Blog

Ο αιματοκρίτης (HCT) είναι μια τιμή που προκύπτει από αιματολογική εξέταση και δείχνει το ποσοστό του όγκου που καταλαμβάνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα.

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι ο πιο πολυπληθής τύπος κυττάρου του αίματος και ο βασικός μηχανισμός που διαθέτει ο οργανισμός μας για τη μεταφορά οξυγόνου στους διάφορους ιστούς μέσω της ροής του αίματος.

Η τιμή αυτή χρησιμοποιείται μαζί με εκείνην της αιμοσφαιρίνης (πρωτεΐνη του αίματος η οποία δεσμεύει και μεταφέρει οξυγόνο) για να διαπιστωθεί αν το εκάστοτε άτομο έχει αναιμία.

Φυσιολογικές τιμές

Τα φυσιολογικά επίπεδα του αιματοκρίτη διαφέρουν ανά ηλικία, αλλά μετά την εφηβεία καθορίζονται με βάση το φύλο. Για τους άνδρες συνήθως κυμαίνονται μεταξύ 40-52% ενώ για τις γυναίκες σε 36-48%, όταν δεν βρίσκονται σε εγκυμοσύνη. Μετά τα 60 οι άντρες και οι γυναίκες έχουν ελαφρά χαμηλότερες τιμές αιματοκρίτη, κάτι που αντανακλά τον χαμηλότερο αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων σε αυτήν την ηλικία. Οι γυναίκες μάλιστα θα πρέπει να γνωρίζουν ότι κατά την εγκυμοσύνη οι φυσιολογικές τιμές είναι χαμηλότερες από ότι συνήθως. Στην περίπτωση της μονής κύησης είναι στο 34% και 30% στην πολύδυμο κύηση.

Χαμηλός αιματοκρίτης

Όταν ο αιματοκρίτης είναι εκτός των ορίων αναφοράς, τότε το άτομο έχει ανάλογα χαμηλό ή υψηλό αιματοκρίτη. Η χαμηλή τιμή μπορεί να υποδηλώνει λιγότερα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα από το κανονικό, τα οποία παράγονται στο μυελό των οστών και ο οποίος με τη σειρά του τα απελευθερώνει στο αίμα.

Η χαμηλή τιμή αιματοκρίτη σημαίνει ότι τα διάφορα όργανα του σώματος δεν λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο, με αποτέλεσμα να εμφανιστούν τα συμπτώματα της αναιμίας. Σε αυτά περιλαμβάνονται η εύκολη κόπωση, η λιποθυμική τάση, το αίσθημα ταχυκαρδίας, η δύσπνοια, η απώλεια αντοχής και η αδυναμία συγκέντρωσης.

Υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν χαμηλό ή υψηλό αιματοκρίτη, ενώ παροδική και μικρή πτώση προκαλείται από τις ιώσεις, το άγχος, την αϋπνία και την κόπωση. Χαμηλό αιματοκρίτη προκαλούν επίσης οι διατροφικές ανεπάρκειες, η κατάκλιση, η υπερφόρτωση με υγρά, ορισμένες ορμονικές διαταραχές, αλλά και η εγκυμοσύνη όπως προαναφέρθηκε.

Αναιμία

Η αναιμία είναι μια κατάσταση κατά την οποία η τιμή της αιμοσφαιρίνης είναι χαμηλότερη των 13,5g% στους άνδρες και χαμηλότερη των 12g% στις γυναίκες. Τα άτομα που έχουν χαμηλό αιματοκρίτη, συχνά την εκδηλώνουν. Οι βασικότερες αιτίες της είναι η απώλεια σημαντικής ποσότητας αίματος, η οποία μπορεί να οφείλεται:

– σε τραυματισμό, αιμορραγία, χειρουργική επέμβαση ή καρκίνο του παχέος εντέρου,
– σε διατροφικές ελλείψεις, όπως σιδήρου, βιταμίνης Β12 ή φυλλικού οξέος,
– σε παθήσεις του μυελού των οστών λόγω καρκίνου, χημειοθεραπείας ή νεφρικής ανεπάρκειας,
– και στα μη φυσιολογικά επίπεδα αιμοσφαιρίνης, που μπορεί να προκύπτουν από τη δρεπανοκυτταρική αναιμία.

Τα συνηθέστερα νοσήματα που μπορεί να συνοδεύονται από αναιμία χρόνιας νόσου είναι:

– οι λοιμώξεις όπως το AIDS, η φυματίωση, οι μυκητιάσεις, η οστεομυελίτιδα και τα χρόνια αποστήματα,
– τα φλεγμονώδη νοσήματα όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και οι συστηματικές αγγειίτιδες,
– καθώς και τα κακοήθη νεοπλάσματα συμπαγών οργάνων, τα λεμφώματα και το πολλαπλούν μυέλωμα.

Αντιμετώπιση

Προκειμένου να διευκρινιστούν με ακρίβεια οι λόγοι μιας αναιμίας απαιτούνται αιματολογικές εξετάσεις πέραν της τιμής του αιματοκρίτη. Όταν υπάρχει πραγματική αναιμία (ανεξάρτητα από το αν υπάρχει εγκυμοσύνη) αυτή οφείλεται συνήθως σε έλλειψη σιδήρου και αποκαλείται σιδηροπενική αναιμία. Σ’ αυτή την περίπτωση θα πρέπει να συμπεριληφθούν τροφές πλούσιες σε σίδηρο. Το κόκκινο κρέας και τα φρούτα πλούσια σε βιταμίνη C όπως το πορτοκάλι και το ακτινίδιο μπορούν να βοηθήσουν.

Εκτός όμως από τη σιδηροπενική αναιμία, ο χαμηλός αιματοκρίτης μπορεί να οφείλεται και σε άλλες καταστάσεις όπως η έλλειψη βιταμινών ή ιχνοστοιχείων και κάποια χρόνια ασθένεια. Θα πρέπει λοιπόν να γίνουν περαιτέρω εξετάσεις για το σίδηρο, τη Β12, τη φεριτίνη και το φυλλικό οξύ, ανάλογα με την ηλικία του ατόμου. Αναλόγως θα δρομολογηθεί και η θεραπευτική προσέγγιση.

Featured image designed by Freepik

Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και γενικότερα στον δυτικό κόσμο τα καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως η στεφανιαία νόσος και η περιφερική αρτηριοπάθεια, έχουν καταστεί υπεύθυνα για την απώλεια ζωής μεγάλου μέρους του γενικότερου πληθυσμού.

Αυτό συμβαίνει διότι οι παράγοντες κινδύνου, όπως η αρτηριακή υπέρταση, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα και ο καθιστικός τρόπος ζωής παρουσιάζουν δραματική αύξηση σύμφωνα με μελέτες. Η κατάλληλη αντιμετώπιση αυτών των παραγόντων παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των καρδιαγγειακών επιπλοκών, γι’ αυτό και θα πρέπει ο καθένας μας να μεριμνήσει για την ενημέρωσή του ώστε να διαπιστώσει εάν διατρέχει κίνδυνο.

Στα μέτρα που μπορούν να επιφέρουν σημαντικό όφελος στην υγεία της καρδιάς περιλαμβάνονται η αντιμετώπιση ενδεχομένων παθήσεων που την επηρεάζουν, η διακοπή του καπνίσματος, η τακτική άσκηση και η βελτίωση της διατροφής.

Ο γιατρός μπορεί να βοηθήσει στην επίτευξη των ανωτέρω στόχων, ενώ ειδικά για τη βελτίωση της διατροφής, η οποία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη συνολική μας υγεία, θα συστήσει μεταξύ άλλων τα εξής:

1. Κατανάλωση περισσότερων φρούτων και λαχανικών.
2. Έμφαση στα προϊόντα ολικής άλεσης, όπως ψωμί και ζυμαρικά, καστανό ρύζι, δημητριακά με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, κ.α.
3. Τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα τα όσπρια στη διατροφή.
4. Μείωση της ποσότητας του αλατιού.
5. Χρησιμοποίηση ελαιόλαδου στη μαγειρική και στις σαλάτες, το οποίο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά.
6. Τουλάχιστον δύο μερίδες λιπαρών ψαριών, όπως σαρδέλα ή σολομός, που αποτελούν την κύρια πηγή πολυακόρεστων ω3. Σε ίδια βάση βοηθούν και οι ανάλατοι ξηροί καρποί και οι μαλακές μαργαρίνες, που αποτελούν πηγές πολυακόρεστων ω6 λιπαρών.
7. Μείωση της κατανάλωσης ζωικών λιπών και περιορισμός τηγανητών τροφίμων ή trans λιπαρών.
8. Προτίμηση σε γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά ή καθόλου λιπαρά και άπαχο κρέας.
9. Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει αυξημένη χοληστερόλη, τα άτομα μπορούν κατόπιν συνεννόησης με τον γιατρό και τον διαιτολόγο τους να επωφεληθούν και από τρόφιμα με λειτουργικά χαρακτηριστικά, όπως οι φυτικές στερόλες/στανόλες.

Όλα τα παραπάνω έχουν ιδιαίτερη σημασία σε συνδυασμό με τη διατήρηση του σωματικού βάρους σε υγιή επίπεδα.

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας από τους πιο σημαντικούς του ενδοκρινικού μας συστήματος, καθώς παράγει βασικές για τον οργανισμό ορμόνες. Βρίσκεται στο λαιμό ακριβώς μπροστά από τους χόνδρους του λάρυγγα και αποτελείται από δύο λοβούς: τον αριστερό και το δεξιό που ενώνονται μεταξύ τους με τον ισθμό.

Οι θυρεοειδικές ορμόνες που παράγει είναι απαραίτητες για τη φυσιολογική αύξηση, ανάπτυξη και ρύθμιση των μεταβολικών διεργασιών για την εύρυθμη λειτουργία όλων των συστημάτων του οργανισμού μας. Μέσω της κυκλοφορίας του αίματος οι θυρεοειδικές ορμόνες μεταφέρονται σε όλους τους ιστούς του σώματος και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία πολλαπλών οργάνων όπως της καρδιάς, του εντέρου και των πνευμόνων.

Υπάρχουν ορισμένα σημάδια προάγγελοι της δυσλειτουργίας του, μεταξύ των οποίων είναι τα εξής:

• Αίσθημα εξάντλησης: Μπορεί να συνδέεται με υποθυρεοειδισμό, μια διαταραχή κατά την οποία ο αδένας εργάζεται λιγότερο σε σχέση με τις ανάγκες του οργανισμού, δηλαδή υπάρχει μειωμένη παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών. Αν νιώθετε κούραση το πρωί όταν ξυπνάτε ή καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, παρότι έχετε κοιμηθεί καλά, ίσως ο οργανισμός σας λέει ότι ο θυρεοειδής δε λειτουργεί σωστά.
• Νευρικότητα και άγχος: Τα δύο αυτά συμπτώματα συνδέονται με υπερθυρεοειδισμό, όπου ο οργανισμός παράγει πολλή θυρεοειδική ορμόνη, στέλνοντας συνεχώς μηνύματα ενεργοποίησης, με αποτελέσματα να μην μπορείτε να χαλαρώσετε με τίποτα.
• Δεν υπάρχει όρεξη για τίποτα: Αν νιώθετε καταθλιπτικοί ή στεναχωρημένοι, ίσως αυτό να είναι σύμπτωμα υποθυρεοειδισμού. Κι αυτό γιατί η μικρή παραγωγή της θυρεοειδικής ορμόνης, επηρεάζει τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο.
• Δυσκολία συγκέντρωσης: Πολλές γυναίκες πιστεύουν ότι η δυσκολία συγκέντρωσης που έχουν είναι σημάδι εμμηνόπαυσης, ενώ μπορεί να οφείλεται σε πρόβλημα στο θυρεοειδή.
• Έχει επηρεαστεί η όρεξη για φαγητό ή έχει αλλάξει η γεύση: Αν θέλετε συνεχώς κάτι να τρώτε, αυτό είναι σημάδι υπερθυρεοειδισμού, καθώς η παραγωγή της θυρεοειδικής ορμόνης σας προκαλεί συνεχές αίσθημα πείνας. Από την άλλη, όταν ο θυρεοειδής υπολειτουργεί, επηρεάζεται η αίσθηση της γεύσης και της όσφρησης.
• Δεν υπάρχει διάθεση για σεξ: Η μειωμένη ή καθόλου όρεξη για σεξ ίσως είναι σύμπτωση διαταραχής του θυρεοειδούς.
• Ξηρό δέρμα: Πρόκειται συνήθως για ένα από τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού.
• “Φτερουγίσματα” στην καρδιά: Μπορεί να είναι σημάδι ότι στον οργανισμό κυκλοφορεί μεγάλη ποσότητα θυρεοειδικής ορμόνης (υπερθυρεοειδισμός).
• Διαταραχή στη λειτουργία του εντέρου: Όσοι πάσχουν από υποθυρεοειδισμό εμφανίζουν προβλήματα δυσκοιλιότητας.
• Αλλαγές στην έμμηνο ρύση: Μεγαλύτερη διάρκεια περιόδου με περισσότερη ροή αίματος και κράμπες μπορεί να είναι σημάδι υποθυρεοειδισμού. Αν έχετε υπερθυρεοειδισμό η έμμηνος ρύση διαρκεί λιγότερο, εμφανίζεται σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και δεν είναι βαριάς μορφής.
• Πόνος στα άκρα και τους μύες.
• Υψηλή αρτηριακή πίεση.
• Υψηλή χοληστερόλη.
• Αλλαγές στη θερμοκρασία του σώματος.
• Βραχνάδα ή περίεργη αίσθηση στο λαιμό.
• Αυξημένο βάρος χωρίς να έχει αλλάξει πολύ το διαιτολόγιό.
• Έχει αλλάξει το πρόγραμμα στον ύπνο.
• Δυσκολία για τις γυναίκες να μείνουν έγκυες.

Ενημερώστε τον γιατρό σας για οποιαδήποτε από τα παραπάνω.

Η χοληστερόλη, κοινώς γνωστή ως χοληστερίνη, είναι μια ουσία με κηρώδη σύσταση, η οποία προέρχεται από τον ίδιο τον οργανισμό και από τις τροφές που προσλαμβάνουμε. Μεταφέρεται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, ενώ υπάρχει και σε όλα τα κύτταρα, καθώς είναι απαραίτητη στον οργανισμό μας, μεταξύ άλλων και για το σχηματισμό κυτταρικών μεμβρανών όπως και για τη σύνθεση ορμονών. Ο ανθρώπινος οργανισμός παράγει το μεγαλύτερο μέρος της ποσότητας χοληστερόλης στο ήπαρ, ενώ η ποσότητα που λαμβάνουμε από την τροφή είναι πολύ μικρότερη.

Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι χοληστερόλης:

– η χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (LDL χοληστερόλη), η οποία μεταφέρει τη χοληστερόλη από το ήπαρ προς τα άλλα κύτταρα του σώματος και
– η υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (HDL χοληστερόλη), η οποία κάνει το αντίθετο, δηλαδή απομακρύνει τη χοληστερόλη από την κυκλοφορία και την επιστρέφει στο ήπαρ.

Η LDL-C είναι ευρύτερα γνωστή ως η «κακή» χοληστερόλη. Αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της χοληστερόλης του σώματος και τα υψηλά επίπεδά της στο αίμα οδηγούν στη δημιουργία αθηρωματικών πλακών στις αρτηρίες, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος απόφραξής τους (αθηρωματική αγγειακή νόσος).

Η κακή διατροφή, το αυξημένο σωματικό βάρος και γενικότερα επιβαρυντικές για την υγεία συνήθειες όπως το κάπνισμα και η απουσία άσκησης αποτελούν παράγοντες που ευνοούν την αύξηση των επιπέδων της LDL.

Για ορισμένα όμως άτομα με αυξημένη LDL χοληστερόλη, τα παραπάνω δεν αποτελούν τη βασική αιτία της κατάστασής τους. Τα άτομα αυτά πάσχουν από μια γενετική πάθηση που ονομάζεται οικογενής υπερχοληστερολαιμία, την πιο συχνή γενετική διαταραχή του μεταβολισμού.

Στην οικογενή υπερχοληστερολαιμία μεταλλάξεις συγκεκριμένων γονιδίων εμποδίζουν την απομάκρυνση της περίσσειας LDL από τον ανθρώπινο οργανισμό με αποτέλεσμα τα πολύ αυξημένα επίπεδά της στο αίμα. Υπάρχουν δύο τύποι οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας, η ετερόζυγη και η ομόζυγη:

Ετερόζυγος οικογενής υπερχοληστερολαιμία 

Η ετερόζυγος οικογενής υπερχοληστερολαιμία εμφανίζεται σε 1 ανά 200 έως 500 άτομα σε όλο τον κόσμο. Τα άτομα που προσβάλλονται, κληρονομούν τη μετάλλαξη του συγκεκριμένου γονιδίου από έναν μόνο από τους δύο γονείς και έχουν υψηλά επίπεδα LDL-C που κυμαίνονται σε τιμές πάνω από 190mg/dL για τους ενήλικες και πάνω από 160mg/dL για τα παιδιά χωρίς θεραπεία.

Πέρα από τα αυξημένα επίπεδα της LDL, μερικοί ασθενείς μπορεί επίσης να έχουν ορατά σημεία εναπόθεσης λίπους στις αρθρώσεις του χεριού ή και κάτω από τα βλέφαρα και στην ίριδα.

Δυστυχώς οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ότι μπορεί να πάσχουν από τη νόσο μέχρι να αναπτύξουν καρδιαγγειακή νόσο ή και να εμφανίσουν καρδιακό επεισόδιο.

Ομόζυγος οικογενής υπερχοληστερολαιμία

Η ομόζυγος οικογενής υπερχοληστερολαιμία είναι λιγότερο συχνή, αλλά πολύ πιο σοβαρή από την ετερόζυγη μορφή της. Είναι πολύ σπάνια και επηρεάζει μόνο 1 άτομο στο 1 εκατομμύριο, το οποίο έχει κληρονομήσει το μη φυσιολογικό γονίδιο και από τους δύο γονείς.

Τα σημεία και τα συμπτώματα είναι παρόμοια με εκείνα της ετερόζυγης μορφής αλλά εμφανίζονται πολύ νωρίτερα και συγκεκριμένα στην παιδική ηλικία, και ενεργούν πιο επιθετικά.

Τα επίπεδα της LDL-C μπορεί να φτάνουν σε τιμές έως και 1.000mg/dL, ενώ μπορεί να εμφανιστεί καρδιαγγειακή νόσος ήδη από την εφηβεία.

Αντιμετώπιση

Η δίαιτα αποτελεί το πρώτο βήμα για τη μείωση της χοληστερόλης αλλά αν αυτή δεν μειωθεί όσο χρειάζεται, τότε πρέπει να γίνει και λήψη φαρμάκων. Όμως ο συνδυασμός αυτός είναι απαραίτητος σε όλους τους ασθενείς με οικογενή υπερχοληστερολαιμία, διότι η δίαιτα μόνη της δεν μπορεί να μειώσει σε ικανό επίπεδο την υψηλή χοληστερόλη.

Ο σκοπός της θεραπείας σε άτομα με οικογενή υπερχοληστερολαιμία είναι να μειωθούν τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης κάτω από 175 mg/dL, ενώ της LDL κάτω από 100 mg/dL. Αν ένα άτομο με οικογενή υπερχοληστερολαιμία έχει ήδη εμφανίσει κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα, όπως έμφραγμα του μυοκαρδίου, τότε ο στόχος της θεραπείας για τα επίπεδα της χοληστερόλης μπορεί να είναι ακόμη μικρότερος.

Για τις σπάνιες βαριές μορφές της νόσου απαιτείται και η εφαρμογή της LDL αφαίρεσης, μια διαδικασία που μοιάζει με την αιμοκάθαρση προκειμένου να μειωθεί η «κακή» χοληστερόλη.

Photo credit: Freepik