Blog

Ως γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) ορίζεται η παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο που έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση οισοφαγίτιδας. Χαρακτηρίζεται ως νόσος όταν γίνεται η αιτία βλαβών στον οισοφάγο ή επηρεάζει την ποιότητα ζωής, με δύο ή περισσότερα επεισόδια οπισθοστερνικού καύσου εβδομαδιαίως.

Είναι μια συχνή και αρκετά ενοχλητική πάθηση που μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε περίοδο της ζωής μας, ακόμη και σε βρέφη. Η συχνότητά της αυξάνεται με την ηλικία και επηρεάζει εξίσου τους άνδρες και τις γυναίκες, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι το κάπνισμα και η παχυσαρκία οδηγούν σε παρόξυνση των συμπτωμάτων.

Στη συμβολή μεταξύ οισοφάγου με το στομάχι μας υπάρχει ένας μυϊκός σφιγκτήρας (κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας), ο οποίος επιτρέπει τη διέλευση τροφής από τον οισοφάγο στο στομάχι αλλά παρεμποδίζει την παλινδρόμηση της τροφής από το στομάχι στον οισοφάγο. Αυτός ο μηχανισμός δεν λειτουργεί στην ΓΟΠ με αποτέλεσμα να επιστρέφει γαστρικό περιεχόμενο και να δημιουργεί ορισμένα συμπτώματα.

Συμπτώματα

Σε όλους μας παρατηρούνται συχνά σύντομα επεισόδια γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, κυρίως μετά από μεγάλα και λιπαρά γεύματα. Τα επεισόδια αυτά ακολουθούνται από όξινες ερυγές. Αυτό που τα διαφοροποιεί από την πάθηση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης είναι μια σειρά από επιπλέον συμπτώματα, όπως κάψιμο στο στομάχι, πόνος ή ένα αίσθημα «κόμπου» στο λαιμό.

Ο νυχτερινός βήχας, η δύσοσμη αναπνοή και η βραχνάδα το πρωί αποτελούν επίσης συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Η περίοδος της εγκυμοσύνης είναι η μοναδική που μπορεί να δικαιολογήσει τα παραπάνω συμπτώματα χωρίς να μιλάμε για παθολογική κατάσταση.

Καταστάσεις που ευθύνονται για τη χαλάρωση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα και κατ’ επέκταση για το φαινόμενο της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης είναι μεταξύ άλλων:

1. Παχυσαρκία
2. κακή διατροφή
3. κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού
4. κήλη του διαφράγματος

Πρόληψη και θεραπεία

Υπάρχουν μη φαρμακευτικά μέσα όπως η αλλαγή τρόπου ζωής η οποία είναι πολύ σημαντική για την αποφυγή της παλινδρόμησης:

1. Κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων
2. Αποφυγή γευμάτων αργά το βράδυ
3. Διακοπή καπνίσματος
4. Αποφυγή κατάκλισης μετά το γεύμα για 2-3 ώρες
5. Αποφυγή κάποιων τροφών όπως: τηγανήτά, λιπαρά γεύματα, χυμοί φρούτων (πορτοκάλι, κίτρο, λεμόνι), καρυκεύματα, σιροπιαστά γλυκά, σοκολάτα, μέντα, δυόσμος, σκόρδο, κρεμμύδι.
6. Ανύψωση της κεφαλής από την κλίνη κατά 20 cm
7. Καταπολέμηση της παχυσαρκίας
8. Μείωση κατανάλωσης καφέ, τσαγιού, αεριούχων και αλκοολούχων ποτών (κυρίως μπύρας). Μετά τα γεύματα να γίνεται χρήση μαστίχας με σκοπό την διέγερση και την κατάποση σιέλου που δρα προστατευτικά.
9. Αποφυγή στενών ενδυμάτων, σφικτών ζωνών
10. Αποφυγή ασπιρίνης
11. Αποφυγή επικύψεων και ανύψωση βαρέων αντικειμένων.

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση για τα ήπια συμπτώματα της ΓΟΠ περιλαμβάνει τη λήψη ρανιτιδίνης. Αν πάλι τα συμπτώματα είναι πιο έντονα και μεγαλύτερης διάρκειας γίνεται θεραπεία με ομεπραζόλη ή ραμπεπραζόλη και παντοπραζόλη. Η θεραπεία αυτή απαιτεί 4-8 εβδομάδες, ωστόσο καλό είναι να αποφύγετε τη λήψη φαρμάκων δίχως τη συμβουλή του γιατρού σας.

Πότε ο ασθενής οδηγείται στο χειρουργείο

Θα πρέπει να συντρέχουν οι παρακάτω λόγοι για να οδηγηθεί ο ασθενής στο χειρουργείο:

1. Αποτυχία της συντηρητικής αγωγής
2. Μεγάλος βαθμός οισοφαγίτιδας
3. Υποτροπή της ΓΟΠ μετά από μείωση της φαρμακευτικής αγωγής
4. Επιπλοκές της οισοφαγίτιδας όπως εξέλκωση, στένωση, οισοφάγος Barret (μια προκαρκινική πάθηση) ή επιπλοκές από το αναπνευστικό
5. Μεγάλη ολισθαίνουσα διαφραγματοκήλη.

Η παχυσαρκία σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας θεωρείται νόσος, γι’ αυτό και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται και να θεραπεύεται ή να προλαμβάνεται. Θεωρείται ως μια πολυπαραγοντική κατάσταση όπου κύριο λόγο παίζουν η γενετική, η νευροχημεία και η ψυχολογία.

Το ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι σημειώνεται μεγάλη αύξηση τα τελευταία χρόνια σε υπερβολικά παχύσαρκα άτομα, άτομα δηλαδή με νοσογόνο παχυσαρκία και δείκτη μάζας σώματος πάνω από 40 και 45. Η θεραπεία αυτών των ατόμων γίνεται όλο και πιο δύσκολη καθώς η μεγάλη αύξηση του σωματικού βάρους οδηγεί σε ποικίλα προβλήματα από διάφορα όργανα του σώματος. Στις περιπτώσεις αυτές ακόμα πιο δύσκολη είναι η επιτυχής απώλεια βάρους και η διατήρησή της για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς πολλές φορές το άτομο που πάσχει μπορεί να έχει πολλαπλάσιο από το φυσιολογικό βάρος και χρειάζεται να χάσει πολλά κιλά για να μειώσει τους κινδύνους της παχυσαρκίας.

Για την αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών αναπτύχθηκαν, και συνεχίζουν να εξελίσσονται, οι χειρουργικές επεμβάσεις (βαριατρική) για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας. Η βαριατρική αποτελεί μια απόλυτα ασφαλής και ενδεδειγμένη επέμβαση όταν πραγματοποιείται από εξειδικευμένους χειρουργούς που πραγματοποιούν πολλές τέτοιες επεμβάσεις κάθε χρόνο.

Η βαριατρική χειρουργική ενδείκνυται σαν θεραπεία της νοσογόνου παχυσαρκίας και συγκεκριμένα για άτομα με δείκτη μάζας σώματος πάνω από 40 ή πάνω από 35, αν συνυπάρχουν τουλάχιστον 2 επιπλοκές από την παχυσαρκία όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, αρθρίτιδα, υπνική άπνοια κλπ.

Άτομα που έχουν προσπαθήσει να χάσουν βάρος χωρίς αποτέλεσμα ή που έχουν σοβαρές επιπλοκές από την παχυσαρκία θα πρέπει να αξιολογούνται για χειρουργική θεραπεία.

Σημειώνεται ότι η βαριατρική χειρουργική μπορεί να βοηθήσει μόνο αν συνεχιστούν οι προσπάθειες για το χάσιμο και τη διατήρηση του βάρους, ακολουθώντας την κατάλληλη διατροφή και σωματική άσκηση.

Πώς βοηθά η βαριατρική;

Οι περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις κατά της παχυσαρκίας μειώνουν το μέγεθος του στομάχου και έτσι την ποσότητα του φαγητού που μπορεί κανείς να καταναλώσει, προκαλώντας το αίσθημα του κορεσμού με πολυ μικρά γεύματα (περιοριστικές επεμβάσεις, όπως ο γαστρικός δακτύλιος και το γαστρικό μανίκι). Κάποιες από τις επεμβάσεις αυτές περιορίζουν επίσης και το ποσοστό των θερμίδων και τροφών που μπορεί να απορροφήσει το σώμα (δυσαπορροφητικές επεμβάσεις, όπως η χολοπαγκρεατική παράκαμψη και το γαστρικές bypass ).

Πολύ σημαντικό ρόλο στον τρόπο δράσης και στην αποτελεσματικότητα των βαριατρικών επεμβάσεων παίζουν ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν στις ορμόνες του πεπτικού συστήματος, όπως η γρελίνη, που ρυθμίζουν την όρεξη και τον κορεσμό.

Οι ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν μετά από αυτές τις επεμβάσεις και τα αποτελέσματα που έχουν είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστα και αποτελούν αντικείμενο συνεχούς έρευνας.

Η βαριατρική χειρουργική μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη στις ορμόνες σας, αλλά και πιθανές ορμονικές επιπλοκές.

Τα οφέλη στο σύστημα των ενδοκρινών αδένων και ορμονών

Η βαριατρική χειρουργική και η απώλεια βάρους που προκαλεί μπορεί να βοηθήσει :

1. Στην αύξηση των επιπέδων της τεστοστερόνης σε παχύσαρκους άνδρες
2. Στην μείωση της αρτηριακής πίεσης
3. Στην μείωση των επιπέδων των λιπιδίων του αίματος, ελαττώνοντας τα επίπεδα της κακής χοληστερίνης (LDL) και των τριγλυκεριδίων και αυξάνοντας τα επίπεδα της καλής χοληστερίνης (HDL)
4. Στην βελτίωση της γονιμότητας σε παχύσαρκες γυναίκες, ιδίως σε παχύσαρκες γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Ένα χρόνο μετά από βαριατρικό χειρουργείο μπορεί μια γυναίκα με ασφάλεια να μείνει έγκυος χωρίς επιπλοκές, αλλά ιδιαίτερη παρακολούθηση θα χρειαστεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
5. Στην αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Ειδικά η επέμβαση γαστρικού bypass μπορεί να προκαλέσει μείωση στο σάκχαρο μέσα στις πρώτες ημέρες μετά το χειρουργείο, ακόμα και πριν την απώλεια βάρους. Όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν την σημαντική βελτίωση μέχρι και πλήρη υποχώρηση του σακχαρώδους διαβήτη μετά ορισμένες επεμβάσεις.

Οι πιθανοί κίνδυνοι

Οι επεμβάσεις που μειώνουν την απορρόφηση των θερμίδων από το πεπτικό, μειώνουν και την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών και βιταμινών και οδηγούν σε προβλήματα όπως:

1. Δυσαπορρόφηση πρωτεϊνών που, σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακά προβλήματα
2. Δυσαπορρόφηση βιταμινών και ιχνοστοιχείων όπως βιταμίνη Α και D,που είναι απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία πολλών συστημάτων του σώματος.
3. Αυξημένο κίνδυνο για οστεοπόρωση
4. Χαμηλό σάκχαρο και, πιο σπάνια, αληθή υπογλυκαιμία, μετά από την κατανάλωση τροφών με μεγάλη περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες
5. Περιφερική νευροπάθεια (που προκαλεί μουδιάσματα και πόνο στα άκρα) λόγω δυσαπορρόφησης βιταμινών όπως η Β12

Πολλές από αυτές τις επιπλοκές μπορεί να εμφανιστούν πολλά χρόνια μετά από το χειρουργείο.

Αυτές οι επιπλοκές εύκολα μπορούν να προληφθούν αν ακολουθήσετε μια σωστή διατροφή μετά το χειρουργείο και παίρνετε καθημερινά και δια βίου τα συμπληρώματα βιταμινών και ιχνοστοιχείων που χρειάζεστε.

Είναι πολύ σημαντική η συστηματική παρακολούθηση από ειδικό διατροφολόγο συστηματικά μετά το χειρουργείο που θα σας βοηθήσει να μην αναπτύξετε κάποια διατροφική έλλειψη.

Η παχυσαρκία σύμφωνα με πρόσφατη απόφαση της ΠΟΥ (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας) θεωρείται νόσος και σαν τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται και να θεραπεύεται ή καλύτερα να προλαμβάνεται. Θεωρείται πολυπαραγοντική που κύριο λόγο παίζουν η γενετική, η νευροχημεία και η ψυχολογία. Ανάλογα με το αίτιο που την προκαλεί διακρίνεται σε εξωγενή και ενδογενή.

Ο έλεγχος της παχυσαρκίας δεν είναι απλό μαθηματικό πρόβλημα όπου ελέγχεται το ισοζύγιο μεταξύ προσλαμβανομένων και καταναλισκομένων θερμίδων, αλλά ένα σύνθετο ιατρικό πρόβλημα, γι ‘ αυτό και πρέπει να ασχολείται με αυτό ομάδα ειδικών γιατρών.

Το σπουδαιότερο όμως από όλα αυτά είναι ότι πρέπει να εξασφαλισθεί η πλήρης συνεργασία του ασθενούς και του θεράποντος ιατρού, διότι πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η προσπάθεια για απώλεια του περιττού σωματικού βάρους δεν τελειώνει με κάποιου είδους επέμβαση, αλλά ξεκινά την επομένη της εγχειρήσεως.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας δεν είναι κάτι απλό που χρειάζεται να αφιερώσει κάποιος δέκα λεπτά από την ζωή του για την αντιμετώπισή της, ούτε είναι επέμβαση ρουτίνας που απαιτεί μόνο λίγες ώρες νοσηλείας.

Γιατί παχαίνουμε

Τα αίτια της παχυσαρκίας είναι πολύπλοκα και όχι απλά θέμα αυτοελέγχου και προσωπικής θέλησης.

Σε γενικές γραμμές, το αυξημένο βάρος προκαλείται από αυξημένη κατανάλωση θερμίδων, σε συνδυασμό με λίγη ή καθόλου άσκηση και γενετική προδιάθεση (αν ένας από τους δύο γονείς είναι παχύσαρκος αυξάνεται κατά 50% η πιθανότητα παχυσαρκίας στους απογόνους). Η παχυσαρκία προκαλείται όταν, για μεγάλο χρονικό διάστημα, το σώμα παίρνει περισσότερες θερμίδες από όσες χρησιμοποιεί. Οι ορμόνες παίζουν βασικό ρόλο στον ρυθμό αύξησης του βάρους και στην γενετική προδιάθεση κάποιων ανθρώπων να παχαίνουν πιο εύκολα από άλλους.

Η ραγδαία αύξηση της παχυσαρκίας τα τελευταία χρόνια δεν οφείλεται προφανώς σε κάποια ορμονική ή γονιδιακή διαταραχή. Η βασικές της αιτίες θεωρούνται:

– η καθιστική ζωή

– συντηρητικά και ενισχυτικά γεύσης στις τροφές, όπως η φρουκτόζη

– η κατανάλωση τροφών με πολύ υψηλά λιπαρά, υδατάνθρακες με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη

– κουλτούρα που περιστρέφεται γύρω από την εύκολη απόλαυση

– το καθημερινό stress, γρήγορα, εύκολα γεύματα «στο πόδι»

Οι επιπτώσεις

Η παχυσαρκία συνδέεται με μια σειρά ασθενειών που αφορούν όλα τα συστήματα του ανθρωπίνου σώματος. Έτσι δημιουργούνται προβλήματα από: 

α) το αναπνευστικό σύστημα

β) το καρδιαγγειακό σύστημα

γ) τις εκφυλίσεις μεγάλων αρθρώσεων

δ) την αύξηση χοληστερίνης, σακχάρου, χολολιθίαση, λιπώδη διήθηση ήπατος.

ε) τα γυναικολογικά προβλήματα

στ) την αυξημένη συχνότητα σε καρκίνο

ζ) τον αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών μετά από εγχειρήσεις

η) τα ψυχολογικά προβλήματα που δημιουργούνται από την κοινωνική απόρριψη και απομόνωση.

θ) τις επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη

Θυρεοειδής αδένας

Η παχυσαρκία δεν προκαλείται αποκλειστικά από διαταραχές της θυρεοειδικής λειτουργίας όπως πολλοί νομίζουν. Παθήσεις όπως ο υποθυρεοειδισμός μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο αύξησης βάρους αλλά μόνο σε συνδυασμό με κακή διατροφή και αποχή από την άσκηση. Η αύξηση βάρους που μπορεί να προκαλέσει μια διαταραχή στη λειτουργία του θυρεοειδούς είναι συνήθως λίγα κιλά (4-5 το πολύ). Η υπολειτουργία του θυρεοειδούς όμως μπορεί να μειώσει το αποτέλεσμα της προσπάθειας για απώλεια βάρους και για το λόγο αυτό πάντα πρέπει να αξιολογείται η λειτουργία του όταν έχουμε δυσκολία στην απώλεια βάρους.

Ινσουλίνη

Η ινσουλίνη παράγεται από το πάγκρεας και είναι απαραίτητη για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων ενώ παίζει σημαντικό ρόλο στην αποθήκευση λίπους μετά τα γεύματα. Η ινσουλίνη βοηθά τους διάφορους ιστούς να χρησιμοποιήσουν τη γλυκόζη για ενέργεια. Στην παχυσαρκία, και ειδικά όταν υπάρχει ιδιαίτερα αυξημένο λίπος στην κοιλιά και όργανα όπως το ήπαρ, δημιουργείται αντίσταση στην δράση της ινσουλίνης, η ινσουλίνη δεν μπορεί δηλαδή να δράσει εύκολα. Στα άτομα με αντίσταση στην ινσουλίνη διατροφή υψηλή σε υδατάνθρακες οδηγεί σε υπερινσουλιναιμία, αυξημένη εναπόθεση λίπους και επιδείνωση της παχυσαρκίας. Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι ο «προάγγελος» του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Η θεραπεία

Η θεραπεία της παχυσαρκίας διακρίνεται σε συντηρητική και χειρουργική. Στην πρώτη κατηγορία ανήκει η συστηματική και ελεγχόμενη από τον διατροφολόγο σωστή διατροφή, το ενδογαστρικό μπαλόνι σε συνδυασμό με σωστή και συστηματική σωματική άσκηση. 

Οι χειρουργικές επεμβάσεις που εφαρμόζονται στην θεραπεία της παχυσαρκίας χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στην πρώτη ανήκουν αυτές που περιορίζουν την χωρητικότητα του στομάχου και στην δεύτερη αυτές που δημιουργούν δυσαπορρόφηση ή συνδυασμό και των δύο. 

Περιοριστικού τύπου επεμβάσεις

α) η κάθετη γαστροπλαστική,

β) ο ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος και

γ) η sleeve γαστρεκτομή που αποτελεί ίσως την πιο ιδανική λύση στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας σήμερα. 

Επεμβάσεις που δημιουργούν δυσαπορρόφηση

α) τα διαφόρων ειδών γαστρικά by-pass και

β) οι χολοπαγκρεατικές παρακάμψεις.

Μια ξεχωριστή κατηγορία αποτελεί ο γαστρικός βηματοδότης, που όμως ακόμη βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο (κάτι ανάλογο με τον βηματοδότη που τοποθετείται στην καρδιά).

Τι μπορείτε να κάνετε σε γενικές γραμμές

• – Να τρώτε 3-5 μικρά γεύματα την ημέρα
• – Περπατήστε τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα
• – Μειώστε την κατανάλωση θερμίδων από λιπαρά και γλυκά
• – Κάντε τη σωστή μεσογειακή διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά
• – Ζητήστε βοήθεια από τον ιατρό σας για να σχεδιάσετε ένα πλάνο απώλειας βάρους που θα είναι το κατάλληλο για εσάς και τις ορμόνες σας!

Τις τελευταίες δεκαετίες η παχυσαρκία έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις. Στις ΗΠΑ και μόνο, το ένα τρίτο του ενήλικου πληθυσμού (34%) είναι υπέρβαρο, όπως διαπιστώνεται από στοιχεία του 1990, ενώ ήταν μόλις 25% το 1980.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, για να γίνει εφικτός ένας ποσοτικός προσδιορισμός της παχυσαρκίας και για την καλύτερη κλινική σταδιοποίησή της, γίνεται χρήση του λεγόμενου Δείκτη Σωματικού Βάρους ( Body Mass Index) ο οποίος συνδέει το βάρος ενός ατόμου με το ύψος του:

ΔΣΒ = Βάρος / Υψος² Σε Kgr/m²

< 19, Ελλιποβαρής

19 – 25,Φυσιολογικό βάρος

25 – 30,Υπέρβαρος

30 – 35,Παχυσαρκία τύπου Ι

35 – 40,Παχυσαρκία τύπου ΙΙ

40 και άνω, Παχυσαρκία τύπου ΙΙΙ.

Άτομα με ΔΜΣ>25 ενδέχεται να εμφανίσουν προβλήματα υγείας που σχετίζονται άμεσα με το πλεονάζον λίπος, όπως είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 , η υπέρταση, η στεφανιαία νόσος και η οστεοαρθρίτιδα ενώ είναι πιο επιρρεπείς για καρκίνο του εντέρου, του στήθους και του ενδομητρίου για τις γυναίκες.

Σε κάποιους πληθυσμούς το ρίσκο για βλάβες στην υγεία αρχίζει από το 21 του ΔΜΣ. Όλα τα παραπάνω κατέχουν και τις πιο περίοπτες θέσεις από τον μακρύ κατάλογο των παθήσεων που συνοδεύουν την παχυσαρκία. Να σημειωθεί πως καθώς αυξάνεται ο ΔΜΣ, αυξάνεται άμεσα και ο κίνδυνος εμφάνισης των σχετικών παθήσεων και της σοβαρότητας αυτών.

Η επιστημονικά τεκμηριωμένη αιτία της παχυσαρκίας είναι το χρόνια θετικό θερμιδικό ισοζυγίο, δηλαδή η κατανάλωση περισσότερων θερμίδων απ’ ότι χρειάζεται ο οργανισμός.