Blog

«Έχω διαβήτη. Τι θα πρέπει να προσέξω στο Πασχαλινό τραπέζι για να μην απορρυθμίσω το σάκχαρο»;

Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη αναρωτιούνται ποιες είναι οι επιλογές τους για το τραπέζι της Κυριακής του Πάσχα. Κάποιοι από αυτούς μάλιστα αυτοπεριορίζονται, πιστεύοντας ότι δεν μπορούν να απολαύσουν την αγαπημένη μας παράδοση.

Η αλήθεια όμως είναι ότι με μερικές εναλλακτικές, αλλά και με μέτρο, δε χρειάζεται να πούμε «αντίο» στα αγαπημένα μας πιάτα.

Μαγειρίτσα

Μία μερίδα μαγειρίτσα μπορεί να περιέχει περίπου 580 θερμίδες, ενώ έχει επίσης υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη. Αυτή η ποσότητα μπορεί να μειωθεί κατά 213 mg ανά κρόκο, χρησιμοποιώντας μόνο τα ασπράδια των αυγών αντί για ολόκληρο τον κρόκο ή μόνο έναν κρόκο για το μαγείρεμα. Επίσης, προτείνεται μια παραλλαγή της μαγειρίτσας, όπου αντί για συκώτι, μπορούν να χρησιμοποιηθούν κομμάτια κρέατος αρνιού από τα οποία έχει αφαιρεθεί το λίπος, με αποτέλεσμα να μειωθεί η περιεκτικότητα σε χοληστερόλη, καθώς το συκώτι είναι πλούσιο σε αυτήν.

Τσουρέκι

Το τσουρέκι είναι πηγή πολλών υδατανθράκων και λίπους, καθώς τα 100 γραμμάρια του περιέχουν 408 θερμίδες, 65,5 γραμμάρια υδατανθράκων και 105 mg χοληστερόλης. Η χρήση γλυκαντικής ουσίας επιτρέπει στους ανθρώπους με διαβήτη να το απολαύσουν μόνο σε μικρές ποσότητες.

Αυγά

Όσον αφορά την κατανάλωση αυγών, το κάθε ένα με μέτριο μέγεθος περιέχει περίπου 75-80 θερμίδες, 6 γραμμάρια πρωτεΐνης, 5 γραμμάρια λίπους και κυρίως 215-230 mg χοληστερόλης. Επομένως, αποτελούν πηγή αρκετής ποσότητας λίπους και χοληστερόλης και θα πρέπει να περιορίσουμε την κατανάλωσή τους, καθώς στα ίδια γεύματα υπάρχουν και άλλες πηγές αυτών των διατροφικών στοιχείων.

Κρέας

Στο πασχαλινό τραπέζι συνήθως συστήνεται το κατσίκι αντί του αρνιού, επειδή είναι λιγότερο λιπαρό. Τα 100 γραμμάρια άψητου κρέατος (αρνιού ή κατσικιού) περιέχουν περίπου 370 θερμίδες, αλλά η περιεκτικότητα σε λίπος είναι αρκετά υψηλή. Και τα δύο είδη κρέατος είναι πηγές υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνης, καθώς επίσης περιέχουν βιταμίνες (κυρίως τη βιταμίνη Β), σίδηρο και φώσφορο.

Προσοχή

Πρέπει να σημειωθεί ότι άτομα με διαταραγμένο λιπιδαιμικό προφίλ (υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων) πρέπει να αποφεύγουν τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη και λίπος.

Οπότε, δεδομένου ότι στο πασχαλινό τραπέζι μας περιλαμβάνονται πολλά φαγητά με υψηλό θερμιδικό φορτίο και ποσοστά λίπους και χοληστερόλης, είναι σημαντικό για όσους έχουν διαβήτη να λάβουν υπόψη τους τις συστάσεις και να συμβουλευτούν τον θεράποντα ιατρό τους για τη βέλτιστη διαχείριση του σακχάρου τους.

Το Πάσχα είναι μια περίοδος η οποία σε επίπεδο διατροφής χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή από τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη.

Αυτό συμβαίνει διότι από τη μία είναι η περίοδος νηστείας, όπου η διατροφή στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε τροφές-πηγές υδατανθράκων, για τις οποίες ο ασθενής θα πρέπει να δώσει προσοχή ώστε να μην επιβαρύνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Από την άλλη, ακολουθούν 1-2 ημέρες “υπερφαγίας” που μπορεί να δημιουργήσουν άλλα προβλήματα και να οδηγήσουν στην απορρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου.

Το παραδοσιακό τραπέζι του ελληνικού Πάσχα περιλαμβάνει μια μεγάλη ποικιλία από φαγητά, τα οποία έχουν υψηλό θερμιδικό φορτίο, καθώς και υψηλά ποσοστά λίπους και χοληστερίνης. Είναι λοιπόν χρήσιμο για τον διαβητικό να ακολουθήσει ορισμένες συστάσεις.

Γενικά στο πασχαλινό τραπέζι συνίσταται να προτιμούμε το κατσίκι από το αρνί, καθώς είναι λιγότερο λιπαρό. Τα 100 γραμμάρια άψητου κρέατος (αρνιού ή κατσικιού) δίνουν περίπου 370 θερμίδες με μεγάλη όμως συμμετοχή σε αυτές από λίπος. Είναι και τα δύο πηγές πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας αλλά και βιταμινών (κυρίως Β), σιδήρου και φωσφόρου.

Σε ό,τι αφορά την κατανάλωση αυγών, το κάθε ένα που είναι μέτριου μεγέθους δίνει περίπου 75-80 θερμίδες, 6 γρ. πρωτεΐνης, 5 γρ. λίπους και κυρίως 215-230 mg χοληστερίνης. Είναι επομένως πηγή αρκετής ποσότητας λίπους και χοληστερίνης και γι’ αυτό θα πρέπει να περιοριστεί η κατανάλωσή τους, δεδομένου ότι στα ίδια γεύματα υπάρχουν και άλλες πηγές αυτών των διατροφικών στοιχείων.

Όσον αφορά τη μαγειρίτσα, μια μερίδα μπορεί να δώσει μέχρι και 580 θερμίδες, ενώ έχει και μεγάλη περιεκτικότητα σε χοληστερίνη. Η χρήση μόνο των ασπραδιών και όχι ολόκληρου του κρόκου ή μόνο ενός κρόκου από τα αυγά για το μαγείρεμα μπορεί να μειώσει αυτή την ποσότητα (κατά 213 mg ανά κρόκο). Υπάρχει επίσης μια πιο υγιεινή πρόταση για αντικατάσταση του αυγολέμονου με γιαούρτι, που μπορεί να κάνει τη σούπα πιο ευκολόπεπτη και ελαφριά. Σε μια παραλλαγή της μαγειρίτσας, αντί του συκωτιού μπορεί να χρησιμοποιηθούν κομμάτια κρέατος αρνιού από τα οποία έχει αφαιρεθεί το λίπος. Μειώνεται έτσι η περιεκτικότητα σε χοληστερίνη, δεδομένου ότι το συκώτι είναι πλούσιο σε αυτή.

Για τα πασχαλινά κουλούρια θα πρέπει να σημειωθεί ότι η περιεκτικότητά τους σε ζάχαρη, αυγά και λίπος τα κάνει ένα ακόμα «επικίνδυνο» τρόφιμο της περιόδου, ειδικά εάν υπερκαταναλωθεί. Εξήντα γραμμάρια δίνουν περίπου 230 θερμίδες, με 43 γρ. υδατάνθρακες και 61 mg χοληστερίνη. Μπορούν ασφαλώς να παρασκευαστούν με χρήση γλυκαντικής ουσίας, η οποία θα τα κάνει καταλληλότερα για τα διαβητικά άτομα.

Για το πασχαλινό τσουρέκι το άτομο θα πρέπει να γνωρίζει πως πρόκειται για μια πηγή πολλών υδατανθράκων και λίπους. Τα 100 γρ. δίνουν 408 θερμίδες, με 65,5 γρ. υδατανθράκων και 105 mg χοληστερίνης. Η χρήση γλυκαντικής ουσίας επιτρέπει σε διαβητικά άτομα να το δοκιμάσουν μόνο σε μερίδες μέτριου μεγέθους.

Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι τα άτομα με διαταραγμένο προφίλ λιπιδίων (υψηλά επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων) χρειάζεται να αποφεύγουν τα τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε χοληστερίνη και λίπος.

Τη Μεγάλη Σαρακοστή αρκετοί άνθρωποι επιθυμούν να ακολουθήσουν, είτε για θρησκευτικές παραδόσεις είτε για προσωπικούς λόγους, ένα πρόγραμμα νηστείας το οποίο σε γενικές γραμμές θεωρείται αρκετά υγιεινό.

Κατά την παραδοσιακή νηστεία γίνεται συνήθως μείωση της πρόσληψης πρωτεϊνών και λίπους, που σημαίνει ότι αποκλείονται τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το κρέας, το κοτόπουλο, το αυγό, καθώς και όλα τα διατροφικά προϊόντα που τα περιλαμβάνουν. Αντί αυτών καταναλώνονται τρόφιμα όπως σαλατικά, λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ζυμαρικά και ρύζι, ψωμί και προϊόντα άρτου, καθώς και λαδερά φαγητά και θαλασσινά.

Μπορεί όμως ένα τέτοιο πρόγραμμα να ακολουθηθεί από ένα άτομο με διαβήτη ή θα δημιουργηθεί πρόβλημα στη ρύθμιση του σακχάρου του; Η απάντηση είναι ότι οι ασθενείς μπορούνε να την ακολουθήσουν, ωστόσο σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να υπάρχει κατανάλωση με μέτρο ορισμένων τροφών.

Η νηστήσιμη αυτή διατροφή είναι γενικότερα πλούσια σε στοιχεία που συμβάλουν στην καλή υγεία του σώματος, όπως φυτικές ίνες και υδατάνθρακες, πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης, μονοακόρεστα και ω-3 λιπαρά οξέα, καθώς και χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά. Μέσα από ένα τέτοιο ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής ο οργανισμός μπορεί να επιτύχει:

– Μείωση των επιπέδων χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων λόγω της μείωσης κατανάλωσης των ζωικών προϊόντων.
– Βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας και του νευρικού συστήματος, χάρις στην κατανάλωση θαλασσινών πλούσιων σε ω-3 λιπαρών οξέων και σελινίου.
– Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος από την πρόσληψη αντιοξειδοτικών ουσιών όπως βιταμίνη C και καροτενοειδή.
– Καλύτερη λειτουργία του πεπτικού συστήματος, χάρις στην αυξημένη πρόσληψη αδιάλυτων φυτικών ινών από την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.

Νηστεία και σακχαρώδης διαβήτης

Στην περίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη απαιτείται ένα πρόγραμμα με υψηλή παρουσία φυτικών ινών μέσα από λαχανικά και σαλάτες, ωστόσο χρειάζεται να είναι χαμηλή η πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών.

Συνεπώς, τα λαδερά φαγητά όπως τα φασολάκια, τα όσπρια, το μπριάμ, οι λαδερές μελιτζάνες και τα γεμιστά με ρύζι, που αποτελούν πλούσιες πηγές υδατανθράκων, είναι σημαντικό να καταναλώνονται σε μικρότερη ποσότητα, να έχουν σχετικά λίγο λάδι και να συνοδεύονται, όταν αυτό είναι εφικτό, με φυλλώδη λαχανικά για περισσότερες φυτικές ίνες.

Προσοχή χρειάζεται επίσης λόγω της πλήρους αποχής από το κρέας ή και από άλλες πηγές πρωτεϊνών. Το κενό αυτό καλύπτουν τα θαλασσινά, τα οποία μπορούν να αναπληρώσουν εν μέρει τις πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας και η σόγια με τα προϊόντα της. Τα καλαμάρια, οι σουπιές, το χταπόδι, οι γαρίδες και τα καβούρια μπορούν να συμπεριληφθούν στο διαιτολόγιο νηστείας, όπου μπορούν να συνδυαστούν με καστανό ρύζι ή ζυμαρικά ολικής.

Τα θαλασσινά, αν και έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη, είναι χαμηλά σε κορεσμένα λιπαρά και ιδιαίτερα πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία είναι καρδιοπροστατευτικά. Επίσης, ο συνδυασμός των οσπρίων με ρύζι ή ψωμί δίνει ως αποτέλεσμα πρωτεΐνες με όλα τα απαραίτητα αμινοξέα και υψηλή διατροφική αξία.

Έτσι, με κατάλληλους συνδυασμούς, αποφυγή υπερβολικών ποσοτήτων λαδιού και αμύλου, αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και προσαρμογή της θεραπευτικής αγωγής ο διαβήτης μπορεί να συνδυαστεί με τη νηστεία συμβάλλοντας περισσότερο στην άρτια ρύθμισή του.

Οι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη τις ημέρες του Πάσχα ευλόγως ρωτούν για την διατροφή που πρέπει να ακολουθήσουν. Χρειάζεται να τηρήσουν το αυστηρό διαιτολόγιο που γνωρίζουν ή μήπως μπορούν να συμμετάσχουν στη γαστριμαργική απόλαυση των ημερών;

Ο θεράπων ιατρός οφείλει να ενημερώσει τον ασθενή για το τι μπορεί να κάνει, ώστε να περιορίσει τις επιπτώσεις από τις διαιτητικές παρεκτροπές που ενδεχομένως θα υπάρξουν.

Ειδικότερα, αυτά που θα πρέπει να προσέξουν οι διαβητικοί είναι η ποσότητα του γεύματος, ο τρόπος με τον οποίο θα είναι μαγειρεμένο, καθώς και τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουν. Για παράδειγμα, το κατσίκι είναι λιγότερο παχύ από το αρνί, οπότε εάν μπορούν ας το προτιμήσουν. Εάν θέλουν να το συνοδεύσουν με πατάτες, καλό θα είναι να είναι ψητές, μαγειρεμένες χώρια από το κρέας και με ελαιόλαδο.

Επίσης, τόσο γενικότερα στις γιορτές όσο και καθημερινά, ένα μεγάλο πρόβλημα είναι οι ποσότητες του φαγητού που καταναλώνονται. Αν νομίζει κανείς ότι θα παρασυρθεί από την παρέα του, μπορεί να φάει μία σαλάτα χορταρικών πριν από το γεύμα και να πιει ένα ή δύο ποτήρια νερό στην αρχή, ώστε να μειώσει την πείνα του.

Όσον αφορά την μαγειρίτσα, για την παρασκευή της είναι καλό να χρησιμοποιηθεί μόνο το ασπράδι του αυγού και όχι ο κρόκος ή αντί για αυγολέμονο να προστεθεί γιαούρτι.

Για τα γλυκά των ημερών ο διαβητικός μπορεί να τα απολαύσει χρησιμοποιώντας γλυκαντικές ουσίες στην παρασκευή τους.

Τέλος, θα πρέπει να προσέξει την κατανάλωση αλκοόλ: ένα με δύο ποτήρια κρασί είναι αρκετά.

Καλές γιορτές και καλό Πάσχα!