Προγραμματισμός των επισκέψεων
Πρώτη επίσκεψη
Δώστε συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με:
- συμπληρώματα φυλλικού οξέος
- τον ορθό τρόπο παρασκευής των τροφίμων, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος τροφικής δηλητηρίασης
- τον τρόπο ζωής (διακοπή καπνίσματος, εξαρτησιογόνων ουσιών και κατανάλωσης αλκοόλ)
- τον εργαστηριακό έλεγχο κατά την εγκυμοσύνη, ενημερώνοντας ταυτόχρονα για τους κινδύνους, τα οφέλη και τους περιορισμούς του.
Αρχική επίσκεψη (ιδανικά πριν από τη 10η εβδομάδα της εγκυμοσύνης)
Έλεγχοι και εργαστηριακές εξετάσεις
- Εντοπίστε τις γυναίκες που μπορεί να χρειάζονται επιπρόσθετη φροντίδα (βλέπε: Γυναίκες που χρειάζονται επιπρόσθετη φροντίδα).
- Μετρήστε το ύψος και το βάρος σώματος και υπολογίστε το ΔΜΣ.
- Μετρήστε την αρτηριακή πίεση και εξετάστε τα ούρα για πιθανή πρωτεϊνουρία.
- Καθορίστε παράγοντες κινδύνου για προεκλαμψία και ΣΔ εγκυμοσύνης (βλέπε: Κατευθυντήριες Οδηγίες 1 – Διαβήτης και Εγκυμοσύνη).
- Αιματολογικός έλεγχος για προσδιορισμό της ομάδας αίματος και rhesus, καθώς επίσης έλεγχος για αναιμία, αιμοσφαιρινοπάθειες, ετερο-αντισώματα ερυθρών αιμοσφαιρίων, ηπατίτιδα Β, HIV, ερυθρά και σύφιλη.
- Προληπτικός έλεγχος (screening) για ασυμπτωματική βακτηριουρία.
- Ενημερώστε τις γυναίκες που είναι μικρότερες των 25 ετών σχετικά με τον υψηλό κίνδυνο λοίμωξης από χλαμύδια.
- Προτείνετε προληπτικό έλεγχο για σύνδρομο Down.
- Προτείνετε έγκαιρα υπερηχογράφημα για να προσδιορίσετε την ηλικία εγκυμοσύνης και να διαπιστώσετε τυχόν ανατομικές ανωμαλίες.
- Αναζητείστε τυχόν ατομικό ιστορικό σοβαρών ψυχικών νοσημάτων ή ψυχιατρικής θεραπείας.
- Ρωτήστε για τη διάθεση, για να εντοπίσετε πιθανή κατάθλιψη.
- Πληροφορηθείτε για το είδος απασχόλησης, για να εντοπίσετε δυνητικούς κινδύνους.
Δώστε συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με:
- την ανάπτυξη του εμβρύου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
- τη διατροφή, συμπεριλαμβανομένων των συμπληρωμάτων βιταμίνης D
- την άσκηση, συμπεριλαμβανομένων των ασκήσεων του πυελικού εδάφους
- τον διαγνωστικό έλεγχο κατά την εγκυμοσύνη, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων και των πλεονεκτημάτων του
- τη γενική φροντίδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
- τον προγραμματισμό του τόπου γέννησης
- τα μαθήματα θηλασμού
- τη συμμετοχή σε μαθήματα ανώδυνου τοκετού
- τα πλεονεκτήματα της μητρότητας
Για τις γυναίκες που επιλέγουν να υποβληθούν σε προληπτικό έλεγχο (screening):
- -εξετάσεις αίματος (ομάδα αίματος, rhesus, έλεγχος για αναιμία, αιμοσφαιρινοπάθειες, ετερο-αντισώματα έναντι των ερυθρών αιμοσφαιρίων, ηπατίτιδα Β, HIV, ερυθρά και σύφιλη), ιδανικά πριν τη 10η εβδομάδα
- -εξετάσεις ούρων (πρωτεϊνουρία και ασυμπτωματική βακτηριουρία)
- -υπερηχογράφημα για τον προσδιορισμό της ηλικίας εγκυμοσύνης με:
- >κεφαλουραίο μήκος μεταξύ 10 εβδομάδων + 0 ημερών και 13 εβδομάδων + 6 ημερών
- >περίμετρο κεφαλής, εάν το κεφαλουραίο μήκος είναι μεγαλύτερο από 84 mm
- -έλεγχος για σύνδρομο Down χρησιμοποιώντας είτε:υπερηχογράφημα για τη διάγνωση ανατομικών ανωμαλιών, συνήθως μεταξύ 18 εβδομάδων + 0 ημερών και 20 εβδομάδων + 6 ημερών.
- >«τριπλή δοκιμασία», μεταξύ 11 εβδομάδων + 0 ημερών και 13 εβδομάδων + 6 ημερών
- >«τριπλή» ή «τετραπλή δοκιμασία», μεταξύ 15 και 20 εβδομάδων
16η εβδομάδα
Έλεγχοι
- αξιολόγηση, συζήτηση και καταγραφή των αποτελεσμάτων του προληπτικού ελέγχου (screening)
- μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και έλεγχος των ούρων για πρωτεϊνουρία
- εάν η συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης είναι μικρότερη των 11 g / 100 mL, εξετάστε την πιθανότητα χορήγησης συμπληρωμάτων σιδήρου
Δώστε συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με:
- >τις δοκιμασίες ρουτίνας για την ανίχνευση συγγενών ανωμαλιών
18η έως 20η εβδομάδα: ανίχνευση συγγενών ανωμαλιών
Έλεγχοι και εργαστηριακές εξετάσεις
- εάν η γυναίκα επιλέξει το υπερηχογράφημα, αυτό θα πρέπει να διενεργείται μεταξύ 18 εβδομάδων + 0 ημερών και 20 εβδομάδων + 6 ημερών, για τον εντοπισμό των δομικών ανωμαλιών
- σε περίπτωση προδρομικού ή επιπωματικού πλακούντα, προσφέρετε ένα δεύτερο υπερηχογράφημα, κατά την 32η εβδομάδα
25η εβδομάδα – μόνο για πρωτοτόκες γυναίκες
Έλεγχοι και εργαστηριακές εξετάσεις
- μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και έλεγχος των ούρων για πρωτεϊνουρία
- μέτρηση και καταγραφή της απόστασης ηβικής σύμφυσης – πυθμένα μήτρας
28η εβδομάδα
Έλεγχοι και εργαστηριακές εξετάσεις
- μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και έλεγχος των ούρων για πρωτεϊνουρία
- δεύτερος έλεγχος για ανίχνευση αναιμίας και ατύπων ετερο-αντισωμάτων έναντι των ερυθρών αιμοσφαιρίων
- εάν η συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης είναι μικρότερη των 10,5 g / 100 mL, εξετάστε την πιθανότητα χορήγησης συμπληρωμάτων σιδήρου
- χορηγήστε anti-D ανοσοσφαιρίνη σε Rh αρνητικές γυναίκες
- μέτρηση και καταγραφή της απόστασης ηβικής σύμφυσης – πυθμένα μήτρας
31η εβδομάδα – μόνο για πρωτοτόκες γυναίκες
Έλεγχοι και εργαστηριακές εξετάσεις
- αξιολόγηση, συζήτηση και καταγραφή των αποτελεσμάτων του προληπτικού ελέγχου (screening), που έχουν πραγματοποιηθεί κατά την 28η εβδομάδα
- μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και έλεγχος των ούρων για πρωτεϊνουρία
- μέτρηση και καταγραφή της απόστασης ηβικής σύμφυσης – πυθμένα μήτρας
34η εβδομάδα
Έλεγχοι και εργαστηριακές εξετάσεις
- αξιολόγηση, συζήτηση και καταγραφή των αποτελεσμάτων του προληπτικού ελέγχου (screening), που έχουν πραγματοποιηθεί κατά την 28η εβδομάδα
- μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και έλεγχος των ούρων για πρωτεϊνουρία
- χορηγήστε τη δεύτερη δόση anti-D ανοσοσφαιρίνης σε Rh αρνητικές γυναίκες
- μέτρηση και καταγραφή της απόστασης ηβικής σύμφυσης – πυθμένα μήτρας
Δώστε συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με:
- >τη διαδικασία του τοκετού, συμπεριλαμβανομένης της αναλγησίας
36η εβδομάδα
Έλεγχοι και εργαστηριακές εξετάσεις
- μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και έλεγχος των ούρων για πρωτεϊνουρία
- μέτρηση και καταγραφή της απόστασης ηβικής σύμφυσης – πυθμένα μήτρας
- έλεγχος της θέσης και της προβολής του εμβρύου
Δώστε συγκεκριμένες πληροφορίες (πριν ή κατά την επίσκεψη των 36 εβδομάδων) σχετικά με:
- την τεχνική και τις ορθές πρακτικές διαχείρισης του θηλασμού (βλέπε: UNICEF Baby Friendly Initiative – www.babyfriendly.org.uk)
- τη φροντίδα, την προφυλακτική χορήγηση βιταμίνης Κ και τις δοκιμασίες προληπτικού ελέγχου (screening) του νεογέννητου
- τη φροντίδα κατά τη διάρκεια της λοχείας και την επιλόχεια κατάθλιψη
38η εβδομάδα
Έλεγχοι και εργαστηριακές εξετάσεις
- μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και έλεγχος των ούρων για πρωτεϊνουρία
- μέτρηση και καταγραφή της απόστασης ηβικής σύμφυσης – πυθμένα μήτρας
Δώστε συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με:
- >τις επιλογές διαχείρισης της παρατεταμένης εγκυμοσύνης
40η εβδομάδα – μόνο για πρωτοτόκες γυναίκες
Έλεγχοι και εργαστηριακές εξετάσεις
- μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και έλεγχος των ούρων για πρωτεϊνουρία
- μέτρηση και καταγραφή της απόστασης ηβικής σύμφυσης – πυθμένα μήτρας
- περαιτέρω συζήτηση για τις επιλογές διαχείρισης της παρατεταμένης εγκυμοσύνης
41η εβδομάδα
Έλεγχοι και εργαστηριακές εξετάσεις
Για τις γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει έως την 41η εβδομάδα
- προτείνετε ρήξη των εμβρυικών υμένων
- προτείνετε πρόκληση τοκετού
- μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και έλεγχος των ούρων για πρωτεϊνουρία
- μέτρηση και καταγραφή της απόστασης ηβικής σύμφυσης – πυθμένα μήτρας
Προγεννητικές επεμβάσεις δεύτερης γραμμής
Έλεγχοι, εργαστηριακές εξετάσεις και παρεμβάσεις, οι οποίες ΔΕΝ είναι υποχρεωτικό να εκτελούνται ως ρουτίνα, αλλά κατά περίπτωση:
- Επανειλημμένες μετρήσεις του βάρους της εγκύου
- Εξέταση μαστών ή πυέλου
- Συμπληρώματα σιδήρου ή βιταμίνης Α
- Προληπτικός έλεγχος (screening) για χλαμύδια, κυτταρομεγαλοϊό, ιό ηπατίτιδας C, στρεπτόκοκκο ομάδας Β, τοξοπλάσμωση ή βακτηριακή κολπίτιδα
- Υπερηχογράφημα Doppler, σε κυήσεις χαμηλού κινδύνου
- Υπερηχογραφική εκτίμηση του μεγέθους του εμβρύου, για εντοπισμό μεγάλων για την ηλικία εγκυμοσύνης (small for gestational age – SGA) εμβρύων
- Έλεγχος για πρόωρο τοκετό
- Έλεγχος για καρδιακές ανωμαλίες, με τον προσδιορισμό της αυχενικής διαφάνειας
- Βιοφυσικό profile του εμβρύου
- Ακρόαση της καρδιάς του εμβρύου
- Ηλεκτρονική καρδιοτοκογραφία
- Υπερηχογράφημα μετά την 24η εβδομάδα
Συμβουλές τρόπου ζωής
Εργασία
- Καθησυχάστε τις γυναίκες ότι, στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι ασφαλές να συνεχίσουν να εργάζονται
- Προσδιορίστε την ακριβή εργασία της γυναίκας, για τον εντοπισμό πιθανών κινδύνων
- Ενημερώστε τις γυναίκες σχετικά με τα δικαιώματα και τις παροχές μητρότητας
Συμπληρώματα διατροφής
- Προτείνετε τη χορήγηση συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος πριν από τη σύλληψη και κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου (400 μg / ημέρα)
- Συμβουλέψτε τις γυναίκες για τη σημασία της πρόσληψης βιταμίνης D κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Βεβαιωθείτε ότι οι γυναίκες που διατρέχουν κίνδυνο ανεπάρκειας ακολουθούν αυτήν τη συμβουλή
- Η χορήγηση συμπληρωμάτων σιδήρου δεν συνιστάται, ως ρουτίνα
- Συμβουλέψτε τις γυναίκες για τον κίνδυνο γενετικών ανωμαλιών, που σχετίζονται με τη βιταμίνη Α. Να αποφεύγεται η χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμίνης Α, σε δόσεις μεγαλύτερες των 700 μg / ημέρα.
Αποφυγή μόλυνσης
- >Ενημερώστε τις γυναίκες σχετικά με το πώς να ελαττώσουν τον κίνδυνο μόλυνσης από λιστέρια ή σαλμονέλλα και να αποφύγουν τη λοίμωξη από τοξόπλασμα
Συνταγογράφηση φαρμάκων
- Χορηγήστε όσο το δυνατόν λιγότερα φάρμακα, και μόνον στις περιπτώσεις όπου το όφελος υπερτερεί του κινδύνου
- Συμβουλέψτε τις γυναίκες να χρησιμοποιούν όσο το δυνατόν λιγότερα μη συναγογραφούμενα φάρμακα (over-the-counter)
Συμπληρωματικές θεραπείες
- >Πληροφορήστε τις γυναίκες ότι πολύ λίγες συμπληρωματικές θεραπείες έχουν αποδείξει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Άσκηση
- >Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος που να έχει συσχετισθεί με την έναρξη ή τη συνέχιση σωματικής άσκησης μέτριας άσκησης. Ωστόσο, τα αθλήματα που μπορεί να προκαλέσουν κοιλιακό τραύμα, πτώσεις ή υπερβολική επιβάρυνση στις αρθρώσεις θα πρέπει να αποφεύγονται.
Σεξουαλική επαφή
- >Καθησυχάστε τις γυναίκες ότι η σεξουαλική επαφή θεωρείται ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Αλκοόλ
- Συμβουλέψτε τις γυναίκες που προγραμματίζουν εγκυμοσύνη να αποφεύγουν την κατανάλωση αλκοόλ έως και τη συμπλήρωση του πρώτου τριμήνου, εφόσον αυτό είναι δυνατόν
- Αν οι γυναίκες επιλέξουν να συνεχίσουν τη χρήση αλκοόλ, δεν θα πρέπει να καταναλώνουν περισσότερο από 1 έως 2 μονάδες, 1 έως 2 φορές την εβδομάδα (1 μονάδα ισούται με ένα μικρό ποτήρι μπύρας ή κρασιού). Σε αυτό το χαμηλό επίπεδο, δεν υπάρχουν ενδείξεις πρόσκλησης βλάβης στο έμβρυο.
- Συμβουλέψτε τις γυναίκες να αποφεύγεται η μέθη και η παρορμητική κατανάλωση οινοπνεύματος (binge drinking)
Κάπνισμα
- Συζητήστε τις καπνιστικές συνήθειες της γυναίκας και παρέχετε πληροφορίες σχετικές με τους κινδύνους που συνεπάγεται το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
- Παρέχετε πληροφορίες, συμβουλές και υποστήριξη σχετικά με τη διακοπή του καπνίσματος καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
- Ενημερώστε και παραπέψτε τις γυναίκες στα ειδικά ιατρεία διακοπής του καπνίσματος (ΙΔΚ) του ΕΣΥ
- Συζητήστε τη δυνατότητα χορήγησης θεραπείας υποκατάστασης νικοτίνης (Nicotine Replacement Therapy – NRT)
Κάνναβη
- >Αποθαρρύνετε τις γυναίκες από τη χρήση κάνναβης
Αεροπορικά ταξίδια
- Τα αεροπορικά ταξίδια μεγάλων αποστάσεων συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο φλεβικής θρόμβωσης. Ωστόσο, δεν έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει επιπρόσθετος κίνδυνος, εξαιτίας της εγκυμοσύνης
- Στο γενικό πληθυσμό, οι ειδικές ελαστικές κάλτσες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους, στην ελάττωση του κινδύνου φλεβικής θρόμβωσης
Ταξίδια με αυτοκίνητο
>Συμβουλέψτε τις γυναίκες ότι η ζώνη ασφαλείας θα πρέπει να τοποθετείται «υψηλότερα ή χαμηλότερα από την κοιλιά, και όχι πάνω σε αυτήν».
Ταξίδια στο εξωτερικό
>Συμβουλέψτε τις γυναίκες να συζητούν θέματα όπως τα αεροπορικά ταξίδια, οι απαιτούμενοι εμβολιασμοί και η ταξιδιωτική ασφάλιση με το μαιευτήρα ή τη μαία τους
