Blog

Το καλοκαίρι, το δέρμα μας υποφέρει από τον καυτό ήλιο και υπάρχουν πολλοί μύθοι σχετικά με τις βλάβες που προκαλεί η ηλιακή ακτινοβολία: «Η ηλιοθεραπεία είναι απαραίτητη για να συνθέσει το δέρμα αρκετή βιταμίνη D. Το βούτυρο μπορεί να καταπραΰνει γρήγορα το ηλιακό έγκαυμα. Δεν μπορεί να καεί όποιος οδηγεί με κλειστά τζάμια».

Απόψεις σαν και αυτές πολλοί τις πιστεύουν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι σωστές. Οι επιστήμονες της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας (ΕΔΑΕ) εξηγούν τι ισχύει και τι όχι στο θέμα της ηλιοπροστασίας.

Μύθος: Μόλις μαυρίσει το δέρμα, είναι προστατευμένο από τον ήλιο

Η αλήθεια: Μόλις μαυρίσει το δέρμα, έχετε την ορατή απόδειξη ότι το δέρμα σας έχει ήδη υποστεί βλάβη από την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Το μαύρισμα οφείλεται στην αυξημένη παραγωγή μελανίνης, την οποία εκκρίνει το δέρμα σε μια απέλπιδα προσπάθεια να προστατευθεί από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV) και όταν φθάνουμε στο σημείο να μαυρίζουμε, είναι ήδη αργά. Όσον αφορά την «προστατευτική δράση» του μαυρισμένου (δηλαδή του καμένου) δέρματος, αυτή ισοδυναμεί με ένα αντηλιακό που έχει SPF ίσο με 4 επομένως είναι μηδαμινή.

Μύθος: Το 80% των δερματικών βλαβών από τον ήλιο συμβαίνουν πριν τα 18 μας χρόνια, επομένως ό,τι ζημιά ήταν να γίνει, έχει γίνει

Η αλήθεια: Οι δερματικές βλάβες από τον ήλιο είναι αθροιστικές, επομένως η βλάβη κάθε καλοκαιριού προστίθεται σε εκείνες των προηγούμενων για να επιταχύνει την εμφάνιση ρυτίδων, κηλίδων και άλλων ενδείξεων φωτογήρανσης, καθώς και για να αυξήσει τον κίνδυνο δερματικού καρκίνου. Επιπλέον, νεότερες έρευνες έχουν δείξει ότι το ποσοστό 80% είναι παρωχημένο και ίσχυε πριν από μερικές δεκαετίες, όταν ο κόσμος δεν ήξερε καλά-καλά τι θα πει αντηλιακό, ούτε ήταν πλήρως γνωστοί οι κίνδυνοι του ήλιου. Στις μέρες μας, το αντίστοιχο ποσοστό έως την ηλικία των 18 ετών είναι γύρω στο 25%. Επομένως, ποτέ δεν είναι αργά για να προστατεύσετε το δέρμα σας.

Μύθος: Η ηλιοθεραπεία είναι απαραίτητη για τη βιταμίνη D

Η αλήθεια: Ισπανοί επιστήμονες υπολόγισαν πρόσφατα πόση ώρα πρέπει να καθίσει κανείς κάτω από τον ήλιο για να συνθέσει το δέρμα του αρκετή βιταμίνη D. Με το 25% του σώματος, λοιπόν, εκτεθειμένο στον ήλιο, τον Απρίλιο θα χρειαζόταν 11 λεπτά και τον Ιούλιο μόλις 7 λεπτά, όπως έγραψαν στο επιστημονικό περιοδικό «Science of the Total Environment». Και αυτό αφορά έκθεση στον ήλιο το μεσημέρι (μεταξύ 12.30’ και 13.30’). Άρα, η ηλιοθεραπεία ούτε είναι ούτε υπήρξε ποτέ απαραίτητη μετά τα πρώτα 7 λεπτά.

Μύθος: Το αντηλιακό δεν είναι απαραίτητο τις ώρες που δεν καίει ο ήλιος

Η αλήθεια: Είναι εντελώς απαραίτητο, διότι δεν παρουσιάζει διακύμανση όλο το φάσμα της UV στη διάρκεια της ημέρας, αλλά μόνο ορισμένα μήκη κύματος. Έτσι, ναι μεν οι πιθανότητες ηλιακού εγκαύματος είναι αυξημένες το μεσημέρι επειδή κορυφώνονται τα επίπεδα της UVB, αλλά τα επίπεδα της UVA που προκαλεί φωτογήρανση είναι αυξημένα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Επιπρόσθετα, τόσο η UVA όσο και η UVB ευθύνονται για την ανάπτυξη δερματικών καρκίνων, άρα χωρίς ηλιοπροστασία κινδυνεύουμε από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου.

Μύθος: Δεν μπορεί να καεί κανείς μέσα από τα τζάμια

Η αλήθεια: Τα τζάμια των οχημάτων, των σπιτιών και των κτηρίων κατά κανόνα δεσμεύουν την UVB που δρα επιφανειακά στο δέρμα και προκαλεί το ηλιακό έγκαυμα, αλλά δεν επηρεάζουν την UVA, η οποία εισδύει βαθιά στο δέρμα. Ακόμα, λοιπόν και αν δεν δείτε το δέρμα σας να κοκκινίζει, μπορεί άνετα να υποστεί βλάβη από τον ήλιο.

Μύθος: Μόνο τα αντηλιακά με SPF 100 προστατεύουν αποτελεσματικά από τον ήλιο

Η αλήθεια: Αυτό έχει καταρριφθεί εδώ και χρόνια. Τα αντηλιακά με SPF 15 δεσμεύουν το περίπου 93% της UVB, όσα έχουν SPF 30 δεσμεύουν το περίπου 97%, εκείνα με SPF 50 δεσμεύουν το σχεδόν 98% και όσα έχουν SPF 100 το 99%. Το ζητούμενο όμως είναι να προστατεύει το αντηλιακό και από την UVA (άρα να είναι ευρέος φάσματος), καθώς και να το βάζετε σε ΟΛΑ τα ακάλυπτα σημεία του σώματος (μην ξεχνάτε τα αυτιά, το δέρμα γύρω από τα μάτια, τη μύτη, τον αυχένα, τους άκρους πόδες και τα δάκτυλα των ποδιών κ.λπ.). Πρέπει επίσης να αλείφεστε με αρκετή ποσότητα (περίπου μια χούφτα για τον μέσο ενήλικα). Τα αντηλιακά με SPF κάτω από 15 δεν συνιστώνται, γιατί δεν παρέχουν επαρκή ηλιοπροστασία.

Μύθος: Το δέρμα που παθαίνει βλάβη από τον ήλιο κοκκινίζει και ξεφλουδίζει

Η αλήθεια: Δεν είναι διόλου απαραίτητο. Αντίθετα, τις βλάβες που δεν φαίνονται πρέπει να φοβόμαστε περισσότερο, γιατί αφορούν το DNA των δερματικών κυττάρων από όπου μπορεί να αρχίσει χρόνια αργότερα ένας καρκίνος.

Μύθος: Αν πάθεις ηλιακό έγκαυμα, βάλε αμέσως βούτυρο

Η αλήθεια: Όποιος το κάνει αυτό, το μόνο που καταφέρνει είναι να επιδεινώνει το έγκαυμα, διότι «παγιδεύεται» η θερμότητα στο εσωτερικό του δέρματος από το στρώμα του λίπους (το ίδιο συμβαίνει και με τη βαζελίνη, το λάδι και κάθε άλλη λιπαρή ουσία). Η πρώτη επιλογή για την αντιμετώπιση ενός ηλιακού εγκαύματος είναι οι κομπρέσες παγωμένου νερού (να τις αφήνετε στο δέρμα σας για 20 λεπτά τη φορά και να τις βάζετε όσο συχνά χρειάζεστε, συνήθως κάθε 2-3 ώρες και επί όσες μέρες ανακουφίζουν τα συμπτώματά σας). Άλλη καλή επιλογή είναι η οδοντόπαστα (αλλά χωρίς μέντα ή παράγωγα μέντας όπως η μενθόλη, γιατί μπορεί να προκληθεί ερεθισμός του δέρματος) και το άπαχο γιαούρτι, το οποίο απάγει τη θερμότητα (όπως και η οδοντόπαστα) αλλά επιπλέον περιέχει πολύ νερό οπότε δρα και ενυδατικά.

Η αλήθεια: Μακροπρόθεσμα όλα τα ηλιακά εγκαύματα είναι σοβαρά, αλλά βραχυπρόθεσμα σοβαρά είναι όσα δημιουργούν φουσκάλες ή έντονο πόνο, καλύπτουν μεγάλη επιφάνεια του δέρματος, προκαλούν πυρετό ή ρίγη, πονοκέφαλο, σύγχυση ή αίσθημα λιποθυμίας, συνοδεύονται από ενδείξεις αφυδάτωσης (έντονη δίψα ή ξερά μάτια και χείλη) ή/και προκαλούν οιδήματα (πρηξίματα). Αν παρουσιάσετε οποιοδήποτε από τα παραπάνω, πρέπει να σας δει οπωσδήποτε γιατρός.

Πηγή: iatronet.gr

Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματός μας που έρχεται σε άμεση επαφή με το περιβάλλον. Για ακριβώς αυτό τον λόγο διαθέτει ορισμένες ιδιότητες που είναι απαραίτητες για την επιβίωση μας. Είναι αδιαπέραστο από μικροοργανισμούς και χημικές ουσίες, δεν επιτρέπει την προς τα έξω απώλεια υγρών και προστατεύει από τη βλαπτική δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας, αποτελώντας έναν μη ειδικό μηχανισμό άμυνας.

Ακριβώς όπως το υγιές δέρμα μπορεί να συμβάλλει στην διατήρηση της υγείας μας, έτσι και η κατάσταση μας μπορεί να αντανακλάται στο δέρμα μας. Ορισμένες αλλαγές σε αυτό μπορούν να προειδοποιήσουν για κάποια υποβόσκουσα πάθηση.

Αλλεργίες

Με τον όρο αλλεργία εννοείται η παθολογική κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός αντιδρά απέναντι σε αβλαβείς περιβαλλοντικές ουσίες, που ονομάζονται αλλεργιογόνα.

Τα εξανθήματα που εμφανίζονται στο δέρμα και ο κνησμός, συχνά οφείλονται σε κάποια αλλεργία. Τέτοιες μπορεί να είναι τροφικές αλλεργίες, αλλεργίες που οφείλονται σε φάρμακα, σε έντομα κλπ. Πολλές φορές μάλιστα, επειδή το εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί αρκετή ώρα μετά την επαφή με το αλλεργιογόνο, είναι δύσκολο να εντοπιστεί το αίτιο για την αλλεργία. Για αυτό και σε άτομα που υποφέρουν από αλλεργίες συστήνονται ειδικά τεστ ώστε να εντοπιστεί και να αποφεύγεται η επαφή με το αλλεργιογόνο αίτιο.

Έρπης ζωστήρας

Ο έρπης ζωστήρας η πιο συνηθισμένη του μορφή εμφανίζεται με τη μορφή φυσαλιδώδους εξανθήματος που «ζώνει» (εξού και το όνομά του) τη μια πλευρά του σώματος, σημειώνοντας πόνο ή και έντονο κνησμό. Εμφανίζεται σε όσους έχουν νοσήσει στο παρελθόν από ανεμοβλογιά διότι πρόκειται για τον ίδιο ιό και συνήθως πυροδοτείται σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Εάν η αναγνώριση του προβλήματος και η θεραπεία καθυστερήσει, σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξουν σοβαρές επιπλοκές  σε άτομα με κακή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως  απώλεια όρασης η ακοής.

Υποθυρεοειδισμός

Ο υποθυρεοειδισμός είναι μια διαταραχή του θυρεοειδούς κατά την οποία ο αδένας  εργάζεται λιγότερο σε σχέση με τις ανάγκες του οργανισμού, δηλαδή υπάρχει μειωμένη παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών. Η πάθηση είναι δυνατόν να εξελιχθεί σταδιακά και ανεπαίσθητα, με αποτέλεσμα να πάσχει κάποιος για χρόνια και να μην το ξέρει.

Οι γυναίκες με υποθυρεοειδισμό συνήθως παραπονιούνται για αδικαιολόγητη κούραση, άγχος, μη αντοχή στο κρύο και τη ζέστη αλλά και για εύθραυστα νύχια και μαλλιά, καθώς και για ξηρό, άτονο, σταχτιάς απόχρωσης δέρμα. Επίσης άτομα με προχωρημένο υποθυρεοειδισμό ίσως παρατηρήσουν πάχυνση του δέρματος στις κνήμες τους. Τα συμπτώματα αυτά ωστόσο περιορίζονται όταν ελεγχθεί η λειτουργία του θυρεοειδούς.

Διαβήτης

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι πάθηση που χαρακτηρίζεται από υψηλές τιμές γλυκόζης στο αίμα (το απλό σάκχαρο που δίνει ενέργεια στα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού). Ο διαβήτης αναπτύσσεται όταν ο οργανισμός δεν παράγει ή δεν χρησιμοποιεί αποτελεσματικά μια ορμόνη που ονομάζεται ινσουλίνη, η οποία βοηθά στην απομάκρυνση του πλεονάσματος γλυκόζης από το αίμα.

Ακόμα και πριν διαγνωστούν υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα, το δέρμα μπορεί να προειδοποιήσει για την ύπαρξη διαβήτη με μία δερματική κατάσταση που ονομάζεται λιποειδική νεκροβίωση. Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα οδηγούν σε αλλαγές στα αιμοφόρα αγγεία του δέρματος με αποτέλεσμα τη δημιουργία κηλίδων, οι οποίες στην αρχή έχουν θαμπό, κόκκινο χρώμα και στη συνέχεια το δέρμα στο σημείο γυαλίζει και η κηλίδα αποκτά μωβ περίγραμμα. Περιοχές με υπερμελάγχρωση ή πιο σκούρο δέρμα επίσης μπορεί να υποδηλώνουν την ύπαρξη διαβήτη.

Καθώς η πάθηση εξελίσσεται, το αυξημένο σάκχαρο μπορεί να παρεμποδίσει την προστατευτική ιδιότητα φραγμού του δέρματος. Επιπλέον, καθώς διαταράσσεται η κυκλοφορία του αίματος και η αίσθηση στα άκρα, ο ασθενής κινδυνεύει από μολύνσεις. Για το λόγο αυτό τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη, πρέπει να ελέγχουν καθημερινά τα πέλματά τους για πιθανά κοψίματα και πληγές με σκοπό την αποφυγή επιπλοκών.

Ηπατικές παθήσεις

Το ήπαρ είναι ένα όργανο υπεύθυνο για πολλές λειτουργίες όπως η αποθήκευση και το φιλτράρισμα του αίματος, η παραγωγή χολής, ο μεταβολισμός λιπών και ζαχάρων και η κατασκευή ενώσεων που ελέγχουν τον όγκο και την πήξη του αίματος. Στις παθήσεις του ήπατος περιλαμβάνονται η ηπατίτιδα, η κίρρωση και τα αποστήματα, ενώ ο ίκτερος είναι από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα του.

Με το δέρμα σχετίζονται η έντονη φαγούρα που μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να είναι σύμπτωμα κίρρωσης του ήπατος ή ηπατίτιδας, ενώ η ηπατίτιδα C μπορεί επίσης να προκαλέσει την εμφάνιση υπερυψωμένων κόκκινων περιοχών στα πόδια.

Υψηλή Χοληστερόλη

Η χοληστερόλη είναι μία λιπαρή ουσία, η οποία αποτελεί βασικό συστατικό των λιποπρωτεϊνικών συμπλοκών που σχηματίζουν τις κυτταρικές μεμβράνες. Είναι αναγκαία για τον οργανισμό, καθώς αποτελεί πρόδρομη ουσία μιας σειράς ορμονών. Επίσης ένα από τα παράγωγά της (7-διυδροχοληστερόλη), μετατρέπεται σε βιταμίνη D με την επίδραση του ηλιακού φωτός στο δέρμα.

Τα άτομα με μη ελεγχόμενη υψηλή χοληστερόλη μπορούν να εμφανίσουν εναπόθεση λίπους γύρω από τα μάτια, που εμφανίζεται με τη μορφή κίτρινων εξογκωμάτων, γνωστών και ως ξανθελάσματα. Συνήθως εμφανίζονται σε ανθρώπους με αυξημένη χοληστερόλη ή τριγλυκερίδια που οφείλεται σε γενετική διαταραχή (όπως η οικογενειακή υπερχοληστερολαιμία)  ή σε ηπατική διαταραχή (όπως η πρωτοπαθής χολική κίρρωση).

Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι μια συχνή ορμονική διαταραχή που η διάγνωσή της γίνεται στις έφηβες ή στην ηλικία των 20 – 30 ετών, ενώ δεν έχει και γνωστή παθογένεια.

Εάν εμφανιστεί αύξηση της τριχοφυΐας στο πρόσωπο ή κυστική ακμή που αντιστέκεται στις παραδοσιακές θεραπείες της ακμής, το δέρμα ίσως προειδοποιεί  για την ύπαρξη πολυκυστικών ωοθηκών. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να ελεγχθεί ο κύκλος, το ιστορικό και τα επίπεδα των ορμονών.

Δερματικός Ερυθηματώδης Λύκος

Ο λύκος είναι μια χρόνια φλεγμονώδης αυτοάνοση πάθηση που χαρακτηρίζεται από ένα ευρύτατο φάσμα κλινικών εκδηλώσεων και από την παρουσία στο αίμα μιας πληθώρας αυτοαντισωμάτων. Μπορεί να προσβάλει όχι μόνο τις αρθρώσεις και τους μυς, αλλά και το δέρμα, τα νεφρά, το νευρικό σύστημα, τους πνεύμονες, την καρδιά και τα αιμοποιητικά όργανα.

Για κάποιους ανθρώπους, οι στρογγυλές  κηλίδες στο δέρμα είναι τα πρώτα συμπτώματα που υποδεικνύουν την ύπαρξη Δερματικού Ερυθηματώδους Λύκου – έναν από τους διάφορους τύπους του. Οι περισσότεροι ασθενείς με λύκο θα αναπτύξουν κάποιο δερματικό σύμπτωμα κάποια στιγμή της ζωής τους, συχνά στις περιοχές που εκτίθενται στον ήλιο. Για τους πάσχοντες ο ήλιος είναι ακόμα πιο βλαβερός που σημαίνει ότι η σωστή και τακτική χρήση αντηλιακού και η φωτοπροστασία είναι ακόμα πιο σημαντική.

Photo credit: rosmary / Foter / CC BY 2.0