Blog

Η αίσθηση έλλειψης ενέργειας, η οποία προσδιορίζεται ως ατονία ή αδυναμία, αποτελεί μια πολύ συνηθισμένη κατάσταση ανά τον γενικό πληθυσμό. Το άτομο στην περίπτωση αυτή είτε δυσκολεύεται να προβεί σε δραστηριότητες που απαιτούν μυϊκή προσπάθεια, είτε όταν τις κάνει κουράζεται γρήγορα και εξαντλείται.

Η ατονία σε γενικές γραμμές μπορεί να οφείλεται σε παράγοντες καθημερινότητας όπως ο ανεπαρκής ύπνος και η υπερκόπωση, καθώς και σε φυσιολογικές μεταβατικές περιόδους όπως η κύηση και η εμμηνόπαυση. Μπορεί ωστόσο να συνοδεύεται και από παθολογικά ευρήματα τα οποία εμποδίζουν τη σωστή συνεργασία μεταξύ μυών και νευρικού συστήματος, όπως οι μυοπάθειες, τα εγκεφαλικά επεισόδια, οι νευρολογικές παθήσεις, οι παθήσεις ενδοκρινών αδένων, ο σακχαρώδης διαβήτης, κ.ά. Όταν όμως δεν υπάρχουν άλλα ευρήματα και η ατονία είναι παροδική, είναι πολύ πιθανό να εκδηλώθηκε ως αποτέλεσμα κάποιας απλής ιογενούς λοίμωξης ή να οφείλεται σε διατροφικές ελλείψεις.

Άτονα πόδια

Η ατονία που μπορεί να εμφανιστεί στα κάτω άκρα είναι ένα αρκετά δυσάρεστο σύμπτωμα, το οποίο μπορεί να συνδέεται με την πραγματοποίηση άσκησης και τη μυϊκή κόπωση της περιοχής ή να είναι συνεχής. Συμπτώματα όπως μούδιασμα, βάρος, τινάγματα, ή μυρμηγκιάσματα την συνοδεύουν σε αρκετές περιπτώσεις.

Οι παθήσεις ωστόσο που προκαλούν την ατονία στα πόδια, συχνά δεν εντοπίζονται αμιγώς σε αυτά. Η φυσιολογική τους λειτουργία προϋποθέτει την καλή λειτουργία και συνεργασία πολλαπλών μηχανισμών και διεργασιών του οργανισμού που συμβάλλουν στην κίνηση και την ισορροπία.

Καταστάσεις όπως οι προαναφερθείσες, που ενδέχεται να διαταράξουν μία ή περισσότερες από τις συνιστώσες της καλής λειτουργίας, μπορεί να προκαλέσουν το πρόβλημα. Στα πιο συχνά νοσήματα που προκαλούν άτονα πόδια περιλαμβάνονται τα συστηματικά (διαταραχές ορμονών και ηλεκτρολυτικές, αναιμία, υποξία, κλπ.), τα νευρολογικά και ψυχιατρικά νοσήματα του εγκεφάλου ή του νωτιαίου μυελού (σκλήρυνση κατά πλάκας, κατάθλιψη, λοίμωξη κεντρικού νευρικού συστήματος, κλπ.), καθώς και νοσήματα στην περιοχή των κάτω άκρων (μεταβολικές διαταραχές των μυών, αρθρίτιδα, κακή κυκλοφορία, νευροπάθεια, μυασθένεια, κλπ.). Σημειώνεται ότι ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να έχουν μεικτό μηχανισμό.

Αντιμετώπιση

Όταν το άτομο αισθάνεται ατονία είναι σημαντικό να ζητήσει ιατρική συμβουλή για τη διερεύνηση των αιτιών και ενδεχομένως τον αποκλεισμό κάποιου νοσήματος.

Σε γενικές γραμμές η ατονία, εφόσον δεν προκαλείται από κάποια άλλη νόσο, μπορεί να βελτιωθεί με επαρκή ξεκούραση και ύπνο, με πλήρη και ισορροπημένη διατροφή (φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης, πρωτεΐνες και ω-3 λιπαρά οξέα), με πλούσιο πρωινό και αποφυγή υπερβολικής πρόσληψης καφεΐνης ή αντίστοιχων ουσιών, σωματική άσκηση και καταπολέμηση του άγχους.

Η αϋπνία στις μέρες μας έχει λάβει σημαντικές διαστάσεις καθώς οι ρυθμοί της ζωής μας έχουν κάνει να κοιμόμαστε λιγότερο και να συνδυάζουμε την ξεκούραση ή την ανάπαυση με άλλες δραστηριότητες, όπως το να βλέπουμε τηλεόραση.

Ο ύπνος όμως είναι απαραίτητος για τις βασικές λειτουργίες συντήρησης του νευρολογικού συστήματος, του ανοσοποιητικού, του μυοσκελετικού, του πεπτικού και του ενδοκρινικού.

Η αϋπνία χαρακτηρίζεται ιατρικώς ως η έλλειψη επαρκούς ύπνου. Εκδηλώνεται με δυσχέρεια επέλευσής του, με νυχτερινές αφυπνίσεις, με πολύ πρωινό ξύπνημα, καθώς και με φαινόμενα ανεπαρκούς ξεκούρασης παρά τη διάρκειά του, όπως υπνηλία και κόπωση.

Ο λιγότερος από 6 ώρες ύπνος σε ημερησία βάση συνδέεται με χαμηλού βαθμού χρόνιες φλεγμονές, αυξημένο κίνδυνο για παχυσαρκία, καρδιαγγειακά νοσήματα, υπνηλία, απώλεια μνήμης, υπνοβασία, παράξενη συμπεριφορά, αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου, δυσκοιλιότητα, επιδείνωση της αντίστασης στην ινσουλίνη, διαβήτη τύπου 2, κλπ.

Πού μπορεί να οφείλεται η αϋπνία

Τα νευροβιολογικά συστήματα που ρυθμίζουν την ομαλή λειτουργία και την καλή ποιότητα του ύπνου είναι σύνθετα και εξαιρετικά ευαίσθητα σε ορισμένους παράγοντες όπως ορμόνες, άγχος, φάρμακα και οργανικές διαταραχές.

Η αϋπνία μπορεί να προκαλείται από μία περιστασιακή απορρύθμιση των συστημάτων αυτών που μπορεί να οφείλεται στο άγχος ή από μία πιο μόνιμη απορρύθμιση που οφείλεται σε κάποιο χρόνιο οργανικό νόσημα, το οποίο δεν έχει εντοπιστεί ή δεν θεραπεύεται σωστά. Αρκετά συνήθεις παράγοντες που προκαλούν αϋπνία είναι η εργασία κατά τη νύχτα, καθώς και η υπερβολική κατανάλωση καφέ και αλκοόλ.

Πώς αντιμετωπίζεται

Η αϋπνία για να αντιμετωπισθεί χρειάζεται να αποφεύγονται οι παράγοντες που την προκαλούν. Ο θόρυβος, το φως, τα «βαριά» και τα μεγάλα γεύματα, ο καφές, η επίπονη σωματική και πνευματική δραστηριότητα, η χρήση του υπολογιστή και οι ακραίες θερμοκρασίες στα σωματικά λουτρά είναι παράγοντες που πρέπει να αποφεύγονται πριν τον ύπνο. Ο πάσχων θα πρέπει να διατηρεί σταθερές ώρες κατάκλισης και αφύπνισης καθημερινά, ακόμη και τα Σαββατοκύριακα. Θα χρειαστεί επίσης να εντάξει στην καθημερινότητά του τεχνικές χαλάρωσης αλλά και να αποφεύγει το στρες.

Στις περιπτώσεις όμως όπου η αϋπνία είναι επίμονη, θα πρέπει πάντα να ζητείται ιατρική συμβουλή για τον εντοπισμό ενδεχόμενου οργανικού συνδρόμου.

Γράφει η Ντόρα Σιμοπούλου – Ντόβα, ρευματολόγος 

Οι στατίνες είναι ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα για την αντιμετώπιση της υπερλιπιδαιμίας. Η μυοπάθεια από στατίνες είναι μια σημαντική παρενέργεια των φαρμάκων αυτών με ευρύ κλινικό φάσμα, που εκτείνεται από τις αυτοπεριοριζόμενες μορφές και αυτές που βελτιώνονται με τη διακοπή του φαρμάκου μέχρι τη δυνητικά θανατηφόρα ραβδομυόλυση και την αυτοάνοση-νεκρωτική μυοπάθεια σχετιζόμενη με στατίνη (statin-associated autoimmune-necrotizing myopathy).

Η συχνότητα της εμφάνισης μυαλγίας/μυοπάθειας από τη χρήση στατινών αγγίζει σε ορισμένες μελέτες το 15% των ασθενών, ωστόσο η συχνότητα μυοπάθειας με αύξηση των μυικών ενζύμων (CPKx10) είναι πιο σπάνια. Από τη μελέτη PRIMO (Prediction of Muscular Risk in Observational Conditions) φάνηκε συσχέτιση με τη δόση του φαρμάκου, καθώς ασθενείς που ελάμβαναν υψηλές δόσεις στατινών είχαν μεγαλύτερη επίπτωση μυοπάθειας. Όλες οι ουσίες της κατηγορίας των στατινών δεν έχουν την ίδια επίπτωση μυοπάθειας. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι η φλουβαστατίνη και η χαμηλή δόση ροσουβαστατίνης έχουν τη μικρότερη επίπτωση μυοπάθειας. Εκτός από την ουσία και τη δόση του φαρμάκου και άλλοι παράγοντες εμπλέκονται στην εμφάνιση μυοπάθειας από στατίνες. Χαρακτηριστικό της αυτοάνοσης-νεκρωτικής μυοπάθειας σχετιζόμενη με στατίνη είναι η παρουσία ενός αυτό-αντισώματος ενάντια στην HMG-CoA reductase (HMGCR), στόχο των στατινών.

Υπάρχουν ακόμη πολλά ερωτήματα σχετικά με τους παθογενετικούς μηχανισμούς,  τους παράγοντες κινδύνου, την πρόγνωση αλλά και την αντιμετώπιση της μυοπάθειας από στατίνες. Επίσης η πιθανότητα να επαναχορηγηθούν στατίνες ή άλλα υπολιπιδαιμικά φάρμακα είναι αντικείμενο μελέτης. Οι απλές περιπτώσεις μυαλγίας συνήθως αντιμετωπίζονται με αλλαγή της δραστικής ουσίας, διακοπτόμενα φαρμακευτικά σχήματα (παρ’ημέρα), χρήση άλλης κατηγορίας υπολιπιδαιμικών φαρμάκων, συγχορήγησης συνενζύμου Q10. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις χρειάζεται ειδική εκτίμηση και σε ορισμένες περιπτώσεις (ραβδομυόλυση) νοσοκομειακή αντιμετώπιση.

Πηγή: simopoulou.wordpress.com

Ο άποιος διαβήτης είναι σπάνιο κλινικό σύνδρομο, το οποίο χαρακτηρίζεται από την αποβολή μεγάλων ποσοτήτων πολύ αραιών ούρων αποτελούμενων σχεδόν από καθαρό νερό. Ο οργανισμός ανταποκρινόμενος στη μεγάλη απώλεια ύδατος δημιουργεί την ανάγκη κατάποσης μεγάλων ποσοτήτων νερού, με αποτέλεσμα τις πολλές και συχνές ουρήσεις, ακόμη και κατά την νύχτα με διακοπές του ύπνου.

Τα άτομα που πάσχουν από άποιο διαβήτη μπορεί να αφυδατώνονται πολύ σύντομα εάν δεν αναπληρώνουν τις απώλειές τους. Τα παιδιά που πάσχουν από τη νόσο μπορεί να είναι νευρικά και ευερέθιστα και να εμφανίζουν πυρετό, διάρροια ή εμέτους. Ηπιότερες μορφές άποιου διαβήτη μπορεί να αντιμετωπισθούν πίνοντας αρκετή ποσότητα νερού, συνήθως μεταξύ 2 και 2,5 λίτρα ημερησίως.

Ο άποιος διαβήτης παρουσιάζεται όταν διαταραχθεί το πολυσύνθετο σύστημα ρύθμισης των υγρών από τους νεφρούς. Προκαλείται είτε από ελάττωση της παραγωγής της αντιδιουρητικής ορμόνης (βαζοπρεσσίνη) είτε από ελάττωση της ευαισθησίας του νεφρού σ’ αυτήν. Η βαζοπρεσσίνη παρασκευάζεται σε μια μικρή περιοχή του εγκεφάλου, τον υποθάλαμο, αποθηκεύεται στην υπόφυση κι από εκεί απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος, όποτε υπάρχει ανάγκη. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, όταν η αντιδιουρητική ορμόνη φθάνει στους νεφρούς, τους κατευθύνει να παρασκευάζουν λιγότερα αλλά και πυκνότερα ούρα.

Η διαφορά με τον σακχαρώδη διαβήτη

Ο άποιος διαβήτης δεν έχει καμία σχέση με τον σακχαρώδη διαβήτη που χαρακτηρίζεται από αδυναμία του οργανισμού να ελέγξει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Το κοινό χαρακτηριστικό και των δύο αυτών παθολογικών καταστάσεων αποτελεί η υπερβολική δίψα και η παραγωγή μεγάλης ποσότητας ούρων.

Ο σακχαρώδης διαβήτης με τις δύο γνωστότερες μορφές του (τύπου 1 και 2) είναι κατά πολύ συχνότερος του άποιου διαβήτη.

Οι τύποι του άποιου διαβήτη

– Κρανιακός (κεντρικός): Εμφανίζεται συνήθως μετά από βλάβη της υπόφυσης. Η υπόφυση είναι ένας μεγάλης σημασίας ενδοκρινής αδένας που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, πίσω από τη μύτη και στο ύψος των ματιών.

– Διψογενής: Συμβαίνει έπειτα από βλάβη στο μηχανισμό της δίψας, στην περιοχή του υποθαλάμου.

– Νεφρογενής: Χαρακτηρίζεται από μειωμένη ικανότητα του νεφρού να ανταποκριθεί στην αντιδιουρητική ορμόνη, λόγω διαφόρων παθήσεων ή φαρμάκων.

– Άποιος διαβήτης της εγκυμοσύνης: Εμφανίζεται μόνον κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και προκαλείται από ένα ένζυμο, το οποίο παράγεται από τον πλακούντα και καταστρέφει τη αντιδιουρητική ορμόνη στη μητέρα.

Η θεραπεία

Ο άποιος διαβήτης θεραπεύεται με την υποκατάσταση της ορμόνης που λείπει, της βαζοπρεσσίνης, με τη χορήγηση μιας συνθετική μορφής της φυσιολογικής ορμόνης που συχνά είναι ένα ανάλογο που ονομάζεται DDAVP.

Η συνθετική αυτή ορμόνη χορηγείται με τη μορφή ρινικού εκνεφώματος (σπρέι) ή σταγόνων, ενώ σε μερικές χώρες διατίθεται και με τη μορφή χαπιών που μπορεί να λαμβάνονται από το στόμα αλλά έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής. Είναι επίσης δυνατόν να χορηγηθεί είτε υποδόρια (κάτω από το δέρμα), είτε μέσα στη φλέβα όταν αυτό απαιτείται (π.χ. μετά από χειρουργική επέμβαση).

Γράφει η Ντόρα Σιμοπούλου, ρευματολόγος

Ο κίνδυνος εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας* είναι ανάλογος της τιμής του ουρικού οξέος.

ΑΛΗΘΕΙΑ – Όσο πιο αυξημένο είναι το ουρικό στο αίμα τόσο πιο πιθανό είναι να συμβεί κρίση ουρικής αρθρίτιδας. Σε άτομα με ουρικό μεταξύ 7.0-8.0 mg/dl ο 5ετής κίνδυνος ουρικής αρθρίτιδας ήταν 3%, ενώ ανέβαινε στο 22% για τα άτομα με ουρικό >9.0mg/dl.

Η ουρική αρθρίτιδα προκαλείται λόγω υπερκατανάλωσης φαγητού και ποτού.

ΜΥΘΟΣ – Υπερκατανάλωση φαγητού, αλκοόλ ή δίαιτα πλούσια σε πουρίνες ενοχοποιούνται για την υψηλή συγκέντρωση του ουρικού οξέος στο αίμα (υπερουριχαιμία). Ωστόσο, στα αίτια της υπερουριχαιμίας περιλαμβάνονται και άλλοι παράγοντες που δεν σχετίζονται με τη δίαιτα, όπως η αποβολή του ουρικού οξέος από τους νεφρούς. Κρίση ουρικής αρθρίτιδας συμβαίνει σε άτομα με χρόνια υπερουριχαιμία όταν υπάρχει απότομη μεταβολή (αύξηση ή και μείωση) των επιπέδων του ουρικού οξέος, π.χ. μετά από ένα πλούσιο γεύμα, υπερκατανάλωση αλκοόλ ή έναρξη εξαντλητικής δίαιτας, ή έναρξη υποουριχαιμικής αγωγής χωρίς ταυτόχρονη λήψη προφυλακτικής αγωγής για ουρική αρθρίτιδα.

Η ουρική αρθρίτιδα μπορεί να υφεθεί αυτόματα, χωρίς συνέπειες.

ΜΥΘΟΣ – Τα συμπτώματα της κρίσης της ουρικής αρθρίτιδας μπορεί να υποχωρήσουν σε μερικές μέρες. Όμως, χωρίς θεραπεία, ο πρωτεύων παράγοντας κινδύνου (υπερουριχαιμία) παραμένει και οι κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας μπορεί να γίνουν συχνότερες και πιο έντονες. Πιθανές μακροπρόθεσμες επιδράσεις της ουρικής αρθρίτιδας περιλαμβάνουν δημιουργία τόφων (εναποθέσεις κρυστάλλων ουρικού μονονατρίου στις αρθρώσεις), οστική καταστροφή και παραμορφώσεις, που συμβαίνουν και στα χρονικά διαστήματα μεταξύ των κρίσεων και όχι μόνο κατά τη διάρκεια τους. Επίσης, η υπερουριχαιμία σχετίζεται με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, την υπέρταση, τη νεφρολιθίαση και τη νεφρική νόσο.

Οι επιπτώσεις της ουρικής αρθρίτιδας μπορεί να ελεγχθούν μειώνοντας τα επίπεδα του ουρικού οξέος στο αίμα.

ΑΛΗΘΕΙΑ – Η μείωση των επιπέδων του ουρικού οξέος μπορεί να προφυλάξει από μελλοντικά επεισόδια αρθρίτιδας καθώς και από την ανάπτυξη τόφων, ενώ μπορεί να οδηγήσει και στην διάλυση υφιστάμενων τόφων.

Η ουρική αρθρίτιδα αφορά μόνο το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού.

ΜΥΘΟΣ – Αν και το 90% των κρίσεων ουρικής αφορούν το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού (ποδάγρα), η νόσος μπορεί να προσβάλλει όλες τις αρθρώσεις, ενώ μπορεί να συνοδεύεται και από συστηματικά συμπτώματα (π.χ. πυρετός).

Σε κρίση ουρικής αρθρίτιδας το ουρικό οξύ είναι πάντα αυξημένο.

ΜΥΘΟΣ – Περίπου το 30% των ασθενών που μετρούν το ουρικό οξύ κατά τη διάρκεια μιας κρίσης ουρικής αρθρίτιδας το βρίσκουν φυσιολογικό, ενώ πρόκειται για άτομα με χρόνια υπερουριχαιμία – δηλαδή έχουν υψηλές τιμές ουρικού σε περιόδους ελεύθερες αρθρίτιδας. Η εξήγηση είναι ότι το stress λόγω του πόνου που προκαλεί η αρθρίτιδα οδηγεί στην έκκριση ορμονών που προάγουν την αποβολή του ουρικού από τους νεφρούς.

Πηγή: simopoulou.wordpress.com

* Η ουρική αρθρίτιδα είναι μια φλεγμονώδης πάθηση των αρθρώσεων, η οποία οφείλεται στην εναπόθεση εντός αυτών ενός άλατος του ουρικού οξέος που λέγεται ουρικό μονονάτριο. Ο σχηματισμός του έχει τη μορφή κρυστάλλων και οφείλεται σε μεγάλη αύξηση των επιπέδων του ουρικού οξέος στο αίμα, δηλαδή σε υπερουριχαιμία.

Γράφει η Ντόρα Σιμοπούλου – Ντόβα, ρευματολόγος

Ο ρευματοειδής παράγοντας (RF) είναι ένα αυτοαντίσωμα, δηλαδή ένα αντίσωμα το οποίο στρέφεται κατά όχι ενός ξένου «εισβολέα» (π.χ. ενός μικροβίου), αλλά ενός φυσιολογικού μορίου του ανθρωπίνου σώματος. Συγκεκριμένα ο ρευματοειδής παράγοντας είναι αντίσωμα έναντι του τμήματος Fc της ανοσοσφαιρίνης IgG. Ανιχνεύεται στο 70-85% περίπου των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα και σχετίζεται με πιο σοβαρή νόσο, πιο συχνά εξωαρθρικές εκδηλώσεις και δυσμενέστερη μακροχρόνια πρόγνωση. Η εμφάνιση του μπορεί να προηγείται από την κλινική εκδήλωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

Ο ρευματοειδής παράγοντας δεν είναι απόλυτα ειδική εξέταση για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Περίπου στο 3-5% του γενικού πληθυσμού κάτω των 45 ετών ανιχνεύονται χαμηλοί τίτλοι ρευματοειδούς παράγοντα και το ποσοστό αυτό αυξάνει με την ηλικία. Επίσης, ο ρευματοειδής παράγοντας εμφανίζεται και σε άλλα νοσήματα που σχετίζονται με έντονη διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος και υπερσφαιριναιμία. Είναι πολύ συχνός στο σύνδρομο Sjogren και στην κρυοσφαιριναιμία, ενώ απαντάται και σε άλλα ρευματολογικά νοσήματα καθώς και σε χρόνιες λοιμώξεις.

Η χρησιμότητά του είναι στη διαφορική διάγνωση ρευματολογικών νοσημάτων, σε συνδυασμό πάντα με πλήρη κλινική εξέταση, στη διάγνωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, τον καθορισμό της πρόγνωσης και το σχεδιασμό της θεραπευτικής στρατηγικής.

Πηγή: simopoulou.wordpress.com
Photo credit: Polygon Medical Animation / Foter / CC BY-NC-ND