Blog

Η υπογλυκαιμία είναι μια παθολογική κατάσταση, η οποία οφείλεται στην ελάττωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα κάτω του φυσιολογικού σε σημείο ώστε να προκαλούν την εκδήλωση συμπτωμάτων.

Είναι μία από τις καταστάσεις που θα πρέπει να προσέξει ένας άνθρωπος με σακχαρώδης διαβήτη. Προκαλείται όταν το σάκχαρο πέφτει κάτω από 70 mg/dl και εκδηλώνεται με μια σειρά από συμπτώματα όπως:

• πείνα
• εφίδρωση
• πονοκέφαλος
• ζάλη
• θολή όραση
• τρέμουλο
• ναυτία
• ταχυκαρδία
• υπνηλία
• έλλειψη συγκέντρωσης
• νευρικότητα
• αδυναμία και ξαφνική κούραση

Τα συμπτώματα αυτά είναι τα πιο κοινά, ωστόσο μπορεί να ποικίλουν από άτομο σε άτομο.

Πώς προκαλείται η υπογλυκαιμία

Η υπογλυκαιμία γενικά προκαλείται από δύο βασικούς μηχανισμούς: α) από την μειωμένη παροχή γλυκόζης στο αίμα και β) από την αυξημένη απομάκρυνση της γλυκόζης από το αίμα λόγω αυξημένης κατανάλωσης.

Μειωμένη παροχή γλυκόζης στον οργανισμό υπάρχει στην περίπτωση του παρατεταμένου υποσιτισμού, της κακής απορρόφησης της γλυκόζης από το έντερο, των παθήσεων του ήπατος (π.χ. χρόνια ηπατίτιδα ή κίρρωση του ήπατος), καθώς και σε καταστάσεις που προκαλούν μειωμένη σύνθεση γλυκόζης μέσα στον οργανισμό από άλλες θρεπτικές ουσίες (νεογλυκογένεση).

Αυξημένη απομάκρυνση γλυκόζης από το αίμα υπάρχει στην περίπτωση της αυξημένης παραγωγής μυϊκού έργου (π.χ. έντονη σωματική άσκηση ή βαριά χειρωνακτική εργασία) και του υπερινσουλινισμού (αυξημένες τιμές ινσουλίνης στο αίμα).

Ο υπερινσουλινισμός συνηθέστερα οφείλεται σε υπερβολική χορήγηση ινσουλίνης σε διαβητικά άτομα και αποτελεί τη συνηθέστερη αιτία της υπογλυκαιμίας. Ο υπερινσουλινισμός όμως μπορεί να οφείλεται και σε αυξημένη παραγωγή ινσουλίνης είτε από όγκους του παγκρέατος είτε από όγκους διαφόρων άλλων οργάνων  που παράγουν ουσίες που μιμούνται τη δράση της ινσουλίνης.

Αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας

Εάν παρουσιάσουμε κάποιο από τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας, ενώ έχουμε σακχαρώδη διαβήτη, είναι σημαντικό να πραγματοποιήσουμε αμέσως μια μέτρηση σακχάρου. Εφόσον το αποτέλεσμα της μέτρησης είναι κάτω από 70 mg/dl, εφαρμόζουμε τον “κανόνα τον 15”:

1. Μετρήστε το σάκχαρό σας και βεβαιωθείτε ότι η τιμή είναι κάτω από 70 mg/dl, γιατί πολλές φορές τα συμπτώματα δεν είναι πάντα αντιληπτά.
2. Καταναλώστε αμέσως 15 γρ. γρήγορου υδατάνθρακα.
3. Περιμένετε 15 λεπτά και μετρήστε ξανά το σάκχαρό σας. Αν και πάλι το σάκχαρο αίματος είναι κάτω από 70 mg/dl καταναλώστε άλλα 15 γρ. γρήγορου υδατάνθρακα και επαναλάβετε το βήμα 1.

Γρήγοροι υδατάνθρακες είναι εκείνοι που ανεβάζουν πολύ γρήγορα το σάκχαρο. Τα 15 γρ. γρήγορου υδατάνθρακα αντιστοιχούν στα εξής:

• Δεκαπέντε γραμμάρια λευκή ζάχαρη ή μέλι (3 κουταλάκια του γλυκού ή 1 κουταλιά της σούπας ή 2-3 φακελάκια)
• Μισό ποτήρι χυμό (120 ml)
• Τρία με τέσσερα δισκία γλυκόζης (κάθε δισκίο περιέχει 4 γρ.)
• Μισό κουτάκι αναψυκτικό με προσθήκη ζάχαρης
• Ένα αθλητικό ποτό (1 κουτάκι περιέχει περίπου 16 γρ.)

Πρόληψη

Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης των υπογλυκαιμιών είναι ο συχνός έλεγχος των επιπέδων σακχάρου αλλά και η σωστή προετοιμασία για την αντιμετώπισή τους. Ο συχνός έλεγχος του σακχάρου είναι απαραίτητος ιδιαίτερα σε άτομα που έχουν χάσει βάρος ή είναι σε σχήματα εντατικής ινσουλινοθεραπείας και έχουν αυστηρούς στόχους ρύθμισης ή ασκούνται έντονα και τακτικά.

Επίσης, σημαντικό είναι το άτομο να ακολουθεί ένα σταθερό πρόγραμμα διατροφής και άσκησης και να προσαρμόζει κατάλληλα τη διατροφή και τη δόση της ινσουλίνης ή των δισκίων τις ημέρες που προβλέπεται έντονη σωματική κόπωση σε συνεννόηση πάντα με τον γιατρό του.

People photo created by jcomp – www.freepik.com

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα χρόνιο μεταβολικό νόσημα το οποίο χαρακτηρίζεται από υψηλές τιμές γλυκόζης στο αίμα —το απλό σάκχαρο που δίνει ενέργεια στα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού. Αναπτύσσεται όταν ο οργανισμός δεν παράγει ή δεν χρησιμοποιεί αποτελεσματικά μια ορμόνη που ονομάζεται ινσουλίνη, η οποία βοηθά στην απομάκρυνση του πλεονάσματος γλυκόζης από το αίμα.

Η υπογλυκαιμία είναι ένα από τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει στην καθημερινότητά του το άτομο με σακχαρώδη διαβήτη. Συμβαίνει όταν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα μειώνονται κάτω από τα φυσιολογικά επίπεδα (συνήθως κάτω από 70 mg/dl) και εμφανίζεται σε άτομα που λαμβάνουν θεραπεία με ινσουλίνη ή αντιδιαβητικά φάρμακα.

Οι περιπτώσεις στις οποίες η υπογλυκαιμία εμφανίζεται συχνότερα, είναι όταν:

– Το άτομο παραλείψει ή καθυστερήσει κάποιο από τα γεύματα της ημέρας ή η ποσότητα του φαγητού του είναι λιγότερη από το συνηθισμένο.
– Καταναλώσει αλκοόλ, ακόμη και σε μέτρια ποσότητα.
– Κάνει έντονη άσκηση, χωρίς να ελαττώσει τη δόση της ινσουλίνης ή να αυξήσει την ποσότητα του φαγητού.
– Για οποιονδήποτε λόγο κάνει περισσότερη ινσουλίνη απ’ ό,τι χρειάζεται ή παίρνει μεγαλύτερη δόση αντιδιαβητικών δισκίων.

Συμπτώματα

Στα πιο κοινά συμπτώματα της υπογλυκαιμίας, τα οποία μπορεί να ποικίλουν από άτομο σε άτομο, περιλαμβάνονται η πείνα, εφίδρωση, πονοκέφαλος, ζάλη, θολή όραση, τρέμουλο, ναυτία, ταχυκαρδία, υπνηλία, έλλειψη συγκέντρωσης, νευρικότητα, συμπεριφορά μεθυσμένου, αδυναμία και ξαφνική κούραση.

Ορισμένα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη αισθάνονται κάποια από τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας, όταν το σάκχαρό τους είναι σε υψηλότερα επίπεδα από τα 70 mg/dl. Συνήθως έχουν υψηλές τιμές σακχάρου για μεγάλα χρονικά διαστήματα και αρχίζουν να νιώθουν άσχημα όταν το σάκχαρό τους είναι κοντά στα 100 mg/dl. Η καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου θα βοηθήσει τα άτομα αυτά να νιώθουν τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας σε χαμηλότερες τιμές σακχάρου.

Ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία

Ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία είναι η κατάσταση εκείνη κατά την οποία ένα άτομο έχει χαμηλό σάκχαρο, αλλά δεν το αντιλαμβάνεται. Από τη στιγμή που η υπογλυκαιμία δεν γίνεται αντιληπτή, δεν γίνεται προσπάθεια για να διορθωθεί, η κατάσταση εξελίσσεται και επιδεινώνεται και είναι πολύ πιθανό να καταλήξει σε κώμα.

Αυτού του είδους η υπογλυκαιμία συμβαίνει συνήθως σε ινσουλινοθεραπευόμενα άτομα που έχουν αυστηρούς στόχους. Επίσης, η ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία συμβαίνει συχνότερα σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 που έχουν τη νόσο αρκετό καιρό και εκδηλώνουν συχνά υπογλυκαιμίες.

Το άτομο θα πρέπει να συμβουλευτεί τον γιατρό του όταν δεν καταλαβαίνει τις υπογλυκαιμίες ή με την πάροδο του χρόνου γίνονται λιγότερο αντιληπτές και σε χαμηλότερες τιμές σακχάρου στο αίμα.

Νυχτερινή υπογλυκαιμία

Η νυχτερινή υπογλυκαιμία συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου και συχνά δεν γίνεται αντιληπτή. Το άτομο στην περίπτωση αυτή μπορεί να ξυπνήσει με έντονο πονοκέφαλο και ιδρώτα, ενώ ο ύπνος του μπορεί να ήταν ανήσυχος και με εφιάλτες. Το επόμενο πρωί μάλιστα μπορεί να δει πολύ υψηλό σάκχαρο ως αποτέλεσμα της νυχτερινής υπογλυκαιμίας.

Πρόληψη

Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης των υπογλυκαιμιών είναι ο συχνός έλεγχος των επιπέδων σακχάρου, αλλά και η σωστή προετοιμασία για την αντιμετώπισή τους. Ο συχνός έλεγχος του σακχάρου είναι απαραίτητος ιδιαίτερα σε άτομα που έχουν χάσει βάρος ή είναι σε σχήματα εντατικής ινσουλινοθεραπείας και έχουν αυστηρούς στόχους ρύθμισης ή ασκούνται έντονα και τακτικά.

Επίσης, σημαντικό είναι το άτομο να ακολουθεί ένα σταθερό πρόγραμμα διατροφής και άσκησης και να προσαρμόζει κατάλληλα τη διατροφή και τη δόση της ινσουλίνης ή των δισκίων τις ημέρες που προβλέπεται έντονη σωματική κόπωση, σε συνεννόηση πάντα με τον γιατρό.

Photo credit: PracticalCures via Foter.com / CC BY

Πριν από λίγες μέρες η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων – Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη, μαζί με την Ελληνική Ομοσπονδία για το Διαβήτη, ανακοίνωσαν την εισαγωγή στην ελληνική αγορά ενός νέου «έξυπνου» συστήματος, το οποίο βοηθάει ανθρώπους με διαβήτη να επιτύχουν καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση μέσω προηγμένης προστασίας από την υπογλυκαιμία.

Στη συνέντευξη τύπου που παραχώρησαν, τόνισαν ότι αποτελεί την τελευταία σημαντική ανακάλυψη στο δρόμο για το τεχνητό πάγκρεας, ένα κλειστό δηλαδή κύκλωμα αντλίας ινσουλίνης, το οποίο μαζί περιλαμβάνει και έναν αισθητήρα σακχάρου για να κάνει συνεχώς μετρήσεις στον υποδόριο χώρο. Ο αισθητήρας στέλνει την πληροφορία αυτή σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, όπου με τη βοήθεια ενός αλγορίθμου υπολογίζεται η δόση της ινσουλίνης που θα πρέπει να χορηγηθεί στο άτομο με διαβήτη. Η πληροφορία επιστρέφει στην αντλία ινσουλίνης, η οποία με τη σειρά της χορηγεί την απαραίτητη δόση ινσουλίνης χωρίς την παραμικρή παρέμβαση του ασθενή, εκτός του ότι θα είναι σε θέση να παρακολουθεί την όλη διαδικασία μέσω μιας οθόνης.

Το νέο σύστημα που ανακοινώθηκε στη συνέντευξη είναι της εταιρείας Medtronic με την ονομασία MiniMed 640G. Η νέα αντλία πάντως, όπως σημειώθηκε, δεν αποτελεί ένα πλήρες κλειστό κύκλωμα, έρχεται όμως ένα βήμα πιο κοντά στη δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος, υιοθετώντας ειδικό αλγόριθμο πρόβλεψης της υπογλυκαιμίας. Εφόσον συνεργάζεται με τον αισθητήρα σακχάρου, έχει τη δυνατότητα μέσω του συστήματος πρόβλεψης να δίνει εντολή για διακοπή της λειτουργίας της αντλίας και επομένως, της χορήγησης ινσουλίνης σε περίπτωση κατά την οποία προβλέπεται ότι θα παρουσιασθεί υπογλυκαιμικό επεισόδιο στα επόμενα τριάντα λεπτά της ώρας, πριν δηλαδή το σάκχαρο φθάσει σε χαμηλά επίπεδα.

Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς των μικρών παιδιών με σακχαρώδη διαβήτη, αλλά και οι ίδιοι οι ασθενείς μπορούν να κοιμηθούν την νύχτα χωρίς την αγωνία μίας βαριάς υπογλυκαιμίας που δεν θα γίνει αντιληπτή. Το γεγονός αυτό διαπιστώθηκε και στις μελέτες.

Όσον αφορά τη λειτουργία της, η αντλία ξεκινά όταν τα επίπεδα του σακχάρου φθάσουν το όριο ασφαλείας, το οποίο έχει δηλώσει ο ίδιος ο χρήστης, ενώ η διακοπή της διαρκεί από μισή μέχρι δύο ώρες.