Γράφει ο Δήμος Κανιούρας, χειρούργος οφθαλμίατρος
Ο διαβήτης είναι μια συχνή νόσος που αφορά όλες τις ηλικίες. Μια από τις συνέπειές της είναι και η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, δηλ. η προσβολή του αμφιβληστροειδούς (του βυθού του ματιού πιο απλά), με την μορφή της αλλοίωσης των αγγείων λόγω του υψηλού σακχάρου στο αίμα. Δεν υπάρχουν συμπτώματα στα αρχικά στάδια ενώ αν δεν προληφθεί, διαγνωσθεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως, οι συνέπειες για την όρασή μας μπορεί να είναι πολύ σοβαρές.
Τι είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια; Πού οφείλεται; Ποιούς αφορά; Ο διαβήτης (πάθηση που οφείλεται στην μειωμένη παραγωγή ή έλλειψη της ινσουλίνης με συνέπεια την αύξηση του σακχάρου στο αίμα) μπορεί να προσβάλει διάφορα σημεία του ματιού, ένα από τα οποία είναι ο αμφιβληστροειδής χιτώνας που αντιστοιχεί στο βυθό του ματιού. Διαβητική αμφι/πάθεια είναι η προσβολή των μικρών (τριχοειδών) αγγείων του αμφιβληστροειδούς.
Η διαβητική αμφι/πάθεια αφορά όλους του διαβητικούς ασθενείς είτε είναι ινσουλίνο- εξαρτώμενοι (Τύπος 1) νεαροί σε ηλικία είτε είναι μη ινσουλίνο-εξαρτώμενοι (Τύπος 2) και εμφανίζουν την πάθηση σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Κλινική εικόνα – Στάδια της Δ.Α:
1. Μη παραγωγική αμφ/πάθεια. Στο στάδιο αυτό η εικόνα του βυθού παρουσιάζει μικροανευρύσματα, αιμορραγίες, εξιδρώματα και οίδημα στον αμφ/δή. Όταν η διαρροή συστατικών από το αίμα προς τους ιστούς, γίνεται στο πιο κεντρικό σημείο του αμφ/δούς (στην ωχρά κηλίδα) τότε έχουμε οίδημα ωχράς. Τα παραπάνω είναι αποτέλεσμα της βλάβης του διαβήτη στα μικρά αγγεία (τριχοειδή) του αμφ/δούς.
2. Παραγωγική αμφ/πάθεια. Λόγω της φτωχής κυκλοφορίας του αίματος στον αμφιβληστροειδή, δημιουργούνται ζώνες χαμηλής οξυγόνωσης (ισχαιμία). Το μάτι αντιδρώντας σε αυτή την κατάσταση δημιουργεί νέα παθολογικά αγγεία τα οποία είναι πολύ ευαίσθητα και μπορούν να αιμορραγήσουν. Το τελικό στάδιο της παραγωγικής αμφ/πάθειας περιλαμβάνει αιμορραγίες στο υαλώδες, ουλοποίηση, αποκόλληση, νεοαγγειακό γλαύκωμα και απώλεια της όρασης.
Ποια είναι τα συμπτώματα της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας;
Η Δ.Α. είναι από τις πλέον ύπουλες ασθένειες. Ακόμη και όταν συμβαίνουν σοβαρές αλλαγές στο μάτι, ο ασθενής μπορεί να μην έχει συμπτώματα και να μην αντιλαμβάνεται την βαρύτητα της κατάστασης. Η όραση μπορεί να μην μεταβληθεί μέχρι που η Δ.Α. να εξελιχθεί σε πιο προχωρημένα στάδια.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν υπάρξει οίδημα στην ωχρά ή αιμορραγία του υαλώδους ή του αμφ/δούς με απώλεια οράσεως.
Πολλές φορές οι διαβητικοί παρατηρούν παροδικά θαμπώματα, λόγω αυξομειώσεως του σακχάρου. Πριν να διορθώσουμε με τα κατάλληλα γυαλιά θα πρέπει να ρυθμίσουμε πρώτα το σάκχαρο.
Ποιά η σημασία της οφθαλμολογικής εξέτασης και κάθε πότε πρέπει να γίνεται;
Ο διαβητικός πρέπει να υποβάλλεται τακτικά σε οφθαλμολογική εξέταση ακόμη και όταν δεν έχει συμπτώματα, για έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της αμφ/πάθειας. Θυμηθείτε ότι η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Και στην συγκεκριμένη περίπτωση, η τακτική επίσκεψη στον οφθαλμίατρο είναι εκείνη που θα σώσει πολλές φορές την όρασή μας.
Η βυθοσκόπηση (ή οφθαλμοσκόπηση) μέσω διαστολής της κόρης των ματιών είναι η βασική εξέταση που πρέπει να κάνει συχνά ο διαβητικός ασθενής. Η επίσκεψη στον οφθαλμίατρο θα πρέπει να γίνεται κάθε 6 μήνες εφόσον δεν συντρέχουν λόγοι για πιο συχνή παρακολούθηση και εφόσον δεν υπάρχουν αλλοιώσεις στον βυθό.
Αν υπάρχουν αλλοιώσεις τότε καλό είναι οι επισκέψεις μας να γίνονται κάθε 3,4 μήνες. Με αυτό το τρόπο θα υπάρχει η δυνατότητα να προβλεφθούν έγκαιρα οι βλάβες και να βρεθούν οι ενδείξεις για την φλουοραγγειογραφία. Η εξέταση αυτή είναι το επόμενο βήμα το οποίο ακολουθείται αν χρειαστεί και είναι το σημαντικό όπλο των οφθαλμιάτρων για σαφέστερη διάγνωση της Δ.Α. και την κατάσταση των αγγείων, χορηγώντας ενδοφλεβίως μια χρωστική την φλουορεσκείνη, και φωτογραφίζοντας τον βυθό του ματιού.
Θεραπεία της Δ.Α.
Ο διαβητικός ασθενής θα πρέπει να γνωρίζει ότι το πιο σημαντικό που μπορεί να κάνει για την ασθένεια του είναι να ρυθμίζει σωστά το σάκχαρό του. Το απορρυθμισμένο σάκχαρο προωθεί με γρηγορότερους ρυθμούς την Δ.Α. Επίσης θα πρέπει να ρυθμίζει την υπέρταση του, την υπερλιπιδαιμία (χοληστερίνη και τριγλικερίδια) αν υπάρχει και να περιορίζει το κάπνισμα και το αλκοόλ.
Η νεώτερη εξέλιξη στην θεραπεία της Δ.Α.και ειδικότερα στο οίδημα της ωχράς κηλίδος είναι η έγκριση το 2010 απο τον Οργανισμό Φαρμάκων των ΗΠΑ των αντιαγγειογεννετικών παραγόντων(anti VEGF) κυριώτερος και αποτελεσματικότερος εκπρόσωπος των οποίων είναι το φάρμακο LUCENTIS.H θεραπεία αυτή βέβαια πρέπει να γίνεται με ενδοβολβική έγχυση του φαρμάκου σε μηνιαία βάση κατ αρχήν και μετά πιο αραιά.Σε επίμονες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν και εγχύσεις κορτιζόνης.Μεγάλος όγκος ερευνών βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη έτσι ώστε να έχουμε στη διάθεσή μας φάρμακα με οχι τόσο συχνή ανάγκη χορήγησης.
Η απώλεια οράσεως μπορεί να προληφθεί με την θεραπεία με ακτίνες λέιζερ, αν η τελευταία γίνει στο σωστό χρόνο.Η θεραπεία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί παράλληλα με την εφαρμογή εγχύσεων anti VEGF(LUCENTIS). Αυτή γίνεται όταν δημιουργηθούν ισχαιμικές περιοχές στον αμφ/δή ή κυρίως όταν αρχίζουν να δημιουργούνται νεοαγγεία.
Το λέιζερ βοηθά στο να εξαφανιστούν τα παθολογικά αγγεία και έτσι να αποφύγουμε πιθανές αιμορραγίες και απώλεια όρασης. Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία ακόμη και της παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας ή οιδήματος ωχράς μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο τύφλωσης κατά 90%. Πρέπει να τονίσουμε ότι το λέιζερ αποσκοπεί κυρίως να σώσει την όραση που έχει απομείνει και όχι να την βελτιώσει, παρόλο που υπάρχουν περιπτώσεις που η βελτίωση είναι εφικτή. Η θεραπεία είναι ανώδυνη και γίνεται με μερικές συνεδρίες. Οι παρενέργειες είναι πολύ μικρές, αφορούν κυρίως την μείωση του οπτικού πεδίου αλλά είναι τίποτα μπροστά στον κίνδυνο να χάσει κανείς την όρασή του χωρίς την θεραπεία.
Συμπέρασμα: Θα πρέπει να κατανοηθεί η σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης. Ο διαβητικός ασθενής θα πρέπει να ελέγχεται συχνά από τον οφθαλμίατρό του αφού μόνο έτσι θα μπορούν να προβλεφθούν οι αλλαγές στα μάτια του και να θεραπευθούν έγκαιρα όταν χρειαστεί,με τις εγχύσεις anti VEGF παραγόντων(LUCENTIS) και laser.
