Blog

Η οσφυαλγία, δηλαδή ο πόνος στη μέση, αποτελεί πολύ συχνό πρόβλημα και αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα παθολογική κατάσταση μετά το κοινό κρυολόγημα. Υπολογίζεται ότι 65-80% των ατόμων εμφανίζει τουλάχιστον ένα επεισόδιο οσφυαλγίας στη ζωή του.

Η πλειοψηφία των επεισοδίων οσφυαλγίας οφείλεται σε καλοήθη μυοσκελετικά προβλήματα. Ωστόσο, η οσφυαλγία αποτελεί κοινό σύμπτωμα και πολλών άλλων νοσημάτων, που πρέπει έγκαιρα να διαγνωσθούν και να θεραπευτούν. Στα αίτια οσφυαλγίας συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων φλεγμονώδη αίτια (οροαρνητικές σπονδυλαρθρίτιδες), νεοπλασματικές παθήσεις (όγκοι οστών, πολλαπλούν μυέλωμα), μεταβολικά αίτια (οστεοπορωτικά κατάγματα).

Σήματα κινδύνου (red flags) αποτελούν:

1. Νυχτερινό άλγος που αφυπνίζει τον ασθενή
2. Πυρετός
3. Ανεξήγητη απώλεια βάρους
4. Διάρκεια πάνω από 6 εβδομάδες
5. Άλγος που χειροτερεύει με την ανάπαυση και βελτιώνεται με την άσκηση
6. Χρόνια λήψη κορτιζόνης ή άλλων ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων
7. Ηλικία μεγαλύτερη από 60έτη (για πρώτο επεισόδιο)
8. Ιστορικό νεοπλασματικής πάθησης
9. Νευρολογικά σημεία (αδυναμία κάτω άκρου, υπαισθησία τύπου σέλλας, διαταραχή ελέγχου ούρων)

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να γίνει έλεγχος με πλήρες ιστορικό, κλινική εξέταση, απεικονιστικός έλεγχος και εργαστηριακές εξετάσεις κατά την κρίση του θεράποντος ιατρού.

Τα τελευταία χρόνια η προώθηση σκευασμάτων που περιέχουν υγρό πόσιμο κολλαγόνο είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Διαφημιστικά φυλλάδια και τηλεοπτικά σποτ προσπαθούν να πείσουν ότι αποτελεί απαραίτητο συστατικό για την ενίσχυση της υγείας και τη βελτίωση της εμφάνισης. Είναι όμως έτσι;

Το κολλαγόνο είναι μια πρωτεΐνη εξαιρετικά σημαντική για το ανθρώπινο σώμα καθώς αποτελεί δομικό συστατικό των οστών, του αρθρικού χόνδρου, του τοιχώματος των αγγείων, των ματιών, μαλλιών, νυχιών, του δέρματος. Βρίσκεται δηλαδή παντού στο ανθρώπινο σώμα, αν και με διαφορετική μορφή σε κάθε ιστό (υπάρχουν αρκετοί τύποι κολλαγόνου).

Το κολλαγόνο συντίθεται από τον ίδιο τον οργανισμό. Απαραίτητα συστατικά για να γίνει επαρκής παραγωγή κολλαγόνου είναι τα αμινοξέα, κυρίως ζωικές πρωτεΐνες, και βιταμίνες, με σημαντικότερη τη βιταμίνη C (είναι γνωστή η πάθηση των ναυτικών, το σκορβούτο, που προκαλούνταν από έλλειψη βιταμίνης C και είχε ως αποτέλεσμα τεράστια μείωση του κολλαγόνου). Μετά τα 30 η παραγωγή κολλαγόνου μειώνεται κατά 1-1,5% το χρόνο και αυτό έχει εμφανείς συνέπειες, ειδικά στο δέρμα. Εχθροί του κολλαγόνου αποτελούν το κάπνισμα και η ζάχαρη, καθώς αυξάνουν τα ένζυμα που διασπούν το κολλαγόνο, διαταράσσοντας έτσι τη σχέση μεταξύ σύνθεσης και διάσπασης.

Το ερώτημα όμως είναι αν η λήψη κολλαγόνου από το στόμα έχει ευεργετικά αποτελέσματα. Η απάντηση είναι όχι. Το κολλαγόνο, όπως και κάθε άλλη πρωτεΐνη που φτάνει στο στομάχι, διασπάται στα μικρότερα μόριά της, δηλαδή τα αμινοξέα. Από κει και πέρα ο οργανισμός θα συνθέσει το κολλαγόνο ο ίδιος. Άρα, δεν έχει σημασία αν λαμβάνεται η πρωτεΐνη από ένα μπουκάλι με υγρό κολλαγόνο ή από μια μερίδα κρέατος ή ένα αυγό, διότι όλα θα διασπασθούν κατά την πέψη. Συνεπώς το να καταναλώνει κάποιος πόσιμο κολλαγόνο ως διατροφικό συμπλήρωμα δεν έχει κάποια ιδιαίτερη αξία αφού υπάρχουν τροφές που παρέχουν τα αμινοξέα που χρειάζεται ο οργανισμός. Με άλλα λόγια, ο οργανισμός ενός υγιούς ανθρώπου που κάνει σωστή διατροφή δεν θα παράγει περισσότερο κολλαγόνο επειδή ο ίδιος λαμβάνει υγρό κολλαγόνο. Ωστόσο, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι η κατανάλωση υγρού, πόσιμου κολλαγόνου δεν είναι κάτι που μπορεί να έχει ιδιαίτερες παρενέργειες, εκτός αν υπάρχει ιατρική ένδειξη για δίαιτα χαμηλή σε λεύκωμα (πρωτεΐνη).

Η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα (ΡΑ) είναι μία χρόνια αυτοάνοση φλεγμονώδης πάθηση, κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου επιτίθεται εναντίον των ιστών του ιδίου του οργανισμού. Μπορεί να προσβάλει πολλούς ιστούς και όργανα, αλλά χαρακτηρίζεται κυρίως από φλεγμονή των αρθρώσεων, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας γενικότερα.

Η πάθηση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, με το μέγιστο της συχνότητας να είναι μεταξύ της 4ης και της 6ης δεκαετίας της ζωής, προσβάλλοντας τις γυναίκες κατά δύο με τρείς φορές συχνότερα από τους άνδρες.

Γενικά συστηματικά συμπτώματα όπως πυρετός, εύκολη κόπωση και διάχυτές μυαλγίες, μπορεί να συνοδεύουν ή να προηγούνται των ειδικών εκδηλώσεων της νόσου. Τα κύρια κλινικά χαρακτηριστικά της αρθρίτιδας είναι ο πόνος στην άρθρωση, η διόγκωσή της, η αύξηση της τοπικής θερμοκρασίας, η ευαισθησία στην πίεσή της και η πρωινή δυσκαμψία.

Όσον αφορά την πρόληψή της, βρίσκεται ακόμη υπό διερεύνηση, ωστόσο υπάρχουν μερικές ενδείξεις ως προς τις συνήθειές μας που μπορεί να βοηθήσουν:

1. Η υπεριώδης ακτινοβολία B του ηλίου διεγείρει τη σύνθεση της βιταμίνης D, οδηγώντας σε ανοσολογικές αποκρίσεις που βοηθούν στην πρόληψη της ΡΑ. Στην περίπτωση που υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ρευματοειδούς αρθρίτιδας, συνίσταται ο έλεγχος των επιπέδων της βιταμίνης D καθώς και η λήψη συμπληρωμάτων.

2. Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης της ΡΑ. Στα πλαίσια μιας έρευνας, καπνιστές οι οποίοι το σταμάτησαν 15 χρόνια νωρίτερα, είχαν κατά 30% μικρότερες πιθανότητες να εμφανίσουν ΡΑ σε σύγκριση με όσους το διέκοψαν ένα χρόνο πριν.

3. Ο μητρικός θηλασμός μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της ΡΑ στο μισό, σε σύγκριση με όσες γυναίκες δεν είχαν θηλάσει ποτέ. Σημειωτέο ότι όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια της περιόδους αυτής, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος.

4. Η συστηματική κατανάλωση ψαριών, τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, περιορίζει τις πιθανότητες εκδήλωσης της ΡΑ κατά 29% σε σύγκριση με όσους τα προτιμούν λιγότερο συχνά. Το ψάρι περιέχει ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, τα οποία μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή.

5. Η κατανάλωση 2 ως 4 μπυρών σε εβδομαδιαία βάση βοηθά τις γυναίκες στην πρόληψη της ΡΑ κατά 31%, σε σύγκριση με όσες δεν τις προτιμούν. Η σχετική μελέτη πραγματοποιήθηκε σε γυναίκες, η οποία ωστόσο τονίζει ότι η κατανάλωση πρέπει να γίνεται με μέτρο.

6. Τέλος, η κατανάλωση μετρίων ποσοτήτων κρασιού και οινοπνευματωδών ποτών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης της ΡΑ. Γυναίκες οι οποίες κατανάλωσαν περισσότερα από 4 ποτήρια σε εβδομαδιαία βάση, περιόρισαν μακροπρόθεσμα τον κίνδυνο κατά 37% σε σύγκριση με όσες ήπιαν λιγότερα.

Η ασθενο-κεντρική Ιατρική είναι μια μορφή πρακτικής, η οποία επιδιώκει να εστιάσει την ιατρική φροντίδα στις εξατομικευμένες ανάγκες και τις ανησυχίες του κάθε ασθενούς. Χαρακτηρίζεται από την ανοιχτή επικοινωνία, τη συνεργασία, την κατανόηση και την ενεργητική εμπλοκή με τελικό στόχο την εγκαθίδρυση της θεραπευτικής συμμαχίας μεταξύ ασθενούς και ιατρού.

H ασθενό- κεντρική Ιατρική επομένως δεν αποτελεί ένα slogan ή trend της εποχής, αλλά μια αλλαγή της ιατρικής κοσμοθεωρίας, ένα διαφορετικό – συναρπαστικό τρόπο άσκησης του ιατρικού λειτουργήματος, που στηρίζεται στις αρχές του σεβασμού, της εξατομίκευσης και της δημιουργικότητας.

Οι σύγχρονοι ασθενείς χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες και ιδιαίτερα το διαδίκτυο, για να αναζητήσουν πληροφορίες για την ασθένεια τους, αλλά και για να κατασκευάσουν πολύπλοκα δίκτυα γνώσης και συναισθηματικής στήριξής με άλλους ασθενείς. Μέσα από την διαδικασία της ενδυνάμωσης (empowerement) ο ασθενής καθίσταται ισάξιο μέλος της θεραπευτικής ομάδας και απαιτεί λόγο για τα πράγματα που αφορούν τις θεραπευτικές αποφάσεις (Bletsos et.al, 2013)¹.

Ο Ιατρός από την άλλη, ως ο κατεξοχήν αρμόδιος για την φροντίδα της υγείας, καλείται να υπερβεί τον κλασικό θεραπευτικό του ρόλο, αναλαμβάνοντας ένα σύνθετο ρόλο συντονιστή (ανθρώπων, πόρων και υλικών), με απώτερο σκοπό την παροχή της βέλτιστης θεραπευτικής λύσης με το μικρότερο δυνατόν κόστος.

Σε αυτό το πλαίσιο των πολύπλοκων, δυναμικών και -όχι σπάνια- συγκρουσιακών σχέσεων, ο Ιατρός επανεφευρίσκει τον (παραδοσιακά) καθοδηγητικό του ρόλο, μέσα από την εμπαθητική κατανόηση, τη συνεργασία και τη συμβουλευτική προς το ασθενή.

Η επικοινωνία είναι το κλειδί για την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος. Ο ανοιχτός – ειλικρινής διάλογος, η εξατομικευμένη παρέμβαση σύμφωνα με τις ξεχωριστές ανάγκες του κάθε ασθενή, η ολιστική προσέγγιση, η ενεργητική ακρόαση, το συναισθηματικό “καθρέφτισμα”, η χρήση των λεκτικών και των εξωλεκτικών σημείων στην αλληλεπίδραση, η ενημέρωση και εκπαίδευση του ασθενή, η διαθεσιμότητα και η παρουσία, η ανθρωπιστική εντέλει προσέγγιση παράλληλα με την επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη, θεωρούνται εκ των ουκ άνευ, δεξιότητες του σύγχρονου επαγγελματία υγείας….

“Το θέμα Επικοινωνία & Διαχείριση των αναγκών του σύγχρονου ασθενή συζητήθηκε αναλυτικά στο συνέδριο “Θεραπευτική Συμμαχία”, την Τετάρτη 28 Μαΐου, στο ξενοδοχείο Crowne Plaza Athens. Στο συνέδριο συμμετείχα ως συντονιστής στην 2η Συνεδρία με τίτλο “Επικοινωνία & Διαχείριση των αναγκών του σύγχρονου ασθενή.”