Blog

Το διαβητικό πόδι είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την κατάσταση της υγείας των ποδιών των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη, στα οποία έχουν προκληθεί σημαντικές επιπλοκές. Πρόκειται για μία από τις σοβαρότερες επιπλοκές για τα άτομα με διαβήτη, που οφείλεται κυρίως στην ανεπαρκής επί μεγάλου χρονικού διαστήματος ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική ασθένεια, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης. Αυτό συμβαίνει είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, μιας ορμόνης που είναι απαραίτητη για να κρατήσει επίπεδα του σακχάρου στο αίμα υπό έλεγχο, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη. Το αποτέλεσμα είναι να επηρεάζονται πολλαπλά όργανα του σώματος και μακροχρόνια ο οργανισμός να εκτίθεται σε αυξημένο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών, όπως το διαβητικό πόδι.

Τα άτομα με διαβήτη, όταν πλέον έχει προκληθεί βλάβη, μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα πόνου, μουδιάσματος και βάρους στα κάτω άκρα – γεγονός που τα βάζει σε κίνδυνο για δημιουργία τραυμάτων που δεν μπορούν να επουλωθούν γρήγορα και έτσι μπορεί να δημιουργηθούν διαβητικά έλκη.

Γιατί προκαλείται το διαβητικό πόδι

Ο βαθμός αύξησης της γλυκόζης στο αίμα και η παραμονή των αυξημένων τιμών της για μεγάλο χρονικό διάστημα βλάπτουν κυρίως τα μικρά αγγεία, προκαλώντας διαβητική νευροπάθεια, νεφροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια κ.λπ. Αυτό έχει σοβαρές συνέπειες σε πολλά οργανικά συστήματα, όπως νεφρική ανεπάρκεια, μόνιμη βλάβη στους οφθαλμούς, η οποία μπορεί να οδηγήσει και σε τύφλωση, έλκη στα πόδια κ.ά.

Οι βασικές αιτίες για τη δημιουργία έλκους στα πόδια είναι δυο σοβαρές επιπλοκές της νόσου: η νευροπάθεια και η περιφερική αρτηριοπάθεια. Κατά την εμφάνιση της νευροπάθειας χάνεται η προστατευτική αίσθηση του πόνου και το σκέλος του διαβητικού ασθενούς δεν «πονάει» όταν κάποιο αιχμηρό αντικείμενο ή θερμό ερέθισμα του προκαλέσουν βλάβη.

Έτσι, μπορεί να δημιουργηθεί οποιαδήποτε πληγή χωρίς ο ασθενής να την αντιληφθεί. Η πληγή όμως αυτή ταυτόχρονα συνεπάγεται και είσοδο μικροβίων στον οργανισμό. Με τον τρόπο αυτόν δημιουργείται φλεγμονή στο πόδι, η οποία εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και ορθολογικά, αφενός επεκτείνεται πολύ γρήγορα και αφετέρου καταλήγει σε ακρωτηριασμό.

Εάν «μαυρίσει» ή αλλάξει το χρώμα του ποδιού προς το σκούρο, υπάρχει συνήθως βλάβη των αγγείων, δηλαδή απόφραξη των αρτηριών που φέρνουν το αίμα στα κάτω άκρα. Αυτή η επιπλοκή ονομάζεται περιφερική αρτηριοπάθεια. Το άκρο που δεν αιματώνεται νεκρώνεται ολόκληρο ή κάποια δάκτυλα.

Ενίοτε η άμεση παρέμβαση που θα ανοίξει την απόφραξη και θα αποκαταστήσει την κυκλοφορία του αίματος σώζει το πόδι. Σε αντίθετη περίπτωση –για παράδειγμα με την καθυστερημένη ενημέρωση του ιατρού– θα πρέπει να γίνει ακρωτηριασμός.

Πώς να αποφύγετε τις επιπλοκές

1. Μην περπατάτε ποτέ ξυπόλητοι, υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού.
2. Φοράτε άνετα παπούτσια για να προστατεύσετε τα πόδια σας από την πίεση και την δημιουργία σκληρύνσεων. Ελέγχετε καθημερινά το εσωτερικό των υποδημάτων σας έτσι ώστε να μην υπάρχουν σκισίματα στην εσωτερική επιφάνεια καθώς και ξένα αντικείμενα.
3. Παρατηρείτε καθημερινά τα πόδια σας. Να βλέπετε τα πέλματά σας με ένα καθρέπτη. Αν δεν βλέπετε καλά Θα πρέπει να βοηθηθείτε από ένα μέλος της οικογένειάς σας ή από ένα φιλικό πρόσωπο.
4. Κάντε ποδόλουτρο καθημερινά, αλλά μην τα αφήνετε στο νερό περισσότερο από 5΄. Μία μεγαλύτερη παραμονή στο νερό αφαιρεί το απαραίτητο λίπος από το δέρμα και προκαλεί ελαφρά ξηρότητα και σχισίματα. Προσέχετε την θερμοκρασία του νερού να μην υπερβαίνει τους 38 βαθμούς Κελσίου.
5. Σκουπίζετε τα πόδια σας καλά, ιδιαίτερα μεταξύ δακτύλων.
6. Χρησιμοποιείτε ενυδατική κρέμα για να διατηρήσετε το δέρμα ελαστικό (προσοχή, όχι κρέμα στο ενδιάμεσο των δακτύλων).
7. Κόβετε τα νύχια σας με πολύ προσοχή, είναι προτιμότερο να τα κονταίνετε με λίμα.
8. Χρησιμοποιείστε αντιιδρωτικά προϊόντα και απορροφητική-αντιμηκητισιακή πούδρα για τα πόδια που ιδρώνουν.
9. Ποτέ μην αφαιρείτε κάλους μόνοι σας. Απευθυνθείτε στον γιατρό σας.
10. Αποφύγετε την υπερβολική ζέστη στα πόδια σας. Μην χρησιμοποιείτε θερμοφόρες ή ηλεκτρικά θερμαινόμενα μαξιλάρια.

Σημειωτέον ότι το πόδι που πονά, άλλαξε χρώμα (κόκκινο ή μελανό), είναι θερμό (όλο ή ένα μέρος του), έχει άσχημη οσμή ή εμφάνισε φουσκάλες ή μικρές πληγές, αποτελούν σημάδια για τα οποία θα πρέπει να ζητήσετε ιατρική συμβουλή.

Featured photo created by freepik – www.freepik.com

Το διαβητικό πόδι είναι μια από τις πιο σοβαρές επιπλοκές που μπορεί να αντιμετωπίσει ένα άτομο με σακχαρώδη διαβήτη.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική ασθένεια, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης. Αυτό συμβαίνει είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, μιας ορμόνης που είναι απαραίτητη για να κρατήσει επίπεδα του σακχάρου στο αίμα υπό έλεγχο, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη. Το αποτέλεσμα είναι να επηρεάζονται πολλαπλά όργανα του σώματος και μακροχρόνια ο οργανισμός να εκτίθεται σε αυξημένο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών, όπως το διαβητικό πόδι.

Οι νευρικές βλάβες που οφείλονται στον διαβήτη μπορεί να καταλήξουν σε περιφερική νευροπάθεια, η οποία πιθανώς να κάνει τα ποδιά λιγότερο ευαίσθητα στους ερεθισμούς και στον πόνο. Μπορεί ακόμη να εμποδιστεί η καλή κυκλοφορία του αίματος και η σωστή και σταθερή βάδιση, αλλά και να μειωθούν οι δυνάμεις του οργανισμού στην αντιμετώπιση των μολύνσεων εξαιτίας της νόσου.

Τα άτομα αυτά μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα πόνου, μουδιάσματος και βάρους στα κάτω άκρα – γεγονός που τα βάζει σε κίνδυνο για δημιουργία τραυμάτων που δεν μπορούν να επουλωθούν γρήγορα και έτσι μπορεί να δημιουργηθούν διαβητικά έλκη.

Προστασία στην παραλία

Για την προστασία των ποδιών ο ασθενής είναι εξαιρετικά σημαντικό να μην περπατάει ποτέ ξυπόλυτος, ενώ ακόμη και στην παραλία θα πρέπει να φοράει τα παπούτσια και τις κάλτσες μέχρι να φτάσει στο χώρο που πρόκειται να καθίσει. Σημαντική είναι η επάλειψη της ραχιαίας επιφάνειας του ποδιού με αντιηλιακό, ενώ σε περίπτωση που η ακτή έχει βότσαλα ή αχινούς θα πρέπει να φοριούνται ειδικά παπούτσια, τα οποία να αφαιρούνται με την έξοδο από τη θάλασσα. Στη συνέχεια απαραίτητο είναι το καλό σκούπισμα των ποδιών και ο έλεγχος για τυχόν τραύματα.

Έλεγχος

Σε γενικές γραμμές τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη είναι απαραίτητο για την προστασία των ποδιών τους να μεριμνούν για τη φροντίδα τους σε καθημερινή βάση, ανεξάρτητα από την παρουσία ή μη ενδεχόμενων συμπτωμάτων. Την ένταση αυτού του ελέγχου θα πρέπει να αυξάνει η παρουσία ελαττωμένης αισθητικότητας (υπαισθησία), διαταραγμένης αισθητικότητας (παραισθησία), πληγών στα άκρα ή διαταραγμένης αρχιτεκτονικής των αρθρώσεων.

Θα πρέπει να δίνεται προσοχή για τον εντοπισμό σημείων ερυθρότητας, για ρωγμές-κοψίματα, για οίδημα ή για κάποια λοίμωξη. Σημαντικό είναι να συμπεριλαμβάνονται στον έλεγχο και η περιοχή ανάμεσα στα δάκτυλα, καθώς και οι πατούσες και οι παρονύχιες περιοχές. Ένας καθρέπτης ή και τα μέλη της οικογένειας μπορούν να βοηθούν για τα δύσκολα σημεία.

Περιποίηση

Στην περιποίηση των κάτω άκρων περιλαμβάνεται και το καθημερινό πλύσιμο με χλιαρό νερό και μαλακό σαπούνι. Η θερμοκρασία του νερού δεν πρέπει να ξεπερνά τους 32-34 βαθμούς Κελσίου, διότι εξαιτίας της διαβητικής νευροπάθειας η αίσθηση του θερμού μερικές φορές επηρεάζεται, οπότε θα πρέπει να χρησιμοποιείται θερμόμετρο ή ο αγκώνας για την αντίληψη της θερμοκρασίας του νερού. Στη συνέχεια θα πρέπει να ακολουθεί καλό στέγνωμα και ιδιαίτερα των μεσοδακτύλιων περιοχών.

Ξηρότητα

Για την αποφυγή ξηρότητας του δέρματος μπορούν να χρησιμοποιηθούν ενυδατικές κρέμες που μπορούν να επαλειφθούν στη ράχη του ποδιού και την πατούσα. Να αποφεύγεται όμως η επάλειψη ανάμεσα στα δάκτυλα για την πρόληψη εμφάνισης λοιμώξεων. Το ταλκ πάντως μπορεί να τοποθετηθεί στη μεσοδακτύλια περιοχή για να αποφευχθεί η ύγρανσή της.

Κόψιμο νυχιών

Όσον αφορά το κόψιμο των νυχιών, θα πρέπει να γίνεται προσεκτικά με τη βοήθεια νυχοκόπτη ενώ ακόμη θα πρέπει να ακολουθεί ελαφρό λιμάρισμα. Συνίσταται επίσης να μην κόβονται πολύ κοντά ή με γωνίες, διότι υπάρχει κίνδυνος να μεγαλώσουν μέσα στο δέρμα τραυματίζοντας το και δημιουργώντας πύλη εισόδου μικροβίων.

Τραυματισμοί

Οι ενδεχόμενοι τραυματισμοί των ποδιών μπορεί να είναι επικίνδυνοι. Για αυτό συνίσταται οι ασθενείς να μην κυκλοφορούν ποτέ ξυπόλυτοι, ακόμα και μέσα στο σπίτι. Πριν φορέσουν τα παπούτσια να ελέγχουν για παρουσία μικρών αντικειμένων (πετραδάκια-καρφιά).

Το μέγεθος των παπουτσιών θα πρέπει να είναι το ιδανικό για το πόδι, ενώ οι κάλτσες θα πρέπει καθημερινά να είναι καθαρές και ελαφρά πουδραρισμένες ώστε να μην ιδρώνει. Συνίσταται ακόμη να αποφεύγονται οι κάλτσες με σφικτές ραφές ή εκείνες που δεν αφήνουν το πόδι να αναπνέει.

Στην περίπτωση που εμφανιστούν κάλοι, σημαίνει ότι υφίσταται σημείο αυξημένης πίεσης και ελαττωμένης αντίστασης του δέρματος. Η συμβολή του γιατρού είναι απαραίτητη για την αντιμετώπισή τους.

Σε γενικές γραμμές, η προσπάθεια αποφυγής βλαβών στα κάτω άκρα θα πρέπει να ξεκινά με τη σωστή ρύθμιση τόσο του σακχάρου αίματος, όσο και της αρτηριακής πίεσης και της δυσλιπιδαιμίας. Κομβικός είναι και ο ρόλος της διακοπής του καπνίσματος για τη διατήρηση των αγγείων σε καλή κατάσταση.

Σημειωτέον ότι το πόδι που πονά, άλλαξε χρώμα (κόκκινο ή μελανό), είναι θερμό (όλο ή ένα μέρος του), έχει άσχημη οσμή ή εμφάνισε φουσκάλες ή μικρές πληγές, αποτελούν σημάδια για τα οποία θα πρέπει να ζητήσετε ιατρική βοήθεια.

Το διαβητικό πόδι είναι μία από τις σοβαρότερες επιπλοκές που μπορεί να αντιμετωπίσουν τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια μεταβολική ασθένεια η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη.

Μέσω της περιφερικής νευροπάθειας και της αγγειοπάθειας που προκαλεί η νόσος, μπορούν να επηρεαστούν τα κάτω άκρα και ιδιαίτερα αν η ρύθμισή της δεν είναι ιδανική ή η διάρκειά της είναι μεγάλη.

Οι ασθενείς αυτοί σε καθημερινή βάση θα πρέπει να φροντίζουν τα πόδια τους. Ανεξάρτητα από την παρουσία ή μη συμπτωμάτων θα πρέπει να κάνουν καθημερινό έλεγχο. Την ένταση του ελέγχου θα πρέπει να αυξήσει η παρουσία ελαττωμένης αισθητικότητας (υπαισθησία), διαταραγμένης αισθητικότητας (παραισθησία), πληγών στα άκρα ή διαταραγμένης αρχιτεκτονικής των αρθρώσεων.

Ο ασθενής κατά τον έλεγχο θα πρέπει να προσέξει για παρουσία σημείων ερυθρότητας, για ρωγμές-κοψίματα, για οίδημα ή για κάποια λοίμωξη. Σημαντικό είναι να συμπεριλαμβάνονται στον έλεγχο και η περιοχή ανάμεσα στα δάκτυλα, καθώς και οι πατούσες και οι παρονύχιες περιοχές. Ένας καθρέπτης ή και τα μέλη της οικογένειας μπορούν να βοηθούν για τα δύσκολα σημεία.

Στην περιποίηση των κάτω άκρων περιλαμβάνεται και το καθημερινό πλύσιμο με χλιαρό νερό και μαλακό σαπούνι. Η θερμοκρασία του νερού δεν πρέπει να ξεπερνά τους 32-34 βαθμούς Κελσίου. Αυτό διότι, λόγω της διαβητικής νευροπάθειας, μερικές φορές η αίσθηση του θερμού επηρεάζεται, οπότε θα πρέπει να χρησιμοποιείται θερμόμετρο ή ο αγκώνας για την αντίληψη της θερμοκρασίας του νερού. Στη συνέχεια θα πρέπει να ακολουθεί καλό στέγνωμα και ιδιαίτερα των μεσοδακτύλιων περιοχών.

Για την αποφυγή ξηρότητας του δέρματος μπορούν να χρησιμοποιηθούν ενυδατικές κρέμες που μπορούν να επαλειφθούν στη ράχη του ποδιού και την πατούσα. Να αποφεύγεται όμως η επάλειψη ανάμεσα στα δάκτυλα για την πρόληψη εμφάνισης λοιμώξεων. Το talc μπορεί να τοποθετηθεί στη μεσοδακτύλια περιοχή για να αποφευχθεί η ύγρανσή της.

Όσον αφορά το κόψιμο των νυχιών, θα πρέπει να γίνεται προσεκτικά με τη βοήθεια νυχοκόπτη και να ακολουθεί ελαφρό λιμάρισμα. Συνίσταται επίσης να μην κόβονται πολύ κοντά ή με γωνίες διότι υπάρχει κίνδυνος να μεγαλώσουν μέσα στο δέρμα τραυματίζοντας το και δημιουργώντας πύλη εισόδου μικροβίων.

Οι ενδεχόμενοι τραυματισμοί των ποδιών μπορεί να είναι επικίνδυνοι. Γι’ αυτό οι ασθενείς πρέπει να μην κυκλοφορούν ποτέ ξυπόλυτοι ακόμα και μέσα στο σπίτι. Πριν φορέσουν τα παπούτσια να ελέγχουν για παρουσία μικρών αντικειμένων (πετραδάκια-καρφιά). Το μέγεθος των παπουτσιών θα πρέπει να είναι το ιδανικό για το πόδι, ενώ οι κάλτσες θα πρέπει καθημερινά να είναι καθαρές και ελαφρά πουδραρισμένες ώστε να μην ιδρώνει. Συμβουλεύεται ακόμη να αποφεύγονται οι κάλτσες με σφικτές ραφές ή εκείνες που δεν αφήνουν το πόδι να αναπνέει.

Στην περίπτωση που εμφανιστούν κάλοι, σημαίνει ότι υφίσταται σημείο αυξημένης πίεσης και ελαττωμένης αντίστασης του δέρματος. Η συμβολή του γιατρού είναι απαραίτητη για την αντιμετώπισή τους.

Σε γενικές γραμμές η προσπάθεια αποφυγής βλαβών στα κάτω άκρα θα πρέπει να ξεκινά με τη σωστή ρύθμιση τόσο του σακχάρου αίματος, όσο και της αρτηριακής πίεσης και της δυσλιπιδαιμίας. Κομβικός είναι και ο ρόλος της διακοπής του καπνίσματος για τη διατήρηση των αγγείων σε καλή κατάσταση.

Σημειωτέον ότι το πόδι που πονά, άλλαξε χρώμα (κόκκινο ή μελανό), είναι θερμό (όλο ή ένα μέρος του), έχει άσχημη οσμή ή εμφάνισε φουσκάλες ή μικρές πληγές, αποτελούν σημάδια για τα οποία θα πρέπει να ζητήσετε ιατρική βοήθεια.

photo credit: gm.esthermax The Best Insoles for Work Boots via photopin (license)

Σε μείζονα «απειλή» για τη σωματική ακεραιότητα, αλλά και τη γενική υγεία του σύγχρονου ανθρώπου αναδεικνύεται στις μέρες μας μια από τις συχνότερες και σοβαρότερες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη: το διαβητικό πόδι. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: σήμερα πραγματοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο ένας ακρωτηριασμός κάτω άκρου κάθε 20 δευτερόλεπτα!

Την ίδια στιγμή, όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα των ΗΠΑ, η συνολική θνησιμότητα από τις παθήσεις του διαβητικού ποδιού μπορεί να ανέλθει σε πολύ υψηλά επίπεδα, φτάνοντας ακόμα και το 45% μέσα στην πενταετία. Το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο από εκείνο του καρκίνου του προστάτη, του μαστού και του λεμφώματος Non Hodgkin, καθώς και παρόμοιο με εκείνο του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη (International Diabetes Federation – IDF), το 70% των ακρωτηριασμών που διενεργούνται σε όλο τον κόσμο αφορά διαβητικούς ασθενείς, οι οποίοι διατρέχουν 23 – 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν το ένα ή και τα δύο πόδια τους σε σύγκριση με τους άλλους. Επιπλέον, περισσότερα από 1.000.000 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη αναγκάζονται να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό ενός άκρου τους σε ετήσια βάση.

Οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρωτηριασμό είναι τα έλκη των κάτω άκρων. Τόσο τα έλκη, όσο και οι ακρωτηριασμοί έχουν τεράστιο αντίκτυπο στη ζωή των πασχόντων, οδηγώντας τους συχνά σε περιορισμένη αυτονομία κινήσεων, κοινωνική απομόνωση και ψυχολογικό στρες. Υπολογίζεται ότι το 25% των ατόμων με διαβήτη θα εμφανίσει έλκος στα κάτω άκρα έστω και μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, το 4-5% των διαβητικών ασθενών εμφανίζουν έλκη στα πόδια, γεγονός που σημαίνει ότι 40.000 – 50.000 άτομα με διαβήτη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού. Στην Ελλάδα πραγματοποιούνται περίπου 2.000 – 3.000 ακρωτηριασμοί κάτω άκρων σε ετήσια βάση.

Εκτός από το τεράστιο κοινωνικό κόστος, στα προβλήματα του διαβητικού ποδιού έρχεται να προστεθεί και το υπέρογκο οικονομικό κόστος. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το κόστος αυτό μπορεί να γίνει δυσβάστακτο για κάθε σύστημα υγείας, καθώς αναπαράγεται συνεχώς από τη μακροχρόνια παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο, τα έξοδα αποκατάστασης και την αυξημένη ανάγκη οικιακής φροντίδας και κοινωνικών υπηρεσιών.

Ωστόσο, με την εφαρμογή μιας πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που θα περιλαμβάνει στρατηγικές επαρκούς πρόληψης και στη δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια περίθαλψη, τη θεραπευτική αντιμετώπιση των ελκών από πολλές ιατρικές ειδικότητες (εξειδικευμένα Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού), την αποτελεσματική οργάνωση, τη συνεχή παρακολούθηση και την ειδική εκπαίδευση των πασχόντων, μπορεί να αποφευχθεί έως και το 85% των ακρωτηριασμών.

Οι βασικές αιτίες για τη δημιουργία έλκους στα πόδια είναι δυο σοβαρές επιπλοκές της νόσου, η νευροπάθεια και η περιφερική αρτηριοπάθεια. Η νευροπάθεια παρουσιάζεται στο 30% των διαβητικών αρρώστων, οι οποίοι στην Ελλάδα ανέρχονται σε 250.000 – 300.000 άτομα. Κατά την εμφάνισή της χάνεται η προστατευτική αίσθηση του πόνου και το σκέλος του διαβητικού ασθενούς δεν «πονάει» όταν κάποιο αιχμηρό αντικείμενο ή θερμό ερέθισμα του προκαλέσουν βλάβη.

Έτσι, μπορεί να δημιουργηθεί οποιαδήποτε πληγή, χωρίς ο ασθενής να την αντιληφθεί. Η πληγή, όμως, αυτή ταυτόχρονα θα συνεπάγεται και είσοδο μικροβίων στον οργανισμό. Με τον τρόπο αυτόν δημιουργείται φλεγμονή στο πόδι (μυϊκό ιστό και οστά), η οποία, εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και ορθολογικά, αφενός επεκτείνεται πολύ γρήγορα και, αφετέρου, καταλήγει σε ακρωτηριασμό.

Εάν «μαυρίσει» ή αλλάξει το χρώμα του ποδιού προς το σκούρο, υπάρχει συνήθως βλάβη των αγγείων, δηλαδή απόφραξη των αρτηριών που φέρνουν το αίμα στα κάτω άκρα. Αυτή η επιπλοκή ονομάζεται περιφερική αρτηριοπάθεια. Το άκρο που δεν αιματώνεται νεκρώνεται, ολόκληρο ή κάποια δάκτυλα.

Ενίοτε η άμεση παρέμβαση που θα ανοίξει την απόφραξη και θα αποκαταστήσει την κυκλοφορία του αίματος σώζει το πόδι. Σε αντίθετη περίπτωση (καθυστερημένη ενημέρωση του ιατρού), αυξάνεται κατά πολύ ο κίνδυνος διενέργειας ακρωτηριασμού. Στη χώρα μας το ποσοστό των διαβητικών ασθενών που εμφανίζουν αρτηριοπάθεια είναι περίπου 15%, δηλαδή 100.000 – 150.000 άτομα.

Το πλήρες άρθρο δημοσιεύτηκε στο Iatronet.gr.

Το διαβητικό πόδι είναι μια από τις σοβαρότερες επιπλοκές που απειλούν τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική ασθένεια, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη.

Ο χρόνο εμφάνισης ενός διαβητικού ποδιού συνήθως προκύπτει έπειτα από τουλάχιστον 10 με 15 χρόνια αρρύθμιστου διαβήτη και είναι πιο συχνός σε διαβητικούς τύπου 1. Σε εκείνους δηλαδή που χρειάζονται ινσουλίνη για τη θεραπεία αφού το πάγκρεας τους δεν λειτουργεί.

Βασικές αιτίες

Ο βαθμός αύξησης της γλυκόζης στο αίμα και η παραμονή των αυξημένων τιμών της για μεγάλο χρονικό διάστημα βλάπτουν κυρίως τα μικρά αγγεία, προκαλώντας διαβητική νευροπάθεια, νεφροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια κ.λπ. με σοβαρές συνέπειες σε πολλά οργανικά συστήματα, όπως νεφρική ανεπάρκεια, μόνιμη βλάβη στους οφθαλμούς, η οποία μπορεί να οδηγήσει και σε τύφλωση, έλκη στα πόδια κλπ.

Οι βασικές αιτίες για τη δημιουργία έλκους στα πόδια είναι δυο σοβαρές επιπλοκές της νόσου: η νευροπάθεια και η περιφερική αρτηριοπάθεια. Κατά την εμφάνισή της χάνεται η προστατευτική αίσθηση του πόνου και το σκέλος του διαβητικού ασθενούς δεν «πονάει» όταν κάποιο αιχμηρό αντικείμενο ή θερμό ερέθισμα του προκαλέσουν βλάβη.

Έτσι, μπορεί να δημιουργηθεί οποιαδήποτε πληγή χωρίς ο ασθενής να την αντιληφθεί. Η πληγή όμως αυτή ταυτόχρονα συνεπάγεται και είσοδο μικροβίων στον οργανισμό. Με τον τρόπο αυτόν δημιουργείται φλεγμονή στο πόδι, η οποία εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και ορθολογικά, αφενός επεκτείνεται πολύ γρήγορα και αφετέρου καταλήγει σε ακρωτηριασμό.

Εάν «μαυρίσει» ή αλλάξει το χρώμα του ποδιού προς το σκούρο, υπάρχει συνήθως βλάβη των αγγείων, δηλαδή απόφραξη των αρτηριών που φέρνουν το αίμα στα κάτω άκρα. Αυτή η επιπλοκή ονομάζεται περιφερική αρτηριοπάθεια. Το άκρο που δεν αιματώνεται νεκρώνεται ολόκληρο ή κάποια δάκτυλα. Ενίοτε η άμεση παρέμβαση που θα ανοίξει την απόφραξη και θα αποκαταστήσει την κυκλοφορία του αίματος σώζει το πόδι. Σε αντίθετη περίπτωση –για παράδειγμα με την καθυστερημένη ενημέρωση του ιατρού–  θα πρέπει να διενεργηθεί και πάλι ακρωτηριασμός.

Οι αθηροσκληρυντικές βλάβες των αρτηριών επιτείνονται στην παρουσία του διαβήτη, δημιουργώντας ταχύτατα στενώσεις, ή και αποφράξεις του αυλού των αγγείων. Οι αλλοιώσεις αυτές προσβάλλουν εν δυνάμει όλα τα αγγεία του σώματος.

Οι βλάβες εστιάζονται στις περιφερικές κυρίως αρτηρίες κάτω από το γόνατο, που είναι αγγεία μεσαίου και μικρού διαμετρήματος, γεγονός το οποίο χαρακτηρίζει την ιδιομορφία του προβλήματος. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην εγκατάσταση και την ταχεία εξέλιξη της διαβητικής αγγειοπάθειας συμβάλλουν παράγοντες όπως ο χρόνος εμφάνισης και η ρύθμιση του διαβήτη, η υψηλή αρτηριακή πίεση, το κάπνισμα, η υπερλιπιδαιμία και η παχυσαρκία.

Η παρουσία των αποφρακτικών αρτηριακών βλαβών στα κάτω άκρα υποδηλώνεται από ένα συνδυασμό συμπτωμάτων στο μεγαλύτερο αριθμό των ασθενών, ενώ περίπου στο 1/3 των πασχόντων δεν υπάρχουν συμπτώματα. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η αξιολόγηση του προβλήματος σε πρώιμα στάδια, καθώς μπορεί να ανακοπεί η πορεία της νόσου σε κρίσιμη ισχαιμία. Η κρίσιμη ισχαιμία αποτελεί τη σοβαρότερη εξέλιξη της αρτηριοπάθειας, οφείλεται, κυρίως, σε εκτεταμένες και πολυεπίπεδες αλλοιώσεις και συνοδεύεται, τις περισσότερες φορές, από την εμφάνιση ελκών ή νεκρώσεων στα δάκτυλα και την πτέρνα.

Η αντιμετώπιση της διαβητικής αρτηριοπάθειας των κάτω άκρων συνδέεται άμεσα με την ποιότητα ζωής, πρακτικά με τη δυνατότητα να βαδίζει κανείς. Για το λόγο αυτόν ο κύριος άξονας αυτής της ποιότητας ζωής είναι η διάσωση του άκρου.

Αντιμετώπιση

Ο καλύτερος, λοιπόν, τρόπος αντιμετώπισης της ταχείας εξέλιξης και των επιπλοκών της διαβητικής περιφερικής αρτηριοπάθειας σαφώς είναι η πρόληψή της, με την απομάκρυνση των παραγόντων κινδύνου. Έτσι, η σωστή ρύθμιση του διαβήτη, η διακοπή του καπνίσματος, ο έλεγχος της υπερλιπιδαιμίας και της υπέρτασης, η καταπολέμηση της παχυσαρκίας και η άσκηση είναι μερικοί από τους βασικούς κανόνες έλεγχου της εξέλιξης της νόσου.

Όταν όμως οι αθηροσκληρωτικές βλάβες των αρτηριών είναι σοβαρές, δεν ανταποκρίνονται στα συντηρητικά μέτρα θεραπείας και η νόσος εξελίσσεται ταχύτατα με σοβαρό κίνδυνο επιπλοκών (λοίμωξη του ποδιού, έλκη, νεκρώσεις), τότε η χειρουργική θεραπεία είναι απαραίτητη προκειμένου να αποκατασταθεί η αρτηριακή κυκλοφορία του ποδιού, να επουλωθούν τα ισχαιμικά έλκη και να αποφευχθεί ο ακρωτηριασμός.

Συμβουλές για την πρόληψη

1. Μην περπατάτε ποτέ ξυπόλητοι, υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού.
2. Φοράτε άνετα παπούτσια για να προστατεύσετε τα πόδια σας από την πίεση και την δημιουργία σκληρύνσεων. Ελέγχετε καθημερινά το εσωτερικό των υποδημάτων σας έτσι ώστε να μην υπάρχουν σκισίματα στην εσωτερική επιφάνεια καθώς και ξένα αντικείμενα.
3. Παρατηρείτε καθημερινά τα πόδια σας. Να βλέπετε τα πέλματά σας με ένα καθρέπτη. Αν δεν βλέπετε καλά Θα πρέπει να βοηθηθείτε από ένα μέλος της οικογένειάς σας ή από ένα φιλικό πρόσωπο.
4. Κάντε ποδόλουτρο καθημερινά, αλλά μην τα αφήνετε στο νερό περισσότερο από 5΄. Μία μεγαλύτερη παραμονή στο νερό αφαιρεί το απαραίτητο λίπος από το δέρμα και προκαλεί ελαφρά ξηρότητα και σχισίματα. Προσέχετε την θερμοκρασία του νερού να μην υπερβαίνει τους 38 βαθμούς Κελσίου.
5. Σκουπίζετε τα πόδια σας καλά, ιδιαίτερα μεταξύ δακτύλων.
6. Χρησιμοποιείτε ενυδατική κρέμα για να διατηρήσετε το δέρμα ελαστικό (προσοχή, όχι κρέμα στο ενδιάμεσο των δακτύλων).
7. Κόβετε τα νύχια σας με πολύ προσοχή, είναι προτιμότερο να τα κονταίνετε με λίμα.
8. Χρησιμοποιείστε αντιιδρωτικά προϊόντα και απορροφητική-αντιμηκητισιακή πούδρα για τα πόδια που ιδρώνουν.
9. Ποτέ μην αφαιρείτε κάλους μόνοι σας. Απευθυνθείτε στον γιατρό σας.
10. Αποφύγετε την υπερβολική ζέστη στα πόδια σας. Μην χρησιμοποιείτε θερμοφόρες ή ηλεκτρικά θερμαινόμενα μαξιλάρια.

Μπορείτε επίσης να δείτε τη σχετική παρουσίαση της Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού (ΕΜΕΔΙΠ).

Να θυμάστε ότι το πόδι που πονά, άλλαξε χρώμα (κόκκινο ή μελανό), είναι θερμό (όλο ή ένα μέρος του), έχει άσχημη οσμή ή εμφάνισε φουσκάλες ή μικρές πληγές, αποτελούν σημάδια για τα οποία θα πρέπει να ζητήσετε ιατρική συμβουλή.