Ο όρος αυτοάνοσο νόσημα περιγράφει την ασθένεια, η οποία προκύπτει όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού «λανθασμένα» επιτίθεται εναντίον του ίδιου του σώματός του, στοχεύοντας τα κύτταρα, τους ιστούς και τα όργανά του.
Το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι ένα σύνολο μηχανισμών, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την άμυνα του οργανισμού απέναντι σε τοξικούς παράγοντες (βακτήρια, ιούς και άλλα μικρόβια που εισβάλλουν στο σώμα). Αποτελείται από πολλά διαφορετικά όργανα και ιστούς, μεταξύ των οποίων ο μυελός των οστών και ο θύμος αδένας, όπου δημιουργούνται και αναπτύσσονται τα ειδικά κύτταρα του συστήματος. Η σωστή του λειτουργία είναι σημαντική τόσο για την αποτροπή εμφάνισης επικίνδυνων νοσημάτων όσο και για τη μακροζωία.
Στην περίπτωση όμως των αυτοάνοσων νοσημάτων ο οργανισμός αναγνωρίζει ως «ξένα» ορισμένα κύτταρα, ενεργοποιώντας τον αμυντικό του μηχανισμό εναντίον τους.
Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά αυτοάνοσα νοσήματα, καθένα από τα οποία μπορεί να προσβάλλει τον οργανισμό με διαφορετικούς τρόπους. Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με το σύστημα του οργανισμού που έχει προσβληθεί, αλλά τα περισσότερα αυτοάνοσα έχουν κάποια κοινά συμπτώματα τα οποία περιλαμβάνουν πυρετό, κόπωση και γενική κακουχία.
Αρκετά συχνά αυτοάνοσα νοσήματα είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, η ψωρίαση, η κοιλιοκάκη, η σκλήρυνση κατά πλάκας και ο διαβήτης τύπου 1.
Τα αίτια
Η αιτία της εμφάνισης πολλών εξ αυτών παραμένει άγνωστη, ωστόσο υπάρχουν αρκετές θεωρίες που έχουν μελετηθεί, οι οποίες συνδέουν τα αυτοάνοσα με περιβαλλοντικούς ερεθισμούς, με βακτήρια ή ιούς, με φάρμακα και με χημικές ερεθιστικές ουσίες ή ακόμη και με τη διατροφή, η οποία έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, σε σημείο όπου τα κύτταρα στερούνται βασικών στοιχείων που χρειάζονται για να λειτουργήσουν, αλλά και επιβαρύνονται με τοξικές ουσίες που δεν θα έπρεπε να βρίσκονται εκεί.
Η αλλαγή αυτή της βιοχημικής σύστασης του εσωτερικού των κυττάρων, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, συνοδεύεται με αλλαγή της μεμβράνης και της εξωτερικής εικόνας του κυττάρου. Το αποτέλεσμα τελικά είναι το σώμα να μην αναγνωρίζει πλέον αυτά τα κύτταρα ως δικά του και να τους επιτίθεται.
Αντιμετώπιση
Δεν υπάρχουν θεραπείες για τις αυτοάνοσες ασθένειες, έτσι η θεραπευτική αγωγή εστιάζει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Η ουσιαστική λύση είναι η αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του οργανισμού και η διαχείριση της πραγματικής αιτίας του προβλήματος.
Υπάρχουν ειδικές εξετάσεις που μπορούν να καθοδηγήσουν στην επαναφορά της φυσιολογικής κατάστασης των κυττάρων.
Σημαντικό επίσης είναι το άτομο να εντοπίσει και να διαχειριστεί τους στρεσογόνους παράγοντες που υποκρύπτονται πίσω από την ασθένειά του. Σχεδόν πάντα τα αυτοάνοσα νοσήματα συνοδεύονται από έντονες αλλαγές στη διάθεση που ανατροφοδοτούν τη νόσο και επιδεινώνουν την εικόνα.