Το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών (RLS) είναι μια πάθηση που χαρακτηρίζεται ως νευρολογική διαταραχή ύπνου. Πρόκειται για μια μη ηθελημένη ανάγκη κίνησης, συνήθως των κάτω άκρων των ποδιών και μερικές φορές και των χεριών ή και σπάνια του κορμού.
Οι πάσχοντες από το RLS έχουν δυσάρεστες αισθήσεις στα πόδια που τους κάνουν να θέλουν να τα κινούν.
Έχει διαπιστωθεί ότι οι μεσήλικες και οι ηλικιωμένοι επηρεάζονται περισσότερο, ωστόσο υπάρχουν και περιπτώσεις σε παιδιά και έφηβους.
Το αίτιο που το προκαλεί είναι ακόμη άγνωστο, αλλά φαίνεται ότι υπάρχει κάποιο κληρονομικό υπόστρωμα, διότι αφενός έχουν βρεθεί πολλές οικογένειες που τα μέλη τους έχουν τάση εμφάνισης του συνδρόμου και αφετέρου έχουν απομονωθεί κάποια χρωμοσώματα που είναι κοινά στα άτομα που πάσχουν από αυτό.
Το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών έχει δύο χαρακτηριστικά ως προς τα πιθανά αίτια:
1. Μπορεί να είναι πρωτοπαθές ή ιδιοπαθές στο οποίο δεν ανευρίσκεται κάποιο συγκεκριμένο αίτιο και συνήθως είναι κληρονομικό. Σε αυτές τις περιπτώσεις το stress, ψυχολογικά προβλήματα ή κόπωση μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.
2. Μπορεί να είναι δευτεροπαθές για το οποίο έχουν ενοχοποιηθεί πάρα πολλά αίτια. Μερικά από αυτά είναι η υπομαγνησιαιμία, φλεβική ανεπάρκεια κάτω άκρων, η νεφρική ανεπάρκεια σε τελικό στάδιο ή σε αιμοδιάλυση, η χρόνια σιδηροπενική αναιμία, τα μειωμένα επίπεδα φυλλικού οξέος ή βιταμίνης Β12 στον οργανισμό, καθώς και άλλα πιο σπάνια αίτια όπως ισχιαλγία-ριζαλγία κάτω άκρων, ρευματοειδής αρθρίτιδα, σύνδρομο Sjogren, σακχαρώδης διαβήτης, αμυλοείδωση και νόσος του Lyme.
Πάντως μια αρκετά συχνή εμφάνιση του συνδρόμου είναι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Πιστεύεται ότι σε ένα σημαντικό ποσοστό οι γυναίκες που εγκυμονούν μπορεί να παρουσιάσουν το σχετικό σύνδρομο το οποίο όμως παρέρχεται μερικούς μήνες μετά τον τοκετό. Πιστεύεται όμως και ότι οι συγκεκριμένες γυναίκες έχουν 4 φορές περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν από αυτό σε μεγαλύτερη ηλικία.
Τρείς ακόμη παθήσεις μοιάζουν με το σύνδρομο, η ακαθησία, το σύνδρομο των αλγεινών κάτω άκρων με σύσπαση των δακτύλων και οι νυκτερινές κράμπες των κνημών. Η κυριότερη διαφορά είναι ότι και οι τρείς αυτές παθήσεις προκαλούν πόνο που δεν περνά με την κίνηση.
Τέλος, υπάρχουν και κάποια φάρμακα που μπορούν να έχουν σαν ανεπιθύμητη ενέργεια το σύνδρομο των ανήσυχων κάτω άκρων, όπως τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, οι αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης, το αλκοόλ, η καφεΐνη, οι βήτα αναστολείς και άλλα.
Τα συμπτώματα
Η διάγνωση του συνδρόμου γίνεται μετά τη λήψη ιστορικού και συνήθως σε άτομα που εξετάζονται για χρόνια αϋπνία. Τα συμπτώματα πάντως περιγράφονται με διάφορους τρόπους. Το RLS μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά συνήθως επιδεινώνεται τη νύχτα και μπορεί να δυσκολέψει τον ύπνο. Περιγράφεται ως μια αίσθηση «μυρμηγκιάσματος» στο εσωτερικό μέρος της κνήμης και μπορεί να σχετίζεται με γενικότερους πόνους και ενοχλήσεις στα πόδια. Η αίσθηση συνήθως εξαφανίζεται με την κίνηση του αντίστοιχου άκρου.
Στα συμπτώματα που έχουν αναφερθεί, περιλαμβάνονται εκτός από το μυρμήγκιασμα και η ανατριχίλα, το κάψιμο, ο πόνος, το τράβηγμα ή ακόμη η αίσθηση ότι κάτι έρπει κάτω από το δέρμα. Μπορούν μάλιστα να παρουσιαστούν και στα δύο πόδια, ενώ ορισμένες φορές προσβάλλουν και τα χέρια.
Η επιδείνωσή τους γίνεται όταν ο ασθενής αναπαύεται, ενώ βελτιώνονται με την κίνηση. Επειδή συνήθως εντείνονται κατά τη διάρκεια της νύχτας, οι πάσχοντες συχνά παρουσιάζουν και κακή ποιότητα ύπνου και ως επακόλουθο εμφανίζουν συχνά ημερήσια υπνηλία.
Ο ασθενής νιώθει την άμεση ανάγκη να κινηθεί, να περπατήσει, να ταλαντευτεί ή και να τεντωθεί. Κάνοντας τις διάφορες αυτές κινήσεις τις οποίες μπορεί να ελέγχει, νιώθει ανακούφιση. Όταν όμως τις σταματά, επανέρχονται οι δυσάρεστες αισθήσεις στα πόδια του. Μάλιστα στους ασθενείς αυτούς υπάρχουν και κινήσεις που γίνονται χωρίς τη θέληση, οι οποίες είναι απότομες με ξαφνικά τινάγματα των ποδιών.
Η κλινική εικόνα της πάθησης συνήθως επιδεινώνεται με την πάροδο των ετών αλλά μπορεί και να εξαφανιστεί.
Θεραπεία
Οι ασθενείς με ήπια συμπτώματα δεν θα χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή, καθώς μπορούν να αποφύγουν την κατανάλωση καφεΐνης, νικοτίνης και αλκοόλ για να δουν βελτίωση. Επίσης στην περίπτωση που λαμβάνουν κάποια φάρμακα όπως αντι-ισταμινικά ή αντι-εμετικά, μπορούν να ρωτήσουν τον γιατρό εάν ευθύνονται αυτά.
Πάντως επειδή είναι μια χρόνια νόσος και επειδή μια αγωγή που αρχικά έχει καλά αποτελέσματα, ίσως στην πορεία δε βοηθά, με το πέρασμα του χρόνου μπορεί να γίνει επανεμφάνιση των συμπτωμάτων και ενίσχυση τους.
