Η Περιφερική Αρτηριακή νόσος (ΠΑΝ) είναι η νόσος που προκαλεί στένωση στα αγγεία, περιορίζοντας τη ροή του αίματος στα χέρια, πόδια, στόμαχο και στους νεφρούς. Η κύρια αιτία της ΠΑΝ των κάτω άκρων είναι η σκλήρυνση των αρτηριών (αθηροσκλήρωση).
Φυσιολογικά, το εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών (ενδοθήλιο) είναι ομαλό και απρόσκοπτο, με τα χρόνια όμως μπορεί να σχηματίσει μια ανώμαλη προβολή που ονομάζεται αθηρωματική πλάκα. Η πλάκα αυτή αποτελείται από χοληστερόλη, ασβέστιο και ινώδη ιστό.
Στην αθηροσκλήρωση οι αρτηρίες στενεύουν ή αποφράσουν καθώς η αθηρωματική πλάκα των τοιχωμάτων τους αυξάνεται. Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της αθηρωματικής νόσου είναι η ηλικία, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η οικογενειακή προδιάθεση, η αυξημένη χοληστερίνη και η υπέρταση.
Συμπτώματα
Το πιο σύνηθες αρχικό σύμπτωμα είναι η διαλείπουσα χωλότητα, η δυσφορία δηλαδή ή ο πόνος στα πόδια (γλουτούς, μηρούς, γάμπες) που ξεκινάει κατά το περπάτημα και υφίεται στο σταμάτημα. Με την επιδείνωση της νόσου ο πόνος εμφανίζεται μετά τη διάνυση μικρότερων αποστάσεων. Οι άνδρες μπορεί να εμφανίσουν διαταραχές στύσεως. Σε πολύ προχωρημένα στάδια της αποφρακτικής νόσου ο ασθενής εμφανίζει πόνο το βράδυ όταν ξαπλώνει (άλγος αναπαύσεως), πληγές των κάτω άκρων που δεν κλείνουν ή και νέκρωση ιστών (γάγγραινα).
Πως γίνεται η διάγνωση
Όταν εμφανίζονται συμπτώματα το ιστορικό και η κλινική εξέταση αρκούν για να θέσουν τη διάγνωση. Άλλες εργαστηριακές εξετάσεις βοηθούν το γιατρό να εκτιμήσει την βαρύτητα της βλάβης όπως:
Υπερηχογράφημα: Η αιματική ροή των κάτω άκρων μετριέται σε κόπωση ή σε ανάπαυση. Ειδικά πιεσόμετρα χρησιμοποιούνται για την μέτρηση της πιέσεως σε διαφορετικά σημεία των κάτω και άνω άκρων. Μία μείωση στην πίεση μεταξύ δυο αρτηριών δείχνει πιθανή απόφραξη σε μία αρτηρία.
Έγχρωμο υπερηχογράφημα: Είναι η βασική εξέταση για να εκτιμηθεί η βλάβη, δηλαδή ο βαθμός στενώσεως της αρτηρίας και αν πρόκειται για στένωση ή ολική απόφραξη καθώς και ο τύπος της αρτηριοσκληρυντικής αλλοίωσης.
Αρτηριογραφία: Το τελικό βήμα στον έλεγχο είναι η αρτηριογραφία. Αυτή η εξέταση χρησιμοποιεί σκιαγραφικό για να εμφανίσει τις αρτηρίες και το μέγεθος της στένωσης.
Θεραπεία
Η θεραπεία της ΠΑΝ εξαρτάται από τα συμπτώματα του ασθενούς και το βαθμό στένωσης των αρτηριών. Εκτός της φαρμακευτικής αγωγής υπάρχει και η επεμβατική θεραπεία, όπου ενδείκνεται, που γίνεται με δύο μεθόδους (ενδαγγειακή και ανοικτή μέθοδος).
Κατά την ενδαγγειακή μέθοδο γίνεται παρακέντηση μιας αρτηρίας του ποδιού (συνήθως της μηριαίας) ή του χεριού (βραχιόνιος) και η αποκατάσταση της στένωσης γίνεται από το εσωτερικό του αγγείου. Με τη βοήθεια ενός ειδικού μπαλονιού ο αγγειοχειρουργός διαστέλλει το στενωμένο αγγείο και στη συνέχεια τοποθετεί ένα εσωτερικό μεταλλικό νάρθηκα (stent) που βοηθά στο να παραμείνει η αρτηρία ανοικτή.
Κατά την ανοικτή επέμβαση δημιουργείται μία παράκαμψη (bypass) της αποφραγμένης περιοχής με τη χρήση συνθετικού μοσχεύματος ή φλέβας του ασθενούς. Σε γενικές γραμμές στην κεντρικού τύπου αποφρακτική νόσο (κοιλιακή αορτή και λαγόνιες αρτηρίες) χρησιμοποιούμε πάντα συνθετικό μόσχευμα, ενώ στην περιφερική αποφρακτική νόσο των κάτω άκρων χρησιμοποιούμε, όπου είναι εφικτό, φλέβα από τον ασθενή.
Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, η περιφερική αρτηριακή νόσος αυξάνεται παγκοσμίως, με το 70% των ατόμων με τη νόσο αυτή να ζουν σε χώρες με μεσαία ή χαμηλά εισοδήματα.