Γράφει ο Παναγιώτης Καραβίτης, ειδικός γαστρεντερολόγος
Το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (για συντομία θα αναφέρεται ως Επ), γνωστό και ως H. pylori, είναι ένα μικρόβιο που βρίσκεται συχνά στο στομάχι. Συγκεκριμένα, βρίσκεται στο στομάχι των μισών περίπου ανθρώπων παγκοσμίως.
Η πλειονότητα των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί από Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (Επ) δεν έχουν συμπτώματα και ουδέποτε θα παρουσιάσουν κάποιο πρόβλημα εξαιτίας του μικροβίου. Παρ` όλα αυτά, το Επ είναι ικανό να προκαλέσει συγκεκριμένα προβλήματα στο πεπτικό σύστημα, μεταξύ των οποίων έλκη στομάχου και δωδεκαδακτύλου και, λιγότερο συχνά, καρκίνο στομάχου. Δεν είναι σαφές γιατί σε κάποιους ανθρώπους αναπτύσσονται αυτά τα προβλήματα και σε άλλους όχι.
Παράγοντες κινδύνου
Το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (Επ) διασπείρεται πιθανότατα μέσω κατανάλωσης τροφών ή νερού που είναι μολυσμένα με κοπρανώδες υλικό. Το Επ προκαλεί μεταβολές στο στομάχι και στο δωδεκαδάκτυλο. Τα βακτήρια μολύνουν τον προστατευτικό ιστό που καλύπτει το στομάχι. Αυτό οδηγεί στην απελευθέρωση συγκεκριμένων ενζύμων και τοξινών, με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Όλοι αυτοί οι παράγοντες μαζί μπορούν, άμεσα ή έμμεσα, να βλάψουν τα κύτταρα του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου. Αυτό προκαλεί χρόνια φλεγμονή στα εσωτερικά τοιχώματα του στομάχου (γαστρίτιδα) ή του δωδεκαδακτύλου (δωδεκαδακτυλίτιδα).
Ως αποτέλεσμα αυτών των αλλοιώσεων, το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο γίνονται πιο ευπαθή σε βλάβες από τα πεπτικά υγρά που παράγει ο οργανισμός, όπως το γαστρικό οξύ.
Στις χώρες του Δυτικού κόσμου – και στην Ελλάδα – η λοίμωξη από Επ είναι ασυνήθιστη κατά την παιδική ηλικία, αλλά πιο συχνή στους ενήλικες. Αντίθετα, στις υποανάπτυκτες χώρες, τα περισσότερα παιδιά είναι μολυσμένα από το Επ πριν από την ηλικία των 10 ετών.
Συμπτώματα
Τα περισσότερα άτομα με λοίμωξη από Επ αναπτύσσουν χρόνια γαστρίτιδα ή δωδεκαδακτυλίτιδα. Τα νοσήματα αυτά, συνήθως, δεν έχουν συμπτώματα. Μερικά άτομα όμως αναπτύσσουν πολύ σοβαρότερα προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των ελκών στομάχου και δωδεκαδακτύλου, οπότε εμφανίζουν συμπτώματα οφειλόμενα σε αυτά.
Τα έλκη μπορούν να προκαλέσουν ποικιλία συμπτωμάτων αν και, μερικές φορές, είναι ασυμπτωματικά. Τα πιο συνήθη είναι τα εξής:
- Πόνος ή δυσφορία (συνήθως στην άνω κοιλία)
- Φούσκωμα
- Αίσθημα κορεσμού μετά από λήψη μικρής ποσότητας τροφής
- Απώλεια όρεξης
- Ναυτία ή έμετος
- Μαύρα κόπρανα (μέλαινα – σε περίπτωση γαστρορραγίας)
- Αναιμία και κόπωση σε περίπτωση που τα έλκη αιμορραγούν
Λιγότερο συχνά, η χρόνια γαστρίτιδα προκαλεί ανωμαλίες στην εσωτερική επιφάνεια του στομάχου, οι οποίες ενδέχεται να οδηγήσουν στην ανάπτυξη συγκεκριμένων μορφών καρκίνου.
Δεν είναι συνηθισμένο να αναπτυχθεί καρκίνος ως αποτέλεσμα της λοίμωξης από Επ. Παρ` όλα αυτά, επειδή υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο μολυσμένοι από το μικρόβιο αυτό, το Επ θεωρείται πως είναι μια σημαντική αιτία για ανάπτυξη καρκίνου στομάχου. Άνθρωποι που ζουν σε χώρες όπου η λοίμωξη από το Επ συμβαίνει σε μικρή ηλικία, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου στομάχου.
Σε ποιους πρέπει να γίνεται έλεγχος
Αν υπάρχουν συμπτώματα
Οι εξετάσεις για ανίχνευση του Επ συνιστώνται αν έχετε ενεργό γαστρικό ή δωδεκαδακτυλικό έλκος ή αν έχετε παλαιό ιστορικό ελκών.
Αν και η λοίμωξη από Επ είναι η πιο συνήθης αιτία δημιουργίας ελκών, όλοι οι ασθενείς με έλκη δεν έχουν λοίμωξη από Επ . Συγκεκριμένα φάρμακα (π.χ. ασπιρίνη, αντιφλεγμονώδη) μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν έλκη.
Αν δεν υπάρχουν συμπτώματα
Οι δοκιμασίες ανίχνευσης του Επ συνήθως δεν συνιστώνται αν δεν έχετε συμπτώματα ή προηγούμενο ιστορικό έλκους. Παρ` όλα αυτά, μπορεί να είναι χρήσιμο σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου στομάχου. Σε αυτά τα πλαίσια, είναι σκόπιμο να γίνεται έλεγχος ύπαρξης του Επ.
Θεραπεία
Οι άνθρωποι με ιστορικό έλκους ή με ενεργό γαστρικό ή δωδεκαδακτυλικό έλκος, πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία για το Επ, εφ` όσον αποδειχθεί από τις εξετάσεις πως είναι μολυσμένοι με αυτό. Η επιτυχής θεραπεία της λοίμωξης από Επ βοηθά στην επούλωση του έλκους, προστατεύει τον ασθενή από την υποτροπή του έλκους και μειώνει των κίνδυνο επιπλοκών (π.χ. αιμορραγία, διάτρηση).
Κανένα φάρμακο από μόνο του δεν θεραπεύει τη λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Επ). Η θεραπεία περιλαμβάνει αρκετά φάρμακα για διάστημα 7 ως 14 ημερών.
Οι περισσότερες θεραπείες περιλαμβάνουν ένα φάρμακο που λέγεται αναστολέας αντλίας πρωτονίων (π.χ. Nexium, Losec, Pantium, Laprazol). Το φάρμακο αυτό μειώνει την παραγωγή οξέος από το στομάχι, οπότε γίνεται πιο εύκολη η επούλωση των ιστών που έχουν βλαφτεί από το μικρόβιο.
Συνήθως, συνταγογραφούνται και δυο αντιβιοτικά, ώστε να μειώνεται η πιθανότητα αποτυχίας της θεραπείας και η δημιουργία στελεχών του μικροβίου που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά.
Αν και συνεχίζεται η έρευνα για τον ιδανικό συνδυασμό φαρμάκων, σήμερα υπάρχουν εγκεκριμένες θεραπείες που θεραπεύουν ως και 90% των ασθενών με λοίμωξη από το Επ.