Κάθε φορά που ο οργανισμός μας λαμβάνει πρωτεΐνες μέσω της διατροφής, ξεκινά ένα σύνολο βιοχημικών αντιδράσεων για την αξιοποίησή τους, με τελικό αποτέλεσμα την παραγωγή της ουρίας.
Η ουρία συντίθεται στο ήπαρ μέσω του κύκλου της ουρίας, γνωστός και ως κύκλος της ορνιθίνης, όπου ο οργανισμός σε μια προσπάθειά του να απομακρύνει την τοξική αμμωνία την μετατρέπει σε ουρία, η οποία είναι λιγότερο τοξική και αποβάλλεται από τους νεφρούς.
Η ουρία παράγεται και αποβάλλεται καθημερινά, ενώ η ημερήσια απέκκριση της σε έναν ενήλικα είναι της τάξεως των 20g. Ο καλός μεταβολισμός της προϋποθέτει καλή κυκλοφορία και επάρκεια αίματος και καλή λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος, το οποίο δρα ως απεκκριτικό φίλτρο των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού. Γι’ αυτό και οι αυξημένες τιμές της στο αίμα συνδέονται με κακή λειτουργία των νεφρών.
Πότε αυξάνεται
Η διατροφή, η ηλικία, η πρόσληψη νερού και αλκοόλ, ο ρυθμός του μεταβολισμού, η μυϊκή μάζα, τα προσλαμβανόμενα φάρμακα και η θερμοκρασία είναι στοιχεία που επηρεάζουν τα επίπεδα της ουρίας. Η συγκέντρωσή της στο αίμα στο υγιές άτομο σχετίζεται με το ποσό των προσλαμβανόμενων πρωτεϊνών.
Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τα επίπεδά της, υποδηλώνοντας κακή νεφρική λειτουργία. Στη λίστα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων:
– Διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες
– Αύξηση καταβολισμού των πρωτεϊνών
– Όλες οι νεφρικές παθήσεις
– Αιμορραγία σε τμήμα του πεπτικού συστήματος με ταυτόχρονη αύξηση της κρεατινίνης
– Λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος
– Ήπια λευκωματουρία
– Υπέρταση
– Πάροδος της ηλικίας και λήψη κορτικοστεροειδών ή τετρακυκλίνης
– Μειωμένη ροή αίματος στους νεφρούς.
Αντιμετώπιση
Η μείωση των επιπέδων της ουρίας για την επαναφορά της στα φυσιολογικά όρια (10 – 50 mg/dL, SI: 1,7 – 8,3 mmol/L) επιτυγχάνεται με την έγκαιρη θεραπεία τυχόν υποκείμενων συστηματικών αιτιών που οδήγησαν στη συγκεκριμένη κατάσταση.
Εάν όμως δεν συντρέχει τέτοιος λόγος, τότε συνίσταται καλή ενυδάτωση με τουλάχιστον 2 λίτρα υγρών ημερησίως, η μέτριας έντασης άσκηση, ο περιορισμός της κατανάλωσης του αλκοόλ, καθώς και διαμόρφωση της διατροφής.
Στη διατροφή θα πρέπει να περιλαμβάνονται πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, όπως ημίπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά, κοτόπουλο, γαλοπούλα, άπαχο μοσχαρίσιο κρέας και ψάρι, καθώς και όσπρια, λαχανικά και δημητριακά.
Μειωμένα επίπεδα ουρίας
Η μείωση των επιπέδων της ουρίας είναι σπανιότερη. Η πτώση της μπορεί να οφείλεται σε ελαττωμένη παραγωγή, αυξημένη απέκκριση ή σε συνδυασμό των δύο μηχανισμών. Πιο συγκεκριμένα συμβαίνει όταν υπάρχει:
– Μειωμένη πρόσληψη πρωτεϊνών με την τροφή
– Αυξημένη χρήση για σύνθεση (υποσιτισμός, χρήση αναβολικών ορμονών κ.α.)
– Σοβαρή ηπατική νόσος που επηρεάζει τη σύνθεση της ουρίας
– Σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης.
Η θεραπεία στις συγκεκριμένες περιπτώσεις επιτυγχάνεται με την αντιμετώπιση του υποκείμενου αιτίου.