Blog

Κάθε καλοκαίρι, όπως φυσικά και κατά τη διάρκεια άλλων εποχών στη χώρα μας, πολλοί από εμάς συνηθίζουν να εκτίθενται στον ήλιο για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, είτε γιατί μπορεί να απολαμβάνουν τον χρόνο τους στην παραλία είτε γιατί το επιβάλλει η φύση του επαγγέλματός τους.

Κάτι τέτοιο ωστόσο ενέχει κινδύνους για τον οργανισμό μας, καθώς μπορεί να προκύψουν οξεία ή χρόνια παθολογικά προβλήματα από την τοξική βλάβη της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα και τους βλεννογόνους ή και κόπωση των ομοιοστατικών μηχανισμών του σώματος.

Οξείες βλάβες

Η βλάβη από τον ήλιο αρχικά προσβάλλει τα επιφανειακά στρώματα του δέρματος με αποτέλεσμα την εμφάνιση ερεθισμού με μικρή ερυθρότητα και πόνο. Καθώς η βλάβη προχωράει βαθύτερα, τα συμπτώματα επιδεινώνονται, η ερυθρότητα γίνεται πιο έντονη, ο πόνος αυξάνεται και εμφανίζονται φουσκάλες ή πρήξιμο. Στο σημείο αυτό η σοβαρότητα του εγκαύματος εξαρτάται από την έκταση του δέρματος που προσβλήθηκε και το βάθος του εγκαύματος.

Στα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσουν τα εγκαύματα περιλαμβάνονται η αφυδάτωση, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, καθώς και σοβαρές λοιμώξεις που μπορεί να οδηγήσουν σε νοσηλεία. Σε βάθος χρόνου μάλιστα τα εγκαύματα έχουν συνδεθεί και με την ανάπτυξη δερματικών καρκινωμάτων. Εκτός όμως από τις βλάβες του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να προσβληθεί και ο οφθαλμός με ηλιακό έγκαυμα και θάμβο της όρασης.

Στις ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρές άμεσες επιπλοκές είναι τα μικρά παιδιά, οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από ορισμένα χρόνια νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης.

Χρόνια προβλήματα

Οι χρόνιες βλάβες που μπορεί να προκαλέσει στο δέρμα η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο είναι πολλές και χαρακτηρίζονται από άμετρο πολλαπλασιασμό κυττάρων με απώλεια της φυσιολογικής αυτορρύθμισης.

Η πιο επικίνδυνη βλάβη είναι το μελάνωμα, λόγω της ταχύτητας που πραγματοποιεί μεταστάσεις. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι κάθε πρωτοεμφανιζόμενος σπίλος ή σπίλος που αλλάζει χρώμα πρέπει να μας παραπέμπει για εξέταση σε ειδικό. Η πιθανότητα κακοήθειας είναι υψηλή όταν το χρώμα του σπίλου είναι μελανό ή μαύρο, έχει ασαφή όρια, ασύμμετρο σχήμα, ανομοιομορφία χρώματος, αυξητική τάση ή μέγεθος πάνω από έξι χιλιοστά.

Κόπωση ομοιοστατικών μηχανισμών

Οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί είναι η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις συνθήκες του εσωτερικού περιβάλλοντος του σώματος (θερμοκρασία, συγκεντρώσεις διάφορων συστατικών, άμυνα κτλ.) παρά τις εξωτερικές μεταβολές. Αυτή λειτουργία είναι πολύ σημαντική και η εφίδρωση, η περιφερική αγγειοδιαστολή και η δίψα είναι βασικοί συντελεστές του συστήματος ομοιόστασης.

Όταν όμως μηχανισμοί αυτοί υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν, εμφανίζεται ηλίαση. Η ηλίαση εκδηλώνεται με ατονία, ζάλη, πονοκέφαλο, αδυναμία, κράμπες, σύγχυση, ναυτία, εμετό, λιποθυμία, εγκεφαλική δυσλειτουργία και διαταραχές ούρων.

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό, εμφανίζεται θερμοπληξία με πυρετό που μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρή βλάβη στην λειτουργία της καρδιάς, των πνευμόνων, του εγκεφάλου, του ήπατος και των νεφρών.

Άτομα υψηλού κινδύνου είναι τα μικρά παιδιά, τα παχύσαρκα άτομα, τα υποτασικά, τα άτομα που ευρίσκονται σε κακή φυσική κατάσταση, που λαμβάνουν χρονίως ορισμένου τύπου φάρμακα, οι ηλικιωμένοι, οι ασκούμενοι και οι πάσχοντες από ορισμένα ιατρικά νοσήματα, όπως καρδιακή ανεπάρκεια.

Πρόληψη

Για την πρόληψη των προβλημάτων αυτών είναι σημαντικό:

– Να αποφεύγετε την έκθεση στον ήλιο κατά την διάρκεια της ύψιστης ηλιοφάνειας 11.00 – 17.00.
– Να πίνετε επαρκή ποσότητα νερού, να φοράτε καπέλο και ανοιχτόχρωμα ρούχα, να κάνετε πολλά δροσερά μπάνια κατά την παραμονή στην θάλασσα και να αποφεύγετε το αλκοόλ και τα βαριά φαγητά. Συνιστάται επίσης χρήση αντηλιακών γυαλιών και γαλακτωμάτων με υψηλό δείκτη προστασίας.

Τέλος, σημαντικό είναι να γίνονται ορισμένες τροποποιήσεις στην φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνουν οι χρονίως πάσχοντες.

Ιδιαίτερα συχνά σχεδόν κάθε καλοκαίρι είναι τα περιστατικά των εγκαυμάτων, της ηλίασης και της θερμοπληξίας. Η γνώση για την πρόληψη αυτών των περιπτώσεων είναι εξαιρετικά σημαντική, δεδομένου ότι θέτουν την υγεία μας σε σοβαρό κίνδυνο.

Εγκαύματα

Το ηλιακό έγκαυμα αποτελεί οξεία βλάβη του δέρματος από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Οφείλεται στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV- B) η οποία διαπερνά την επιδερμίδα. Η έκταση του ηλιακού εγκαύματος εξαρτάται από τον τύπο του δέρματος, τη διάρκεια έκθεσης στον ήλιο και την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας.

Βλάβες των ιστών που προκαλούνται από θερμότητα. Ανάλογα με τα συμπτώματά τους, διακρίνονται σε:

1. Α’ Βαθμού, όπου το δέρμα ασπρίζει με την πίεση και γίνεται ευαίσθητο.
2. Β’ Βαθμού, όπου το δέρμα είναι ερυθρό με φυσαλίδες και πολύ ευαίσθητο.
3. Γ’ Βαθμού, όπου το δέρμα είναι σκληρό και ξηρό χωρίς να είναι ευαίσθητο.

Τα ελαφρά εγκαύματα Α΄ ή Β΄ βαθμού περιορισμένης εκτάσεως μπορούν να αντιμετωπιστούν στο σπίτι. Εγκαύματα Β΄ ή Γ΄ βαθμού, τα οποία έχουν έκταση που υπερβαίνει το 10% της επιφανείας του σώματος, απαιτούν μεταφορά στο νοσοκομείο. Την έκταση του εγκαύματος υπολογίζουμε, αν λάβουμε υπόψη ότι η παλάμη έχει έκταση περίπου 1% της επιφάνειας του σώματος.

Οι ηλιακές ακτίνες προκαλούν εγκαύματα τόσο το καλοκαίρι, όσο και τον χειμώνα, όπου η υπεριώδης ακτινοβολία είναι εντονότερη από την αντανάκλαση του ήλιου στο χιόνι. Η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, ειδικά τις επικίνδυνες ώρες μεταξύ 12.00 και 16.00, χωρίς αντηλιακή προστασία προκαλεί διαστολή των αιμοφόρων αγγείων και προκαλεί έντονη ερυθρότητα στο δέρμα, μικρές φυσαλίδες, πόνο και οίδημα.

Αντιμετώπιση των ελαφρών εγκαυμάτων

1. Απομακρυνθείτε αμέσως απ’ τον ήλιο πηγαίνοντας στη σκιά.
2. Καθαρίστε και δροσίστε την περιοχή με άφθονο καθαρό νερό.
3. Βάλτε στο σημείο μια υγρή κομπρέσα και κάντε ντους κάθε δεκαπέντε λεπτά. Με αυτόν τον τρόπο θα περιορίσετε τη διείσδυση του εγκαύματος και θα ανακουφιστείτε.
4. Στεγνώστε προσεκτικά με μία γάζα ή απαλή πετσέτα, χωρίς να τρίβετε.
5. Εφαρμόστε ένα προϊόν που να βοηθάει την επούλωση ενυδατώνοντας το δέρμα, ενώ παράλληλα προστατεύει από μικρόβια και βακτηρίδια.
6. Επαναλάβετε την παραπάνω διαδικασία 3-4 φορές την ημέρα.
7. Αποφύγετε εντελώς την περαιτέρω έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.

Ηλίαση

Ο ιατρικός όρος για τη λέξη ηλίαση είναι η υπερθερμία. Είναι μια παθολογική κατάσταση στην οποία το σώμα παράγει ή αποκτά περισσότερη θερμότητα από ότι μπορεί να ελέγξει, η οποία προκαλείται από παρατεταμένη έκθεση του κεφαλιού στις ηλιακές ακτίνες χωρίς κάλυμμα.

Τέσσερις είναι οι βασικές ομάδες υψηλού κινδύνου στην περίπτωση της ηλίασης: τα παιδιά κάτω των δύο ετών, τα υπέργηρα άτομα, τα άτομα με προβλήματα νεφρού, καρδιάς ή κυκλοφορίας του αίματος, καθώς και τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη και χρησιμοποιούν ινσουλίνη.

Συμπτώματα

1. Κόκκινο και ζεστό πρόσωπο
2. Γρήγορος και δυνατός παλμός
3. Πόνος στο κεφάλι, αδυναμία, ζαλάδα, ίλιγγος, παραισθήσεις, παραλήρημα
4. Έξαψη, εμετός, υψηλός πυρετός
5. Σε βαριές περιπτώσεις, εμφανίζονται σπασμοί και απώλεια συνείδησης

Αντιμετώπιση

1. Μεταφορά σε ένα δροσερό μέρος
2. Αφαίρεση των ρούχων
3. Δροσερό μπάνιο για να μειωθεί τη θερμοκρασία
4. Κατανάλωση δροσερού προς το παγωμένο νερό

Θερμοπληξία

Η θερμοπληξία είναι λειτουργική διαταραχή του ανθρωπίνου οργανισμού η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των θερμορυθμιστικών μηχανισμών. Πρόκειται για μια εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση, απειλητική για τη ζωή, που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70%, γεγονός που δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας από το σώμα.

Συμπτώματα

1. Πυρετός, εμετός, διάρροια
2. Διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος
3. Απουσία εφίδρωσης
4. Απώλεια αισθήσεων
5. Πιθανότητα πρόκλησης εμφράγματος του μυοκαρδίου
6. Σε ακραίες περιπτώσεις, κωματώδης κατάσταση και θάνατος

Μέτρα πρόληψης

1. Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο.
2. Προτίμηση σκιερών και δροσερών σημείων, ελαφρό ντύσιμο με άνετα και ανοιχτόχρωμα ρούχα, καπέλο και γυαλιά ηλίου.
3. Αποφυγή χώρων με συνωστισμό.
4. Χλιαρά ντους, κατανάλωση πολλών υγρών.
5. Σε έντονη εφίδρωση η λήψη αλατιού μπορεί να βοηθήσει στο να κρατηθεί το επίπεδο των υγρών στον οργανισμό.
6. Αποφυγή οινοπνευματωδών ποτών, κατανάλωση μικρών και ελαφρών γευμάτων χωρίς λιπαρά, αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά.
7. Αποφυγή βαριάς σωματικής εργασίας σε ζεστούς χώρους με άπνοια και μεγάλη υγρασία.
8. Περιορισμένη έκθεση στον ήλιο.
9. Τέλος, απαραίτητη είναι η συμβουλή του γιατρού για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας.

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη, οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα. Ειδικά όσοι πάσχουν από χρόνια αναπνευστικά, καρδιαγγειακά κ.λπ. νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία, διότι μερικά φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος.

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων

1. Μεταφέρετε τον ασθενή άμεσα σε μέρος δροσερό, ευάερο και σκιερό ή αν είναι δυνατό σε αεριζόμενο χώρο.
2. Τοποθετείτε τον ασθενή σε ύπτια θέση.
3. Αφαιρείτε τα βαριά ρούχα, για να αερίζεται το σώμα του.
4. Αερίζετε τον ασθενή με ότι πρόχειρο μέσο διαθέτετε (βεντάλιες, χαρτόνια κ.α).
5. Βρέχετε το πρόσωπο του, το λαιμό, το στήθος και γενικά το σώμα του με κρύο ή παγωμένο νερό.
6. Τοποθετείτε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και το κεφάλι του.
7. Τοποθετείτε, παράλληλα, θήκες με πάγο στο λαιμό, τη βουβωνική χώρα και τις μασχάλες, επιταχύνοντας με αυτόν τον τρόπο την απώλεια θερμότητας από το σώμα του.
8. Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει στους 38 ºC. Σημειώνεται ότι τα αντιπυρετικά δεν έχουν κανένα ρόλο στη θεραπεία της υπερθερμίας.
9. Κάνετε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα πάνω.
10. Αν είναι εφικτό, χορηγείτε άφθονα υγρά με μικρές ποσότητες αλατιού για να αναπληρώσει αυτά που έχασε ο οργανισμός του εξαιτίας της μεγάλης εφίδρωσης.
11. Σε περιπτώσεις σπασμών προστατέψτε τον από πιθανό αυτοτραυματισμό, χωρίς ωστόσο να τοποθετήσετε κάτι στο στόμα του και να του δώσετε υγρά.
12. Σε περίπτωση εμετού σιγουρευτείτε ότι η αεροφόρος οδός παραμένει ανοιχτή γυρίζοντάς τον στο πλάι.
13. Καλείτε το ΕΚΑΒ για την μεταφορά του σε νοσοκομείο και περαιτέρω αντιμετώπιση.