Blog

Η χοληστερόλη είναι μια λιπαρή ουσία που βρίσκεται σε όλα τα τμήματα του ανθρώπινου οργανισμού, η οποία είναι απαραίτητη για την παραγωγή και δράση ορισμένων ορμονών και της βιταμίνης D.

Διακρίνεται στην «καλή» (HDL) και στην «κακή» (LDL) χοληστερόλη, οι οποίες έχουν λάβει το χαρακτηρισμό τους με βάση του πως επηρεάζουν τον οργανισμό ανάλογα με τα επίπεδά τους στο αίμα.

Η LDL χαρακτηρίζεται «κακή» διότι όταν ξεπερνά την ποσότητα την οποία χρειάζεται ο οργανισμός, αντί να χρησιμοποιηθεί για τις ζωτικές λειτουργίες, διεισδύει στο τοίχωμα των αγγείων και προσκολλάται σε αυτό μαζί με άλλα λιπίδια, προκαλώντας μια σειρά από σοβαρές επιπλοκές. Η HDL, από την άλλη, δρα προστατευτικά απομακρύνοντας την «κακή» χοληστερόλη από το τοίχωμα των αγγείων και στέλνοντάς τη στο ήπαρ, όπου και μεταβολίζεται.

Περισσότερα από τα 2/3 της χοληστερόλης που κυκλοφορεί στο αίμα, παράγεται στο ήπαρ, ενώ από την τροφή που λαμβάνουμε προέρχεται μόνο το 1/3.

Το μεγάλο πρόβλημα όμως είναι ότι δεν υπάρχουν συμπτώματα από την αυξημένη χοληστερόλη και για αυτό συνίσταται τουλάχιστον μετά την ηλικία των 20 ετών να την μετράμε.

Φυσιολογικές τιμές

Τα επίπεδα ολικής χοληστερόλης μικρότερα από 200 mg/dL (χιλιοστόγραμμα ανά δέκατο του λίτρου αίματος) θεωρούνται φυσιολογικά, ενώ υψηλά θεωρούνται εκείνα που είναι μεγαλύτερα των 240 mg/dL. Η φυσιολογική τιμή της «κακής» χοληστερόλης είναι κάτω από 130 mg/dL, ενώ υψηλή θεωρείται η τιμή άνω των 160 mg/dL.

Σημειώνεται ότι η LDL θα πρέπει να είναι κάτω από 100 mg/dL όταν συντρέχει στεφανιαία νόσος, αρτηριοσκλήρυνση καρωτίδων, ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής ή σακχαρώδης διαβήτης, ενώ σε κάποιες άλλες περιπτώσεις η τιμή της πρέπει να είναι κάτω από 70 mg/dL.

Ποιοι χρειάζονται προληπτικό έλεγχο

Σύμφωνα µε τις αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες του 2014 της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης για τη Διάγνωση και Αντιμετώπιση των Δυσλιπιδαιμιών, προληπτικές εξετάσεις θα πρέπει να κάνουν:

• Όλοι οι άντρες άνω των 40 ετών
• Όλες οι γυναίκες μετά την εµµηνόπαυση
• Υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα µε δείκτη μάζας σώματος (∆ΜΣ) πάνω από 27 kg/m².
• Οι καπνιστές
• Οι συγγενείς ατόµων µε κληρονοµικές διαταραχές των λιπιδίων
• Τα παιδιά µε κληρονοµικό ιστορικό υπερλιπιδαιµίας ή καρδιαγγειακής νόσου ή άλλους παράγοντες κινδύνου

Τέλος, ο προληπτικός έλεγχος είναι απαραίτητος και σε άτομα με:

• Αθηρωματική νόσο ανεξάρτητα από την ηλικία ή τα κλινικά ευρήματα
• Υπέρταση
• Οικογενειακό ιστορικό πρώιµης στεφανιαίας νόσου
• Σακχαρώδη διαβήτη ανεξάρτητα από την ηλικία
• Σεξουαλική δυσλειτουργία
• Χρόνια νεφρική νόσο
• Χρόνια φλεγµονώδη νοσήµατα

Background photo created by jcomp – www.freepik.com

Σε περιόδους έντονου στρες είναι αρκετά συχνό το φαινόμενο σε πολλούς ανθρώπους να αισθάνονται ένα παράδοξο «φτερούγισμα» ή σκίρτημα στην καρδιά τους. Πρόκειται για ένα παθολογικό σύμπτωμα που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία στα άτομα αυτά, το οποίο μπορεί να είναι παροδικό ή συνεχές και να εκλύεται ή όχι από ερεθίσματα όπως είναι η άσκηση, το φαγητό και η αλλαγή της θέσης του σώματος.

Το σύμπτωμα αυτό συνήθως αποδίδεται στην καρδιακή αρρυθμία, έναν όρο που περιγράφει όλες τις διαταραχές του ομαλού καρδιακού ρυθμού. Συνηθέστερα η εμφάνιση αρρυθμιών οφείλεται σε κάποια καρδιακή πάθηση, ωστόσο ορισμένα φάρμακα μπορούν επίσης να την προκαλέσουν, ειδικά όταν δεν λαμβάνονται στη σωστή δόση.

Συμπτώματα καρδιακής αρρυθμίας

Ανάλογα με τη φύση τους και την προέλευσή τους οι αρρυθμίες έχουν και διαφορετική κλινική σημασία και βαρύτητα.

Γενικότερα μια αρρυθμία μπορεί να εκδηλώνεται με ποικίλα συμπτώματα, όμως στα κυριότερα περιλαμβάνονται το αίσθημα παλμών, δηλαδή αίσθημα «φτερουγίσματος» της καρδιάς, το αίσθημα διακοπών του φυσιολογικού παλμού, η δύσπνοια ή το λαχάνιασμα, η εύκολη κόπωση, η ζάλη και η λιποθυμία ή συγκοπή.

Σε κάθε περίπτωση αρρυθμίας της καρδιάς που επιμένει, ο ασθενής πρέπει να επισκέπτεται τον γιατρό του.

Εξωκαρδιακοί παράγοντες

Παρά το γεγονός ότι το αίσθημα παλμών μπορεί να προκαλείται από καρδιολογικά αίτια, σε ένα μεγάλο ποσοστό των περιστατικών τα «φτερουγίσματα» στο στήθος δεν είναι καρδιακής αιτιολογίας.

Κάθε νόσημα ή παθολογική κατάσταση που μεταβάλλει το ορμονικό περιβάλλον του σώματος, προκαλεί υπερδυναμική κυκλοφορία, νευροφυτική ευαισθησία ή αλλοιώσεις σε δομές κοντά στο μυοκάρδιο συμβάλλει στην εκδήλωση του συμπτώματος.

Σημαντικό επίσης ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν και ορισμένες ψυχιατρικές διαταραχές, όπως η είναι κρίση πανικού ή η αγοραφοβία, λόγω της αυξημένης δραστηριοποίησης νευροφυτικών αντανακλαστικών.

Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να αποδοθεί σε παράγοντες όπως έντονο άγχος, υπερκόπωση, κατανάλωση καφέ, οινοπνεύματος, κάπνισμα, γεγονός που συνιστά ότι δεν πρέπει να δημιουργείται έντονη ανησυχία.

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση του συμπτώματος καθορίζεται αποκλειστικά από τα ευρήματα της ιατρικής εξέτασης. Δεδομένου του πλήθους των παθολογικών καταστάσεων που συνδέονται με αυτό, καθίσταται απαραίτητη η εξατομικευμένη αξιολόγηση του ασθενούς.

Όσον αφορά τις καρδιακές αρρυθμίες, σε κάποιες περιπτώσεις δεν χρειάζεται ειδική αγωγή, είναι σημαντικό όμως να απαλυνθεί το άγχος που συχνά τις συνοδεύει. Σε άλλες χρησιμοποιούνται φάρμακα ή ακόμα και ειδικές τεχνικές όπως η τοποθέτηση τεχνητού βηματοδότη.

Heart photo created by freepik – www.freepik.com

Ο αιματοκρίτης (HCT) είναι μια τιμή που προκύπτει από αιματολογική εξέταση και δείχνει το ποσοστό του όγκου που καταλαμβάνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα.

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι ο πιο πολυπληθής τύπος κυττάρου του αίματος και ο βασικός μηχανισμός που διαθέτει ο οργανισμός μας για τη μεταφορά οξυγόνου στους διάφορους ιστούς μέσω της ροής του αίματος.

Η τιμή αυτή χρησιμοποιείται μαζί με εκείνην της αιμοσφαιρίνης (πρωτεΐνη του αίματος η οποία δεσμεύει και μεταφέρει οξυγόνο) για να διαπιστωθεί αν το εκάστοτε άτομο έχει αναιμία.

Φυσιολογικές τιμές

Τα φυσιολογικά επίπεδα του αιματοκρίτη διαφέρουν ανά ηλικία, αλλά μετά την εφηβεία καθορίζονται με βάση το φύλο. Για τους άνδρες συνήθως κυμαίνονται μεταξύ 40-52% ενώ για τις γυναίκες σε 36-48%, όταν δεν βρίσκονται σε εγκυμοσύνη. Μετά τα 60 οι άντρες και οι γυναίκες έχουν ελαφρά χαμηλότερες τιμές αιματοκρίτη, κάτι που αντανακλά τον χαμηλότερο αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων σε αυτήν την ηλικία. Οι γυναίκες μάλιστα θα πρέπει να γνωρίζουν ότι κατά την εγκυμοσύνη οι φυσιολογικές τιμές είναι χαμηλότερες από ότι συνήθως. Στην περίπτωση της μονής κύησης είναι στο 34% και 30% στην πολύδυμο κύηση.

Χαμηλός αιματοκρίτης

Όταν ο αιματοκρίτης είναι εκτός των ορίων αναφοράς, τότε το άτομο έχει ανάλογα χαμηλό ή υψηλό αιματοκρίτη. Η χαμηλή τιμή μπορεί να υποδηλώνει λιγότερα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα από το κανονικό, τα οποία παράγονται στο μυελό των οστών και ο οποίος με τη σειρά του τα απελευθερώνει στο αίμα.

Η χαμηλή τιμή αιματοκρίτη σημαίνει ότι τα διάφορα όργανα του σώματος δεν λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο, με αποτέλεσμα να εμφανιστούν τα συμπτώματα της αναιμίας. Σε αυτά περιλαμβάνονται η εύκολη κόπωση, η λιποθυμική τάση, το αίσθημα ταχυκαρδίας, η δύσπνοια, η απώλεια αντοχής και η αδυναμία συγκέντρωσης.

Υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν χαμηλό ή υψηλό αιματοκρίτη, ενώ παροδική και μικρή πτώση προκαλείται από τις ιώσεις, το άγχος, την αϋπνία και την κόπωση. Χαμηλό αιματοκρίτη προκαλούν επίσης οι διατροφικές ανεπάρκειες, η κατάκλιση, η υπερφόρτωση με υγρά, ορισμένες ορμονικές διαταραχές, αλλά και η εγκυμοσύνη όπως προαναφέρθηκε.

Αναιμία

Η αναιμία είναι μια κατάσταση κατά την οποία η τιμή της αιμοσφαιρίνης είναι χαμηλότερη των 13,5g% στους άνδρες και χαμηλότερη των 12g% στις γυναίκες. Τα άτομα που έχουν χαμηλό αιματοκρίτη, συχνά την εκδηλώνουν. Οι βασικότερες αιτίες της είναι η απώλεια σημαντικής ποσότητας αίματος, η οποία μπορεί να οφείλεται:

– σε τραυματισμό, αιμορραγία, χειρουργική επέμβαση ή καρκίνο του παχέος εντέρου,
– σε διατροφικές ελλείψεις, όπως σιδήρου, βιταμίνης Β12 ή φυλλικού οξέος,
– σε παθήσεις του μυελού των οστών λόγω καρκίνου, χημειοθεραπείας ή νεφρικής ανεπάρκειας,
– και στα μη φυσιολογικά επίπεδα αιμοσφαιρίνης, που μπορεί να προκύπτουν από τη δρεπανοκυτταρική αναιμία.

Τα συνηθέστερα νοσήματα που μπορεί να συνοδεύονται από αναιμία χρόνιας νόσου είναι:

– οι λοιμώξεις όπως το AIDS, η φυματίωση, οι μυκητιάσεις, η οστεομυελίτιδα και τα χρόνια αποστήματα,
– τα φλεγμονώδη νοσήματα όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και οι συστηματικές αγγειίτιδες,
– καθώς και τα κακοήθη νεοπλάσματα συμπαγών οργάνων, τα λεμφώματα και το πολλαπλούν μυέλωμα.

Αντιμετώπιση

Προκειμένου να διευκρινιστούν με ακρίβεια οι λόγοι μιας αναιμίας απαιτούνται αιματολογικές εξετάσεις πέραν της τιμής του αιματοκρίτη. Όταν υπάρχει πραγματική αναιμία (ανεξάρτητα από το αν υπάρχει εγκυμοσύνη) αυτή οφείλεται συνήθως σε έλλειψη σιδήρου και αποκαλείται σιδηροπενική αναιμία. Σ’ αυτή την περίπτωση θα πρέπει να συμπεριληφθούν τροφές πλούσιες σε σίδηρο. Το κόκκινο κρέας και τα φρούτα πλούσια σε βιταμίνη C όπως το πορτοκάλι και το ακτινίδιο μπορούν να βοηθήσουν.

Εκτός όμως από τη σιδηροπενική αναιμία, ο χαμηλός αιματοκρίτης μπορεί να οφείλεται και σε άλλες καταστάσεις όπως η έλλειψη βιταμινών ή ιχνοστοιχείων και κάποια χρόνια ασθένεια. Θα πρέπει λοιπόν να γίνουν περαιτέρω εξετάσεις για το σίδηρο, τη Β12, τη φεριτίνη και το φυλλικό οξύ, ανάλογα με την ηλικία του ατόμου. Αναλόγως θα δρομολογηθεί και η θεραπευτική προσέγγιση.

Featured image designed by Freepik

Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και γενικότερα στον δυτικό κόσμο τα καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως η στεφανιαία νόσος και η περιφερική αρτηριοπάθεια, έχουν καταστεί υπεύθυνα για την απώλεια ζωής μεγάλου μέρους του γενικότερου πληθυσμού.

Αυτό συμβαίνει διότι οι παράγοντες κινδύνου, όπως η αρτηριακή υπέρταση, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα και ο καθιστικός τρόπος ζωής παρουσιάζουν δραματική αύξηση σύμφωνα με μελέτες. Η κατάλληλη αντιμετώπιση αυτών των παραγόντων παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των καρδιαγγειακών επιπλοκών, γι’ αυτό και θα πρέπει ο καθένας μας να μεριμνήσει για την ενημέρωσή του ώστε να διαπιστώσει εάν διατρέχει κίνδυνο.

Στα μέτρα που μπορούν να επιφέρουν σημαντικό όφελος στην υγεία της καρδιάς περιλαμβάνονται η αντιμετώπιση ενδεχομένων παθήσεων που την επηρεάζουν, η διακοπή του καπνίσματος, η τακτική άσκηση και η βελτίωση της διατροφής.

Ο γιατρός μπορεί να βοηθήσει στην επίτευξη των ανωτέρω στόχων, ενώ ειδικά για τη βελτίωση της διατροφής, η οποία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη συνολική μας υγεία, θα συστήσει μεταξύ άλλων τα εξής:

1. Κατανάλωση περισσότερων φρούτων και λαχανικών.
2. Έμφαση στα προϊόντα ολικής άλεσης, όπως ψωμί και ζυμαρικά, καστανό ρύζι, δημητριακά με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, κ.α.
3. Τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα τα όσπρια στη διατροφή.
4. Μείωση της ποσότητας του αλατιού.
5. Χρησιμοποίηση ελαιόλαδου στη μαγειρική και στις σαλάτες, το οποίο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά.
6. Τουλάχιστον δύο μερίδες λιπαρών ψαριών, όπως σαρδέλα ή σολομός, που αποτελούν την κύρια πηγή πολυακόρεστων ω3. Σε ίδια βάση βοηθούν και οι ανάλατοι ξηροί καρποί και οι μαλακές μαργαρίνες, που αποτελούν πηγές πολυακόρεστων ω6 λιπαρών.
7. Μείωση της κατανάλωσης ζωικών λιπών και περιορισμός τηγανητών τροφίμων ή trans λιπαρών.
8. Προτίμηση σε γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά ή καθόλου λιπαρά και άπαχο κρέας.
9. Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει αυξημένη χοληστερόλη, τα άτομα μπορούν κατόπιν συνεννόησης με τον γιατρό και τον διαιτολόγο τους να επωφεληθούν και από τρόφιμα με λειτουργικά χαρακτηριστικά, όπως οι φυτικές στερόλες/στανόλες.

Όλα τα παραπάνω έχουν ιδιαίτερη σημασία σε συνδυασμό με τη διατήρηση του σωματικού βάρους σε υγιή επίπεδα.