Blog

Η υιοθέτηση μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής είναι σημαντική για κάθε άνθρωπο που ζει με σακχαρώδη διαβήτη. Διότι η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων του σακχάρου στο αίμα –σε συνδυασμό με τη σωματική άσκηση και τη θεραπευτική αγωγή.

Για το λόγο αυτό ορισμένοι άνθρωποι διστάζουν να απολαύσουν τροφές, όπως οι χουρμάδες, οι οποίοι έχουν φυσική γλυκύτητα και είναι καλή πηγή υδατανθράκων –παράγοντες που φυσιολογικά «ανεβάζουν» το σάκχαρο. Ο χουρμάς όμως, όταν καταναλώνεται με σύνεση, μπορεί να προσφέρει πολλά οφέλη, ακόμα και στα άτομα με διαβήτη.

Η διατροφική αξία των χουρμάδων

Οι χουρμάδες διαθέτουν θρεπτικά συστατικά που τους καθιστούν πολύτιμη προσθήκη σε μια ισορροπημένη διατροφή. Είναι πλούσιοι σε φυτικές ίνες, οι οποίες είναι ευεργετικές για τα άτομα με διαβήτη, καθώς βοηθούν στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Είναι γνωστό ότι οι φυτικές ίνες στους χουρμάδες επιβραδύνουν την απορρόφηση του σακχάρου, αποτρέποντας τις απότομες αυξήσεις της γλυκόζης στο αίμα.

Οι χουρμάδες περιέχουν επίσης απαραίτητα μέταλλα, όπως κάλιο και μαγνήσιο. Το κάλιο συμβάλλει στη διατήρηση υγιών επιπέδων της αρτηριακής πίεσης, ενώ το μαγνήσιο βοηθά στο μεταβολισμό των υδατανθράκων. Επιπλέον, οι χουρμάδες αποτελούν πηγή αντιοξειδωτικών, συμπεριλαμβανομένων φαινολικών ενώσεων και φλαβονοειδών, τα οποία μπορούν να έχουν προστατευτικές επιδράσεις στη συνολική υγεία.¹

Πόσους χουρμάδες μπορεί να φάει ένα άτομο με διαβήτη;

Οι χουρμάδες προσφέρουν πολλά οφέλη για την υγεία, ωστόσο είναι σημαντικό να τους καταναλώνουμε με μέτρο εάν έχουμε σακχαρώδη διαβήτη. Είναι πλούσιοι σε υδατάνθρακες και θερμίδες, οπότε η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του σακχάρου.

Η συνιστώμενη ποσότητα είναι δύο έως τρεις χουρμάδες ανά μερίδα και ανάλογα με το μέγεθός τους.² Ωστόσο, το άτομο θα πρέπει να μιλήσει με το γιατρό του για να επιβεβαιώσει ότι αυτό είναι ασφαλές.

Τι πρέπει να προσέχουμε

Κάθε οργανισμός διαφέρει και έτσι το ίδιο ισχύει με τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται το σώμα του καθενός στην κατανάλωση χουρμάδων. Ορισμένα άτομα μπορεί να διαπιστώσουν ότι οι χουρμάδες επηρεάζουν σε μικρό βαθμό τα επίπεδα σακχάρου, ενώ σε άλλα μπορεί να παρουσιάζονται υψηλότερες διακυμάνσεις. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη μας πώς οι χουρμάδες επηρεάζουν ειδικά το δικό μας σώμα και να προσαρμοζόμαστε ανάλογα.

Υγιεινοί και γευστικοί συνδυασμοί

Οι χουρμάδες όταν συνδυάζονται με πηγές πρωτεΐνης και τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες μπορούν να βοηθήσουν στην επιβράδυνση της διαδικασίας της πέψης, ελαχιστοποιώντας τις απότομες αυξήσεις του σακχάρου στο αίμα.³ Ένα πολύ γευστικό παράδειγμα αποτελεί ο συνδυασμός με το γιαούρτι και τη βρώμη.

Συμπερασματικά

Οι χουρμάδες μπορούν να αποτελέσουν μια θρεπτική και νόστιμη προσθήκη σε μια διατροφή φιλική προς τον διαβήτη. Χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες, απαραίτητα μέταλλα και αντιοξειδωτικά συμβάλλουν σε μια ισορροπημένη διατροφή.

Ωστόσο, είναι ζωτικής σημασίας τα άτομα με διαβήτη να τους καταναλώνουν με μέτρο, να παρακολουθούν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους και να τους συνδυάζουν με άλλα τρόφιμα. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να απολαμβάνουν τα οφέλη των χουρμάδων, ενώ παράλληλα να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα επίπεδα σακχάρου.

Όπως πάντα, είναι σημαντική πρώτα η συμβουλή από τον επιβλέποντα ιατρό και τον εξειδικευμένο διατροφολόγο για την προσθήκη τους στο διατροφικό πλάνο.

1. Mohamed Ali Al-Farsi, Nutritional and functional properties of dates: a review, Crit Rev Food Sci Nutr. 2008 Nov;48(10):877-87. doi: 10.1080/10408390701724264. Retrieved from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18949591/
2. Hyder Osman Mirghani, Dates fruits effects on blood glucose among patients with diabetes mellitus: A review and meta-analysis, Pak J Med Sci. 2021 Jul-Aug; 37(4): 1230–1236, retrieved from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8281151/
3. James M. Lattimer, Effects of Dietary Fiber and Its Components on Metabolic Health, Nutrients. 2010 Dec; 2(12): 1266–1289. Retrieved from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3257631/

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος που χαρακτηρίζεται από αύξηση των επιπέδων του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα και οφείλεται σε απόλυτη ή σχετική έλλειψη ινσουλίνης ή και μειονεκτική δράση της.

Η αντιμετώπισή του βασίζεται στον τρόπο ζωής του ατόμου και κυρίως στις διατροφικές συνήθειες. Τα άτομα με διαβήτη χρειάζεται να τρέφονται υγιεινά, να έχουν φυσιολογικό βάρος και να διατηρούν σε φυσιολογικά επίπεδα το σάκχαρο, τα λιπίδια αίματος και την αρτηριακή πίεση. Η σωστή επιλογή των τροφών σε συνδυασμό με τη συχνή σωματική δραστηριότητα βοηθούν στην επίτευξη των ανωτέρω στόχων.

Γενικότερα αυτό που συμβαίνει στην περίπτωση του διαβήτη είναι ότι η λήψη ζάχαρης, υδατανθράκων και λιπαρών αυξάνει απότομα τη γλυκόζη στο αίμα, προκαλώντας υπεργλυκαιμία. Προκύπτουν έτσι αυξημένες απαιτήσεις σε ινσουλίνη και ακολουθεί η απότομη μείωση του σακχάρου (υπογλυκαιμία). Αυτές οι απότομες αυξομειώσεις δεν βοηθούν στην επίτευξη του γλυκαιμικού ελέγχου, ο οποίος είναι ο στόχος διαχείρισης της νόσου. Για τον λόγο αυτό τα γλυκά αποτελούν μια κατηγορία τροφίμων, τα οποία παραδοσιακά αποφεύγονται από τα άτομα με διαβήτη.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να απολαύσουν κάποιο επιδόρπιο. Μπορούν να καταναλώνουν τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, ώστε να αποφεύγονται οι απότομες αυτές οι αυξομειώσεις. Ο γλυκαιμικός δείκτης μετράει το βαθμό και το ρυθμό αύξησης του σακχάρου μετά την κατανάλωση ενός συγκεκριμένου τροφίμου. Τα τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη απελευθερώνουν αργά και σταθερά τη γλυκόζη, δίνοντας ενέργεια στο σώμα και αποφεύγοντας τις απότομες αυξομειώσεις των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα, που προκαλούνται μετά από γεύματα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη.

Συνεπώς, κατά την επιλογή επιδορπίου τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει να αξιολογούν τα εξής χαρακτηριστικά: χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, απουσία ζάχαρης, περιορισμένες θερμίδες και χαμηλά λιπαρά. Όσο για το αν πρέπει ή όχι να αποφεύγονται γενικότερα τα γλυκά, εάν αυτά περιλαμβάνουν τα ανωτέρω χαρακτηριστικά, τότε συμβάλλουν και στην αποφυγή ατασθαλιών που φέρνουν τα αντίθετα αποτελέσματα.

Food photo created by valeria_aksakova – www.freepik.com

Ένας ασθενής με οποιοδήποτε τύπο διαβήτη χρειάζεται σε συχνή βάση να μετράει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα του, προκειμένου να τα διατηρήσει σε επίπεδα κοντά στο φυσιολογικό και να αποφύγει τις επιπλοκές της νόσου.

Υπάρχουν όμως ορισμένες κακές συνήθειες που μπορεί να αλλοιώσουν τη μέτρηση στο σπίτι. Οι ταινίες της μέτρησης είναι στην πραγματικότητα μικρά πλαστικά ιατρικά εργαστήρια, τα οποία πρέπει να χρησιμοποιούνται με καθαρά χέρια, καθώς οτιδήποτε υπάρχει πάνω τους μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα.

Αν για παράδειγμα κάποιος έχει ζάχαρη στο δάκτυλό του, αυτή μπορεί να μολύνει το δείγμα του αίματος και η τιμή του σακχάρου να βγει υψηλότερη από το πραγματικό.

Συνεπώς οι ασθενείς θα πρέπει να φροντίσουν να πλένουν πολύ καλά τα χέρια τους με σαπούνι και νερό πριν κάνουν τη μέτρηση, καθώς και να τα στεγνώνουν καλά, διότι η υγρασία στο δάκτυλο μπορεί να αραιώσει το δείγμα του αίματος και να οδηγήσει σε χαμηλότερη τιμή σακχάρου από την κανονική.

Η απολύμανση των χεριών είναι επίσης που χρειάζεται προσοχή. Όποιος χρησιμοποιεί οινόπνευμα ή απολυμαντικό χεριών δεν πρέπει να προχωρά στη μέτρηση αν δεν στεγνώσουν πρώτα εντελώς τα χέρια του. Το σκούπισμα με ένα καθαρό βαμβακερό ύφασμα έπειτα από την απολύμανση συμβάλλει στη μεγαλύτερη ασφάλεια.

Ακόμη, συνίσταται να γίνεται ποιοτικός έλεγχος σε κάθε καινούργιο κουτάκι ταινιών προκειμένου να βεβαιώνεται ότι λειτουργούν άριστα. Ο έλεγχος αυτός γίνεται με το ειδικό διάλυμα για τις ταινίες ως εξής: βάλτε την ταινία στον μετρητή σακχάρου σαν να επρόκειτο να κάνετε μέτρηση αίματος και σταλάξτε στην άκρη της μία ή δύο σταγόνες από το διάλυμα. Η μέτρηση στη συνέχεια θα πρέπει να βρίσκεται εντός των ορίων που αναγράφει η συσκευασία των ταινιών.

Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης η φύλαξη των ταινιών. Θα πρέπει να αποθηκεύονται σε δροσερό και ξηρό χώρο και όχι στο φαρμακείο του μπάνιου ή στο ντουλαπάκι του αυτοκινήτου, καθώς η ζέστη, το κρύο και η υγρασία μπορεί να τους δημιουργήσουν προβλήματα.

Στην περίπτωση που ο ασθενής δει μια τιμή στο σάκχαρο που δεν συνάδει με το πως αισθάνεται, τότε θα πρέπει να επαναλάβει τη μέτρηση λίγα λεπτά αργότερα.

Τέλος, απαραίτητο είναι να μην χρησιμοποιούνται οι ταινίες μετά την ημερομηνία λήξεώς τους διότι το αποτέλεσμα ενδέχεται να είναι αλλοιωμένο.

photo credit: Philips Communications Philips diabetes self-care app with integrated virtual community via photopin (license)

Το σάκχαρο, γνωστό και ως γλυκόζη, είναι ένας μονοσακχαρίτης που βρίσκεται φυσικά σε φρούτα αλλά και σχηματίζεται από την πέψη των υδατανθράκων. Αποτελεί την κύρια πηγή κυτταρικής ενέργειας στον οργανισμό και είναι απαραίτητο για τη λειτουργία του εγκεφάλου και των ερυθροκυττάρων. Η μέτρηση των επιπέδων του σακχάρου νηστείας χρησιμοποιείται στη διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη και της υπογλυκαιμίας.

Καφεΐνη

Το σάκχαρο του αίματος μπορεί να αυξηθεί μετά από έναν καφέ, ακόμα και μετά από μαύρο σκέτο καφέ χωρίς θερμίδες, επειδή περιέχει μέσα καφεΐνη. Το ίδιο ισχύει για το μαύρο τσάι, το πράσινο τσάι και τα ενεργειακά ποτά. Παρόλα αυτά κάθε άνθρωπος που έχει διαβήτη αντιδρά με διαφορετικό τρόπο στις τροφές. Για αυτό το λόγο καλό είναι να αφουγκραστείτε το σώμα σας και να σημειώνετε τις όποιες αντιδράσεις του οργανισμού σας στις διαφορετικές τροφές. Από την άλλη πλευρά είναι ειρωνικό αν σκεφτεί κανείς ότι κάποια άλλα στοιχεία του καφέ μπορούν να βοηθήσουν στην αποφυγή του διαβήτη τύπου 2 στους υγιείς ανθρώπους.

Τροφές χωρίς ζάχαρη

Πολλές από τις τροφές που δεν περιέχουν ζάχαρη θα συμβάλλουν σε αύξηση του σακχάρου του αίματος. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας των πολλών υδατανθράκων που περιέχονται στις αμυλώδεις ουσίες. Πριν καταναλώσετε ένα προϊόν χωρίς ζάχαρη, ελέγξτε την ετικέτα και δείτε το σύνολο υδατανθράκων που περιέχει.

Κρυολόγημα

Το σάκχαρο του αίματος ανεβαίνει όταν ο οργανισμός δουλεύει σκληρά για να καταπολεμήσει κάποια ασθένεια. Για να μείνετε ενυδατωμένοι πρέπει να πίνετε αρκετό νερό και άλλα υγρά. Αν σημειώσετε διάρροια και εμετούς για περισσότερο από 2 ώρες ή αν είστε άρρωστοι για δύο μέρες και δεν βελτιώνεστε καλό είναι να ενημερώσετε αμέσως το γιατρό σας. Επίσης να θυμάστε ότι κάποια φάρμακα, όπως τα αντιβιοτικά και τα αποσυμφορητικά, μπορούν να επηρεάζουν το σάκχαρο του αίματος.

Στρες στη δουλειά

Όταν βρίσκεστε σε κατάσταση στρες ο οργανισμός απελευθερώνει ορμόνες οι οποίες μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα σακχάρου. Αυτό συμβαίνει πιο συχνά σε ανθρώπους που πάσχουν από διαβήτη τύπου 2. Χαλαρώστε και κάντε ασκήσεις αναπνοής για να σας βοηθήσουν να το αποβάλλετε. Το πιο σημαντικό είναι να αλλάξετε τα πράγματα που σας δημιουργούν στρες, αν αυτό είναι δυνατό.

Αποξηραμένα φρούτα

Τα φρούτα αποτελούν μία υγιεινή διατροφική επιλογή. Τα αποξηραμένα φρούτα όμως απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή καθώς περιέχουν περισσότερους υδατάνθρακες και μάλιστα σε μικρότερες ποσότητες. Σκεφτείτε ότι δύο κουταλιές της σούπας σταφίδες ή αποξηραμένα cranberries περιέχουν υδατάνθρακες που αντιστοιχούν σε ένα μικρό κομμάτι φρούτου.

Ενεργειακά ποτά (sport drinks)

Τα sport drinks μας βοηθούν να αναπληρώσουμε υγρά γρήγορα αλλά κάποια από αυτά περιέχουν τόση ζάχαρη όση και τα αναψυκτικά. Απλό νερό είναι το μόνο που χρειάζεστε για σωματική άσκηση λιγότερης από μία ώρα. Τα sport drinks είναι προτιμότερα για μεγαλύτερης διάρκειας και έντασης άσκησης. Καλό είναι να συμβουλευτείτε το γιατρό σας αν οι θερμίδες, οι υδατάνθρακες και τα μέταλλα που περιέχουν τα sport drinks είναι ασφαλή για εσάς.

Πηγή: kalikardia.gr
Photo credit: Freepik

Ο σακχαρώδης διαβήτης στις μέρες μας αποτελεί τρόπο ζωής για ένα μεγάλο ποσοστό του γενικού πληθυσμού. Πρόκειται για μια χρόνια μεταβολική νόσο όπου το σώμα δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τη γλυκόζη, που λαμβάνουμε από τα τρόφιμα για τη μετατροπή της σε ενέργεια. Χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη.

Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη χρειάζεται να ακολουθούν ορισμένες οδηγίες προκειμένου να αποφύγουν τις σοβαρές για την υγεία επιπλοκές του. Είναι πολλοί οι παράγοντες που μπορούν να παίξουν ρόλο στη σωστή διαχείριση της νόσου, μεταξύ των οποίων η ρύθμιση των τιμών του σακχάρου στο αίμα και του σωματικού βάρους. Υπάρχουν ορισμένες τροφές που μπορούν να βοηθήσουν σε αυτή την κατεύθυνση:

Μη-αμυλούχα λαχανικά

Οι φυτικές ίνες που περιέχονται στα μη-αμυλούχα λαχανικά, όπως το μπρόκολο, τα φασολάκια, το σπανάκι, τα σπαράγγια και το μαρούλι είναι ευεργετικές για την υγεία και τη ρύθμιση του σακχάρου. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο να διακοπούν πλήρως τα αμυλούχα λαχανικά, όπως οι πατάτες και ο αρακάς. Παρότι αυτά περιέχουν περισσότερους υδατάνθρακες και αυξάνουν περισσότερο το σάκχαρο του αίματος, είναι καλό να καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες.

Βρώμη

Η βρώμη χωρίς ζάχαρη μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου του αίματος. Αν και πρόκειται για υδατάνθρακα, συγκαταλέγεται στους καλούς διότι είναι πλούσιος σε διαλυτές φυτικές ίνες, χωνεύεται πιο δύσκολα και δεν αυξάνει το σάκχαρο του αίματος γρήγορα. Συν τοις άλλοις, αποτελεί πηγή ενέργειας και βοηθάει στην απώλεια βάρους χάρη στις φυτικές της ίνες που κρατούν την πείνα μακριά για μεγαλύτερο διάστημα, βοηθώντας έτσι και στον έλεγχο του σωματικού βάρους. Πέραν όμως της βρώμης, τα προϊόντα ολικής αλέσεως αποτελούν μια πολύ καλή επιλογή για όσους θέλουν να κρατήσουν το σάκχαρο χαμηλά.

Σολομός και άπαχο κρέας

Τα κρέατα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη και δεν επηρεάζουν το σάκχαρο του αίματος όπως οι υδατάνθρακες. Η κατανάλωση ψαριού και άπαχων κομματιών κρέατος – χωρίς βέβαια με υπερβολή – αποτελούν καλές επιλογές για τις διαβητικές δίαιτες. Ο σολομός ειδικότερα είναι μια καλή επιλογή που περιέχει ωμέγα-3 λιπαρά οξέα ωφέλιμα για την καρδιά – κάτι που χρειάζονται όσοι πάσχουν από διαβήτη. Ακόμη, το κρέας περιέχει χρώμιο, ένα μέταλλο που επιτρέπει στην ινσουλίνη να λειτουργεί όπως πρέπει και να βοηθά το σώμα να μεταβολίζει τους υδατάνθρακες.

Αμύγδαλα

Τα αμύγδαλα αποτελούν μια καλή επιλογή για σνακ, καθώς περιέχουν βιταμίνες, μέταλλα, «καλά» λιπαρά, φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά συστατικά, ενώ παράλληλα έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Η προσθήκη αμυγδάλων στο γεύμα οδηγεί σε χαμηλότερα μεταγευματικά επίπεδα γλυκόζης, ενώ η τακτική κατανάλωση αμυγδάλων και άλλων ξηρών καρπών έχει συσχετισθεί με βελτίωση των τιμών γλυκόζης νηστείας και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.

Κρεμμύδι

Το κρεμμύδι είναι μια πολύ καλή πηγή χρωμίου, το οποίο είναι σημαντικό για τη διαχείριση του σακχάρου στο αίμα. Το χρώμιο βοηθά το σώμα να παράγει συντελεστές για την ανοχή της γλυκόζης (GTF), βοηθώντας την ινσουλίνη που απαιτείται να βοηθήσει την κίνηση της γλυκόζης από το αίμα στα κύτταρα του σώματος για να χρησιμοποιηθεί ως ενέργεια.

Πράσινο τσάι

Το πράσινο τσάι βοηθάει στην ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης αίματος λόγω της υψηλής του περιεκτικότητας σε επιγαλλοκατεχίνη (EGC), μια ενεργή μορφή των κατεχινών με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Ένα με δύο ποτήρια πράσινου τσαγιού σε καθημερινή βάση είναι μια καλή επιλογή.

Φράουλες

Πολλοί άνθρωποι ενδεχομένως αποφεύγουν τις φράουλες με την ανησυχία ότι θα εντείνουν το πρόβλημα στα επίπεδα σακχάρου. Στην πραγματικότητα όμως έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες και υδατάνθρακες, ενώ είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες και νερό, χαρίζοντας εύκολα το αίσθημα κορεσμού και ικανοποιώντας ταυτόχρονα την ανάγκη για γλυκό. Ένα φλιτζάνι φράουλες δεν θα ανεβάσει το σάκχαρο του αίματος ιδιαίτερα και είναι μια πολύ καλύτερη εναλλακτική από μια σοκολάτα ή ένα μπισκότο.

Photo credit: Jcomp

Για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη η εύρεση της σωστής ισορροπίας ανάμεσα στο φαγητό, στην άσκηση και στην ινσουλίνη είναι μείζονος σημασίας για να έχουν μια καλή και υγιεινή ζωή.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος, όπου το σώμα δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τη γλυκόζη που λαμβάνουμε από τα τρόφιμα για τη μετατροπή της σε ενέργεια. Χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη.

Ο συχνός έλεγχος των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα είναι απαραίτητος για τη σωστή ρύθμιση του διαβήτη. Η μέτρηση των επιπέδων καταδεικνύει το πόσο καλά διαχειρίζεται ο διαβητικός τους παράγοντες που επηρεάζουν το σάκχαρό του και την ινσουλίνη και είναι σημαντικό να γίνεται συχνά στην πορεία της ημέρας, διότι η θεραπεία του καθενός προσαρμόζεται στα αποτελέσματά της, ενώ βοηθάει και στην πρόληψη των χρόνιων διαβητικών επιπλοκών.

Η μέτρηση μπορεί να γίνεται είτε με το μάτι είτε με έναν μετρητή. Και με τους δυο τρόπους ο ασθενής τοποθετεί μια σταγόνα αίμα από το δάκτυλό σε μια ταινία μέτρησης. Μετά από λίγο μπορεί να συγκρίνει το χρώμα στην ταινία με τα χρώματα στο μπουκαλάκι των ταινιών. Αν χρησιμοποιηθεί μετρητής το αποτέλεσμα θα εμφανιστεί αυτόματα. Ο μετρητής γενικότερα δίνει πιο ακριβή αποτελέσματα, διότι διαβάζει το χρώμα στην ταινία με μεγαλύτερη ακρίβεια.

Το πόσο συχνά και το πότε πρέπει να γίνεται η μέτρηση των επιπέδων του σακχάρου ποικίλλει μεταξύ ανθρώπων, καθώς εξαρτάται από τους λόγους για τους οποίους γίνεται η μέτρηση. Το πρόγραμμα ο ασθενής θα πρέπει να το καθορίζει σε συνεργασία με τον γιατρό του.

Διακυμάνσεις

Τα άτομα χωρίς σακχαρώδη διαβήτη έχουν πολύ μικρή διακύμανση στο σάκχαρο τους κατά τη διάρκεια της ημέρας και μετά τα γεύματα. Αυτό συμβαίνει γιατί το πάγκρεας παράγει ινσουλίνη αμέσως μόλις η τροφή απορροφηθεί και βοηθά έτσι στην άμεση χρησιμοποίηση της γλυκόζης από τα κύτταρα του σώματος. Μόλις το σάκχαρο πέσει, αμέσως πέφτουν και τα επίπεδα της ινσουλίνης.

Στα άτομα όμως με διαβήτη υπάρχει μεγάλη διακύμανση σακχάρου μετά τα γεύματα – είτε σε άτομα που δεν παράγουν ινσουλίνη (διαβήτης τύπου 1), αλλά την παίρνουν σαν φάρμακο, είτε σε άτομα στα οποία η δράση της ινσουλίνης είναι ανεπαρκής (τύπου 2) και χρειάζονται τη βοήθεια φαρμάκων ή ινσουλίνης.

Τιμές – στόχος

Ο έλεγχος του σακχάρου θεωρείται ικανοποιητικός όταν η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1C), η οποία δείχνει τη μέση ρύθμιση του διαβήτη του τελευταίου δίμηνου-τριμήνου, παραμένει χαμηλότερη του 7%.

Οι στόχοι για κάθε ασθενή μπορεί να είναι διαφορετικοί, ωστόσο γενικότερα οι μετρήσεις του σακχάρου με το μετρητή θα πρέπει να κυμαίνονται:

– πριν τα γεύματα στα 90-130 mg/dl,
– 2-3 ώρες μετά το γεύμα να είναι χαμηλότερα των 160 mg/dl,
– ενώ πριν τον ύπνο στα 110-150 mg/dl.

Σημειώνεται ότι η πρωινή μέτρηση προ φαγητού δεν είναι ούτε αρκετή ούτε αντιπροσωπευτική των σημαντικών ημερήσιων διακυμάνσεων. Τις περισσότερες ώρες της ημέρας ο οργανισμός βρίσκεται σε μεταγευματική φάση.

Όσο ψηλότερες είναι οι μεταγευματικές μετρήσεις σακχάρου, τόσο μεγαλύτερος είναι και ο κίνδυνος να εμφανισθούν οι επιπλοκές της νόσου.

Υψηλό σάκχαρο

Σε περιπτώσεις όπου κατά την μέτρηση του σακχάρου παρατηρούνται υψηλότερα από τα επιθυμητά επίπεδα, οι παράγοντες που συνήθως συνδέονται είναι:

– η λάθος διατροφή
– η μη ορθή λήψη των φαρμάκων ή η χορήγηση κάποιου που ανεβάζει το σάκχαρο
– η αύξηση του σωματικού βάρους
– η εκδήλωση κάποιας ασθένειας από λοίμωξη ή ίωση
– ορισμένοι τραυματισμοί
– οι φλεγμονές στα δόντια
– η καθιστική ζωή

Ο ασθενής θα πρέπει επίσης να έχει υπ’ όψιν του ότι ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια προοδευτική νόσος, που σημαίνει ότι με την πάροδο των χρόνων τα σάκχαρα ανεβαίνουν και η θεραπεία μπορεί να χρειάζεται τροποποίηση.

Ημερολόγιο

Ένα ημερολόγιο βοηθάει στη σημείωση του ιστορικού των μετρήσεων του σακχάρου. Μπορεί να βοηθήσει τόσο τον ίδιο τον ασθενή όσο και την διαβητολογική ομάδα να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τον διαβήτη. Σημαντικό είναι να καταχωρούνται τα αποτελέσματα των μετρήσεων του σακχάρου στο ημερολόγιο αυτοελέγχου μαζί με την ημερομηνία και την ώρα της μέτρησης, καθώς και των χρόνων των γευμάτων. Τέλος, απαραίτητο είναι να σημειώνεται και η δόση των φαρμάκων που λαμβάνονται.

Γράφει η Δ. Καραγιάννη, παθολόγος-διαβητολόγος και διδάκτωρ Ιατρικής του Δ.Π.Θ.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία οι τιμές του σακχάρου χωρίζονται σε φυσιολογικές, υψηλού κινδύνου και τιμές διαγνωστικές του διαβήτη. Αν έχουμε διαβήτη ή προ-διαβήτη, μπορούμε να το διαπιστώσουμε με τις τιμές σακχάρου νηστείας, με τις μεταγευματικές τιμές σακχάρου και με την γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη.

Φυσιολογικές τιμές σακχάρου είναι αυτές που είναι κάτω από 100 όταν είμαστε νηστικοί. Αυξημένο κίνδυνο να πάθουμε διαβήτη ή προ-διαβήτη έχουμε όταν:

-Το σάκχαρο νηστείας είναι από 100 έως 125
-Το σάκχαρο 2 ώρες μετά το φαγητό είναι από 140 έως 199
-Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι από 5,7 έως 6,4

Διαβήτη έχουμε όταν:

-Το σάκχαρο νηστείας είναι πάνω από 126
-Δύο ώρες μετά το φαγητό πάνω από 200
-Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη πάνω από 6,5

Σημειώνουμε ότι τόσο ο αυξημένος κίνδυνος για διαβήτη, όσο και ο διαβήτης, θα πρέπει να θεραπεύονται άμεσα και να γίνεται έλεγχος για πιθανές επιπλοκές στα μάτια, τα νεφρά, την καρδιά, τις καρωτίδες, τα αγγεία και τα νεύρα στα κάτω άκρα.

Πηγή: Διαβητολογικό – Παθολογικό Ιατρείο
Photo credit: AlishaV / Hampton Patio / CC BY

Η σωστή μέτρηση του σακχάρου των ατόμων με διαβήτη αποτελεί τη βάση για τις οποιεσδήποτε αποφάσεις σχετικές με τη θεραπεία και κάνει την καθημερινότητα καλύτερη και πιο ποιοτική. Με την βοήθεια των μετρήσεων ο γιατρός μπορεί να καθορίσει τη σωστή δόση των αντιδιαβητικών δισκίων ή της ινσουλίνης που χρειάζεται ο ασθενής για την θεραπεία του, αλλά και το ίδιο άτομο μπορεί ανά πάσα στιγμή να ελέγξει τα επίπεδα του σακχάρου του.

Πόσο συχνά θα πρέπει να ελέγχω το σάκχαρό μου;

Ο συχνός έλεγχος της γλυκόζης σίγουρα αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την καλύτερη διαχείριση του σακχάρου. Η τιμή του σακχάρου αίματος είναι εξαιρετικά ευμετάβλητη. Δεν μπορούμε να βασιστούμε σε προηγούμενα στοιχεία, από άλλες ημέρες, για να προβλέψουμε την τιμή του σακχάρου μας ή για την αύξηση της γλυκόζης στο αίμα μετά την κατανάλωση μιας τροφής.

Η διεξαγωγή μετρήσεων πριν από το μεσημεριανό και το βραδινό γεύμα είναι απαραίτητη για τη σωστή επιλογή του είδους και της ποσότητας της τροφής καθώς και για την κατάλληλη δοσολογία ινσουλίνης ή φαρμάκων. Η μέτρηση του σακχάρου, 2 ώρες μετά το γεύμα, μας δείχνει πώς αυτό επηρέασε τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μας, με σκοπό να είναι στα επιθυμητά πλαίσια, γιατί έχει βρεθεί ότι, και όταν μόνον αυτές είναι υψηλές, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος επιπλοκών μελλοντικά.

Σε περίπτωση αποτυχίας ικανοποιητικών τιμών μετά τα γεύματα πρέπει να γίνεται αναπροσαρμογή της διατροφής και της φαρμακευτικής αγωγής από τον θεράποντα γιατρό.

Αυξημένες μετρήσεις συνιστώνται όταν υπάρχει πρόβλημα υγείας π.χ. γρίπη, διάρροια, εμετοί, εξαγωγή δοντιών, ή και όταν για κάποιο λόγο διαταράσσεται η καθημερινή “ρουτίνα’’ π.χ. αυξημένες επαγγελματικές υποχρεώσεις, ψυχολογικό στρες, αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, στον ύπνο, στην άσκηση ή στη φαρμακευτική αγωγή. Πολύ σημαντική επίσης είναι η μέτρηση του σακχάρου πριν τον ύπνο για να αποφευχθούν οι βραδινές υπογλυκαιμίες, που μπορεί να μην γίνουν αντιληπτές κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Σε κάθε περίπτωση, ο γιατρός είναι εκείνος που θα συνεκτιμήσει τους παράγοντες που αναφέρθηκαν παραπάνω και θα καθορίσει τη συχνότητα που θα πρέπει να γίνονται οι αυτομετρήσεις του σακχάρου στο αίμα σε κάθε άτομο με διαβήτη ξεχωριστά.