Η φλεβική θρόμβωση είναι ένας όρος που περιγράφει το σχηματισμό πηγμάτων αίματος μέσα σε φλεβικά αγγεία. Πρόκειται για μια σχετικά συχνή πάθηση, η οποία πολλές φορές διαφεύγει της διάγνωσης και αποτελεί σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας.
Η φλεβική θρόμβωση προκαλεί ιστολογική βλάβη, η οποία αρχίζει πρώτα με τη βλάβη του αγγείου και τη συνάθροιση αιμοπεταλίων και την οποία ακολουθεί έκκριση θρομβοπλαστινικών ουσιών και σχηματισμός ινικής, που παγιδεύει τα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Η διάγνωσή της συχνά καθυστερεί να γίνει, διότι τα συμπτώματα μπορεί να είναι ακαθόριστα, ενώ είναι δυνατόν να γίνει αντιληπτή σε προχωρημένα και επικίνδυνα στάδια.
Υπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι θρομβώσεων που εμφανίζονται στις φλέβες. Η θρόμβωση που σχηματίζεται στην εσωτερική φλέβα του ποδιού ονομάζεται εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, ενώ όταν ο θρόμβος μεταφερθεί μέσω του αίματος στους πνεύμονες το περιστατικό ονομάζεται πνευμονική εμβολή. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση γιατί μπορεί να κινδυνεύσει η ζωή του ασθενούς.
Ο συνδυασμός αυτών των δύο περιστατικών ονομάζεται φλεβική θρομβοεμβολική νόσος και είναι η τρίτη πιο συχνή αιτία θανάτου καρδιαγγειακής αιτιολογίας σε όλο τον κόσμο.
Επίσης, μπορεί να εμφανιστούν θρόμβοι και σε άλλες φλέβες του σώματος, όπως στους βραχίονες.
Παράγοντες κινδύνου
Η θρόμβωση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε ασθενή που παραμένει στο κρεβάτι για μέρες, σε ασθενή που υπέστη ένα απλό κάταγμα, καθώς και σε όποιον υπεβλήθη σε μικρής ή μεγάλης βαρύτητας χειρουργική επέμβαση. Γι’ αυτό και η Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης (13 Οκτωβρίου) προωθεί τη σημασία αξιολόγησης του θρομβοεμβολικού κινδύνου κατά την εισαγωγή κάθε ασθενούς στο νοσοκομείο.
Άλλοι παράγοντες που προκαλούν τους θρόμβους του αίματος είναι η φαρμακευτική αγωγή με οιστρογόνα, η καρδιακή ανεπάρκεια, η οξεία πνευμονοπάθεια, η υπερπηκτικότητα από νόσους όπως ο καρκίνος, η εγκυμοσύνη, η παχυσαρκία, οι συχνές πτήσεις σε μεγάλες αποστάσεις, καθώς και η κληρονομικότητα.
Συμπτώματα
Τα σημάδια και τα συμπτώματα ενός θρόμβου αίματος στο πόδι ή του θρόμβου στον πνεύμονα που μπορεί να προκαλέσει πνευμονική εμβολή διαφέρουν.
Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση μπορεί να μην παρουσιάσει καθόλου συμπτώματα και να μην γίνει αντιληπτή από τον ασθενή, οδηγώντας σε μόνιμη βλάβη στο πόδι, γνωστή και ως μεταθρομβωτικό σύνδρομο, σε χρόνια φλεβική ανεπάρκεια ή σε δυνητικά θανατηφόρο πνευμονική εμβολή.
Το κύριο σύμπτωμα είναι το οίδημα του μέλους που μπορεί να συνδυάζεται και με άλγος. Άλλες εκδηλώσεις είναι η ερυθρότητα, η γενικότερη αίσθηση δυσφορίας του μέλους και σπανιότερα ο πυρετός. Τα συμπτώματα αυτά λαμβάνονται σοβαρά υπ΄ όψιν στους ασθενείς με αυξημένους προδιαθεσικούς παράγοντες. Στις παραμελημένες περιπτώσεις παρατηρείται μεγάλο οίδημα του σκέλους, κυάνωση, φυσαλίδες και εκτεταμένες νεκρώσεις του δέρματος.
Η πνευμονική εμβολή εμφανίζεται κυρίως με δύσπνοια και πλευριτικό άλγος. Σπανιότερα εμφανίζεται βήχας, αιμόπτυση και εφίδρωση, ενώ η απώλεια αισθήσεων αποτελεί βαριά εκδήλωση της νόσου. Υπάρχει όμως και η πιθανότητα να εκδηλωθεί πνευμονική εμβολή χωρίς κλινική σημειολογία, που είναι σαφώς καλύτερης πρόγνωσης αλλά εξίσου επικίνδυνη, καθώς μπορεί να εξελιχθεί αθόρυβα σε βαριά μορφή.
Θεραπεία
Η καλύτερη θεραπεία της φλεβικής θρόμβωσης είναι η πρόληψη. Η κυριότερη μορφή αντιμετώπισης των δύο τύπων είναι η φαρμακευτική αντιπηκτική αγωγή. Η θεραπεία μπορεί επίσης να περιλαμβάνει χρήση αντιθρομβωτικών καλτσών, αντιθρομβωτικών αντλιών στα κάτω άκρα, χορήγηση χαπιών ή ενέσεων για την πρόληψη δημιουργίας θρόμβου, ελαφριά εξάσκηση των κάτω άκρων και των ποδιών στο κρεβάτι, καθώς και έγερση από το κρεβάτι και περπάτημα το συντομότερο δυνατό.
Οι θεραπείες αυτές μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο δημιουργίας θρόμβων.
Πρόληψη
Για την πρόληψη των θρομβοεμβολικών επεισοδίων συνίσταται γενικότερα η κατά το δυνατόν αποφυγή παρατεταμένων χρονικών διαστημάτων ακινησίας. Για παράδειγμα κατά τη διάρκεια ενός πολύωρου αεροπορικού ταξιδιού, συνιστάται καλή ενυδάτωση, αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ και άσκηση των ποδιών, είτε με μυϊκή σύσπαση των μυών της γάμπας είτε με περπάτημα στο διάδρομο του αεροπλάνου κάθε 30 λεπτά.
Στους υπέρβαρους ασθενείς συνίσταται η απώλεια βάρους, καθώς η παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης.
