση των επιπέδων των λιπιδίων του αίματος, ελαττώνοντας τα επίπεδα της κακής χοληστερίνης (LDL) και των τριγλυκεριδίων και αυξάνοντας τα επίπεδα της καλής χοληστερίνης (HDL)
4. Στην βελτίωση της γονιμότητας σε παχύσαρκες γυναίκες, ιδίως σε παχύσαρκες γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Ένα χρόνο μετά από βαριατρικό χειρουργείο μπορεί μια γυναίκα με ασφάλεια να μείνει έγκυος χωρίς επιπλοκές, αλλά ιδιαίτερη παρακολούθηση θα χρειαστεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
5. Στην αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Ειδικά η επέμβαση γαστρικού bypass μπορεί να προκαλέσει μείωση στο σάκχαρο μέσα στις πρώτες ημέρες μετά το χειρουργείο, ακόμα και πριν την απώλεια βάρους. Όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν την σημαντική βελτίωση μέχρι και πλήρη υποχώρηση του σακχαρώδους διαβήτη μετά ορισμένες επεμβάσεις.

Οι πιθανοί κίνδυνοι

Οι επεμβάσεις που μειώνουν την απορρόφηση των θερμίδων από το πεπτικό, μειώνουν και την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών και βιταμινών και οδηγούν σε προβλήματα όπως:

1. Δυσαπορρόφηση πρωτεϊνών που, σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακά προβλήματα
2. Δυσαπορρόφηση βιταμινών και ιχνοστοιχείων όπως βιταμίνη Α και D,που είναι απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία πολλών συστημάτων του σώματος.
3. Αυξημένο κίνδυνο για οστεοπόρωση
4. Χαμηλό σάκχαρο και, πιο σπάνια, αληθή υπογλυκαιμία, μετά από την κατανάλωση τροφών με μεγάλη περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες
5. Περιφερική νευροπάθεια (που προκαλεί μουδιάσματα και πόνο στα άκρα) λόγω δυσαπορρόφησης βιταμινών όπως η Β12

Πολλές από αυτές τις επιπλοκές μπορεί να εμφανιστούν πολλά χρόνια μετά από το χειρουργείο.

Αυτές οι επιπλοκές εύκολα μπορούν να προληφθούν αν ακολουθήσετε μια σωστή διατροφή μετά το χειρουργείο και παίρνετε καθημερινά και δια βίου τα συμπληρώματα βιταμινών και ιχνοστοιχείων που χρειάζεστε.

Είναι πολύ σημαντική η συστηματική παρακολούθηση από ειδικό διατροφολόγο συστηματικά μετά το χειρουργείο που θα σας βοηθήσει να μην αναπτύξετε κάποια διατροφική έλλειψη.