Blog

neck1-1024x683.jpg

3 Σεπτεμβρίου, 2014 Angelos KlitsasΆρθρα0

Η ψύξη (ή μυϊκός σπασμός) σε διάφορα μέρη του σώματός μας είναι ένα φαινόμενο που προκαλείται από τις απότομες εναλλαγές της θερμοκρασίας, την έκθεση σε ρεύματα αέρα ή και από το περπάτημα με μουσκεμένα ρούχα. Συνήθως προκαλείται στον αυχένα, στους ώμους και στην πλάτη, ενώ δεν είναι λίγες και οι φορές που την παθαίνουμε στο μέτωπο και στο μάτι.

Το σημαντικό όμως είναι ότι δεν την καταλαβαίνουμε την ώρα που την παθαίνουμε, αλλά αρκετές ώρες μετά ή και συνήθως την επόμενη μέρα.

Προκειμένου να την αποφύγουμε θα πρέπει να μην μένουμε ιδρωμένοι σε κλειστούς και με κλιματιστικό χώρους. Όταν ιδρώνουμε θα πρέπει να αλλάζουμε τα ρούχα μας, αλλά αν αυτό δεν είναι εφικτό, να προστατεύουμε τον αυχένα μας με κάποιο μαντίλι. Σε γενικές γραμμές το να πηγαινοερχόμαστε σε χώρους ή έξω από τη ζέστη στο κρύο, καθώς και τα ρεύματα του αέρα, μπορούν να προκαλέσουν ψύξη που θα την αντιληφθούμε την επόμενη μέρα. Εάν είμαστε επιρρεπείς στις ψύξεις, τότε σε περίπτωση που εκτεθούμε ξαφνικά στο κρύο θα πρέπει να φροντίσουμε να επιστρέψουμε αμέσως στη ζέστη.

Στην περίπτωση που πάθουμε ψύξη, η επάλειψη µε θερµαντική αλοιφή ή χρήση πάγου ανάλογα µε τη γνωµάτευση μπορεί να βοηθήσει. Επιπλέον, ένα ζεστό μπάνιο μπορεί να χαλαρώσει τους μύες, αλλά δεν θα πρέπει να βγούμε έξω αμέσως μετά από αυτό. Μπορεί μάλιστα να συστηθεί η λήψη φαρμάκων, συνήθως µυοχαλαρωτικών και αναλγητικών, η χρήση θερµοφόρας ή ζεστής κοµπρέσας αν η ψύξη είναι στο πρόσωπο, καθώς και η χρήση κολάρου αν το πρόβλημα είναι στον αυχένα και τα συμπτώματα έντονα. Ορισμένες φορές μπορεί να συστηθεί και η φυσικοθεραπεία που συνήθως περιλαµβάνει διαθερµίες, υπέρηχους και χειροµαλάξεις µε κινησιοθεραπεία. Απαραίτητη είναι πάντως η προφύλαξη µε το κατάλληλο ντύσιµο από τις απότοµες εναλλαγές θερµοκρασίας ακόμη και αφού την πάθουμε.

Σημειωτέον ότι οι εντριβές με οινόπνευμα δεν μπορούν να βοηθήσουν, καθώς η εξάτμισή του οδηγεί σε μείωση της θερμοκρασίας τοπικά στο δέρμα, κάτι που δεν είναι επιθυμητό.

Εάν παρουσιάζεται υψηλός πυρετός, ναυτία ή και εμετός, κεφαλαλγία, καθώς και άλλα συμπτώματα σε συνδυασμό με τη δυσκαμψία στον αυχένα θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας.


Pixabay-aluminum1-1024x682.jpg

1 Σεπτεμβρίου, 2014 Angelos KlitsasΆρθρα0
Γράφει η Στελίνα Βασιλειάδη*

 

Η ασπαρτάμη είναι μια γλυκαντική ουσία που παρασκευάζεται από την ένωση δύο αμινοξέων, το ασπαρτικό οξύ και τη φαινυλαλανίνη, και από μικρή ποσότητα μεθανόλης.

Χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο της ζάχαρης και εμπεριέχεται σε πολλά τρόφιμα και ποτά (αναψυκτικά, επιδόρπια, γλυκά, τσίχλες, γιαούρτια, κλπ). Έχει την ίδια θερμιδική αξία με τη ζάχαρη, (4 θερμίδες/γραμμάριο), όμως είναι περίπου 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Γι’ αυτό απαιτείται ελάχιστη ποσότητα για να προσδώσει την ίδια γλυκύτητα σε ένα τρόφιμο ή ποτό. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι ουσιαστικά η ποσότητα που χρησιμοποιείται δεν έχει θερμίδες και έτσι χαρακτηρίζεται «μη θερμιδογόνος».

Είναι ταξινομημένη ως πρόσθετο τροφίμων βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα τρόφιμα και έχει τον αριθμό Ε951.

Μπορεί οποιοσδήποτε να καταναλώνει ασπαρτάμη;

Άτομα που πάσχουν από μια σπάνια κληρονομική ασθένεια που ονομάζεται φαινυλκετονουρία (PKU) καθώς τα άτομα αυτά παρουσιάζουν μειωμένη ικανότητα να μεταβολίζουν την φαινυλανανίνη πρέπει να ελέγχουν τη λήψη φαινυλαλανίνης από κάθε πηγή, συμπεριλαμβανομένης της ασπαρτάμης. Η νομοθεσία της ΕΕ προβλέπει ότι όλα τα προϊόντα που περιέχουν ως γλυκαντική ουσία την ασπαρτάμη πρέπει να αναφέρουν ότι η ασπαρτάμη είναι μια πηγή φαινυλαλανίνης, ώστε ο καταναλωτής να είναι ενήμερος.

Είναι ασφαλής η κατανάλωσή της;

Οι επιστήμονες της EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων), καθώς και η Επιτροπή Καρκινογένεσης των Χημικών Προσθέτων στα Τρόφιμα της Μεγάλης Βρετανίας έχουν αξιολογήσει πολλές επιστημονικές μελέτες και δεδομένα που αφορούν την ασπαρτάμη και βεβαιώνουν ότι η λήψη της είναι ασφαλής και δεν έχει καρκινογόνο δράση όταν καταναλώνεται εντός των επιτρεπόμενων ορίων.

Η ανησυχία σχετικά με την πιθανή καρκινογόνο δράση της ασπαρτάμης έχει προκύψει από κάποιες περιορισμένες σε αριθμό έρευνες σε πειραματόζωα (ποντίκια), χορηγώντας όμως πολύ μεγάλες ποσότητες ασπαρτάμης.

Το επιτρεπόμενο όριο λήψης είναι 40mg/κιλό βάρους για την Ευρώπη και 50mg/κιλό βάρους για τις ΗΠΑ. Τα όρια αυτά αφορούν υγιείς ενηλίκους και διαβητικούς. Αναλογιστείτε πως η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε 15 κουτάκια αναψυκτικών light ή πάνω από 50 γλυκαντικά δισκία ασπαρτάμης.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τα παιδιά, ως αναπτυσσόμενοι οργανισμοί, αλλά και οι έγκυες γυναίκες δεν συνιστάται να καταναλώνουν light προϊόντα με τεχνητά γλυκαντικά. Άλλωστε, δεν υπάρχουν μελέτες βάσει των οποίων συστήνεται η λήψη ασπαρτάμης από τα παιδιά και τις εγκύους.

*Η Στελίνα Βασιλειάδη είναι Διαιτολόγος-Διατροφολόγος (MSc  Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Γλασκόβης – www.stelinasdiet.gr)
 
Πηγή: nutriexperts.gr 
 

yourdoc-facebook1.png

22 Αυγούστου, 2014 Angelos KlitsasΆρθρα0

Εξακολουθούν οι περικοπές στις δαπάνες που αφορούν την υγεία σε όλα τα επίπεδα. Τελευταία γίνομαι δέκτης πολλών παραπόνων από γνωστούς και φίλους – ασθενείς και μη – οι οποίοι δυσκολεύονται να κατανοήσουν την όλη κατάσταση. Συνεχείς μειώσεις στη φαρμακευτική δαπάνη οδήγησαν το τελευταίο διάστημα και εμάς ως γιατρούς και θεραπευτές σε αναθεώρηση της καθημερινής μας ιατρικής πρακτικής.

Με βάση τα δεδομένα που διαμορφώνονται, ο γιατρός καλείται να επιλέξει φάρμακα αλλά και εργαστηριακές εξετάσεις, μέσα από αυστηρές οδηγίες, που γνώμονα έχουν μόνο την εξοικονόμηση πόρων και – δυστυχώς – όχι πάντα το όφελος του ασθενή του.

Ποιος είναι επομένως ο ρόλος του γιατρού σε αυτόν τον κυκεώνα αλλαγών στο σύστημα υγείας; Τι καλείται και τι οφείλει να κάνει για να υποστηρίξει την δική του υπεύθυνη θέση αλλά και την υγεία των ασθενών που τον εμπιστεύονται;

Η άποψή μου είναι πως σε κάθε περίπτωση πρώτιστο μέλημα του κάθε γιατρού πρέπει πάση θυσία να είναι η καλή υγεία των ασθενών του. Αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο και αν ξεφύγουμε πέρα από αυτό, τότε χάνουμε κάθε προσανατολισμό ως επιστήμονες.

Με γνώμονα λοιπόν αυτό o γιατρός οφείλει να σταθεί απέναντι στον ασθενή του αλλά και απέναντι στην αδυσώπητη πραγματικότητα στην Ελλάδα του 2014. Έχει χρέος ιερό να διερευνήσει και να θεραπεύσει νοσήματα, να συνταγογραφήσει φάρμακα αλλά και εξετάσεις με μόνο στόχο την διατήρηση – και γιατί όχι τη βελτίωση – της υγείας των ασθενών του. Σαφώς και οφείλει να τηρεί κανόνες και αρχές που ορίζονται από τον κρατικό μηχανισμό.

Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει οι προσταγές του κράτους να επηρεάσουν επί τα χείρω την υγεία του Έλληνα ασθενή. Ο γιατρός καλείται να αναλάβει και αυτόν τον δύσκολο ρόλο. Να συγκεράσει οικονομικά δεδομένα με ιατρικές πράξεις και αποφάσεις, χωρίς να επηρεαστεί η ισορροπία της υγείας των ανθρώπων που τον εμπιστεύονται.

Θεωρώ λοιπόν ιερό μας χρέος να σταθούμε με κάθε τρόπο στο πλάι των ασθενών μας που δυσκολεύονται να κατανοήσουν την πραγματικότητα αλλά και δεν πρέπει να μείνουν αβοήθητοι στη λήψη αποφάσεων που αφορούν την υγεία τους.


triglycerides1.jpg

Στον ανθρώπινο οργανισμό τα λιπίδια (λίπη) εισέρχονται μέσω της τροφής και βιοσυντίθενται σ’ αυτόν με κύριο σημείο παραγωγής τους το συκώτι. Προκειμένου τα λιπίδια (κυρίως η χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια) να διαλυτοποιηθούν και να μεταφερθούν στο υδατικό περιβάλλον του οργανισμού μας, από και προς το συκώτι, χρησιμοποιούν ως μεταφορικά μέσα τις λιποπρωτεΐνες.

Κύριο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η λιποπρωτεΐνη LDL, της οποίας ο κεντρικός ρόλος είναι η μεταφορά χοληστερόλης από το ήπαρ προς τους ιστούς και συνεπώς τις αρτηρίες όπου, όταν είναι σε περίσσεια, δημιουργούν αθηρώματα – δηλαδή πλάκες που στενεύουν και φράζουν τον αυλό τους («κακή χοληστερίνη») – και η HDL που εκτελεί την αντίστροφη διαδρομή, η οποία σε περίσσεια αποτρέπει την δημιουργία αθηρωμάτων («καλή χοληστερίνη»).

Με τον όρο δυσλιπιδαιμία εννοείται η παθολογική κατάσταση της διαταραχής των λιπιδίων στο αίμα. Στα πλαίσια αυτής λογίζεται τόσο η αύξηση (ολικής χοληστερόλης, LDL και τριγλυκεριδίων) όσο και η ελάττωση (HDL) των λιπιδίων και των λιποπρωτεϊνών από την οποία προκαλείται βλάβη στον οργανισμό.

Η δυσλιπιδαιμία διακρίνεται σε πρωτοπαθής όταν είναι γονιδιακής (κληρονομικής) αιτιολογίας και σε δευτεροπαθή όταν οφείλεται σε παθολογικές καταστάσεις ή και στην κακή διατροφή.

Οι πρωτοπαθείς δυσλιπιδαιμίες είναι σπανιότερες από τις δευτεροπαθείς, χαρακτηρίζονται από σημαντικές διαταραχές στα επίπεδα των λιπιδίων και δύνανται να παρουσιάζουν συχνότερα σε σχέση με τις δευτεροπαθείς χαρακτηριστικά κλινικά ευρήματα. Ευθύνονται σε σημαντικό βαθμό για την εμφάνιση ισχαιμικών (μειωμένη παροχή αίματος) καρδιαγγειακών νοσημάτων σε μικρότερες ηλικιακές ομάδες (3η και 4η δεκαετία της ζωής).

Οι δευτεροπαθείς δυσλιπιδαιμίες σχετίζονται με κακές υγειονοδιαιτητικές συνθήκες καθώς και με συνοδά νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, το νεφρωσικό σύνδρομο, ο υποθυρεοειδισμός, η παχυσαρκία ή και τα φάρμακα (π.χ. διουρητικά).

Συμπτώματα

Η δυσλιπιδαιμία έχει χαρακτηρισθεί αθόρυβη και ύπουλη καθώς το συνηθέστερο είναι ότι δεν προκαλεί συμπτώματα, δρώντας βλαπτικά στον αυλό των αρτηριών με το να τον στενεύει. Παραβλάπτεται έτσι η παροχή αίματος σε ζωτικά όργανα προκαλώντας συμπτώματα ισχαιμίας (μειωμένης παροχής αίματος).

Σπανιότερα όταν τα επίπεδα των λιπιδίων στον ορό είναι ιδιαιτέρως διαταραγμένα (όπως στις πρωτοπαθείς δυσλιπιδαιμίες) μπορεί να παρατηρηθούν αθροίσεις λιπιδίων στο δέρμα (όπως τα ξανθελάσματα στα βλέφαρα ή τα ξανθώματα των τενόντων), γεροντότοξο (μια λευκωτή στεφάνη στην περιφέρεια της ίριδας) ή παγκρεατίτιδα σε υπερτριγλυκεριδαιμία που συνήθως είναι δυσίατες.

Οι διάφορες παράμετροι του μεταβολισμού των λιποπρωτεϊνών και η σημασία της παρέμβασης σε αυτές σε άτομα με κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη και καρδιαγγειακής νόσου έχουν αξιολογηθεί από την Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρία.

Τα χαρακτηριστικά τους:

Λιποπρωτεΐνη Α

Η λιποπρωτεΐνη Α είναι μια αθηρογόνος λιποπρωτεϊνη που έχει συσχετιστεί θετικά με την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου. Έχει υποστηριχτεί ότι σε άτομα με υψηλά επίπεδα λιποπρωτεΐνης Α πρέπει να αντιμετωπίζονται πιο επιθετικά οι συνυπάρχουσες διαταραχές του μεταβολισμού των λιπιδίων.

Απολιποπρωτεΐνη Β

Ο υπολογισμός της απολιποπρωτεΐνης Β αντιπροσωπεύει το σύνολο των αθηρογόνων σωματιδίων. Ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι η απολιποπρωτεΐνη Β αποτελεί καλύτερο προγνωστικό δείκτη για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου σε σύγκριση με την LDL χοληστερόλη και ιδιαίτερα με τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης που επιτυγχάνονται με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.

LDL χοληστερόλη

Τα υψηλά επίπεδα της LDL χοληστερόλης αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Επιπρόσθετα, η ελάττωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης ελαττώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου τόσο σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη όσο και σε άτομα με καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου.

Ο αριθμός των LDL σωματιδίων μπορεί να υπολογιστεί με πυρηνικό μαγνητικό συντονισμό. Πολλές προοπτικές και διασταυρωμένες μελέτες έδειξαν ότι ο αριθμός των LDL σωματιδίων αποτελεί καλύτερο δείκτη για την εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου σε σύγκριση με τη συγκέντρωση της LDL χοληστερόλης.

Η χαμηλή συγκέντρωση της HDL χοληστερόλης αποτελεί ένα χαρακτηριστικό εύρημα σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη ή καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου

HDL χοληστερόλη 

Τα HDL σωματίδια προστατεύουν από την αθηροσκλήρωση, ενώ πολλές μελέτες έδειξαν ότι υπάρχει αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα της HDL χοληστερόλης και την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου τόσο σε διαβητικούς όσο και σε μη διαβητικούς πληθυσμούς. Η χαμηλή συγκέντρωση της HDL χοληστερόλης αποτελεί ένα χαρακτηριστικό εύρημα σε άτομα με Σ.Δ. ή καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου.

Non-HDL χοληστερόλη 

Η non-HDL χοληστερόλη αντικατοπτρίζει τη συγκέντρωση της χοληστερόλης των αθηρογόνων λιποπρωτεΐνών. Μάλιστα ορισμένες μελέτες έχουν υποστηρίξει ότι η non-HDL χοληστερόλη είναι καλύτερος προγνωστικός δείκτης για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου σε σύγκριση με την LDL χοληστερόλη.

Θεραπεία

Η θεραπεία της δυσλιπιδαιμίας γενικότερα προϋποθέτει ολιστική αντιμετώπιση: διόρθωση αιτίου δευτεροπαθούς δυσλιπιδαιμίας (πχ. υποθυρεοειδισμού), καθώς και ανίχνευση και αντιμετώπιση συνοδών νοσημάτων που αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο (πχ. παχυσαρκία, κάπνισμα, υπέρταση, υπερκατανάλωση αλκοόλ κ.α.).

Θεμέλιο στην αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας αποτελεί η υγειινοδιαιτητική αγωγή η οποία συνεπικουρείται όταν και εφόσον κριθεί απαραίτητο από τον θεράποντα ιατρό από την φαρμακευτική αγωγή.


Woman-beach-sea1.jpg

7 Ιουλίου, 2014 Angelos KlitsasΆρθρα0

Ιδιαίτερα συχνά σχεδόν κάθε καλοκαίρι είναι τα περιστατικά των εγκαυμάτων, της ηλίασης και της θερμοπληξίας. Η γνώση για την πρόληψη αυτών των περιπτώσεων είναι εξαιρετικά σημαντική, δεδομένου ότι θέτουν την υγεία μας σε σοβαρό κίνδυνο.

Εγκαύματα

Το ηλιακό έγκαυμα αποτελεί οξεία βλάβη του δέρματος από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Οφείλεται στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV- B) η οποία διαπερνά την επιδερμίδα. Η έκταση του ηλιακού εγκαύματος εξαρτάται από τον τύπο του δέρματος, τη διάρκεια έκθεσης στον ήλιο και την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας.

Βλάβες των ιστών που προκαλούνται από θερμότητα. Ανάλογα με τα συμπτώματά τους, διακρίνονται σε:

  1. Α’ Βαθμού, όπου το δέρμα ασπρίζει με την πίεση και γίνεται ευαίσθητο.
  2. Β’ Βαθμού, όπου το δέρμα είναι ερυθρό με φυσαλίδες και πολύ ευαίσθητο.
  3. Γ’ Βαθμού, όπου το δέρμα είναι σκληρό και ξηρό χωρίς να είναι ευαίσθητο.

Τα ελαφρά εγκαύματα Α΄ ή Β΄ βαθμού περιορισμένης εκτάσεως μπορούν να αντιμετωπιστούν στο σπίτι. Εγκαύματα Β΄ ή Γ΄ βαθμού, τα οποία έχουν έκταση που υπερβαίνει το 10% της επιφανείας του σώματος, απαιτούν μεταφορά στο νοσοκομείο. Την έκταση του εγκαύματος υπολογίζουμε, αν λάβουμε υπόψη ότι η παλάμη έχει έκταση περίπου 1% της επιφάνειας του σώματος.

Οι ηλιακές ακτίνες προκαλούν εγκαύματα τόσο το καλοκαίρι, όσο και τον χειμώνα, όπου η υπεριώδης ακτινοβολία είναι εντονότερη από την αντανάκλαση του ήλιου στο χιόνι. Η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, ειδικά τις επικίνδυνες ώρες μεταξύ 12.00 και 16.00, χωρίς αντηλιακή προστασία προκαλεί διαστολή των αιμοφόρων αγγείων και προκαλεί έντονη ερυθρότητα στο δέρμα, μικρές φυσαλίδες, πόνο και οίδημα.

Αντιμετώπιση των ελαφρών εγκαυμάτων

  1. Απομακρυνθείτε αμέσως απ’ τον ήλιο πηγαίνοντας στη σκιά.
  2. Καθαρίστε και δροσίστε την περιοχή με άφθονο καθαρό νερό.
  3. Βάλτε στο σημείο μια υγρή κομπρέσα και κάντε ντους κάθε δεκαπέντε λεπτά. Με αυτόν τον τρόπο θα περιορίσετε τη διείσδυση του εγκαύματος και θα ανακουφιστείτε.
  4. Στεγνώστε προσεκτικά με μία γάζα ή απαλή πετσέτα, χωρίς να τρίβετε.
  5. Εφαρμόστε ένα προϊόν που να βοηθάει την επούλωση ενυδατώνοντας το δέρμα, ενώ παράλληλα προστατεύει από μικρόβια και βακτηρίδια.
  6. Επαναλάβετε την παραπάνω διαδικασία 3-4 φορές την ημέρα.
  7. Αποφύγετε εντελώς την περαιτέρω έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.

Ηλίαση

Ο ιατρικός όρος για τη λέξη ηλίαση είναι η υπερθερμία. Είναι μια παθολογική κατάσταση στην οποία το σώμα παράγει ή αποκτά περισσότερη θερμότητα από ότι μπορεί να ελέγξει, η οποία προκαλείται από παρατεταμένη έκθεση του κεφαλιού στις ηλιακές ακτίνες χωρίς κάλυμμα.

Τέσσερις είναι οι βασικές ομάδες υψηλού κινδύνου στην περίπτωση της ηλίασης: τα παιδιά κάτω των δύο ετών, τα υπέργηρα άτομα, τα άτομα με προβλήματα νεφρού, καρδιάς ή κυκλοφορίας του αίματος, καθώς και τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη και χρησιμοποιούν ινσουλίνη.

Συμπτώματα

  1. Κόκκινο και ζεστό πρόσωπο
  2. Γρήγορος και δυνατός παλμός
  3. Πόνος στο κεφάλι, αδυναμία, ζαλάδα, ίλιγγος, παραισθήσεις, παραλήρημα
  4. Έξαψη, εμετός, υψηλός πυρετός
  5. Σε βαριές περιπτώσεις, εμφανίζονται σπασμοί και απώλεια συνείδησης

Αντιμετώπιση

  1. Μεταφορά σε ένα δροσερό μέρος
  2. Αφαίρεση των ρούχων
  3. Δροσερό μπάνιο για να μειωθεί τη θερμοκρασία
  4. Κατανάλωση δροσερού προς το παγωμένο νερό

Θερμοπληξία

Η θερμοπληξία είναι λειτουργική διαταραχή του ανθρωπίνου οργανισμού η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των θερμορυθμιστικών μηχανισμών. Πρόκειται για μια εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση, απειλητική για τη ζωή, που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70%, γεγονός που δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας από το σώμα.

Συμπτώματα

  1. Πυρετός, εμετός, διάρροια
  2. Διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος
  3. Απουσία εφίδρωσης
  4. Απώλεια αισθήσεων
  5. Πιθανότητα πρόκλησης εμφράγματος του μυοκαρδίου
  6. Σε ακραίες περιπτώσεις, κωματώδης κατάσταση και θάνατος

Μέτρα πρόληψης

  1. Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο.
  2. Προτίμηση σκιερών και δροσερών σημείων, ελαφρό ντύσιμο με άνετα και ανοιχτόχρωμα ρούχα, καπέλο και γυαλιά ηλίου.
  3. Αποφυγή χώρων με συνωστισμό.
  4. Χλιαρά ντους, κατανάλωση πολλών υγρών.
  5. Σε έντονη εφίδρωση η λήψη αλατιού μπορεί να βοηθήσει στο να κρατηθεί το επίπεδο των υγρών στον οργανισμό.
  6. Αποφυγή οινοπνευματωδών ποτών, κατανάλωση μικρών και ελαφρών γευμάτων χωρίς λιπαρά, αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά.
  7. Αποφυγή βαριάς σωματικής εργασίας σε ζεστούς χώρους με άπνοια και μεγάλη υγρασία.
  8. Περιορισμένη έκθεση στον ήλιο.
  9. Τέλος, απαραίτητη είναι η συμβουλή του γιατρού για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας.

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη, οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα. Ειδικά όσοι πάσχουν από χρόνια αναπνευστικά, καρδιαγγειακά κ.λπ. νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία, διότι μερικά φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος.

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων

  1. Μεταφέρετε τον ασθενή άμεσα σε μέρος δροσερό, ευάερο και σκιερό ή αν είναι δυνατό σε αεριζόμενο χώρο.
  2. Τοποθετείτε τον ασθενή σε ύπτια θέση.
  3. Αφαιρείτε τα βαριά ρούχα, για να αερίζεται το σώμα του.
  4. Αερίζετε τον ασθενή με ότι πρόχειρο μέσο διαθέτετε (βεντάλιες, χαρτόνια κ.α).
  5. Βρέχετε το πρόσωπο του, το λαιμό, το στήθος και γενικά το σώμα του με κρύο ή παγωμένο νερό.
  6. Τοποθετείτε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και το κεφάλι του.
  7. Τοποθετείτε, παράλληλα, θήκες με πάγο στο λαιμό, τη βουβωνική χώρα και τις μασχάλες, επιταχύνοντας με αυτόν τον τρόπο την απώλεια θερμότητας από το σώμα του.
  8. Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει στους 38 ºC. Σημειώνεται ότι τα αντιπυρετικά δεν έχουν κανένα ρόλο στη θεραπεία της υπερθερμίας.
  9. Κάνετε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα πάνω.
  10. Αν είναι εφικτό, χορηγείτε άφθονα υγρά με μικρές ποσότητες αλατιού για να αναπληρώσει αυτά που έχασε ο οργανισμός του εξαιτίας της μεγάλης εφίδρωσης.
  11. Σε περιπτώσεις σπασμών προστατέψτε τον από πιθανό αυτοτραυματισμό, χωρίς ωστόσο να τοποθετήσετε κάτι στο στόμα του και να του δώσετε υγρά.
  12. Σε περίπτωση εμετού σιγουρευτείτε ότι η αεροφόρος οδός παραμένει ανοιχτή γυρίζοντάς τον στο πλάι.
  13. Καλείτε το ΕΚΑΒ για την μεταφορά του σε νοσοκομείο και περαιτέρω αντιμετώπιση.

file0002531952111.jpg

2 Ιουλίου, 2014 Angelos KlitsasΔιαβήτης1

Η δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης ή αλλιώς «καμπύλη σακχάρου» πραγματοποιείται στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν αμφιβολίες για τη διάγνωση του διαβήτη.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια πάθηση όπου το σώμα δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τη γλυκόζη για τη μετατροπή της σε ενέργεια. Χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη.

Η διαδικασία για τη δοκιμασία έχει ως εξής:

Πριν από την ημέρα της εξέτασης

– Χρειάζεται μια ισορροπημένη δίαιτα που να περιέχει τουλάχιστον 150 γραμμάρια υδατανθράκων την ημέρα για 3 ημέρες πριν την εξέταση. Φρούτα, ψωμιά, δημητριακά, crackers και αμυλούχα λαχανικά, όπως πατάτες, φασόλια και καλαμπόκι είναι καλή πηγή υδατανθράκων.
– Το άτομο θα πρέπει να μην έχει φάει και πιει, να μην καπνίσει να μην ασκηθεί έντονα τουλάχιστον 8 ώρες πριν την εξέταση.
– Οι έγκυες θα πρέπει να ενημερώσουν τον μαιευτήρα τους για τη λήψη οποιουδήποτε συνταγογραφούμενου ή μη φαρμάκου, διότι μπορεί να συστηθεί η διακοπή του πριν την εξέταση.

Την ημέρα της εξέτασης

– Το άτομο πάει στο μικροβιολογικό εργαστήριο το πρωί, νηστικό. Μπορεί να έχει πιει μόνο νερό. Τις προηγούμενες 3 μέρες έχει φάει ελεύθερα έτσι ώστε να έχει πάρει αρκετούς υδατάνθρακες και το πάγκρεας του να έχει «ξυπνήσει» καλά για να μπορέσει να ανταποκριθεί όσο γίνεται καλύτερα στη δοκιμασία.
– Στο εργαστήριο λαμβάνεται μια μικρή ποσότητα αίματος (από τη φλέβα) για έλεγχο του σακχάρου.
– Ο εξεταζόμενος πίνει ένα ποτήρι νερό μέσα στο οποίο έχουν διαλυθεί 75g άνυδρης γλυκόζης, μια σκόνη που μπορεί να πάρει ο εξεταζόμενος από το φαρμακείο. Καθώς είναι πολύ γλυκό, η κατάποσή του πρέπει να είναι μέσα σε 5-10 λεπτά.
– Ακολουθούν 2 ώρες κατά τις οποίες ο εξεταζόμενος πρέπει να παραμείνει καθιστός σε μια καρέκλα, να μην καπνίσει και να μη φάει τίποτα.
-Στο δίωρο αυτό μεσολαβούν αιμοληψίες 30, 60 και 90 λεπτά μετά τη λήψη του διαλύματος γλυκόζης.
– Στις 2 ώρες γίνεται άλλη μια αιμοληψία για να διαπιστωθεί το πόσο έχει ανέβει το σάκχαρο.

Φυσιολογικά στις 2 ώρες πρέπει να βρίσκεται κάτω από 140 mg/dl. Η διάγνωση του διαβήτη γίνεται αν το σάκχαρο έχει φτάσει ή ξεπεράσει τα 200 mg/dl. Οι ενδιάμεσες τιμές χαρακτηρίζονται ως «διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη».


beach1.jpg

25 Ιουνίου, 2014 Angelos KlitsasΛοιμώξεις0

Ιδιαίτερα συχνά κατά το καλοκαίρι είναι τα λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδονται λόγω διαφόρων παραγόντων. Καθώς πολλοί επιλέγουν τη θάλασσα ως προορισμό τη συγκεκριμένη εποχή, θα πρέπει να προσέχουν για ορισμένα πράγματα.

Μεγάλη μερίδα των λοιμωδών νοσημάτων οφείλεται στα μολυσμένα ύδατα. Οι παθογόνοι μικροοργανισμοί συνηθέστερα καταπίνονται με μικροποσότητες μολυσμένου ύδατος ή εισέρχονται από το αυτί, τον κόλπο και λύσεις της συνέχειας του δέρματος. Συμπτώματα όπως πόνος στο αυτί, διάρροια, εξανθήματα,ουρολοιμώξεις αλλά και κολπίτιδες είναι ανάμεσα στα πιο κοινά.

Αρκετοί παθογόνοι μικροοργανισμοί καιροφυλαχτούν επίσης και στις παραλίες. Στην περίπτωση αυτή, οι πύλες εισόδου είναι κυρίως μικροτραυματισμοί του δέρματος, οι οποίοι είναι συχνοί λόγω της συνήθειας των λουόμενων να κυκλοφορούν ξυπόλητοι.

Είναι σημαντικό λοιπόν να τηρούνται ορισμένοι βασικοί κανόνες κατά την κολύμβηση και την παραμονή στην παραλία. Είναι προφανές ότι θα πρέπει να υπάρχει προτίμηση για τις καθαρές θάλασσες. Το νερό δεν θα πρέπει να καταπίνεται, τα αυτιά να προφυλάσσονται από την απευθείας επαφή μαζί του, ενώ αν είναι δύσκολο αυτό αποφύγετε τις βουτιές.

Καθώς η υγρασία ευνοεί τον τοπικό πολλαπλασιασμό μικροβίων, σε περίπτωση που στα αυτιά έχει εγκλωβιστεί νερό, αποφύγετε την τοποθέτηση βάμβακος για απομάκρυνση του ή και άλλων αντικειμένων γιατί μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.

Αποφύγετε ακόμη το μπάνιο εάν έχετε ανοιχτές πληγές, διάρροια ή είστε άρρωστοι, πλυθείτε πάντα με νερό και σαπούνι μετά την θάλασσα, μην περπατάτε ξυπόλητοι και χρησιμοποιείτε πάντα πετσέτα ή κάποιο κάλυμμα για να καθίσετε στην παραλία.

Αντίστοιχοι κανόνες ισχύουν και στην περίπτωση της πισίνας. Στις πισίνες επιβάλλονται συχνά ντους κάθε φορά που ετοιμάζεστε να μπείτε στην πισίνα και κάθε φορά που βγαίνετε από αυτήν. Συνίστανται τέλος οι παντόφλες για την αποφυγή τουλάχιστον των μυκητιάσεων των ποδιών.


Diabetes-app1.png

Με την εξέλιξη της τεχνολογίας στις μέρες μας – και ειδικά στην κινητή τηλεφωνία – έχει προκύψει η τάση πολλών να χρησιμοποιούν εφαρμογές (applications – apps) υγείας για να παρακολουθούν την κατάστασή τους, να γυμνάζονται ή και για να ενημερώνονται.

Ως αποτελέσματα προέκυψε ο όρος mHealth (mobile health), ο οποίος περιγράφεται ως η χρήση της κινητής τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών για τη βελτίωση της υγείας. Σκοπός της «κινητής υγείας», όπως έχει διατυπωθεί από διάφορες τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν, είναι να προωθήσει τον υγιεινό τρόπο ζωής και την πρόληψη, να υποστηρίξει τις υπηρεσίες περίθαλψης, αλλά και να παρέχει αξιόπιστες πληροφορίες για την υγεία στα πλαίσια της ενημέρωσης και της εκπαίδευσης.

Βέβαια όλα αυτά μπορεί να ακούγονται ωραία, ωστόσο η mHealth είναι ένας πολύ νέος τομέας με την επιστημονική κοινότητα να βρίσκεται ακόμη στο σημείο συλλογής τεκμηρίων σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την οικονομική αποδοτικότητα της. Συνεπώς, πολλές εφαρμογές μπορεί να είναι ανακριβείς και εν τέλει επικίνδυνες, είτε σε επίπεδο έγκυρης πληροφόρησης είτε σε τεχνικά θέματα.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα μιας μελέτης που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης (JAMA), σχετικά με εφαρμογές που προβάλλονταν ως εργαλεία που μπορούν να αξιολογούν φωτογραφίες του δέρματος και να ενημερώσουν για την πιθανότητα ανάγκης ιατρικής φροντίδας. Ορισμένες από τις εφαρμογές που εξέτασαν, χρησιμοποιούν έναν αυτοματοποιημένο αλγόριθμο για την ανάλυση της εικόνας, ενώ κάποια άλλη ζητά άδεια για να τις στείλει σε δερματολόγο και να επιστρέψει τη διάγνωση εντός 24 ωρών. Αυτό που διαπιστώθηκε, ήταν ότι ο ανθρώπινος παράγοντας ήταν περισσότερο επιτυχής στην κατάλληλη εκτίμηση των περιπτώσεων. Η ανακρίβεια όμως μπορεί να είναι επικίνδυνη σε τέτοια θέματα.

Στο χώρο του διαβήτη πάντως, η τεχνολογία μέσω των εφαρμογών επιχειρεί να διευκολύνει τη ζωή του ασθενούς. Ένας διαβητικός χρειάζεται να ελέγχει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα του αρκετές φορές την ημέρα, ενώ ακόμη πρέπει να προσέχει τη διατροφή του και να γυμνάζεται.

Ορισμένες εφαρμογές προσφέρουν στους χρήστες μια συσκευή που μπορεί να συνδεθεί στο κινητό τηλέφωνό τους, η οποία μέσω ειδικής ταινίας όπου πάνω της αφήνεται μια σταγόνα από αίμα, μπορεί να μετρήσει τα επίπεδα της γλυκόζης και να στείλει τα αποτελέσματα στον γιατρό. Μπορούν επιπλέον να παρατηρήσουν το ιστορικό των μετρήσεών τους ή και να ενημερωθούν για τις θερμίδες που περιέχουν ορισμένα τρόφιμα.

Τα βίντεο που ακολουθούν παρουσιάζουν δύο εκ των πολλών εφαρμογών για ασθενείς με διαβήτη.

Πριν χρησιμοποιήσετε κάποια εφαρμογή βεβαιωθείτε ότι είναι ασφαλής.


Pancreas1.jpg

13 Ιουνίου, 2014 Angelos KlitsasΆρθρα0

Το πάγκρεας είναι ένα όργανο που βρίσκεται πίσω από το στομάχι και μπροστά από τη σπονδυλική στήλη. Είναι ένα όργανο του πεπτικού συστήματος, το οποίο παράγει τα απαραίτητα για την πέψη ένζυμα, καθώς και ορμόνες που ρυθμίζουν τη γλυκόζη αίματος.

Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι από τις σοβαρότερες μορφές καρκίνου. Είναι μια ύπουλη, επιθετική και σχετικά σιωπηρή νόσος που σπάνια εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας μικρότερης των 45 χρόνων. Η μέγιστη συχνότητα είναι ανάμεσα στις ηλικίες 60 και 70 ετών.

Η ανίχνευση και διάγνωση της νόσου παρουσιάζουν δυσκολίες διότι στα αρχικά στάδια δεν εμφανίζονται αξιοσημείωτα σημεία ή συμπτώματα, ενώ όταν υπάρχουν, είναι παρόμοια με αυτά πολλών άλλων ασθενειών. Επίσης, η ανατομική θέση του παγκρέατος δεν ευκολύνει τη διάγνωση, ενώ και οι εξετάσεις που χρειάζονται για αυτήν δεν είναι εύκολες. Για τους λόγους αυτούς σπάνια γίνεται στα αρχικά στάδια, ενώ η νόσος έχει και την τάση να κάνει μεταστάσεις νωρίς στην εξέλιξη της.

Από τι προκαλείται ο καρκίνος παγκρέατος

Τα αίτια στα οποία οφείλεται ο καρκίνος του παγκρέατος δεν είναι ακόμα γνωστά. Υπάρχουν μερικοί παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για τη νόσο. Οι εν λόγω παράγοντες περιλαμβάνουν την αύξηση της ηλικίας, το άρρεν φύλο (η νόσος είναι συχνότερη στους άνδρες), το κάπνισμα, ο διαβήτης, η χρόνια παγκρεατίτιδα, καθώς και το οικογενειακό ιστορικό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι που έχουν τέτοιους παράγοντες, θα παρουσιάσουν τη νόσο. Επίσης άνθρωποι που δεν έχουν παράγοντες κινδύνου, μπορούν να προσβληθούν από τον καρκίνο αυτό.

Συμπτώματα

Στα αρχικά στάδια, όπως προαναφέρθηκε, ο καρκίνος παγκρέατος δεν προκαλεί συμπτώματα. Με την αύξηση του όγκου όμως εμφανίζονται τα εξής:

– Πόνος στο πάνω μέρος της κοιλιάς και της πλάτης.

– Ίκτερος με κίτρινη χροιά του δέρματος, των ματιών, τα ούρα χρώματος σκούρου καφέ και τα κόπρανα άχρωμα. Εάν ο όγκος επεκταθεί σε σημείο που να αποφράσσει τα χοληφόρα αγγεία, διακόπτεται η ελεύθερη ροή της χολής προς τον πεπτικό σωλήνα.

– Κνησμός (φαγούρα)

– Κοιλιακό άλγος: Oπόνος που γίνεται αισθητός μεταξύ του θώρακα και της βουβωνικής χώρας.

– Ανορεξία, απώλεια βάρους: Η απώλεια βάρους προέρχεται όχι μόνο από την ανορεξία αλλά και από το γεγονός ότι το πάγκρεας δεν παράγει κανονικά τα ένζυμα που συμβάλλουν στην πέψη. Η ανορεξία μάλιστα μπορεί να συνδέεται και με κατάθλιψη. Ο ασθενής ως αποτέλεσμα δεν μπορεί να απορροφήσει τα διατροφικά στοιχεία που χρειάζεται, παρουσιάζει υποσιτισμό και χάνει βάρος.

– Αναγούλες και εμετοί: Ο όγκος μπορεί να προκαλεί συμπίεση του πεπτικού σωλήνα στο επίπεδο του δωδεκαδάκτυλου και του λεπτού εντέρου.

– Αδυναμία: Τα καρκινικά κύτταρα καταναλώνουν τα θρεπτικά στοιχεία με αποτέλεσμα ο οργανισμός να στερείται βασικών στοιχείων και ενέργειας γεγονός που οδηγεί σε αδυναμία και απώλεια βάρους.

– Θρομβοφλεβίτιδα: Φλεγμονή μιας φλέβας, συνηθέστερα στο πόδι ή το χέρι, με ταυτόχρονη δημιουργία θρόμβου μέσα στη φλέβα.

– Οξεία παγκρεατίτιδα: Μια κατάσταση που παρουσιάζεται με κοιλιακό άλγος και συνήθως συνοδεύεται από αυξημένες τιμές παγκρεατικών ενζύμων στον ορό ή/και τα ούρα, λόγω οξείας φλεγμονής του παγκρέατος.

Τονίζεται ότι τα πιο πάνω σημεία και συμπτώματα μπορεί να προκληθούν και από άλλους λόγους. Εάν κάποιος παρουσιάζει κάποιο από αυτά, δεν σημαίνει ότι πάσχει από καρκίνο παγκρέατος, ωστόσο η παρουσία τους επιβάλλει εξέταση από γιατρό.

Θεραπεία

Η θεραπεία των παγκρεατικών νεοπλασιών αποσκοπεί αρχικά στην ίαση, ενώ σε περιπτώσεις που δεν είναι εφικτή, στόχος είναι η παράταση του χρόνου ζωής με ταυτόχρονη όμως βελτίωση της ποιότητας της και αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου, κυρίως του άλγους.

Στις θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνονται η χειρουργική, η χημειοθεραπεία ως συμπληρωματική της πρώτης και η ακτινοθεραπεία που είναι τοπική και χρησιμοποιεί υψηλής ενέργειας ακτίνες για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα.

Η ολική χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου παγκρέατος πάντως είναι η μόνη ελπίδα ίασης στην περίπτωση που διηθήσει σε λεμφαδένες, αιμοφόρα αγγεία και άλλους ιστούς ή όργανα.


yourdoc-facebook1.png

Πριν καιρό με επισκέφθηκε στο ιατρείο άνδρας γύρω στα 50, στον οποίο είχε για πρώτη φορά διαγνωσθεί διαβήτης.

Θεώρησε καλό να πάρει μια δεύτερη γνώμη, έχοντας πρώτα επισκεφθεί διαβητολογικό εξωτερικό ιατρείο νοσοκομείου, όπου του συνέστησαν να κάνει καθημερινά τρεις δόσεις ινσουλίνης.

Η αλήθεια είναι ότι προβληματίστηκα αρκετά με την προσέγγιση. Έμοιαζε αγχώδης, αλλά χωρίς ιδιαίτερα περιττά κιλά, έκανε καθιστική ζωή και μου έδειξε διάθεση να συνεργαστεί στενά μαζί μου.

Εκανα ό,τι θα έκανα σε οποιοδήποτε ασθενή με επισκέπτεται για πρώτη φορά με πρωτοδιαγνωσθέντα διαβήτη τύπου 2. Ορίσαμε ένα σωστό διαιτολόγιο, συζητήσαμε για τρόπους άσκησης ώστε να μειωθεί το στρες και να κινητοποιηθεί ο μεταβολισμός και πάνω απ’όλα προσπάθησα να του δώσω να καταλάβει ότι θα έπρεπε να νιώσει πιό δυνατός από το διαβήτη του. Παράλληλα -και επειδή είχε υψηλό σάκχαρο- ξεκινήσαμε θεραπεία με ένα μόνο αντιδιαβητικό δισκίο ημερησίως.

Τώρα -τέσσερεις σχεδόν μήνες μετά την πρώτη μας συνάντηση- ο Βασίλης είναι σε εξαιρετική κατάσταση, τρέφεται και ασκείται σωστά, έχει πολύ καλές τιμές σακχάρου και είναι απόλυτα ικανοποιημένος από την εξέλιξη.

Οφείλουμε πάντα να τονίζουμε στους ασθενείς μας, ότι η αλλαγή τρόπου ζωής είναι το νούμερο ένα ζητούμενο στην αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 και όχι μόνον.

Τι λέτε; Δεν αξίζει τον κόπο;




ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΥΓΕΙΑ





ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ, ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΥΓΕΙΑ






Copyright by Yourdoc.gr 2025. All rights reserved.





Copyright by Yourdoc.gr 2025. All rights reserved.