Blog

Η υπέρταση, δηλαδή η υψηλή αρτηριακή πίεση, σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα προβλήματα υγείας. Εκτιμάται ότι περίπου ένας στους τρεις ενήλικες έχει υπέρταση, που αν δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές, όπως είναι η νεφρική βλάβη, η καρδιακή ανεπάρκεια και το εγκεφαλικό επεισόδιο.

Αν και συχνά απαιτείται φαρμακευτική αγωγή για τον έλεγχο της, υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις όπου η πίεση μπορεί να ρυθμιστεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής. Σ’ αυτό το άρθρο στοχεύουμε να σας ενημερώσουμε σχετικά με τις πρακτικές και τεκμηριωμένες μεθόδους που μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης χωρίς φαρμακευτική αγωγή, εφόσον ο επιβλέπων ιατρός το θεωρεί εφικτό. Η έγκαιρη παρέμβαση και οι σωστές επιλογές μπορεί να αποτελέσουν ένα σημαντικό όπλο πρόληψης και αντιμετώπισης της υπέρτασης.

Υγιεινή διατροφή: ο ρόλος της μεσογειακής διατροφής

Η διατροφή αποτελεί βασικό παράγοντα για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Συγκεκριμένα, η Μεσογειακή διατροφή έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στην προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος και στη μείωση της πίεσης. Η δίαιτα αυτή περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία τροφών πλούσιων σε θρεπτικά συστατικά, όπως:

• Φρέσκα φρούτα και λαχανικά
• Δημητριακά ολικής άλεσης
• Ελαιόλαδο
• Ψάρια και θαλασσινά
• Όσπρια και ξηρούς καρπούς

Η μειωμένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος και η αντικατάστασή του με πηγές πρωτεΐνης από φυτικές τροφές ή ψάρι συμβάλλουν επίσης στη μείωση της πίεσης. Επιπλέον, η μείωση της πρόσληψης αλατιού είναι κρίσιμη για τους υπερτασικούς ασθενείς, καθώς το αλάτι συνδέεται άμεσα με την αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Συνίσταται η αντικατάσταση του αλατιού με μυρωδικά και βότανα για περισσότερη γεύση στα φαγητά.

Μείωση του σωματικού βάρους

Το αυξημένο βάρος, ιδιαίτερα το περιττό λίπος στην κοιλιακή περιοχή, σχετίζεται άμεσα με την υπέρταση. Ακόμη και μια μικρή μείωση του σωματικού βάρους μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στην πίεση. Για παράδειγμα, η απώλεια 5-10% του αρχικού σωματικού βάρους μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της πίεσης.

Η περιφέρεια της μέσης είναι ένας σημαντικός δείκτης που συνδέεται με τον κίνδυνο υπέρτασης. Για τους άνδρες, η περιφέρεια μέσης δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 102 εκ. ενώ για τις γυναίκες τα 88 εκ.

Σωματική άσκηση

Η σωματική άσκηση είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για τη φυσική μείωση της πίεσης. Οι αερόβιες δραστηριότητες όπως το περπάτημα, το τρέξιμο, η ποδηλασία και η κολύμβηση μπορούν να βοηθήσουν στην ενδυνάμωση της καρδιάς και στη μείωση της πίεσης.

Η σύσταση είναι τουλάχιστον 150 λεπτά ήπιας άσκησης ή 75 λεπτά έντονης άσκησης την εβδομάδα. Ενθαρρύνεται επίσης η καθημερινή κίνηση, όπως το να παίρνετε τις σκάλες αντί για το ασανσέρ, ή να κάνετε σύντομους περιπάτους κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Περιορισμός του αλκοόλ και αποφυγή του καπνίσματος

Το αλκοόλ μπορεί να έχει τόσο προστατευτικές όσο και επιβαρυντικές συνέπειες για την πίεση, ανάλογα με την ποσότητα που καταναλώνεται. Η μέτρια κατανάλωση είναι συνήθως ανεκτή και μπορεί ακόμη και να ωφελήσει, αλλά σε μεγαλύτερες ποσότητες αυξάνει τον κίνδυνο υπέρτασης. Συνιστάται στους άνδρες να περιορίζονται σε έως δύο ποτά την ημέρα και στις γυναίκες σε ένα.

Το κάπνισμα αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους για το καρδιαγγειακό σύστημα. Οι τοξικές ουσίες του καπνού βλάπτουν τα αιμοφόρα αγγεία, αυξάνοντας την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις.

Διαχείριση του στρες

Το χρόνιο στρες αποτελεί σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει αρνητικά την αρτηριακή πίεση. Τεχνικές διαχείρισης του στρες, όπως η γιόγκα, ο διαλογισμός, και η ενσυνειδητότητα (mindfulness), μπορούν να συμβάλλουν στη χαλάρωση και στη μείωση της πίεσης. Επίσης, το να βρείτε τρόπους για να εντάξετε μικρά διαλείμματα χαλάρωσης κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη διαχείριση των πιέσεων της καθημερινότητας.

Βελτίωση της ποιότητας ύπνου

Ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος είναι απαραίτητος για τη σωστή λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος. Η αϋπνία και η ακανόνιστη ποιότητα ύπνου συνδέονται με αυξημένη πίεση, καθώς κατά τη διάρκεια του ύπνου οι δείκτες της πίεσης πέφτουν φυσικά. Συνιστάται να προσπαθήσετε να κοιμάστε τουλάχιστον 7-8 ώρες καθημερινά και να ακολουθείτε σταθερό πρόγραμμα ύπνου.

Καθημερινή παρακολούθηση της πίεσης και συνεργασία με τον γιατρό

Η παρακολούθηση της πίεσης στο σπίτι είναι ένας απλός τρόπος να γνωρίζετε την πορεία της υγείας σας και την αποτελεσματικότητα των αλλαγών που εφαρμόζετε στον τρόπο ζωής.

Επιπλέον, η συνεργασία με τον γιατρό σας είναι κρίσιμη για τη σωστή διαχείριση της υπέρτασης. Ο γιατρός σας μπορεί να σας παρέχει καθοδήγηση και να σας υποστηρίξει στην προσπάθεια σας να μειώσετε την πίεση φυσικά, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι αυτές οι μέθοδοι είναι ασφαλείς για εσάς.

Άγγελος Κλείτσας, Ειδικός Παθολόγος – Διαβητολόγος

Η υπέρταση ή αλλιώς υψηλή αρτηριακή πίεση είναι μία χρόνια πάθηση κατά την οποία η πίεση που ασκεί το αίμα στο εσωτερικό τοίχωμα των μεγάλων αρτηριών του σώματος, είναι αυξημένη σε επίπεδα άνω των φυσιολογικών τιμών.

Συγκεκριμένα, ένα άτομο θεωρείται υπερτασικό όταν η συστολική του πίεση είναι πάνω από 140mmHg και η διαστολική του πίεση πάνω από 90mmHg. Αυτή η κατάσταση σε βάθος χρόνους μπορεί να επικίνδυνη για την υγεία μας, γι’ αυτό και είναι απαραίτητο να ελέγχουμε την πίεσή μας ώστε να εντοπίσουμε έγκαιρα το πρόβλημα.

Η αρτηριακή πίεση είναι γνωστό ότι παρουσιάζει εποχιακή διακύμανση. Το καλοκαίρι η προσοχή μας πρέπει να είναι εξίσου μεγάλη με το χειμώνα, καθώς ορισμένες οδηγίες που αφορούν τη ρύθμισή της διαφοροποιούνται.

1. Υγρασία και υψηλές θερμοκρασίες

Εάν έχουμε υψηλή αρτηριακή πίεση, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η ζέστη μπορεί να προκαλέσει προβλήματα, ιδίως όταν υπάρχει και υγρασία σε επίπεδα άνω του 70%. Σε αυτές τις συνθήκες το σώμα μας εργάζεται σκληρά για να δροσιστεί μέσω αλλαγών όπως η αυξημένη ροή αίματος στο δέρμα και η εφίδρωση.

Έτσι όμως μπορεί να επέλθει η αφυδάτωση και γι’ αυτό είναι σημαντικό να προσέχουμε. Πρέπει να αποφεύγουμε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο και να διατηρούμε δροσερό το σώμα μας.

2. Αλκοόλ

Η επάρκεια νερού στον οργανισμό μας είναι σημαντική για τη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης σε υγιή επίπεδα. Πρέπει να πίνουμε αρκετό νερό κατά τη διάρκεια της ημέρας και να αποφεύγουμε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

3. Αλάτι

Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση. Πρέπει να προσπαθούμε να περιορίσουμε την κατανάλωση αλατιού και να επιλέγουμε τρόφιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι.

4. Διατροφή

Προσπαθούμε να τηρούμε μια υγιεινή διατροφή πλούσια σε φρέσκα φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης. Αποφεύγουμε τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπη και ακολουθούμε τις συστάσεις του γιατρού μας για την κατανάλωση νατρίου και λιπαρών.

5. Σωματική άσκηση

Συνεχίζουμε να ασκούμαστε τακτικά, αλλά προσαρμόζουμε την ένταση της άσκησης ώστε να αποφύγουμε τις υπερβολές. Δεν ασκούμαστε στις πιο ζεστές ώρες της ημέρας και επιλέγουμε δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν σε δροσερό περιβάλλον.

6. Παρακολούθηση

Συνεχίζουμε να παρακολουθούμε την αρτηριακή πίεσή μας τακτικά και συμβουλευόμαστε τον γιατρό μας για τον καλύτερο τρόπο διαχείρισής της.

Άγγελος Κλείτσας, Ειδικός Παθολόγος – Διαβητολόγος

Featured Image by Freepik

Όταν η αρτηριακή μας πίεση είναι υψηλή αλλά όχι σε επίπεδο ώστε να θεωρείται υπέρταση, τότε μιλάμε για προϋπέρταση. Πρόκειται δηλαδή για μία κατάσταση κατά την οποία η αρτηριακή μας πίεση βρίσκεται μεταξύ των φυσιολογικών και των υψηλών επιπέδων.

Εάν ξεπεράσει αυτό το εύρος, τότε μιλάμε για υπέρταση. Οπότε στην περίπτωση της υπέρτασης η δύναμη του αίματος που πιέζει τα τοιχώματα στις αρτηρίες είναι πολύ υψηλή, γεγονός το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρδιακής ανεπάρκειας, νεφρικής νόσου κ.ά.

Η προϋπέρταση δεν θεωρείται ασθένεια και συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Ωστόσο, όταν βρισκόμαστε στο στάδιο της προϋπέρτασης, σημαίνει ότι έχουμε αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουμε υπέρταση. Και επομένως δεν πρέπει να την αγνοήσουμε.

Μπορούμε να καταλάβουμε αν έχουμε προϋπέρταση;

Συνήθως η υπέρταση δεν προκαλεί συμπτώματα και γι’ αυτό χαρακτηρίζεται ως “σιωπηλή νόσος”. Σε πολλούς ασθενείς η διάγνωση γίνεται είτε σε κάποια τυχαία μέτρηση είτε όταν έχει πλέον οδηγήσει σε κάποια από τις προαναφερθείσες επιπλοκές.

Οπότε ο μόνος τρόπος για να μάθουμε εάν έχουμε προϋπέρταση είναι να μετρήσουμε την αρτηριακή μας πίεση. Όταν η μέτρηση της συστολικής πίεσης (σε ενήλικες άνω των 18 ετών) είναι μεταξύ 120-139 mmHg και της διαστολικής 80-89 mmHg, τότε μιλάμε για προϋπέρταση.

Κάθε πότε πρέπει να ελέγχουμε την αρτηριακή πίεση; 

Όταν η αρτηριακή πίεση είναι φυσιολογική, οι ειδικοί συνιστούν να την ελέγχουμε τουλάχιστον μία φορά κάθε δύο χρόνια. Εάν είναι υψηλή, ο επιβλέπων ιατρός μπορεί να συστήσει πιο συχνές μετρήσεις. Η καλύτερη συχνότητα θα εξαρτηθεί επίσης από το ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό.

Ποιοι κινδυνεύουν να εμφανίσουν υψηλή αρτηριακή πίεση; 

Όλοι μπορούν να εμφανίσουν υψηλή αρτηριακή πίεση, ωστόσο ορισμένοι άνθρωποι κινδυνεύουν περισσότερο. Στους ανθρώπους με αυξημένο κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης, περιλαμβάνονται:

• Οι καπνιστές
• Οι ενήλικες ηλικίας άνω των 60 ετών
• Οι άνθρωποι με καθιστικό τρόπο ζωής
• Οι διαβητικοί 
• Οι υπέρβαροι 
• Οι άνθρωποι με υψηλή χοληστερόλη 
• Οι γυναίκες μέσης ηλικίας 
• Οι γυναίκες που λαμβάνουν από του στόματος αντισυλληπτικά

Πώς αντιμετωπίζεται η προϋπέρταση;

Η προϋπέρταση μπορεί να αντιστραφεί. Κάνοντας βασικές αλλαγές στον τρόπο ζωής, είναι δυνατό να μειώσουμε την αρτηριακή πίεση σε υγιή επίπεδα και να προστατέψουμε τις αρτηρίες από βλάβες.

• Η θεραπεία περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως: 
• αύξηση της φυσικής δραστηριότητας 
• διαχείριση ψυχικού και συναισθηματικού στρες 
• μείωση της κατανάλωσης νατρίου (αλάτι) 
• περιορισμός ή αποφυγή αλκοόλ 
• διακοπή του καπνίσματος.

Η υπέρταση ή αλλιώς υψηλή αρτηριακή πίεση είναι μία χρόνια πάθηση κατά την οποία η πίεση, που ασκεί το αίμα στο εσωτερικό τοίχωμα των μεγάλων αρτηριών του σώματος, είναι αυξημένη σε επίπεδα άνω των φυσιολογικών τιμών.

Πρόκειται για μια κατάσταση η οποία δεν εμφανίζει πάντα συμπτώματα, περνώντας συχνά απαρατήρητη. Μακροχρόνια ωστόσο μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές εάν παραμείνει αρρύθμιστη, συμπεριλαμβανομένων του εγκεφαλικού επεισοδίου και της καρδιακής και νεφρικής ανεπάρκειας.

Υπάρχουν διάφορα αίτια που συνδέονται με την υπέρταση, μεταξύ των οποίων είναι η γήρανση, η διατροφή με αυξημένη περιεκτικότητα σε αλάτι και λίπος, καθώς και παθολογικές καταστάσεις όπως η νεφρική νόσος.

Η διαχείρισή της σε γενικές γραμμές περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες, σωματική άσκηση και έλεγχο του βάρους, ενώ άλλες φορές μπορεί να χρειάζεται και φαρμακευτική αγωγή, ανάλογα με το αίτιο που την προκάλεσε.

Τον χειμώνα

Οι χαμηλές θερμοκρασίες είναι ένας παράγοντας για τον οποίο τα άτομα με υπέρταση θα πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή. Εκτός από την έξαρση των ιώσεων, σε περιόδους με χαμηλές θερμοκρασίες προκαλείται και έξαρση της υπέρτασης.

Η πίεση είναι κατά κανόνα υψηλότερη τον χειμώνα και χαμηλότερη το καλοκαίρι και ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι οι χαμηλές θερμοκρασίες προκαλούν συστολή των αιμοφόρων αγγείων.

Εξαιτίας αυτού απαιτείται μεγαλύτερη πίεση για την κυκλοφορία του αίματος μέσα στα αγγεία και τις φλέβες, οπότε και προκύπτει η υπέρταση. Εκτός από το κρύο, αυτό που μπορεί επίσης να επηρεάσει την πίεση κατά τη διάρκεια του χειμώνα είναι η απότομη αλλαγή του καιρού, όπως για παράδειγμα το ξέσπασμα μιας καταιγίδας.

Το σώμα, οπότε και τα αιμοφόρα αγγεία, μπορεί να αντιδράσουν στις απότομες αλλαγές της υγρασίας και της ατμοσφαιρικής πίεσης με τον ίδιο τρόπο που αντιδρούν στο κρύο. Αυτές οι μεταβολές στην πίεση του αίματος που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες είναι πιο συχνές σε άτομα ηλικίας 65 ετών και πάνω.

Άλλες αιτίες της εποχιακής υπέρτασης (υψηλή αρτηριακή πίεση) περιλαμβάνουν την αύξηση του σωματικού βάρους και τη μειωμένη σωματική δραστηριότητα, που παρατηρείται στους περισσότερους ανθρώπους το χειμώνα.

Πρόληψη

Το άτομο με υπέρταση σε περίοδο με χαμηλές θερμοκρασίες οφείλει να συνεχίσει να παρακολουθεί τις μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης και να επικοινωνήσει με τον γιατρό του. Εκείνος μπορεί να συστήσει κάποια αλλαγή στη δοσολογία του φαρμάκου που ενδεχομένως λαμβάνει για την πίεση ή να τον καθοδηγήσει προς μία εναλλακτική φαρμακευτική αγωγή.

People photo created by jcomp – www.freepik.com

Πολύ συχνά με ρωτούν: σε ποιο χέρι να μετρήσω την πίεση; πόσες φορές; με τι είδους πιεσόμετρο; Οι γενικές οδηγίες είναι πολύ απλές και έχουν ως εξής:

1. Μετρούμε την πίεσή μας πάντα όταν είμαστε νηστικοί και ξεκούραστοι.
2. Θέτουμε το χέρι μας στο ύψος περίπου της καρδιάς, σταθερό επάνω στο τραπέζι και να μην καλύπτεται από ρούχα.
3. Δεν πρέπει να ανεβάζουμε το μανίκι ψηλά ώστε να σφίγγει το μπράτσο.
4. Δεν έχει σημασία ποιο από τα δύο χέρια θα χρησιμοποιήσουμε.
5. Πρέπει να είμαστε χαλαροί στη θέση μας για τουλάχιστον 5 λεπτά πριν τη μέτρηση, τα πόδια να ακουμπάνε στο πάτωμα χωρίς να είναι σταυρωμένα και να υποστηρίζεται η πλάτη πίσω στο κάθισμα.
6. Δεν μετράμε την πίεση αν είμαστε έντονα αγχωμένοι και στρεσαρισμένοι.
7. Η μέτρηση γίνεται τουλάχιστον 30 λεπτά αργότερα, εάν έχουμε καπνίσει ή και πιει καφέ.
8. Αν προηγουμένως έγινε οποιαδήποτε σωματική άσκηση, περιμένουμε 30 λεπτά.
9. Η ουροδόχος κύστη πρέπει να είναι άδεια ώστε να μην υπάρχει η αίσθηση για ούρηση.
10. Η θερμοκρασία του δωματίου να είναι τέτοια ώστε να μην κρυώνουμε.
11. Δεν πρέπει να υπάρχει έντονος θόρυβος στο δωμάτιο.
12. Το πανί που τυλίγει το μπράτσο (η περιχειρίδα) πρέπει να εφαρμόζει καλά και να βρίσκεται στο ύψος της καρδιάς. Υπάρχουν διάφορα μεγέθη περιχειρίδας ανάλογα με το πάχος του μπράτσου, γι’ αυτό συμβουλευτείτε το γιατρό σας για το σωστό μέγεθος.
13. Πάντα είναι καλύτερα να μετρήσουμε τρεις φορές και να αξιολογήσουμε την ενδιάμεση μέτρηση. Επειδή όμως αυτό δεν είναι πρακτικό μας αρκεί μόνον η πρώτη.

Στο υδραργυρικό πιεσόμετρο

Στην περίπτωση που έχουμε υδραργυρικό και όχι ηλεκτρονικό πιεσόμετρο, κάνουμε τα εξής:

1. Τοποθετούμε την άκρη του ακουστικού στην εσωτερική επιφάνεια του αγκώνα, χωρίς να καλύπτεται τελείως από την περιχειρίδα.
2. Το πιεσόμετρο θα πρέπει να δείχνει ακριβώς 0 πριν από την χρήση.
3. Φουσκώνουμε το πιεσόμετρο μέχρι τα 200-220 mmHg. Ξεφουσκώνουμε αργά (περίπου 10 mmHg κάθε 5 δευτερόλεπτα).
4. Συστολική πίεση είναι το σημείο που ακούγεται ο πρώτος ρυθμικός χτύπος.
6. Διαστολική πίεση είναι το σημείο όπου ο ρυθμικός ήχος παύει να ακούγεται.
7. Δεν μιλάμε κατά τη διάρκεια της μέτρησης.
8. Κάνουμε δύο ή τρεις διαδοχικές μετρήσεις με μεσοδιάστημα δύο λεπτών μεταξύ τους και καταγράφουμε τις τιμές. Σημειώνουμε και την ώρα που κάναμε τη μέτρηση.

Σε κάθε περίπτωση τις σωστές οδηγίες θα τις λάβετε από τον γιατρό σας, ο οποίος και θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα των μετρήσεων.

Η αρτηριακή υπέρταση είναι μια κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από αυξημένη πίεση του αίματος που κυκλοφορεί στις αρτηρίες άνω των φυσιολογικών επιπέδων, σε σημεία που μακροχρόνια συνεπάγονται αύξηση του κινδύνου ασθένειας και θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα.

Πρόκειται για ένα αρκετά διαδεδομένο πρόβλημα στις μέρες μας, το οποίο συχνά παραγνωρίζεται από τους πάσχοντες, καθώς για αρκετό καιρό μπορεί να μην εμφανιστούν συμπτώματα.

Μπορεί να την εκδηλώσει οποιοσδήποτε ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου ή φυλής, με τις εκτιμήσεις να δείχνουν πως ένας στους τέσσερις ενήλικες έχουν υπέρταση. Όταν αυτή εκδηλωθεί, συνήθως παραμένει για την υπόλοιπη ζωή του ασθενούς, ωστόσο ο έλεγχος και η αποτροπή της είναι εφικτή με τα κατάλληλα μέτρα.

Η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει εποχιακή διακύμανση, με τις τιμές της να είναι χαμηλότερες το καλοκαίρι απ’ ότι τον χειμώνα, αλλά μόνο τη μέρα – και αυτό είναι κάτι που πρέπει να έχουν κατά νου ορισμένες ομάδες του πληθυσμού.

Οι ζεστοί μήνες του καλοκαιριού είναι μία περίοδος όπου η αρτηριακή πίεση και ιδίως η συστολική (ο μεγάλος αριθμός στη μέτρηση) τείνει να μειώνεται κατά μέσο όρο κατά 5-10 mmHg, γεγονός το οποίο αποδίδεται τόσο σε περιβαλλοντικούς παράγοντες όσο και στον τρόπο ζωής.

Λόγω της ζέστης προκαλείται αυξημένη εφίδρωση με αποβολή ηλεκτρολυτών (ιδίως νατρίου) και αγγειοδιαστολή, με αποτέλεσμα να μειώνεται η πίεση σε όσους εκτίθενται στον ήλιο, ιδίως τις ώρες της μεγάλης ηλιοφάνειας. Ρόλο παίζει και η έκθεσή μας στον ήλιο καθαυτή, καθώς οδηγεί στη σύνθεση δύο ουσιών (της βιταμίνης D και της παραθορμόνης) που επηρεάζουν τα επίπεδα της πίεσης.

Σε ό,τι αφορά τον τρόπο ζωής, η βελτίωση της διατροφής (π.χ. για αδυνάτισμα ενόψει εμφάνισης στην παραλία ή/και για καλύτερη αντιμετώπιση της ζέστης), η αυξημένη καθημερινή φυσική δραστηριότητα (κυρίως με το κολύμπι ή/και τους περιπάτους) και η ελάττωση του άγχους λόγω διακοπών και χαλάρωσης είναι παράγοντες που ευνοούν τη μείωση της πίεσης.

Ύποπτα συμπτώματα

Αν και η μείωση της αρτηριακής πίεσης το καλοκαίρι είναι συνήθως μικρή και ασκεί ευεργετικές επιδράσεις στον οργανισμό, υπάρχουν ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες που μπορεί να παρουσιάσουν μεγαλύτερες μειώσεις και έτσι να εκδηλώσουν υποτασικά συμπτώματα.

Στις ομάδες υψηλού κινδύνου για υπόταση συμπεριλαμβάνονται οι ηλικιωμένοι, οι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη, οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και οι υπερτασικοί με δύσκολα ρυθμιζόμενη πίεση.

Η υπόταση εκδηλώνεται με ζάλη, καταβολή δυνάμεων, ανορεξία και αίσθημα παλμών. Ο κίνδυνος εμφάνισής της είναι υψηλότερος όταν υπάρχουν απότομες και ακραίες μεταβολές της θερμοκρασίας, διότι οι προσαρμοστικοί μηχανισμοί του οργανισμού των υπερτασικών δεν λειτουργούν καλά. Το ίδιο ισχύει και όταν συνυπάρχει αυξημένη περιβαλλοντική θερμοκρασία με υψηλά επίπεδα υγρασίας και ατμοσφαιρική ρύπανση.

Τι συμβαίνει τη νύχτα

Το καλοκαίρι πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η πίεση στη διάρκεια της νύχτας αυξάνεται, κυρίως λόγω μικροπροβλημάτων στην ποιότητα του ύπνου εξαιτίας της ζέστης. Αν λοιπόν ένας ασθενής μειώσει ή δεν πάρει επί ημέρες τα φάρμακά του δίχως να έχει ενημερώσει τον γιατρό του κινδυνεύει το βράδυ να βρεθεί με μια κρίση υπέρτασης. Γι’ αυτό και σε κάθε περίπτωση που ο υπερτασικός επιχειρήσει αλλαγές στη φαρμακευτική αγωγή του θα χρειαστεί ιατρική συμβουλή.

Γενικές οδηγίες

Η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης το καλοκαίρι επιβάλλει ο ασθενής:

– Να αποφεύγει τις ακραίες συμπεριφορές όσον αφορά την διατροφή και την άσκηση (π.χ. να μένει όλη μέρα νηστικός και να τρώει μία φορά το βράδυ).

– Να κάνει πολλά και μικρά γεύματα μέσα στην ημέρα, να αποφεύγει τα βαριά, γεμάτα λίπη γεύματα και να προτιμάει τις σαλάτες με λίγο λάδι, λαχανικά, ψητά και φρούτα, διότι ο στόχος είναι να παράγει ο οργανισμός λίγη θερμότητα και να αποβάλλει πολλή, ώστε να δροσίζεται.

– Να πίνει άφθονο δροσερό νερό ή φυσικούς χυμούς και να αποφεύγει τις καταχρήσεις στα οινοπνευματώδη ποτά. Αυστηρά ένα ποτήρι κρασί ή μία μπύρα δεν επηρεάζει καθόλου την πίεση.

– Να φοράει ελαφρά, ανοικτόχρωμα βαμβακερά ρούχα, γυαλιά ηλίου και καπέλο και να βαδίζετε στην σκιερή πλευρά του πεζοδρομίου.

– Να κολυμπάει και να περπατάει τις πρωινές ή τις απογευματινές προς βραδινές ώρες που είναι πιο δροσερό το περιβάλλον.

– Να μετράει με συνέπεια την πίεση. Αν είναι ρυθμισμένη, να την μετράει μία φορά την εβδομάδα ή ανά 15θήμερο μετά το πρωινό ξύπνημα. Αν όμως είναι αρρύθμιστη να την μετράει με τη συχνότητα που έχει συστήσει ο γιατρός.

People photo created by freepik – www.freepik.com

Η υψηλή αρτηριακή πίεση ή υπέρταση (HTN) είναι μια χρόνια πάθηση, η οποία κάνει την καρδιά να εργάζεται πιο εντατικά από το φυσιολογικό για την κυκλοφορία του αίματος.

Αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων και συνιστά ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας στις αναπτυγμένες χώρες.

Συχνά παραγνωρίζεται από τους πάσχοντες διότι για αρκετό καιρό μπορεί να μην εμφανιστούν συμπτώματα. Οι επιπλοκές της αρρύθμιστης αρτηριακής πίεσης όμως είναι πολύ σοβαρές, ενώ στο πρόβλημα έρχονται να προστεθούν και ορισμένοι μύθοι που διαδίδονται αναφορικά με την αντιμετώπισή της.

Διαβάστε παρακάτω για μερικούς από τους πιο συχνούς μύθους γύρω από την υπέρταση:

Μύθος: Ο κύριος στόχος για τη μείωση της υπέρτασης είναι η μείωση στην πρόσληψη αλατιού

Ο κυριότερος στόχος είναι το σωματικό βάρος, δηλαδή η μείωση του σωματικού βάρους και μετά η μείωση του νατρίου και η αύξηση του καλίου. Το νάτριο δεν βρίσκεται μόνο στο αλάτι αλλά και σε τρόφιμα όπως το ψωμί και το τυρί, ενώ είναι και συστατικό ορισμένων συντηρητικών. Έτσι, αν η καθημερινή πρόσληψη για παράδειγμα ψωμιού και τυριού είναι υψηλή, μπορεί η πρόσληψη νατρίου να υπερβαίνει τις συστάσεις χωρίς καν να χρησιμοποιείται αλάτι για το μαγείρεμα.

Mύθος: Η υψηλή πίεση σημαίνει πάντα πως είμαστε υπερτασικοί

Η αρτηριακή πίεση δεν είναι σταθερή κατά τη διάρκεια του 24ωρου, αλλά διακυμαίνεται αναλόγως της δραστηριότητας του κάθε ατόμου. Κατά τη σωματική άσκηση, την κίνηση, τη συγκίνηση και το στρες, η πίεση ανεβαίνει. Αντιθέτως κατά την ανάπαυση ή το βαθύ ύπνο ελαττώνεται και ξανανεβαίνει κατά τις πρωινές ώρες λίγο πριν από το ξύπνημα.

Για να χαρακτηρισθεί κανείς υπερτασικός θα πρέπει να υπάρχει συστηματική άνοδος της αρτηριακής του πίεσης πάνω από τα επίπεδα που θεωρούνται για αυτόν φυσιολογικά. Η στιγμιαία άνοδος της πίεσης που είναι συνέπεια ενός έντονου στρες δεν κατατάσσει το άτομο στην κατηγορία των υπερτασικών.

Μύθος: Το σκόρδο και το κρεμμύδι μειώνουν την αρτηριακή πίεση

Υπάρχουν κάποιες μελέτες που έχουν δείξει ότι όντως τα αποτελέσματα είναι ευεργετικά για την υπέρταση. Όμως για να υπάρξουν αυτά τα ευεργετικά αποτελέσματα η πρόσληψη πρέπει να είναι ιδιαίτερα μεγάλη, να καταναλώνονται δηλαδή 15-20 σκελίδες σκόρδου την ημέρα, ενώ προσλήψεις της τάξεως των 1-2 σκελίδων την ημέρα δεν επιφέρουν κάποιο αξιοσημείωτο αποτέλεσμα. Επίσης, μελέτες που χρησιμοποίησαν συμπυκνωμένα συμπληρώματα σκόρδου κατέληξαν σε αντικρουόμενα αποτελέσματα.

Μύθος: Τα φάρμακα για υπέρταση λαμβάνονται δια βίου

Η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής αποφασίζεται από τον γιατρό, είτε εάν η πίεση του ασθενούς είναι πολύ υψηλότερα από τα φυσιολογικά όρια και ο καρδιαγγειακός του κίνδυνος υψηλός είτε επειδή η τρίμηνη περίοδος αλλαγής τρόπου ζωής με απώλεια βάρους και μείωση στην κατανάλωση άλατος απέτυχε. Εάν κάποια στιγμή στο μέλλον ένας παχύσαρκος και με κακές διατροφικές συνήθειες υπερτασικός ασθενής, ο οποίος λαμβάνει αντιυπερτασική θεραπεία, αποφασίσει να αλλάξει τον τρόπο που ζει, να χάσει βάρος και να μειώσει το αλάτι, μπορεί να μην χρειάζεται πλέον αντιυπερτασική αγωγή.

Μύθος: Μετά την έναρξη αντιυπερτασικής αγωγής δεν χρειάζεται ο έλεγχος της πίεσης

Η ρύθμιση της υπέρτασης είναι δύσκολο να επιτευχθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα επίπεδα της ρύθμισης τόσο στη χώρας μας όσο και διεθνώς είναι μικρά. Οι λόγοι για αυτήν την αποτυχία είναι πολλαπλοί.

Πολλοί πιστεύουν ότι από την ώρα που ξεκινάς αντιυπερτασική αγωγή δεν χρειάζεται να ελέγχεις πια την πίεση γιατί λαμβάνεις θεραπεία. Ο έλεγχος όμως είναι απαραίτητος διότι τα επίπεδα καθορίζουν και τη δοσολογία των φαρμάκων.

Από την άλλη, ένας από τους κυριότερους παράγοντες είναι η μη συμμόρφωση του ασθενή με την φαρμακευτική του αγωγή. Συνήθως όσο αυξάνεται ο αριθμός των δισκίων που πρέπει να παίρνει ένας ασθενής τόσο ελαττώνεται η συμμόρφωσή του, δηλαδή ξεχνά ή αρνείται να πάρει τα φάρμακά του.

Η υψηλή αρτηριακή πίεση ή υπέρταση είναι μια χρόνια πάθηση, η οποία κάνει την καρδιά να εργάζεται πιο εντατικά από το φυσιολογικό για να κυκλοφορεί το αίμα μέσω των αιμοφόρων αγγείων.

Αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως στεφανιαία νόσος, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή ανεπάρκεια και συνιστά ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας στις αναπτυγμένες χώρες.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι ο αριθμός των υπερτασικών ατόμων παγκοσμίως κυμαίνεται στα 600 εκατομμύρια. Εκτιμάται επίσης ότι μόνο τα μισά υπερτασικά άτομα είναι ενήμερα της κατάστασής τους και από αυτά μόνο οι μισοί βρίσκονται υπό θεραπεία. Σύγχρονες απόψεις υπογραμμίζουν ότι η αλλαγή του τρόπου ζωής μπορεί να συνεισφέρει δυναμικά στην πρόληψη της χρόνιας υπέρτασης καθώς επίσης και στην επαναφορά, σε φυσιολογικά επίπεδα, της αυξημένης αρτηριακής πίεσης. Μεταξύ των αλλαγών στον τρόπο ζωής, οι ευεργετικές επιδράσεις της διατροφής στην υγεία του ανθρώπου έχουν υποδειχθεί σε αρκετές μελέτες.

Διατροφή

Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν επιστημονικές ενδείξεις ότι η διατροφή η οποία είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, σιτηρά ολικής αλέσεως, ψάρι, ξηρούς καρπούς και γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά, έχει ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία.

Μελέτες παρατήρησης υποδεικνύουν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση σε χορτοφάγους συγκρινόμενοι με μη χορτοφάγους και σε εκείνους των οποίων η διατροφή είναι πλούσια σε μέταλλα και φυτικές ίνες. Όμως, επειδή οι φυτοφαγικές δίαιτες δεν είναι πρακτικές για την πλειονότητα των ανθρώπων μια εναλλακτική μορφή είναι η γνωστή σε όλους Μεσογειακή διατροφή. Το ελαιόλαδο είναι το βασικότερο χαρακτηριστικό αυτής της διατροφής, όχι μόνο επειδή έχει αρκετές ευεργετικές επιδράσεις αλλά επιτρέπει επίσης την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων λαχανικών με τη μορφή σαλάτας και οσπρίων και με τη μορφή μαγειρεμένου φαγητού.

Άλλα βασικά συστατικά της Μεσογειακής διατροφής είναι το σιτάρι, οι ελιές, τα σταφύλια και ποικίλα παράγωγα αυτών. Αυτού του είδους η παραδοσιακή διατροφή περιέχει 9 βασικά στοιχεία: υψηλή κατανάλωση ελαιολάδου, οσπρίων, δημητριακών, φρούτων, λαχανικών (σε καθημερινή βάση), μέτρια έως υψηλή κατανάλωση ψαριού (2-3 φορές την εβδομάδα), μέτρια κατανάλωση κρασιού, γαλακτοκομικών προϊόντων (κυρίως τυρί και γιαούρτι) και χαμηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και υποκατάστατων αυτού (1 φορά την εβδομάδα). Επιπρόσθετα, αν και η πρόσληψη γάλατος είναι μέτρια, η κατανάλωση τυριού και γιαουρτιού είναι σχετικά υψηλή. Το αλκοόλ καταναλώνεται σε μέτριες ποσότητες και σχεδόν σε κάθε γεύμα. Η συγκεκριμένη δίαιτα χαρακτηρίζεται από χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένο λίπος (λιγότερο από το 9% της συνολικής ενέργειας), με τη συνολική πρόσληψη λίπους να ποικίλει από 30% έως 40% της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας .

Εστιάζοντας όχι τόσο σε διατροφικά πρότυπα αλλά σε πιο συγκεκριμένα συστατικά της τροφής συστήνεται περιορισμός του νατρίου και της πρόσληψης αλκοόλ, καθώς επίσης αύξηση της πρόσληψης καλίου και μαγνησίου.

Σε ό,τι αφορά την πρόσληψη νατρίου, η οποία αποτελεί την πιο βασική σύσταση για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, θα πρέπει να κυμαίνεται στα 2.300 mg (ή 1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι ) περίπου ημερησίως ή 1.500 mg σε ενήλικες που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο. Ο μέσος άνθρωπος καταναλώνει περίπου 3.400mg νατρίου ημερησίως, πολύ περισσότερο δηλαδή από το συνιστώμενο.

Οι βασικές πηγές νατρίου είναι:

– Επεξεργασμένα – τυποποιημένα – προπαρασκευασμένα τρόφιμα (ψωμί, τυριά, έτοιμες σούπες, έτοιμα φαγητά τύπου fast food, πίτσα, κέικ, κράκερ, μπισκότα, αλλαντικά, πίκλες, τσιπς, αλατισμένοι ξηροί καρποί, κονσερβοποιημένα τρόφιμα, κέτσαπ, μουστάρδα, ελιές, έτοιμα dressings, παστά τρόφιμα)
– Φυσικές πηγές: Λαχανικά, γάλα, κρέας, θαλασσινά.  Καταναλώνοντας τρόφιμα αυτής της κατηγορίας δεν είναι δυνατό να υπερβεί κάποιος τη συνιστώμενη πρόσληψη, αλλά συντελεί προσθετικά στη συνολική πρόσληψη νατρίου. Για παράδειγμα 1 ποτήρι γάλα χαμηλών λιπαρών περιέχει 107 mg νατρίου
– Επιπρόσθετο αλάτι κατά το μαγείρεμα και στο τραπέζι. Αρκετές συνταγές περιέχουν αρκετό αλάτι και πολλοί προσθέτουν αλάτι στο τραπέζι κατά τη  διάρκεια του φαγητού. Επίσης διάφορα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν αρκετό νάτριο. Για παράδειγμα 1 κουτάλι της σούπας σόγια σως περιέχει 1000 mg νατρίου.

Οδηγίες για τη μείωση της πρόσληψης του νατρίου:

1. Καταναλώστε περισσότερα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, άπαχο κρέας, ψάρι, μη επεξεργασμένα δημητριακά.
2. Αντικαταστήστε τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε νάτριο με τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας.
3. Διαβάστε τις ετικέτες τροφίμων και δείτε την περιεκτικότητα σε νάτριο (θα πρέπει να είναι λιγότερο από 5% για να θεωρείται χαμηλό σε νάτριο).
4. Χρησιμοποιήστε μυρωδικά (λεμόνι, πιπέρι, ρίγανη, ξύδι) για γεύση στο φαγητό ή στη σαλάτα.
5. Όταν τρώτε έξω ζητήστε να προσθέσουν αλάτι στο φαγητό ή στη σαλάτα και κάντε το μόνοι σας με μέτρο.
6. Προσοχή στις κρυφές πηγές νατρίου (π.χ. το ψωμί).
7. Αυξήστε την πρόσληψη καλίου το οποίο ανταγωνίζεται το νάτριο. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη καλίου κυμαίνεται στα 4.700 mg. Τρόφιμα πλούσια σε κάλιο είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, η πατάτα, η μπανάνα.

Οι συστάσεις που ισχύουν σήμερα σχετικά με την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών είναι έως 30 ml αιθανόλης για τους άνδρες και 15 ml για τις γυναίκες. Η συγκεκριμένη σύσταση μεταφράζεται σε λιγότερο από 720 ml μπύρα ή 300 ml κρασί ή 60 ml ουίσκι για τους άνδρες και οι μισές ποσότητες για τις γυναίκες.

Συμπερασματικά, η διατροφή διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση παραγόντων για καρδιαγγειακές παθήσεις όπως η υπέρταση και σχετίζεται και με άλλους μεταβολικούς παράγοντες κινδύνου όπως είναι ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η παχυσαρκία.

Food photo created by freepik – www.freepik.com

Η υψηλή αρτηριακή πίεση ή υπέρταση (HTN) είναι μια χρόνια πάθηση, η οποία κάνει την καρδιά να εργάζεται πιο εντατικά από το φυσιολογικό για να κυκλοφορεί το αίμα μέσω των αιμοφόρων αγγείων.

Μπορεί να υπάρχει τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες, ωστόσο είναι συχνότερη σε άτομα άνω των 35 ετών. Η αύξηση της ηλικίας, το υπερβολικό σωματικό βάρος και η παχυσαρκία αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισής της. Μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν έχουν, επιπλέον, τα άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, οι διαβητικοί, οι γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά χάπια, οι νεφροπαθείς, αυτοί που πάσχουν από ποδάγρα, καθώς και εκείνοι στων οποίων τις οικογένειες υπάρχει ιστορικό με υψηλή πίεση. Να σημειωθεί πάντως ότι οι τελευταίοι δεν είναι σίγουρο πως θα την παρουσιάσουν.

Όσον αφορά τα συμπτώματα, η υπέρταση εμφανίζει σπάνια και η αναγνώρισή της συνήθως γίνεται μέσω προσυμπτωματικού ελέγχου ή όταν το άτομο αναζητά φροντίδα για κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας. Μερικά άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση αναφέρουν πονοκεφάλους (ειδικά στο πίσω μέρος του κεφαλιού και κατά τις πρωινές ώρες), καθώς και ζαλάδα, ίλιγγο, εμβοές (βόμβο ή σφύριγμα στα αυτιά), διαταραχές στην όραση ή λιποθυμικά επεισόδια. Η υψηλή πίεση, επίσης, αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιοπάθειες, καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικά επεισόδια.

Υπολογίζεται ότι μέχρι και το ένα τέταρτο του πληθυσμού παρουσιάζει υψηλή πίεση, ωστόσο μόνος ένας στους τρεις πάσχοντες το γνωρίζει. Ο μόνος τρόπος για να διαπιστωθεί εάν κάποιος έχει υψηλή πίεση είναι να την μετρήσει. Η μέτρησή της πρέπει να γίνεται κάτω από κατάλληλες συνθήκες και με το σωστό τρόπο. Ο ασθενής θα πρέπει να είναι ήρεμος και συνίσταται να είναι ξαπλωμένος για 30 λεπτά προτού γίνει η μέτρηση. Επίσης σημαντικό είναι το περιτύλιγμα του πιεσόμετρου να έχει πλάτος ανάλογο με την ηλικία, το σωματικό βάρος και τη σωματική διάπλαση του ασθενή.

Υψηλή πίεση στους ενήλικες υπάρχει όταν η συστολική πίεση είναι μεγαλύτερη ή ίση με 140 mmHg και η διαστολική μεγαλύτερη ή ίση με 90 mmHg. Στα παιδιά οι φυσιολογικές τιμές εξαρτώνται και από την ηλικία τους.

Προσοχή εφίσταται στο γεγονός ότι το να έχει κάποιος υψηλή πίεση δεν σημαίνει ότι είναι νευρικός, νιώθει ένταση ή ότι είναι υπερβολικά δραστήριος. Μπορεί κάποιος να είναι ήρεμος, άνετος και χαλαρός αλλά να έχει υψηλή πίεση.