Blog

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος όπου το σώμα δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τη γλυκόζη, την οποία λαμβάνουμε από τα τρόφιμα για τη μετατροπή της σε ενέργεια. Χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη.

Τα τελευταία χρόνια είναι γεγονός ότι απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο και επηρεάζει σημαντικά πολιτικές και συστήματα Υγείας. Εκτιμάται ότι μέχρι το 2025 οι διαβητικοί θα ξεπεράσουν τα 600 εκατομμύρια, ενώ ήδη η Διεθνής Ομοσπονδίας Διαβήτη (IDF) υπολογίζει ότι σε ολόκληρο τον κόσμο τo 9-10% των ανθρώπων πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Στη χώρα μας οι τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι τα ποσοστά του διαβήτη αγγίζουν το 9%-9,5%.

Το σημαντικό όμως στον διαβήτη δεν είναι τόσο η υψηλή τάση ανάπτυξής του όσο οι χρόνιες επιπλοκές που συνοδεύουν τη νόσο. Ο διαβήτης είναι το πρώτο αίτιο τύφλωσης των ενηλίκων, πρώτο αίτιο νεφρικής ανεπάρκειας που χρήζει αιμοκάθαρσης, πρώτο αίτιο εμφράγματος και εγκεφαλικού επεισοδίου, πρώτο αίτιο ακρωτηριασμού των κάτω άκρων, πρώτο αίτιο στυτικής δυσλειτουργίας.

Ποιοι είναι οι νέοι παράγοντες εμφάνισης του σακχαρώδη διαβήτη

Η ερευνητική κοινότητα στην προσπάθεια να εξηγήσει την υπερβολική αυτή αύξηση ανακάλυψε νέους προδιαθεσικούς παράγοντες, εκτός της κληρονομικότητας, της ηλικίας και της παχυσαρκίας, που ήταν γνωστοί μέχρι τώρα. Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο Diabetologia, νέοι παράγοντες εμφάνισης του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 είναι:

• η παιδική παχυσαρκία
• η υπέρταση
• η υπερλιπιδαιμία
• η κοιλιακή παχυσαρκία
• το συνεχές «τσιμπολόγημα» χωρίς προγραμματισμό όλη την ημέρα
• το κάπνισμα
• η κατάθλιψη
• προβλήματα και αστάθεια στην ψυχική διάθεση
• η μεγάλη κατανάλωση οινοπνεύματος
• η συστηματική αποφυγή του πρωινού γεύματος
• η λιπώδης διήθηση ήπατος
• η αϋπνία
• το στρες
• το άγχος
• και η υπερβολική χρήση καφεΐνης.

Πρόληψη

Το πρώτο βήμα για την πρόληψη είναι να γνωρίζουμε τι κίνδυνο έχουμε να αναπτύξουμε διαβήτη.

Αφενός γνωρίζοντας τους προδιαθεσικούς παράγοντες μπορούμε να κάνουμε τις απαραίτητες αλλαγές στις καθημερινές μας συνήθειες, οι οποίες αυξάνουν το ρίσκο. Αφετέρου στις περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής δε σχετίζεται με την εμφάνιση του διαβήτη, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε το πότε πρέπει και να κάνουμε προληπτικό έλεγχο σε συνεννόηση με τον γιατρό.

Οι παράγοντες αυτοί είναι:

• Η ηλικία άνω των 45 ετών
• Το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη ανεξάρτητα από την ηλικία
• Η καθιστική ζωή σε συνδυασμό με τη σπάνια σωματική άσκηση
• Τα χαμηλά επίπεδα «καλής» (HDL) χοληστερόλης στο αίμα
• Τα υψηλά τριγλυκερίδια αίματος
• Ο διαβήτης κατά την εγκυμοσύνη
• Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
• Το ιστορικό με παθήσεις της καρδιάς, του εγκεφάλου ή των κάτω μελών
• Ορισμένες δερματικές παθήσεις όπως η μελανίζουσα ακάνθωση.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος, η οποία εμφανίζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη (τύπου 1) ή όταν ο οργανισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την παραγόμενη ινσουλίνη (τύπου 2). Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που επιτρέπει στα κύτταρα να συλλέξουν το σάκχαρο από το αίμα και να το χρησιμοποιήσουν μεταξύ άλλων ως πηγή ενέργειας. Το αποτέλεσμα όμως του διαβήτη είναι να συγκεντρώνονται υψηλές ποσότητες γλυκόζης στο αίμα, προκαλώντας βλάβες σε σημαντικά όργανα του σώματος.

Το πρόβλημα με τη συγκεκριμένη νόσο είναι ότι τις περισσότερες φορές δεν παρουσιάζει σαφή συμπτώματα με αποτέλεσμα να μην γίνεται έγκαιρα η διάγνωση και το άτομο να εμφανίζει κάποια σοβαρή επιπλοκή.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι το πρώτο αίτιο τύφλωσης των ενηλίκων, πρώτο αίτιο νεφρικής ανεπάρκειας που χρήζει αιμοκάθαρσης, πρώτο αίτιο εμφράγματος και εγκεφαλικού επεισοδίου, πρώτο αίτιο ακρωτηριασμού των κάτω άκρων και πρώτο αίτιο στυτικής δυσλειτουργίας.

Βέβαια, για όλα αυτά ενοχοποιείται ο αρρύθμιστος διαβήτης. Το ρυθμισμένο σάκχαρο αποτελεί το αλεξικέραυνο για την αποτροπή των χρόνιων επιπλοκών.

Ο κίνδυνος για ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη αυξάνεται εάν κάποιος συγγενής πρώτου βαθμού είναι διαβητικός, εάν το άτομο είναι παχύσαρκο, κάνει κακή διατροφή, υπάρχει έλλειψη σωματικής άσκησης και έχει ξεπεράσει την ηλικία των 45. Για τις γυναίκες ειδικότερα συντρέχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου, όπως όταν έχουν ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη κύησης και σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Το παρακάτω βίντεο προβάλλει τα βασικά χαρακτηριστικά της νόσου.

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι γυναίκες παραπονούνται για διάφορες ενοχλήσεις. Ωστόσο, κάποιες από αυτές ενδέχεται να αποτελούν συμπτώματα διαβήτη εγκυμοσύνης, ο οποίος εμφανίζεται όταν οι ορμόνες της εγκυμοσύνης παρεμβάλλονται στους μηχανισμούς που διαθέτει το σώμα για να ελέγχει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Ποια είναι λοιπόν αυτά τα σημάδια;

1. Θολή όραση: Όταν η περιεκτικότητα του αίματος σε γλυκόζη είναι υψηλή, η υγρασία του ματιού επηρεάζεται, με αποτέλεσμα να είναι δυσκολότερο να εστιάσει. Στην περίπτωση που ταλαιπωρήστε από κάτι τέτοιο καιρό, τότε μάλλον πρόκειται για χρόνιο πρόβλημα, αλλιώς η απότομη εμφάνιση του είναι συνήθως επακόλουθο ενός υπερβολικά πλούσιου γεύματος.

2. Κούραση: Αν και είναι απόλυτα φυσιολογικό να αισθάνεστε αδύναμες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το υπερβολικό αίσθημα κούρασης είναι σημάδι διαβήτη εγκυμοσύνης. Όταν το σάκχαρο είναι υψηλό, τα κύτταρα και τα όργανά σας δεν οξυγονώνονται σωστά, με αποτέλεσμα να χάνετε την ενέργειά σας.

3. Έντονη δίψα: Είναι λογικό να θέλετε να πίνετε περισσότερο νερό κατά την εγκυμοσύνη. Όμως, όταν το σάκχαρο του αίματος βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, τότε το σώμα τραβάει νερό από τα κύτταρα προκειμένου να αραιώσει τη συγκέντρωση σακχάρου στο αίμα. Φροντίστε, συνεπώς, να πίνετε γύρω στα 10 ποτήρια νερό την ημέρα. Αν συνεχίσετε να διψάτε, καλέστε το γιατρό σας.

4. Συχνή ούρηση: Αν και πρόκειται για συνηθισμένο σύμπτωμα της κύησης, ο διαβήτης εγκυμοσύνης δεν αποκλείεται. Καθώς τα νεφρά καταβάλλονται από την υπερβολική συγκέντρωση σακχάρου, δουλεύουν περισσότερο και άρα παράγουν μεγαλύτερη ποσότητα ούρων.

5. Ναυτία και εμετός: Είναι αλήθεια πως η πλειοψηφία των γυναικών που εγκυμονούν έχουν αυτά τα συμπτώματα. Όμως, στην περίπτωση διαβήτη εγκυμοσύνης τα σάκχαρα που συγκεντρώνονται στο αίμα δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να τροφοδοτήσουν τα κύτταρα και προκαλούν τη συσσώρευση τοξικών ουσιών που φέρνουν ναυτία και εμετό.

6. Μείωση βάρους: Στην περίπτωση του διαβήτη, όσο τα κύτταρα δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα σάκχαρα ως καύσιμο, το σώμα εκλαμβάνει την έλλειψη ενέργειας σαν υποσιτισμό και προκαλεί το αίσθημα της πείνας. Ωστόσο, η τροφή που εισέρχεται στον οργανισμό δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σωστά, χάνεται μέσω των ούρων και προκαλεί απώλεια βάρους.

7. Συχνές μολύνσεις: Έχει αποδειχθεί ότι οι διαβητικοί είναι πιο επιρρεπείς στις μολύνσεις, όπως άλλωστε και οι εγκυμονούσες. Ο διαβήτης αυξάνει την ευαισθησία του οργανισμού σε μολύνσεις κυρίως του δέρματος, του κόλπου ή της ουροδόχου κύστης.

8. Ροχαλητό: Αποτελεί συχνό φαινόμενο κατά την εγκυμοσύνη, κυρίως γιατί το φυσιολογικό πρήξιμο του σώματος επιβαρύνει και την ρινική κοιλότητα. Έτσι, εμποδίζεται η σωστή οξυγόνωση του οργανισμού κατά τη διάρκεια του ύπνου, γεγονός που αυξάνει τις ορμόνες του στρες και δυσκολεύει τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα. Επειδή τα περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα είναι συνηθισμένα κατά την εγκυμοσύνη, συνίσταται σε κάθε εγκυμονούσα να κάνει τον απαραίτητο ιατρικό έλεγχο για να προλάβει οποιαδήποτε δυσάρεστη εξέλιξη.

Πηγή: www.kalikardia.gr
Photo credit: Freepik

Όταν καταναλώνουμε τρόφιμα που περιλαμβάνουν υδατάνθρακες, αυτά με τη σειρά τους διασπώνται από το πεπτικό σύστημα και μετατρέπονται σε γλυκόζη για την παροχή ενέργειας στα κύτταρα του σώματος.

Παράλληλα, ο οργανισμός με τη λήψη της τροφής παράγει ινσουλίνη, μια ορμόνη που είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Η ινσουλίνη εκκρίνεται από το πάγκρεας όταν η γλυκόζη εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος, από όπου στη συνέχεια με τη βοήθεια της θα εισχωρήσει στα κύτταρα. Όταν όμως ο μηχανισμός αυτός υπολειτουργεί, τότε το άτομο πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη.

Κατά την εγκυμοσύνη το σώμα χρειάζεται μεγαλύτερη ποσότητα ινσουλίνης και εάν αυτή δεν είναι επαρκής (είτε λόγω ελαττωματικής παραγωγής από το πάγκρεας, είτε λόγω ελαττωματικής δραστικότητας), τότε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ανεβαίνουν. Αυτό ακριβώς είναι ο σακχαρώδης διαβήτης της κύησης.

Οι παράγοντες κινδύνου ποικίλουν, ωστόσο αυξημένο (σε ποσοστό έως και 14%) έχουν μεταξύ άλλων οι περιπτώσεις όπου η έγκυος είναι ηλικίας άνω των 25 και ιδιαίτερα άνω των 35 ετών, έχει παχυσαρκία ή αυξάνεται υπερβολικά το βάρος της κατά τη διάρκεια της κύησης ή ακόμη έχει ιστορικό που σχετίζεται με τη νόσο.

Ο –μη ρυθμισμένος– σακχαρώδης διαβήτης της εγκυμοσύνης αυξάνει τους κινδύνους για εμφάνιση επιπλοκών τόσο στο έμβρυο όσο και στη μητέρα (όπως η ανάπτυξη υπέρτασης ή προεκλαμψίας) και για το λόγο αυτό θα πρέπει να παρακολουθείται συχνά κατά τη διάρκειά της. Επίσης, μετά τον τοκετό θα πρέπει να επανεκτιμηθεί η κατάσταση της μητέρας, διότι υπολογίζεται ότι 40% των γυναικών αυτών μπορεί να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Ασυμπτωματική νόσος

Το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος έγκειται στο γεγονός ότι οι γυναίκες με σακχαρώδη διαβήτη εγκυμοσύνης δεν παρουσιάζουν συμπτώματα και γι’ αυτό είναι σημαντικό να ελέγχονται.

Ένας απλός τρόπος είναι κατά τον 6ο μήνα της εγκυμοσύνης, ανεξάρτητα από την ώρα της ημέρας και τη λήψη τροφής, η λήψη 50 γραμμαρίων γλυκόζης και ο προσδιορισμός σακχάρου αίματος μια ώρα μετά. Αν τα επίπεδα σακχάρου του αίματος είναι υψηλότερα των 140 mg/dl, τότε πρέπει να γίνει μια εξέταση με την ονομασία «καμπύλη γλυκόζης» σύμφωνα με τις οδηγίες του ειδικού.

Οι επιπλοκές του διαβήτη κύησης

Ο σακχαρώδης διαβήτης της κύησης αυξάνει τον κίνδυνο για μια σειρά από επιπλοκές. Σε αυτές περιλαμβάνονται η εμφάνιση υπερτασικής νόσου στη μητέρα, ο ενδομήτριος θάνατος του εμβρύου, το υδράμνιο (πλεονάζον αμνιακό υγρό γύρω από το έμβρυο), η εμφάνιση συγγενών ανωμαλιών και η μακροσωμία του εμβρύου.

Μετά τον τοκετό μπορεί επίσης να εμφανιστεί στη μητέρα υπογλυκαιμία, υπασβεστιαιμία, καθώς και σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας στο έμβρυο.

Αντιμετώπιση

Είναι σημαντικό αν όχι όλες, οι έγκυοι υψηλού κινδύνου να ελέγχονται για διαβήτη εγκυμοσύνης, γιατί είναι μια κατάσταση που αν διαγνωστεί έγκαιρα και δοθεί κατάλληλη θεραπεία μηδενίζονται οι κίνδυνοι για τη μητέρα και το παιδί.

Η θεραπεία περιλαμβάνει την εκπαίδευση σε θέματα διατροφής, στον τρόπο παρακολούθησης της γλυκόζης αίματος και ούρων καθώς και στον έλεγχο του σωματικού βάρους μέσω καθημερινής άσκησης. Στην περίπτωση που η διατροφή και η άσκηση δεν αρκούν, μπορεί να χρειαστούν ινσουλίνη ή φάρμακα για τον έλεγχό του σακχάρου.

Σημειωτέον ότι θα πρέπει να ξαναγίνει μια καμπύλη γλυκόζης σε 6 εβδομάδες μετά τον τοκετό για να επιβεβαιωθεί το αν ο διαβήτης υποχώρησε.

Τέλος, κάθε γυναίκα που παρουσιάζει διαβήτη στην εγκυμοσύνη θα πρέπει να θυμάται πως έχει μεγάλες πιθανότητες να αναπτύξει διαβήτη αργότερα στη ζωή της.