Η μηνιγγίτιδα είναι η φλεγμονή (πρήξιμο/οίδημα, ερεθισμός) των μεμβρανών που καλύπτουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό (μήνιγγες). Αυτή η φλεγμονή προκαλεί αλλαγές στο υγρό (εγκεφαλονωτιαίο υγρό) που περιβάλλει τα όργανα αυτά.
Οφείλεται σε μικρόβια (συνηθέστερα βακτήρια και ιούς), με το πιο συχνό αίτιο να είναι οι ιοί. Στην περίπτωση αυτή (ιογενής μηνιγγίτιδα) συχνά οι ασθενείς γίνονται καλά χωρίς κάποια θεραπεία. Αντίθετα, στην περίπτωση που η μηνιγγίτιδα οφείλεται σε βακτήριο (βακτηριακή μηνιγγίτιδα) είναι αρκετά σοβαρή και χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική βλάβη ή και θάνατο.
Ανάλογα με το μικρόβιο που τις προκαλεί, οι μηνιγγίτιδες έχουν και το αντίστοιχο όνομα: π.χ. μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα (αυτή που οφείλεται στο μηνιγγιτιδόκοκκο), πνευμονιοκοκκική μηνιγγίτιδα (αυτή που οφείλεται στον πνευμονιόκοκκο), κ.ο.κ.
Άλλα αίτια της μηνιγγίτιδας είναι οι μύκητες (κρυπτόκοκκος, συνήθως σε ασθενείς με AIDS), ο χημικός ερεθισμός, οι αλλεργίες σε φάρμακα, οι τραυματισμοί, οι όγκοι/μεταστάσεις, κλπ.
Τα συμπτώματα
Στα συμπτώματα σχεδόν όλων των μορφών περιλαμβάνονται τα παρακάτω:
- Πυρετός με ρίγος
- Αλλαγές του νοητικού επιπέδου
- Ναυτία και εμετό
- Φωτοφοβία (ευαισθησία στο φως)
- Δυνατό πονοκέφαλο
- Δυσκαμψία στον αυχένα (μηνιγγισμός)
Επιπλέον συμπτώματα που μπορεί να συνυπάρχουν είναι:
- Εκνευρισμός/ταραχή/σύγχυση
- Διόγκωση λεμφαδένων
- Αλλαγές του επιπέδου συνείδησης
- Οπισθότονος
- Κακή διατροφή και ευερεθιστότητα /νευρικότητα στα παιδιά
- Γρήγορη αναπνοή
Στα νεογέννητα η μηνιγγίτιδα είναι μια σημαντική αιτία πυρετού και πάντα διερευνάται.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι το κλειδί της θεραπείας της μηνιγγίτιδας. Όσο νωρίτερα επισκεφθεί τον ιατρό κάποιος που εμφανίζει συμπτώματα της νόσου, τόσο καλύτερα είναι για τη θεραπεία του.
Το καλό και πλήρες ιστορικό, καθώς και μια καλή κλινική εξέταση προσανατολίζουν τον θεράποντα ιατρό στη διάγνωση.
Πιθανές εξετάσεις που χρειάζονται για τη διάγνωση περιλαμβάνουν την καλλιέργεια αίματος, ακτινογραφία θώρακος, αξονική τομογραφία εγκεφάλου και ειδικές εξετάσεις του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (λήψη υγρού με οσφυονωτιαία παρακέντηση).
Αντιμετώπιση
Στη βακτηριακή μηνιγγίτιδα χορηγούνται αντιβιοτικά, ανάλογα με το είδος του βακτηρίου που προκάλεσε τη φλεγμονή. Δεν χορηγούνται αντιβιοτικά στην ιογενή μηνιγγίτιδα.
Άλλα φάρμακα και υγρά ενδοφλέβια χρησιμοποιούνται για να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα (όπως οι επιληπτικές κρίσεις, το σοκ, κλπ). Κάποιοι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν νοσηλεία στο νοσοκομείο, ανάλογα με τη βαρύτητα της μηνιγγίτιδας και την αναγκαία θεραπεία.
Πρόληψη
1. Το εμβόλιο του αιμόφιλου της ινφλουένζας στα παιδιά (Hib).
2. Το συζευγμένο εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου είναι πλέον ρουτίνα στον παιδικό εμβολιασμό.
3. Όταν κάποιος πάσχει από μηνιγγίτιδα (από μηνιγγιτιδόκοκκο κυρίως) θα πρέπει το οικογενειακό και κοντινό του περιβάλλον να λάβει αντιβιοτική αγωγή προληπτικά, για να μην νοσήσουν και οι ίδιοι.
4. Ο εμβολιασμός κατά του μηνιγγιτιδοκόκκου συστήνεται σε εφήβους μεταξύ 11 -12 ετών και εφήβους γύρω στα 15, που δεν έχουν εμβολιασθεί σε μικρή ηλικία, σε όλους τους πρωτοετείς φοιτητές που δεν έχουν εμβολιασθεί, παιδιά 2 ετών και άνω που δεν έχουν το σπλήνα τους (ασπληνία, σπληνεκτομή) ή που έχουν προβλήματα στο ανοσοποιητικό τους και άτομα που ταξιδεύουν σε χώρες που ενδημεί ο μηνιγγιτιδόκοκκος.