Ο μεταβολισμός σαν όρος αποτελεί το αθροιστικό σύνολο των βιοχημικών διεργασιών που γίνονται στα κύτταρα, κατά τις οποίες είτε αποθηκεύεται ενέργεια, είτε απελευθερώνεται από τα βιομόρια ενέργεια.
Το μεταβολικό σύνδρομο είναι μια σύνθετη οντότητα για την οποία συνήθως κάνουμε λόγο όταν συνυπάρχουν πολλοί παράγοντες κινδύνου, δηλαδή πολλές πιθανότητες να υποστεί ο ασθενής σοβαρό καρδιαγγειακό ή αγγειακό νόσημα που να συνδέεται με κάποια διαταραχή του μεταβολισμού.
Σε αυτούς τους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται:
- Το κοιλιακό λίπος, δηλαδή η συσσώρευση λίπους στην κοιλιά και γύρω από αυτή.
- Η αθηρογενετική δυσλιπιδαιμία, δηλαδή πολλά τριγλυκερίδια, μεγάλη συγκέντρωση «κακής» χοληστερόλης και μικρή συγκέντρωση «καλής» χοληστερόλης.
- Η αντίσταση στην ινσουλίνη, δηλαδή το σώμα να μην μπορεί να χρησιμοποιήσει σωστά την ινσουλίνη. Αυτό σημαίνει μη φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
- Η υψηλή αρτηριακή υπέρταση.
- Η προ-θρομβωτική κατάσταση που διαπιστώνεται με την ανίχνευση «ινωδογόνων» ή «πλασμινογόνων» στοιχείων στο αίμα. Σημαίνει ότι μπορεί ο ασθενής να αποκτήσει θρόμβους στις αρτηρίες του.
Τα αίτια εμφάνισης
Όπως σχεδόν για όλες τις ασθένειες, τόσο η γονιδιακή προδιάθεση όσο και οι συνθήκες της ζωής μας, παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση αυτού του συνόλου ασθενειών. Το οικογενειακό ιστορικό είναι συχνά καθοριστικό για την εξέλιξη των ασθενειών. Αν παραδείγματος χάριν στην οικογένεια υπάρχει ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη, υπέρτασης και καρδιοπάθειας σε μικρή ηλικία, ο κίνδυνος για την εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου αυξάνεται σε μεγάλο βαθμό. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις που άνθρωποι με «βαρύ» ιστορικό αυτών των χρόνιων ασθενειών δεν νοσούν. Αυτό αποδεικνύει και τη σημασία, που έχουν οι συνθήκες της ζωής μας.
Η δραστηριότητα και η άσκηση, η ενσυνείδητη διατροφή με σκοπό τη θρέψη και την υγεία, και η ψυχική ηρεμία δρουν προστατευτικά ελαχιστοποιώντας τις αρνητικές επιπτώσεις των γονιδίων μας. Αντίθετα, το κάπνισμα, η καθιστική ζωή, η ανθυγιεινή διατροφή και το έντονο στρες έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, που λειτουργούν αθροιστικά με εκείνες της γονιδιακής προδιάθεσης.
Τρόποι προστασίας
- Η διακοπή του καπνίσματος
- Η απώλεια του πλεονάζοντος σωματικού βάρους.
- Η καθημερινή άσκηση διάρκειας μισής ώρας.
- Η μεσογειακή διατροφή που χαρακτηρίζεται από μικρή κατανάλωση ζωικού λίπους και αλατιού με πολλά φρούτα, λαχανικά, όσπρια και δημητριακά ολικής άλεσης (μαύρο ψωμί και αναποφλοίωτο ρύζι).
- Η λελογισμένη χρήση ελαιολάδου, χωρίς βούτυρα ή μαργαρίνες.
- Τα ψάρια που είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα (στον ατμό ή ψητά).
- Η σπάνια κατανάλωση κρέατος.
- Τα γαλακτοκομικά σε μέτριες ποσότητες με προτίμηση σε αυτά με χαμηλά λιπαρά.
- Η αποφυγή γλυκών με πολλά βούτυρα και κρέμες. Λιγότερο παχυντικά είναι τα γλυκά του κουταλιού.
- Το κρασάκι με μέτρο μαζί με το φαγητό είναι ευεργετικό.
Μία τέτοια διατροφή μειώνει κατά πολύ την εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου, ενώ η αρτηριακή πίεση, το σάκχαρο του αίματος, η χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια επανέρχονται σε άριστα επίπεδα. Όταν όμως δεν μπορούμε να επιτύχουμε την αλλαγή στο τρόπο ζωής μας συνιστάται η φαρμακευτική αντιμετώπιση των διαταραχών του μεταβολικού συνδρόμου. Πάντα όμως η εμπροσθοφυλακή της προσπάθειας παραμένουν η αποχή από το κάπνισμα, η υγιεινή διατροφή και η γυμναστική.
Ένα άτομο με μεταβολικό σύνδρομο έχει μεγάλες πιθανότητες να βελτιώσει το επίπεδο υγείας του. Αν καταφέρει να υιοθετήσει έναν υγιεινό τρόπο διατροφής και ήπιας εβδομαδιαίας άσκησης τότε θα νιώσει πολύ καλύτερα τόσο από τη μείωση του βάρους του, όσο και από τη μείωση των τιμών ζαχάρου, πίεσης και χοληστερίνης που θα έχουν αυξηθεί.
