Blog

Γράφει ο Παναγιώτης Καραβίτης, ειδικός γαστρεντερολόγος

Το πάγκρεας είναι ένα όργανο της κοιλιάς. Είναι υπεύθυνο για την παραγωγή συγκεκριμένων υγρών που χρησιμεύουν για την πέψη και συγκεκριμένων ορμονών (συμπεριλαμβανομένης της ινσουλίνης, η οποία είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος).

Η χρόνια παγκρεατίτιδα (ΧΠ) προκαλείται όταν το πάγκρεας καταστρέφεται από μακροχρόνια φλεγμονή. Η φλεγμονή επηρεάζει την ικανότητα του παγκρέατος να λειτουργεί φυσιολογικά. Οι ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα (ΧΠ) χρειάζονται συνεχή ιατρική φροντίδα, ώστε να ελαχιστοποιηθούν τα συμπτώματα, να καθυστερήσει η εξέλιξη της βλάβης του παγκρέατος και να αντιμετωπισθούν όποιες επιπλοκές προκύψουν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η θεραπεία ελέγχει το πρόβλημα, αλλά δεν το θεραπεύει.

Τα αίτια της χρόνιας παγκρεατίτιδας

Μερικά από τα πιο συνήθη αίτια της ΧΠ είναι:

– Κατάχρηση αλκοόλ (το πιο σύνηθες)
– Κληρονομική παγκρεατίτιδα
– Απόφραξη του παγκρεατικού πόρου (π.χ. από τραύμα, λίθους, όγκους)
– Άλλες νόσοι, όπως ο ερυθηματώδης λύκος
– Κυστική ίνωση ή μεταλλάξεις του γονιδίου της κυστικής ίνωσης

Παγκρεατικά συμπτώματα

Το πιο σύνηθες σύμπτωμα της ΧΠ είναι μακροχρόνιος πόνος στο κέντρο της κοιλιάς. Μπορεί, επίσης, να υπάρξουν επεισόδια πόνου όταν το πάγκρεας ξαφνικά φλεγμαίνει και ο πόνος επιδεινώνεται (το φαινόμενο αυτό καλείται οξεία παγκρεατίτιδα).

Οι ασθενείς με ΧΠ δυσκολεύονται να πέψουν τα λιπαρά της τροφής. Αυτό οδηγεί σε απώλεια βάρους και, σε μερικές περιπτώσεις, σε διάρροια. Σε σοβαρές περιπτώσεις, το πάγκρεας χάνει την ικανότητά του να παράγει αρκετή ινσουλίνη, οπότε παρουσιάζεται σακχαρώδης διαβήτης.

Κοιλιακός πόνος
Συνήθως εντοπίζεται στο άνω τμήμα της κοιλιάς, συχνά αντανακλά προς τη ράχη, και μπορεί να ανακουφίζεται στην όρθια θέση ή με την κάμψη του κορμού προς τα εμπρός. Μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία και εμετούς. Ο πόνος συχνά επιδεινώνεται 15-30 λεπτά μετά το γεύμα. Παρ` όλα αυτά, περίπου 20% των ασθενών με ΧΠ δεν έχουν καθόλου πόνο.

Πτωχή λειτουργία του παγκρέατος
Το πάγκρεας φυσιολογικά βοηθά στην πέψη των τροφών και στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου του αίματος. Σε άτομα με ΧΠ, το πάγκρεας μπορεί να μην λειτουργεί φυσιολογικά, με αποτέλεσμα δυσκολίες στην επεξεργασία του λίπους της διατροφής. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ασχημάτιστα, λιπαρά και δύσοσμα κόπρανα, τα οποία κολλούν στην τουαλέτα και είναι δύσκολο να ξεπλυθούν. Έτσι, μπορεί να προκληθούν ελλείψεις θρεπτικών συστατικών και βιταμινών, καθώς και απώλεια βάρους.

Τα συμπτώματα αυτά δεν παρουσιάζονται μέχρι το πάγκρεας να χάσει περίπου το 90% της λειτουργικής του ικανότητας.

Επιπλοκές

Η ΧΠ μπορεί να προκαλέσει ποικίλες επιπλοκές, μεταξύ των οποίων:

– Απόφραξη των πόρων που παροχετεύουν το πάγκρεας και τη χοληδόχο κύστη. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση ίκτερου («κιτρίνισμα» του δέρματος) και επεισόδια επιδείνωσης της παγκρεατίτιδας.
– Απόφραξη του ανώτερου τμήματος του εντέρου
– Αυξημένος κίνδυνο για εμφάνιση παγκρεατικού καρκίνου

Θεραπεία

Η θεραπεία της ΧΠ μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση του πόνου, την βελτίωση της παγκρεατικής λειτουργίας και την αντιμετώπιση των επιπλοκών.

Αντιμετώπιση πόνου

Διάφορα μέτρα μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση από τον πόνο της ΧΠ. Απλά μέτρα μπορεί να είναι επαρκή στην αρχή της πορείας της νόσου, ενώ μετά από αρκετά χρόνια μπορεί να χρειάζονται πιο εκτεταμένα μέτρα.

Αποφυγή αλκοόλ

Πρόκειται για τη μοναδική πιο σημαντική θεραπεία σε ασθενείς των οποίων η ΧΠ οφείλεται σε κατάχρηση αλκοόλ. Η αποφυγή του αλκοόλ μπορεί να βελτιώσει τον πόνο, να μειώσει τον κίνδυνο πρόκλησης οξείας παγκρεατίτιδας, καθώς και τον κίνδυνο θανάτου.

Γεύματα με χαμηλά λιπαρά

Ο πόνος της ΧΠ μπορεί να ελαττωθεί λαμβάνοντας μικρά γεύματα, με χαμηλά λιπαρά, και πίνοντας αρκετά υγρά. Η νηστεία (αποχή από το φαγητό) για αρκετές ημέρες μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο της ΧΠ. Αυτό, συνήθως, γίνεται στο νοσοκομείο όπου είναι δυνατή η χορήγηση θρεπτικών συστατικών ενδοφλεβίως.

Παυσίπονα φάρμακα

Στην αρχή της πορείας της νόσου συνήθως επαρκούν μη συνταγογραφούμενα φάρμακα για την ανακούφιση του πόνου. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται η παρακεταμόλη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), όπως η ιμπουπροφαίνη.

Συμπληρώματα παγκρεατικών ενζύμων

Συνιστώνται συχνά για την ανακούφιση του πόνου της ΧΠ. Αυτά τα ένζυμα αντικαθιστούν εκείνα που φυσιολογικά παράγονται από το πάγκρεας, αφήνοντάς το  να «ξεκουραστεί». Παρ` όλα αυτά, τα ένζυμα δεν ανακουφίζουν τον πόνο σε όλους τους ασθενείς.

Ναρκωτικά παυσίπονα φάρμακα

Πρόκειται για ισχυρά παυσίπονα, για τα οποία απαιτείται ιατρική συνταγή. Αυτά συνιστώνται συνήθως όταν τα παγκρεατικά ένζυμα δεν ανακουφίζουν τον πόνο. Ένα σημαντικό πρόβλημα με αυτά τα φάρμακα είναι η πρόκληση εθισμού σε μερικά άτομα, έτσι ώστε να τα ζητούν ακόμη και όταν δεν έχουν πόνο. Γι `αυτό και οι περισσότεροι γιατροί τα χρησιμοποιούν με φειδώ.

Αποκλεισμός νεύρων

Γίνεται με έγχυση φαρμάκων στα νεύρα που μεταφέρουν τον πόνο από το πάγκρεας. Ο αποκλεισμός νεύρων ανακουφίζει από τον πόνο περίπου το 50% των ασθενών που υποβάλλονται σε αυτή τη θεραπεία. Σε πολλούς απαιτείται επιπλέον θεραπεία 2-6 μήνες μετά την πρώτη. Η μέθοδος αυτή έχει ορισμένους κινδύνους που θα πρέπει να συζητηθούν με τον κλινικό ιατρό. Για τον λόγο αυτό, οι αποκλεισμοί νεύρων συνήθως γίνονται σε ασθενείς με σοβαρό παγκρεατικό πόνο, ο οποίος δεν απαντά σε άλλους τύπους θεραπείας.

Θεραπείες που αυξάνουν το εύρος των παγκρεατικών πόρων

Η ΧΠ μπορεί να προκαλέσει πόνο αν υπάρχει στένωση στους παγκρεατικούς πόρους και στον μυ που κλείνει τον κοινό πόρο που μοιράζονται το πάγκρεας και η χοληδόχος κύστη (μέσω του οποίου εκβάλλουν στο δωδεκαδάκτυλο). Αυτή η στένωση μπορεί να μπλοκάρει την έξοδο των εκκρίσεων του παγκρέατος, οπότε η επιστροφή των παγκρεατικών υγρών στους παγκρεατικούς πόρους οδηγεί σε πόνο και φλεγμονή του παγκρέατος. Ένας τρόπος να θεραπευτεί αυτή η ανωμαλία είναι η τοποθέτηση ενός μικρού πλαστικού σωλήνα (stent) στη στενωμένη περιοχή, ώστε αυτή να διασταλεί και να μένει ανοιχτή. Τα stents μπορούν να ανακουφίσουν τον πόνο σε ασθενείς με στενώσεις του παγκρεατικού πόρου ή λίθους ενσφηνωμένους σε αυτόν. Παρ’ όλα αυτά, η τοποθέτηση stents έχει κινδύνους,  έτσι ώστε να είναι χρήσιμη μόνο σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών με ΧΠ.

Παγκρεατική λιθοτριψία

Πρόκειται για μια μέθοδο κατά την οποία χρησιμοποιούνται κρουστικά κύματα για να διαλύσουν λίθους ενσφηνωμένους στον παγκρεατικό πόρο. Αυτό βοηθά στη βελτίωση της ροής των πεπτικών υγρών του παγκρέατος.

Διαβάστε το πλήρες άρθρο στο pkaravitis.com.

Οι ρευματικές παθήσεις είναι πολύ συχνό σύνολο ασθενειών που αποτελούν ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα.

Πρόκειται για μη τραυματικές παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος αλλά και παθήσεις του συνδετικού ιστού. Επηρεάζουν δηλαδή τις αρθρώσεις, τους μυς, τα οστά, τους τένοντες, τη σπονδυλική στήλη, τους συνδέσμους και τους ορογόνους θύλακες.

Το μυοσκελετικό σύστημα περικλείει, στηρίζει και προστατεύει τα ζωτικά όργανα και συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού, όπως ο εγκέφαλος, οι νεφροί και η καρδιά, εξασφαλίζοντάς τους ταυτόχρονα τη δυνατότητα της κίνησης.

Ορισμένες όμως ρευματικές παθήσεις, όπως για παράδειγμα οι αυτοάνοσες, δεν περιορίζονται μόνο στο μυοσκελετικό σύστημα, αλλά προσβάλλουν και διάφορα άλλα όργανα ή συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού, όπως το δέρμα, το ήπαρ, κ.λπ.

Είδη ρευματικών παθήσεων

Οι παθήσεις αυτές διακρίνονται σε οξείες, χρόνιες και υποτροπιάζουσες.

Οι οξείες ρευματικές παθήσεις είναι εκείνες που υποχωρούν με τη θεραπεία μέσα σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες. Τέτοιες είναι για παράδειγμα ορισμένες παθήσεις εξωαρθρικού ρευματισμού, όπως η ουρική αρθρίτιδα, οι τενοντοελυτρίτιδες, οι ορογονοθυλακίτιδες, το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα κ.λπ.

Χρόνιες ρευματικές παθήσεις είναι εκείνες που διαρκούν χρόνια ή δια βίου. Οι περισσότερες ρευματικές παθήσεις είναι χρόνιες, όπως για παράδειγμα η οστεοαρθρίτιδα, η οστεοπόρωση, οι αυτοάνοσες ρευματικές παθήσεις κ.ά.

Υποτροπιάζουσες ρευματικές παθήσεις είναι εκείνες που διαρκούν ένα χρονικό διάστημα, το οποίο μπορεί να κυμαίνεται από ημέρες μέχρι εβδομάδες ή μήνες, και υποχωρούν για να επανεμφανιστούν μετά από εβδομάδες, μήνες ή ακόμη και χρόνια. Τέτοιες παθήσεις είναι μεταξύ άλλων οι κρυσταλλογενείς αρθρίτιδες, η νόσος Αδαμαντιάδη-Behcet κ.ά.

Θεραπεία

Σήμερα είναι εφικτή η αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση των ρευματικών παθήσεων με την προϋπόθεση όμως της έγκαιρης διάγνωσης και της πρώιμης θεραπευτικής παρέμβασης.

Σε γενικές γραμμές η θεραπευτική αντιμετώπιση, ανάλογα με την ρευματική πάθηση και το στάδιο στο οποίο βρίσκεται κατά τη χρονική στιγμή της διάγνωσης, περιλαμβάνει φαρμακευτική θεραπεία, φυσικοθεραπεία και χειρουργική θεραπεία.

Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του θεραπευτικού προγράμματος, αλλά και οι διάφοροι θεραπευτικοί χειρισμοί και τροποποιήσεις του κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του, ποικίλλουν όχι μόνο από πάθηση σε πάθηση, αλλά και από στάδιο σε στάδιο της ίδιας πάθησης.

Οι ρευματικές παθήσεις στην Ελλάδα

Σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα του Ελληνικού Ιδρύματος Ρευματολογίας (ΕΙΡΕ) υπολογίζεται ότι 2.500.000 Έλληνες εμφανίζουν κάποια ρευματική πάθηση.

Διαπιστώθηκε επίσης ότι σε σύγκριση με όλες τις άλλες ομάδες παθήσεων, τόσο στο σύνολο του γενικού πληθυσμού όσο και στον εργαζόμενο πληθυσμό ηλικίας 19-65 ετών, οι ρευματικές παθήσεις είναι το πιο συχνό αίτιο και ευθύνονται για το 40% των χρόνιων προβλημάτων υγείας, το 50% της μακροχρόνιας λειτουργικής ανικανότητας (αναπηρικές συντάξεις), το 25-30% των απουσιών από την εργασία και το 20% της χρήσης υπηρεσιών υγείας (ιατρικές επισκέψεις, χρήση φαρμάκων).

Τα στοιχεία επίσης αναφέρουν ότι οι Έλληνες ασθενείς με ρευματικές παθήσεις στην πλειονότητά τους δεν είναι χρήστες των σύγχρονων θεραπευτικών δυνατοτήτων που προσφέρει η Ρευματολογία, ενώ το 87% των Ελλήνων δεν γνωρίζει τι είναι οι ρευματικές παθήσεις.

Photo credit: Chiara Cremaschi / Foter / CC BY-ND

Η αναιμία ως οντότητα δεν αποτελεί μια συγκεκριμένη νόσο καθώς είναι αποτέλεσμα ποικίλων ασθενειών. Πρόκειται για μια παθολογική κατάσταση στην οποία η συνολική μάζα των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι μικρότερη από την φυσιολογική, με αποτέλεσμα να υπάρχει μειωμένη ποσότητα αιμοσφαιρίνης στο αίμα.

Η αιμοσφαιρίνη είναι μια πρωτεΐνη που περιέχεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια, της οποίας αρμοδιότητα είναι η μεταφορά οξυγόνου από τους πνεύμονες στα όργανα του σώματος και στους ιστούς. Η πρωτεΐνη αυτή στη συνέχεια προσλαμβάνει το διοξείδιο του άνθρακα και το μεταφέρει στους πνεύμονες, έτσι ώστε να αποβληθεί από τον οργανισμό με την εκπνοή.

Η αιμοσφαιρίνη χρειάζεται για τη σύνθεσή της τον σίδηρο, ένα πολύτιμο μέταλλο για τον οργανισμό που συμβάλλει στη μεταφορά του οξυγόνου στους ιστούς του σώματος αλλά και στην παραγωγή ενέργειας.

Η έλλειψη του σιδήρου στον οργανισμό, που μπορεί να συμβεί λόγω διατροφής, εγκυμοσύνης ή απώλειας αίματος, έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μιας από τις μορφές της αναιμίας, τη σιδηροπενική αναιμία.

Τα γενικότερα αίτια πάντως της αναιμίας ποικίλλουν και γι’ αυτό ταξινομούνται ανάλογα με το μηχανισμό που την προκαλεί. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται η μειωμένη παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, η αύξηση του ρυθμού καταστροφής τους ή και η απώλεια αίματος (π.χ. σε χειρουργείο, τραυματισμούς, κλπ.).

Τα συμπτώματα

Η αναιμία εκδηλώνεται με συμπτώματα που συναντώνται σε πολλές άλλες ασθένειες, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να γίνονται οι απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις.

Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων η αδυναμία, ο πονοκέφαλος, η δύσπνοια ή η ταχύπνοια, το ευκολότερο λαχάνιασμα με μικρή προσπάθεια, η υπόταση, τα νύχια που είναι λεπτά καθώς και οι ξηρές τρίχες που σπάνε εύκολα, η λεία γλώσσα με πληγές, η «χλομάδα» στο πρόσωπο, ο ίκτερος  που συμβαίνει στην αιμολυτική αναιμία, η διάρροια, καθώς και νευρολογικά προβλήματα όπως μούδιασμα, δυσκολία στη βάδιση ή και άλλα τα οποία οφείλονται σε έλλειψη βιταμίνης Β12 και φολικού οξέoς.

Οι επιπλοκές

Η αναιμία ως παθολογική κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε ορισμένες σοβαρές επιπλοκές για την υγεία, μεταξύ των οποίων η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, η υποξία (κατά την οποία το σώμα ή μέρος αυτού στερείται επαρκούς οξυγόνωσης), η ευπάθεια σε ασθένειες και λοιμώξεις, καθώς και νευρολογικές διαταραχές.

Η θεραπεία

Στις ενδεδειγμένες θεραπευτικές μεθόδους της αναιμίας περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων η από του στόματος θεραπεία με την χορήγηση σιδήρου και φυλλικού οξέος, η παρεντερική θεραπεία με χορήγηση σιδήρου, η μετάγγιση αίματος ή αιμοπεταλίων, η χορήγηση υγρών και η ανάπαυση. Ο ειδικός επιλέγει ανάλογα την κατάσταση του ασθενούς.

Πρόληψη

Η πρόληψη της νόσου μπορεί να επιτευχθεί με τακτικές γενικές ιατρικές εξετάσεις που θα οδηγήσουν στην έγκαιρη ανίχνευση της αναιμίας και τη θεραπεία της.

Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε σίδηρο, όπως το συκώτι, τα θαλασσινά, οι ξηροί καρποί, τα φασόλια και το σπανάκι μπορούν να προλάβουν την έλλειψη σιδήρου. Επίσης, η λήψη βιταμίνης C μέσω της κατανάλωσης τροφών, όπως τα πορτοκάλια, έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου.

Τέλος, συνίσταται να αποφεύγεται η υπερκατανάλωση τροφών που μπορεί να εμποδίσουν την απορρόφηση του σιδήρου, όπως το γάλα, ο κρόκος του αυγού, η σόγια, το τσάι και ο καφές.

Ο πόνος στην πλάτη (ραχιαλγία) αποτελεί έναν από τους συχνότερους που μπορεί να εμφανιστεί σε δραστήριους αλλά και σε αγχώδεις ενηλίκους.

Μπορεί να προέρχεται από τα οστά και τους τένοντες που απαρτίζουν την σπονδυλική στήλη, τους μύες και τους τένοντες που στηρίζουν την πλάτη, τις νευρικές απολήξεις της σπονδυλικής στήλης ή τα εσωτερικά όργανα. Συνήθως εμφανίζεται με την φυσιολογική γήρανση ή την κακή στάση του σώματος, μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαφόρων τραυματισμών ή ατυχημάτων, αλλά μπορεί επίσης να προκληθεί και από διάφορες παθήσεις.

Ως προς την έντασή του μπορεί να κυμαίνεται από ήπιος έως και ανυπόφορος, ενώ ανάλογα με την χρονική διάρκεια του μπορεί να χαρακτηριστεί ως οξύς ή χρόνιος.

Ένας οξύς πόνος στην πλάτη εμφανίζεται απότομα και είναι δυνατός σε ένταση, αλλά παράλληλα και μικρής χρονικής διάρκειας. Αντιθέτως, ένας χρόνιος πόνος στην πλάτη είναι ηπιότερος σε ένταση αλλά παραμένει αισθητός για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Γενικά, ο οξύς πόνος στην πλάτη διαρκεί από λίγες ώρες έως και εβδομάδες, με εμφανή βελτίωση όσο περνάει ο χρόνος, ενώ ένας χρόνιος πόνος στην πλάτη διαρκεί για περισσότερο από τρείς μήνες και συχνά χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου.

Που μπορεί να οφείλεται

Αιτίες πόνου της πλάτης είναι συνήθως οι εξής:

– Θλάση των μυών: η πιο κοινή αιτία για τον πόνο της μέσης.
– Αρθρίτιδα: που συχνότερα ωστόσο επηρεάζει αρθρώσεις, όπως τα γόνατα και τα δάχτυλα.
– Οστεοπόρωση: μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από ορθοπεδικά προβλήματα και γενικευμένη δυσφορία. Ο πόνος στην πλάτη από οστεοπόρωση σχετίζεται συνήθως με συμπίεση των καταγμάτων του σπονδύλου. Η οστεοπόρωση προκαλεί αδυναμία στα οστά και μπορεί να οδηγήσει σε κάταγμα.
– Ρήξη μεσοσπονδύλιου δίσκου: μια άλλη κοινή αιτία του πόνου στην μέση.
– Στένωση της σπονδυλικής στήλης: καθώς μεγαλώνουμε, ο σπονδυλικός σωλήνας μπορεί να γίνει στενόχωρος, γεγονός το οποίο οφείλεται εν μέρει στην αρθρίτιδα.
– Σπονδυλολίσθηση: οφείλεται πιο συχνά σε εκφυλιστικές αλλαγές που προκαλούν απώλεια της κανονικής σταθεροποίηση των δομών της σπονδυλικής στήλης, προκαλώντας πόνο στην πλάτη.

Πώς αντιμετωπίζεται

Οι περισσότεροι οξείς πόνοι της πλάτης μπορεί να υποχωρήσουν αν δοθεί χρόνος στο τμήμα της σπονδυλικής στήλης που έχει υποστεί βλάβη να επουλωθεί. Συνήθως η επούλωση υποβοηθιέται με ανάπαυση διάρκειας άνω των 24 ωρών σε σκληρό στρώμα ή σανίδα ή με ξάπλωμα σε σκληρή επιφάνεια, όπως το πάτωμα. Συνίσταται μάλιστα να αποφεύγονται κινήσεις που επιδεινώνουν τον πόνο, ενώ στην καρέκλα το άτομο θα πρέπει να κάθεται αρκετά πίσω και στητό.

Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία των πόνων. Αν υπάρχει μηχανικό πρόβλημα που δε βελτιώνεται με την ανάπαυση, μπορούν να βοηθήσουν η λήψη και οι ενέσεις αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. Βοηθάει επίσης η χρήση ενός ζεστού επιθέματος, μια θερμαινόμενη κομπρέσα ή θερμοφόρα.

Πότε είναι απαραίτητη η βοήθεια ειδικού

Ο ασθενής θα πρέπει να καλέσει τον γιατρό στις περιπτώσεις όπου ο πόνος στην πλάτη επιμένει για αρκετές μέρες, όταν υπάρχει ο πόνος κατά την διάρκεια της νύχτας, όταν έχει δυσκολία ελέγχου του εντέρου ή της κύστης, όταν συνοδεύεται από πυρετό, ρίγη, εφίδρωση ή άλλα σημεία λοίμωξης, καθώς και από οποιαδήποτε άλλα ασυνήθιστα συμπτώματα.

Γράφει ο Αλέξανδρος Ζησόπουλος, χειρούργος ουρολόγος

Ο προστάτης είναι ένας αδένας που έχει μέγεθος όσο ένα κάστανο. Βρίσκεται κάτω από την ανδρική ουροδόχο κύστη και περιβάλλει την ουρήθρα, δια μέσου της οποίας αποβάλλονται τα ούρα. Η κύρια λειτουργία του προστάτη είναι να εκκρίνει το προστατικό υγρό που μαζί με τα σπερματοζωάρια και το υγρό των σπερματοδόχων κύστεων αποτελούν το σπέρμα.

Τι είναι η Καλοήθης Υπερτροφία του Προστάτη (ΚΥΠ);

Χαρακτηριστικό γνώρισμά του προστάτη είναι ότι μετά την ηλικία των 40 ετών αρχίζει να μεγαλώνει σε μέγεθος. Καθώς ο αδένας υπερτρέφεται, σταδιακά συμπιέζει την ουρήθρα, δυσκολεύει τη ροή των ούρων και δεν επιτρέπει την κύστη να αδειάσει. Αυτή η κατάσταση που ονομάζεται καλοήθης υπερπλασία προστάτη (ΚΥΠ) δεν είναι καρκίνος, ούτε οδηγεί σε καρκίνο, παρόλο που κάποιος μπορεί να έχει ταυτόχρονα και τα δυο.

Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη προκαλεί ουρολογικά προβλήματα σχεδόν στους μισούς άνδρες άνω των 50 ετών και αυτό το ποσοστό αυξάνει με την ηλικία. Εννέα στους δέκα άνδρες άνω των 70 ετών υποφέρουν από ΚΥΠ, που αποτελεί μεν καλοήθη νοσολογική οντότητα, δεν παύει όμως να δημιουργεί δυσκολίες στην καθημερινότητα τόσο του άνδρα που υποφέρει όσο και της συντρόφου που βιώνει το πρόβλημα μαζί του.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ΚΥΠ; 

Τα συμπτώματα της ΚΥΠ διαφέρουν από άνδρα σε άνδρα, ανάλογα με τον βαθμό απόφραξης της ουρήθρας. Τα συμπτώματα διακρίνονται σε αποφρακτικά (συμπτώματα κατά την ούρηση) και ερεθιστικά (συμπτώματα από μεταβολές της ουροδόχου κύστεως).

Τα αποφρακτικά συμπτώματα είναι:

• Καθυστέρηση στην έναρξη της ούρησης
• Ελάττωση της ακτίνας των ούρων
• Στάγδην αποβολή των ούρων
• Παρατεταμένος χρόνος ούρησης
• Αίσθημα υπολοίπου ούρων
• Επίσχεση ούρων (ολική αδυναμία ούρησης)
• Ακράτεια από υπερπλήρωση

Στα ερεθιστικά συμπτώματα ανήκουν:

• Συχνουρία (συχνή ούρηση με μικρή ποσότητα ούρων)
• Επιτακτική ούρηση (ξαφνική και έντονη τάση για ούρηση)
• Επιτακτική ακράτεια
• Αίσθημα πόνου ή καύσου κατά την ούρηση
• Νυχτουρία (ούρηση κατά την διάρκεια της νύχτας)
• Υπερηβικός πόνος

Ποια μπορεί να είναι τα αποτελέσματα της ΚΥΠ αν δεν θεραπευτεί έγκαιρα;

Οι συνηθέστερες επιπτώσεις είναι η οξεία επίσχεση των ούρων, οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, η βλάβη της ουροδόχου κύστης (πάχυνση του τοιχώματος της κύστης, μυϊκή ατονία κτλ), η δημιουργία ψευδοεκκολπωμάτων, ο σχηματισμός λίθων στην κύστη και σε ακραίες περιπτώσεις η κατάληξη μπορεί να είναι μέχρι και νεφρική ανεπάρκεια.

Πώς γίνεται η διάγνωση της ΚΥΠ; 

Η διάγνωση της ΚΥΠ βασίζεται στη λήψη ενός καλού ιστορικού από τον ασθενή, στη δακτυλική εξέταση και τον έλεγχο του PSA αίματος (για τον αποκλεισμό καρκίνου του προστάτη), την ουροροομετρία (μέτρηση της δύναμης της ακτίνας των ούρων), το υπερηχογράφημα άνω και κάτω κοιλίας (αξιολόγηση της πιθανής κατακράτησης των ούρων, έλεγχο των νεφρών κτλ.). Ακτινολογικές εξετάσεις, όπως ενδοφλέβια πυελογραφία και διορθικό υπερηχογράφημα καθώς και επεμβατικές εξετάσεις όπως κυστεοσκόπηση είναι προαιρετικές και εφαρμόζονται σε ειδικές μόνο περιπτώσεις.

Πώς θεραπεύεται;

Σκοπός της θεραπείας είναι η ανακούφιση του ασθενούς από την ταλαιπωρία που του δημιουργούν τα συμπτώματα που προαναφέρθηκαν. Ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και τον κλινικοεργαστηριακό έλεγχο ο γιατρός θα επιλέξει την καταλληλότερη από τις παρακάτω θεραπευτικές λύσεις:

• Αναμονή και παρακολούθηση
• Φαρμακευτική θεραπεία
• Μη επεμβατικές μεθόδους
• Χειρουργική αντιμετώπιση

Συμπέρασμα

Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη είναι μια συνήθης νόσος για τους άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών. Δεν είναι απειλητική για τη ζωή, αλλά επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ίδιων και του περιβάλλοντός τους. Σήμερα αντιμετωπίζεται εύκολα και αποτελεσματικά με πολλούς τρόπους.

Μπορείτε και εσείς αν θέλετε να ελέγξετε με απλό τρόπο τα ουρολογικά σας συμπτώματα συμπληρώνοντας το διεθνές ερωτηματολόγιο αξιολόγησης των συμπτωμάτων ούρησης (IPSS) που θα βρείτε εδώ. Είναι ένα εργαλείο ελέγχου κατά πόσο χειροτερεύουν ή βελτιώνονται τα συμπτώματα με την πάροδο του χρόνου.

Γράφει ο Γιώργος Γκουδέλης, ορθοπαιδικός χειρουργός – διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Το σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής ή σύνδρομο πρόσκρουσης αποτελεί τη συχνότερη αιτία του πόνου στον ώμο στους ενήλικες. Δημιουργείται από τη προστριβή του τενοντίου πετάλου των στροφέων μυών του ώμου με το ακρώμιο, το οποίο αποτελεί μια οστική προεξοχή (επωμίδα) του οστού της ωμοπλάτης καλύπτοντας προς τα πάνω το βραχιόνιο οστούν. Η συμπτωματολογία είναι πιο έντονη όταν το άτομο σηκώνει το άνω άκρο του πέρα των 90°.

Οι ασθενείς με σύνδρομο πρόσκρουσης παραπονούνται για πόνο, δυσκολία επιτέλεσης κινήσεων πάνω από το κεφάλι και πίσω από τη πλάτη, δυσκαμψία και αδυναμία. Χαρακτηριστικά οι γυναίκες ασθενείς αναφέρουν δυσκολία στο να κουμπώσουν το στηθόδεσμο. Νυχτερινός πόνος ειδικά όταν το βάρος του σώματος πέφτει στον πάσχων ώμο υποδηλώνει συνήθως και βλάβη στο τενόντιο πέταλο των στροφέων μυών του ώμου.

Ο πόνος μπορεί να αφορά στον ώμο ή να αντανακλά στο βραχίονα και ο ασθενής να παραπονείται για άλγος στο άνω άκρο.

Διάγνωση και απεικονιστικός έλεγχος

Η διάγνωση του συνδρόμου πρόσκρουσης βασίζεται στο ιστορικό του ασθενούς και στη λεπτομερή κλινική εξέταση.

Ο απλός ακτινολογικός έλεγχος μπορεί να αναδείξει επασβεστώσεις στους τένοντες του ώμου ειδικά αν το πρόβλημα είναι χρόνιο. Επίσης ανατομικές οστικές ανωμαλίες, οστεοφυτικές εξεργασίες (οστεόφυτα του ακρωμίου ή της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης), φαίνονται στην εξέταση αυτή.

Το υπερηχογράφημα, διερευνά αλλαγές στη μορφολογία των τενόντων του πετάλου των στροφέων μυών όπως ρήξης, φλεγμονές. Επίσης διευκρινίζει την ανατομική της περιοχής όπως η μορφολογία της κεφαλής του βραχιονίου και του δελτοειδή μυ.

Η Μαγνητική τομογραφία αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την απεικόνιση των λεπτομερειών των μυϊκών ομάδων καθώς και τη μορφολογία των οστών αναδεικνύοντας τις ανατομικές λεπτομέρειες δίνοντας επίσης τη δυνατότητα στο γιατρό για ακριβής μετρήσεις των ανατομικών διαστημάτων.

Συντηρητική αγωγή

Οι περισσότεροι ασθενείς στα αρχικά στάδια του συνδρόμου υπακρωμιακής προστριβής θεραπεύονται με επιτυχία δίχως χειρουργική επέμβαση. Η συντηρητική αγωγή αποτελεί τη πρώτη θεραπευτική επιλογή αφού αποκλειστούν αιτίες όπως μεγάλα οστεόφυτα στην κάτω επιφάνεια του ακρωμίου και της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης.

Η ανάπαυση, η αποφυγή των δραστηριοτήτων που προκαλούν τα συμπτώματα, αντιφλεγμονώδη παυσίπονα φάρμακα, φυσικοθεραπεία καθώς και τοπικές ενέσεις κορτιζόνης με ιδιαίτερη φειδώ συμπληρώνουν τον κύκλο της συντηρητικής αγωγής.

Σήμερα υπάρχει η θεραπευτική αγωγή της έγχυσης PRP (Platelet Rich Plasma), αυτόλογα αιμοπετάλια από τον ίδιο τον ασθενή τα οποία περιέχουν αυξητικούς παράγοντες που προάγουν την άρση της τοπικής φλεγμονής και την επούλωση των ιστών.  Βέβαια η αγωγή αυτή δεν αφαιρεί το αίτιο που προκαλεί το σύνδρομο της υπακρωμιακής προστριβής όπως μια οστεοφυτική εξεργασία στην κάτω επιφάνεια του ακρωμίου, αλλά μπορεί να ανακουφίσει τον ασθενή από τα έντονα συμπτώματα.

Χειρουργική θεραπεία

Όταν η συντηρητική αγωγή δεν μπορεί να ανακουφίσει τον ασθενή από τον πόνο και εφαρμοστεί για τουλάχιστον 6 μήνες τότε ο ορθοπαιδικός πρέπει να συστήσει τη χειρουργική αντιμετώπιση. Ο στόχος της επέμβασης είναι να αφαιρεθούν τα αίτια που προκαλούν το σύνδρομο της υπακρωμιακής προστριβής και να δημιουργηθεί με τον τρόπο αυτό αρκετός χώρος για το τενόντιο πέταλο των στροφέων μυών του ώμου. Έτσι με τον τρόπο αυτό ο ασθενής θα μπορεί να λειτουργήσει δίχως συμπτώματα τον ώμο του σε όλες τις ανατομικές κινήσεις.

Η συνηθέστερη επέμβαση ονομάζεται ακρωμιοπλαστική και σήμερα γίνεται με τη σύγχρονη αρθροσκοπική μέθοδο.

Αρθροσκόπηση

Η Αρθροσκόπηση αποτελεί την πιο σύγχρονη ορθοπαιδική χειρουργική μέθοδο στον κόσμο, που επιτρέπει στον εξειδικευμένο ορθοπαιδικό χειρουργό να διαγνώσει και να παρέμβει θεραπευτικά χρησιμοποιώντας χειρουργικά εργαλεία σε μέγεθος ενός στυλό τα οποία εισάγονται μέσα στην άρθρωση από τρεις κυρίως οπές στη πρόσθια, πλάγια και οπίσθια επιφάνεια του ώμου.

Το αρθροσκόπιο περιέχει οπτικές ίνες που μεταδίδουν την εικόνα που λαμβάνουν από το εσωτερικό του ώμου και με εξωτερικό επεξεργαστή την προβάλουν σε μόνιτορ (τηλεόραση). Από την εικόνα που προβάλλεται στο μόνιτορ ο ορθοπαιδικός χειρουργός εξετάζει προσεκτικά και με μεγάλη λεπτομέρεια το εσωτερικό της άρθρωσης και αποφασίζει για τη φύση του προβλήματος καθώς και τη θεραπεία αυτού.
Κατά τη διάρκεια της αρθροσκόπησης ο γιατρός μπορεί να εισάγει ειδικά χειρουργικά εργαλεία από τη δεύτερη οπή ή την τρίτη οπή δρώντας με τον τρόπο αυτό διαγνωστικά και θεραπευτικά.

Διαβάστε περισσότερα στην ιστοσελίδα www.goudelis.gr.

Γράφει η Δ. Καραγιάννη, παθολόγος-διαβητολόγος και διδάκτωρ Ιατρικής του Δ.Π.Θ.

Το αλκοόλ ή η αιθανόλη (αιθυλική αλκοόλη) αποτελεί ένα θερμιδογόνο συστατικό της διατροφής μας, που αποδίδει όμως «κενές» θερμίδες. Αν και έχει αρκετά υψηλή ενεργειακή πυκνότητα (αποδίδει 7 Kcal/γρ), δεν είναι απαραίτητο για την ομαλή ανάπτυξη του οργανισμού μας. Από την άλλη βέβαια γνωρίζουμε από πολλές έρευνες ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, από οποιοδήποτε ποτό, μπορεί να έχει ευεργετική επίδραση για την υγεία μας.

Η κατανάλωση αλκοόλ θα πρέπει να γίνεται με προσοχή από τα άτομα με διαβήτη, είτε τύπου 1 είτε τύπου 2, καθώς και οι προσλαμβανόμενες θερμίδες αλλά και ο τρόπος με τον οποίο μεταβολίζεται η αλκοόλη, έχει επιδράσεις στη γενικότερη κατάσταση υγείας τους.

Τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη πρέπει να καταναλώνουν, όταν το επιθυμούν, αλκοόλ με ιδιαίτερη προσοχή, καθώς η κατανάλωση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε συγκεκριμένα προβλήματα. Η αύξηση των επιπέδων της γλυκόζης, η εμφάνιση υπογλυκαιμίας, η αύξηση του σωματικού βάρους, καθώς και η υπερτριγλυκεριδαιμία είναι κάποια από τα προβλήματα που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ, όταν υπάρχει διαβήτης.

Σύμφωνα με τις ισχύουσες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας, αν ένα ενήλικο άτομο με σακχαρώδη διαβήτη επιλέξει να καταναλώσει αλκοόλ, η κατανάλωση της αλκοόλης θα πρέπει να γίνεται με μέτρο. Συγκεκριμένα, επιτρέπεται μέχρι 1 μονάδα αλκοόλης για τις γυναίκες και μέχρι 2 για τους άντρες ημερησίως (μια μονάδα αλκοόλης -unit- αντιστοιχεί σε 350 ml μπύρας 150 ml κρασιού ή 45 ml ηδύποτου και περιέχει 15 γραμμάρια αλκοόλης).

Ταυτόχρονα, η κατανάλωση της όποιας μορφής αλκοόλης πρέπει πάντα να γίνεται μαζί με το φαγητό, ειδικότερα στα άτομα με διαβήτη που ακολουθούν αγωγή με ινσουλίνη ή υπογλυκαιμικά φάρμακα, για να αποφεύγονται τα υπογλυκαιμικά επεισόδια.

Έχει φανεί πως, όταν η κατανάλωση γίνεται με άδειο στομάχι, η απορρόφησή της αλκοόλης γίνεται πιο γρήγορα και ακολουθείται από χαμηλά σάκχαρα. Ακόμη όμως και στις περιπτώσεις όπου η λήψη της γίνεται με μέτρο, απαιτείται επιπρόσθετα προσοχή από την ταυτόχρονη λήψη άλλων υδατανθράκων μαζί με το αλκοόλ (π.χ. σε ανάμικτα ποτά), η οποία μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του σακχάρου. Προσοχή επίσης χρειάζεται στην κατανάλωση λιπαρών σνακ, που επιβαρύνουν με τη σειρά τους το συνολικό θερμιδικό φορτίο της δίαιτας τους.

Ειδικότερα, όταν μαζί με το διαβήτη συνυπάρχει και διαταραχή βάρους, η κατανάλωση του οινοπνεύματος θα πρέπει να είναι περιορισμένη ή ακόμα και να αποφεύγεται. Επίσης, τα υπερτασικά άτομα ή τα άτομα που παρουσιάζουν υπερτριγλυκεριδαιμια πρέπει να αποφεύγουν τη λήψη αλκοόλης.

Τα άτομα με διαβήτη είναι τέλος καλό να επιλέγουν ποτά που προκαλούν τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση στον διαβήτη. Το λευκό ξηρό κρασί, το τσίπουρο και τα ποτά τύπου ουΐσκι ή βότκα με νερό ή χυμό λεμόνι είναι σίγουρα οι πιο ασφαλείς λύσεις. Αντίθετα, η μπύρα και τα γλυκά κρασιά περιέχουν υδατάνθρακες που μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος.

Πηγή: Διαβητολογικό-Παθολογικό Ιατρείο

Η φυσιολογική παραγωγή ιδρώτα είναι ο μηχανισμός που διαθέτει ο οργανισμός για να διατηρεί τη θερμοκρασία και την ενυδάτωση του σώματος σε φυσιολογικά επίπεδα. Όταν το σώμα εκτεθεί σε υψηλές θερμοκρασίες η σε έντονη άσκηση, ανεβαίνει η ροή του αίματος με αποτέλεσμα να απελευθερώνεται ιδρώτας από τους πόρους του δέρματος. Ο ιδρώτας αφού αρχίσει να εξατμίζεται, δημιουργείται ένα αίσθημα δροσιάς στο σώμα.

Όταν όμως ο οργανισμός ιδρώνει περισσότερο από τις φυσιολογικές ανάγκες του οργανισμού για θερμορρύθμιση, τότε κάνουμε λόγο για υπεριδρωσία.

Υπό κανονικές συνθήκες χάνουμε περίπου μισό λίτρο ιδρώτα την ημέρα, ωστόσο αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η κληρονομικότητα και η υφή του δέρματος.

Το φαινόμενο πάντως του παραπανίσιου ιδρώτα κατά κανόνα δεν είναι κάτι ανησυχητικό για την υγεία, ενώ δεν είναι και απαραίτητο να οφείλεται σε κάποιο άλλο παθολογικό αίτιο. Συμβαίνει απλώς κάποιοι άνθρωποι να παρουσιάζουν το συγκεκριμένο ιδιοπαθές (που δεν οφείλεται σε κάποιο υποκείμενο νόσημα) σύμπτωμα στα χέρια, στα πόδια και στις μασχάλες.

Πώς προκαλείται η υπεριδρωσία

Η υπεριδρωσία διακρίνεται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή. Στην πρώτη περίπτωση η υπερβολική εφίδρωση οφείλεται σε υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος με τους ιδρωτοποιούς αδένες και επιδεινώνεται με το στρες και τους συναισθηματικούς παράγοντες. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων πρωτογενούς υπεριδρωσίας δεν βρίσκεται κάποια αιτία.

Αν όμως η εφίδρωση εμφανίζεται ως αποτέλεσμα μιας άλλης ιατρικής κατάστασης, ονομάζεται δευτεροπαθής υπεριδρωσία. Τα νοσήματα που προκαλούν υπεριδρωσία, κυρίως γενικευμένη, είναι : νευρολογικές νόσοι, ενδοκρινοπάθειες, τραυματισμός νωτιαίου μυελού ή γαγγλίων, νόσος Hodgkin, καθώς και άλλες αιτίες όπως πυρετός, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, παχυσαρκία, καρκινοειδές σύνδρομο, διακοπή λήψης αλκοόλ ή ναρκωτικών, χολινεργικά φάρμακα και εμμηνόπαυση.

Πότε να απευθυνθείτε σε γιατρό

Η υπεριδρωσία προκαλεί ένα σημαντικό εύρος προβλημάτων στην κοινωνική ζωή του ατόμου, ενώ υπάρχει και αυξημένος κίνδυνος μολύνσεων του δέρματος. Οι ασθενείς που ιδρώνουν υπερβολικά τη νύχτα είναι αυτοί που πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα και να ζητήσουν τη βοήθεια ειδικού.

Αν οι λόγοι του ιδρώτα δεν έχουν να κάνουν με φυσικά αίτια όπως η υψηλή θερμοκρασία ή εξάσκηση, τότε συνήθως χρειάζεται να γίνουν ορισμένες εξετάσεις. Λόγος ανησυχίας προκύπτει στη δευτεροπαθή υπεριδρωσία και χρήζει διερεύνησης.

Μάλιστα, σημαντικό είναι το άτομο να ζητήσει ιατρική συμβουλή όταν υπάρχουν συμπτώματα που μπορεί να υποδεικνύουν κάποια λοίμωξη ή υπερθυρεοειδισμό. Σε αυτά περιλαμβάνονται ο πόνος στο στήθος, η δυσκολία στην αναπνοή, η ταχυπαλμία, το αδικαιολόγητο χάσιμο βάρους και ο πυρετός.

Photo credit: Kullez / Foter / CC BY