Blog

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια πάθηση που εμφανίζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή όταν ο οργανισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την παραγόμενη ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που επιτρέπει στα κύτταρα να πάρουν το σάκχαρο από το αίμα και να το χρησιμοποιήσουν ως πηγή ενέργειας.

Θεωρείται ένα από τα πιο σοβαρά χρόνια νοσήματα στην Ευρώπη, ενώ στις ΗΠΑ χαρακτηρίστηκε το πιο επικίνδυνο μαζί με την υπέρταση και τη στεφανιαία νόσο. Στη χώρα μας οι τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι τα ποσοστά του διαβήτη αγγίζουν το 9%-9,5%.

Ο λόγος όμως για τον οποίο είναι σημαντική η ενημέρωση σχετικά με τη νόσο δεν είναι μόνο η επιδημική τάση ανάπτυξής της αλλά και οι σοβαρές χρόνιες επιπλοκές από τις οποίες συνοδεύεται. Ο διαβήτης αποτελεί το πρώτο αίτιο νεφρικής ανεπάρκειας που χρήζει αιμοκάθαρσης, καθώς και το πρώτο αίτιο της τύφλωσης των ενηλίκων, του εμφράγματος και του εγκεφαλικού επεισοδίου, του ακρωτηριασμού των κάτω άκρων και της στυτικής δυσλειτουργίας.

Η έγκαιρη διάγνωση και ρύθμιση του διαβήτη μπορεί να προλάβει την εκδήλωση επιπλοκών.

Τι συμπτώματα προκαλεί

Ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνεται, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και κυρίως από τον τύπο του διαβήτη. Γενικά ο τύπος 1 είναι αυτός που είναι πιθανότερο να εκδηλωθεί ξαφνικά – και σε μικρότερη ηλικία – με τα θορυβώδη συμπτώματα της οξείας επιπλοκής του, της διαβητικής κετοξέωσης, ενώ ο τύπος 2 συνήθως ακολουθεί πιο «ύπουλη» πορεία ή μπορεί να είναι ακόμα και τελείως ασυμπτωματικός.

Πάντως συμπτώματα που μπορεί να υπάρχουν και θεωρούνται κλασικά για κάθε τύπο διαβήτη είναι:

– Συχνοουρία – Πολυουρία
– Απώλεια Βάρους
– Αδυναμία / Καταβολή
– Πολυδιψία – Πολυφαγία
– Έλλειψη ενδιαφέροντος και συγκέντρωσης
– Εμετοί και στομαχικός πόνο
– Μουδιάσματα στα άκρα
– Πληγές που αργούν να επουλωθούν
– Θολή όραση
– Συχνές λοιμώξεις

Πρόληψη

Το πρώτο βήμα για την πρόληψη είναι να γνωρίζουμε τι κίνδυνο έχουμε να αναπτύξουμε διαβήτη. Στους παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης προδιαβήτη ή διαβήτη τύπου 2 περιλαμβάνονται:

– Οι τιμές γλυκόζης αίματος εκτός των κανονικών ορίων
– Η ηλικία άνω των 45 ετών
– Το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη ανεξάρτητα από την ηλικία
– Το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία
– Η καθιστική ζωή σε συνδυασμό με τη σπάνια σωματική άσκηση
– Η υψηλή αρτηριακή πίεση
– Τα χαμηλά επίπεδα «καλής» (HDL) χοληστερόλης στο αίμα
– Τα υψηλά τριγλυκερίδια αίματος
– Ο διαβήτης κατά την εγκυμοσύνη
– Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
– Το ιστορικό με παθήσεις της καρδιάς, του εγκεφάλου ή των κάτω μελών
– Ορισμένες δερματικές παθήσεις όπως η μελανίζουσα ακάνθωση

Τέλος, στην κατηγορία εντάσσονται τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές ομάδες υψηλού κινδύνου όπως Λατινοαμερικάνοι, Ισπανικής προέλευσης, Αφρικανοαμερικανοί, Ινδιάνοι της Αμερικής, ιθαγενείς της Αλάσκας και Αμερικανοασιάτες.

Σαφώς υπάρχουν παράγοντες για τους οποίους δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι ώστε να προλάβουμε τη νόσο, γεγονός το οποίο ισχύει κατά βάση στην περίπτωση του διαβήτη τύπου 1. Η γνώση όμως των παραπάνω σε συνδυασμό με τη λήψη ορισμένων μέτρων, όπως ο προληπτικός έλεγχος και η υιοθέτηση ενός υγιέστερου τρόπου ζωής μπορούν να βοηθήσουν σε αυτή την κατεύθυνση.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι πάθηση που χαρακτηρίζεται από υψηλές τιμές γλυκόζης στο αίμα (το απλό σάκχαρο που δίνει ενέργεια στα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού). Ο διαβήτης αναπτύσσεται όταν ο οργανισμός δεν παράγει ή δεν χρησιμοποιεί αποτελεσματικά μια ορμόνη που ονομάζεται ινσουλίνη, η οποία βοηθά στην απομάκρυνση του πλεονάσματος γλυκόζης από το αίμα.

Ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνεται, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και κυρίως από τον τύπο του διαβήτη. Γενικά ο τύπος 1 είναι αυτός που είναι πιθανότερο να εκδηλωθεί ξαφνικά (και σε μικρότερη ηλικία), με τα θορυβώδη συμπτώματα της οξείας επιπλοκής του (διαβητική κετοξέωση), ενώ ο τύπος 2 συνήθως ακολουθεί πιο ήπια-ύπουλη πορεία ή μπορεί να είναι ακόμα και τελείως ασυμπτωματικός.

Το σάκχαρο δεν πρέπει να αυξάνεται πάνω από ορισμένα όρια. Αν συμβεί αυτό τότε μπορεί να παρουσιαστούν διάφορα συμπτώματα όπως:

• Κόπωση
• Αυξημένη δίψα ή και πείνα
• Πιθανή απώλεια βάρους
• Θολωμένη όραση
• Συχνοουρία
• Κακή επούλωση τραυμάτων
• Κολπίτιδες/Ουρηθρίτιδες
• Μούδιασμα στα άκρα
• Προβλήματα με τη στύση

Εάν το σάκχαρο είναι υψηλό για χρόνια, χωρίς κατάλληλη θεραπεία μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές:

• Στοματικές παθήσεις
• Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια η οποία αποτελεί την 1η αιτία τύφλωσης σε νέες ηλικίες
• Διαβητική νεφροπάθεια η οποία αποτελεί την πιο συχνή αιτία νεφρικής ανεπάρκειας
• Υπέρταση/Αθηροσκλήρυνση/Έμφραγμα
• Διαβητική νευροπάθεια η οποία αποτελεί την 1η αιτία ακρωτηριασμού κάτω άκρου
• Εγκεφαλικό/Άνοια

Η θεραπεία

Ο ασθενής για να διατηρήσει το σάκχαρο σε επίπεδα κοντά στο φυσιολογικό και να αποφύγει τις επιπλοκές θα πρέπει να λάβει φάρμακα εάν πρόκειται για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και ινσουλίνη και στους δύο τύπους.

Σε περίπτωση που λαμβάνει φάρμακα για σάκχαρο θα πρέπει να γνωρίζει:

• Το όνομα και τη δοσολογία κάθε φαρμάκου
• Πότε πρέπει να το παίρνει
• Τι να κάνει αν χαθεί μια δόση
• Τον τρόπο δράσης τους
• Τι παρενέργειες μπορεί να έχουν

Όσον αφορά την ινσουλίνη θα πρέπει να γνωρίζει ότι:

• Υπάρχει μόνο σε μορφή ένεσης
• Υποκαθιστά την ινσουλίνη του σώματος
• Υπάρχουν διάφοροι τύποι ινσουλίνης που διαφέρουν στην ταχύτητα και διάρκεια της δράσης τους
• Είναι απαραίτητη στον διαβήτη τύπου 1
• Μπορεί να χρειαστεί στον διαβήτη τύπου 2 αν τα φάρμακα δεν επαρκούν για πιο γρήγορο έλεγχο του σακχάρου, σε περίπτωση εγκυμοσύνης, ασθένειας ή και χειρουργείου.
• Η  έγκαιρη και σωστή λήψη ινσουλίνης βοηθάει στον έλεγχο του διαβήτη και την αποφυγή επιπλοκών.

Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της θεραπείας ο ασθενής μπορεί να το διαπιστώσει πραγματοποιώντας έλεγχο του σακχάρου με ειδικό μετρητή στο σπίτι, καθώς και της γλυκοσυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1C) κάθε 3-6 μήνες με εξετάσεις αίματος.

Ο έλεγχος του σακχάρου σε γενικές γραμμές θεωρείται ικανοποιητικός όταν η γλυκοσυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1C) παραμένει μικρότερη του 7%, οι μετρήσεις του σακχάρου με το μετρητή κυμαίνονται:

• Πριν τα γεύματα στα 90-130 mg/dl
• 2-3 ώρες μετά το γεύμα σε λιγότερο από 160 mg/dl
• Πριν τον ύπνο σε 110-150 mg/dl

Να σημειωθεί ωστόσο ότι οι στόχοι για κάθε ασθενή μπορεί να είναι  διαφορετικοί. Σε συνεργασία με τον γιατρό μπορούν να τεθούν ανάλογοι στόχοι καθώς και το πόσο συχνά πρέπει να ελέγχεται το σάκχαρο.

Υπογλυκαιμία

Οι διαβητικοί επιπλέον θα πρέπει να γνωρίζουν και τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας τα οποία έχουν ως εξής:

• Πονοκέφαλος
• Κρύος ιδρώτας
• Τρέμουλο/ταχυκαρδία
• Πείνα
• Αδυναμία
• Σύγχυση/απώλεια συνείδησης
• Ξαφνική κούραση

Στην περίπτωση της υπογλυκαιμίας θα πρέπει να γίνει μέτρηση του σακχάρου και να καταναλωθούν 15 γραμμάρια υδατάνθρακα που απορροφάται γρήγορα, όπως μισό ποτήρι χυμό, 3-4 ταμπλέτες γλυκόζης, 1 κουταλιά ζάχαρη ή μέλι. Ύστερα από 15 λεπτά θα πρέπει να ξαναγίνει μέτρηση του σακχάρου και να ακολουθήσει κανονικό γεύμα ή ένα σνακ.

Τα απαραίτητα

Εάν κάποιος βρίσκεται σε θεραπεία με ινσουλίνη ή φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν υπογλυκαιμία, θα πρέπει να φέρει μαζί του μετρητή σακχάρου, λίστα με τα ονόματα και τη δοσολογία των φαρμάκων που παίρνει, ταμπλέτες ή φιαλίδια γλυκόζης από το φαρμακείο, τα στοιχεία επικοινωνίας με τον ενδοκρινολόγο, βραχιόλι ή μενταγιόν ταυτότητας που να δηλώνει ότι έχει διαβήτη –και ειδικά αν ταξιδεύει μόνος– καθώς και ένεση γλουκαγόνης στο σπίτι για την αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας από συγγενικό πρόσωπο σε περίπτωση απώλειας συνείδησης.

Πώς μπορούν να αποφευχθούν οι επιπλοκές

Ο εκάστοτε διαβητικός θα πρέπει να κρατήσει το σάκχαρο και την πίεση σε χαμηλά επίπεδα, να διατηρήσει ένα φυσιολογικό βάρος, να ελέγχει συχνά την χοληστερίνη, να αποφεύγει το τσιγάρο και την καθιστική ζωή, να κάνει συχνά έλεγχο για πιθανές επιπλοκές (έλεγχο πρωτεΐνης ούρων, εξέταση οφθαλμών με βυθοσκόπηση) και να κρατήσει συχνή επαφή με τον γιατρό.

Οδήγηση

Αν γίνεται λήψη ινσουλίνης ή φαρμάκων που μπορεί να προκαλέσουν υπογλυκαιμία πρέπει να ελέγχεται το σάκχαρο κάθε φορά πριν την οδήγηση. Αν το σάκχαρο είναι χαμηλότερο από 80, ο ασθενής θα πρέπει να φάει κάτι για να ανέβει. Επιπλέον, αν πρόκειται να οδηγήσει για πολλές ώρες, θα πρέπει να ελέγχει το σάκχαρο τουλάχιστον κάθε 2 με 3 ώρες και να έχει πάντα μαζί χυμό ή ταμπλέτες γλυκόζης.

Τέλος, ο ασθενής δεν θα πρέπει να ξεχνάει ότι ο διαβήτης είναι μια χρόνια πάθηση, θα πρέπει να μάθει να ζει με αυτόν και να έχει ένα πλάνο για την αντιμετώπισή του.