Blog

Ως υποθερμία θεωρείται η κατάσταση κατά την οποία η θερμοκρασία του σώματός μας πέφτει κάτω από το όριο των 35 βαθμών Κελσίου, το οποίο είναι απαραίτητο για τη διατήρηση του μεταβολισμού μας σε φυσιολογικά επίπεδα.

Φυσιολογικά η θερμοκρασία του σώματός μας κυμαίνεται από 36,4 – 37,5 βαθμούς Κελσίου, ωστόσο ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να λειτουργεί φυσιολογικά και σε ένα εύρος θερμοκρασιών που μπορεί να κυμαίνεται από 34,4 έως 37,8 βαθμών Κελσίου.

Στο φυσιολογικό άτομο οι διαταραχές θερμοκρασίας που μπορεί να προκύψουν από τη μεταβολική δραστηριότητα του σώματος και την διακύμανση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος εξισορροπούνται, με αποτέλεσμα η φυσιολογική διακύμανση της θερμοκρασίας του σώματος να βρίσκεται σε στενά επίπεδα, παρά τις περιβαλλοντικές αλλαγές. Η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος ελέγχεται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου στον οποίο βρίσκονται τα θερμορυθμιστικά κέντρα, που λειτουργούν ως «θερμοστάτες» στο ανθρώπινο σώμα.

Παρά το γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 37,2 και κάτω από 35,5 είναι γενικώς παθολογικές, η θερμορυθμιστική λειτουργία του σώματος διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας.

Κατηγορίες υποθερμίας

Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες υποθερμίας, οι οποίες έχουν ως εξής:

1. Χρόνια: Συνήθως παρατηρείται στους αλκοολικούς, ηλικιωμένους και άλλους με ιατρικά προβλήματα όπως ο διαβήτης, ο βραδύς μεταβολισμός, οι διαταραχές κυκλοφορίας, οι ορμονικές διαταραχές και η σήψη.
2. Υποθερμία από φυσιολογικά αίτια: Ιδιοσυγκρασία, έκθεση στο κρύο, βύθισμα σε κρύο νερό ή προ της ωορρηξίας.
3. Υποθερμία από φάρμακα.
4. Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε περιβαλλοντολογικά στρες.

Προδιαθεσικοί παράγοντες

Υπάρχουν επίσης ορισμένοι προδιαθεσικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της υποθερμίας:

1. Ανεπαρκής οικιακή θέρμανση
2. Ανεπαρκής ή ακατάλληλη ένδυση σε σχέση με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος.
3. Μπάνιο σε κρύο νερό – υγρά ρούχα – παρατεταμένη επαφή σε κρύο έδαφος.
4. Κακή διατροφή, υποσιτισμός
5. Καθιστική ζωή
6. Σακχαρώδης διαβήτης
7. Υπολειτουργία θυρεοειδή
8. Ανεπάρκεια επινεφριδίων ή και υποφύσεως (ορμονικές διαταραχές)
9. Νεφρική ανεπάρκεια (αύξηση ουρίας)

Τα συμπτώματα

Όταν ξεκινάει η υποθερμία το άτομο θα αρχίσει να έχει ρίγη, προβλήματα κίνησης, επιβράδυνση και ανεπαρκή συντονισμό. Οι άνθρωποι που βιώνουν υποθερμία θα εμφανίσουν επίσης ζαλάδες, αποπροσανατολισμό ή σύγχυση και μπορεί να έχουν προβλήματα στην ομιλία ή να ενεργούν σαν να βρίσκονται υπό την επήρεια ναρκωτικών ή αλκοόλ.

Αν η υποθερμία χειροτερέψει, ο ρυθμός της αναπνοής και της καρδιά μπορεί να επιβραδυνθεί σε επικίνδυνα επίπεδα με αποτέλεσμα να χάνονται οι αισθήσεις και να επακολουθεί ο θάνατος.

Αντιμετώπιση – Πρόληψη

Εάν η υποθερμία είναι πρωτοεμφανιζόμενη, ο ασθενής θα πρέπει να εξετασθεί άμεσα ιατρικώς. Η θεραπεία διαφοροποιείται ανάλογα με το αίτιο.

Σε γενικές γραμμές θα πρέπει να αποφεύγονται οι απότομες μεταβολές θερμοκρασίας, η πολύωρη παραμονή στο κρύο και τα κρύα ρεύματα. Τα ρούχα όταν είναι βρεγμένα να αλλάζονται άμεσα, αλλά και να προτιμούνται τα αδιάβροχα. Επιπλέον, πάντα να φοριούνται κάλτσες το χειμώνα, ενώ να αποφεύγονται και τα ρούχα που παρεμποδίζουν την κυκλοφορία (π.χ. στενές ζώνες, παντελόνια).

Σημαντική είναι και η καθημερινή βάδιση, καθώς τονώνει την κυκλοφορία και ομαλοποιεί την ικανότητα του σώματος να ρυθμίζει την θερμοκρασία, ενώ ακόμη σημειώνεται ότι η υπερκόπωση μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στη θερμοκρασία του σώματος.

Τέλος, επισημαίνεται ότι η κατανάλωση αλκοόλ, αντίθετα με τις παραδοσιακές πεποιθήσεις, επιδεινώνει την υποθερμία, αφού το οινόπνευμα μπορεί να προκαλέσει αγγειοδιαστολή, δηλαδή άνοιγμα των αιμοφόρων αγγείων που οδηγεί σε ταχύτερη ψύξη του σώματος.

Ο θυρεοειδής είναι ένας ενδοκρινής αδένας, ο οποίος βρίσκεται στη βάση του λαιμού και έχει σχήμα πεταλούδας. Σε αυτόν παράγονται θυρεοειδικές ορμόνες οι οποίες είναι απαραίτητες για τη φυσιολογική αύξηση, ανάπτυξη και τη ρύθμιση των μεταβολικών διεργασιών του οργανισμού για την εύρυθμη λειτουργία όλων των συστημάτων. Οι θυρεοειδικές ορμόνες, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, μεταφέρονται σε όλους τους ιστούς του σώματος και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία πολλών οργάνων όπως της καρδιάς, του εντέρου και των πνευμόνων.

Ο υποθυρεοειδισμός είναι μια διαταραχή του θυρεοειδούς κατά την οποία ο αδένας εργάζεται λιγότερο σε σχέση με τις ανάγκες του οργανισμού, δηλαδή υπάρχει μειωμένη παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών. Η πάθηση είναι δυνατόν να εξελιχθεί σταδιακά και ανεπαίσθητα, με αποτέλεσμα να πάσχει κάποιος για χρόνια και να μην το ξέρει.

Αίτια

Η συχνότερη αιτία του υποθυρεοειδισμού είναι η αυτοάνοση θυρεοειδοπάθεια.

Το συνηθέστερο αίτιο δημιουργίας υποθυρεοειδισμού είναι η φλεγμονή του θυρεοειδούς αδένα που καταστρέφει τα κύτταρα του. Η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα ή Νόσος Hashimoto, κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στον θυρεοειδή αδένα, είναι το συνηθέστερο παράδειγμα. Ορισμένες γυναίκες αναπτύσσουν υποθυρεοειδισμό μετά από εγκυμοσύνη, ο οποίος ονομάζεται και επιλόχειος  θυρεοειδισμός.

Άλλα αίτια που προκαλούν υποθυρεοειδισμό είναι:

1. Κάποιες παθήσεις της υπόφυσης και κάποιες σπάνιες παθήσεις κατά τις οποίες έχουμε διήθηση του θυρεοειδούς αδένα
2. Ιογενής θυρεοειδίτιδα, που ακολουθείται συχνά από προσωρινό ή μόνιμο υποθυρεοειδισμό
3. Γενετικές ανωμαλίες
4. Ακτινοβολίες στον λαιμό για τη θεραπεία διαφόρων καρκίνων, που μπορεί να βλάψουν τον θυρεοειδή αδένα
5. Χειρουργική αφαίρεση μέρους ή ολόκληρου του θυρεοειδούς αδένα, ως θεραπεία άλλων προβλημάτων του θυρεοειδούς
6. Ραδιενεργό ιώδιο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού
7. Ακτινοβολία του εγκεφάλου
8. Σύνδρομο Sheehan, που μπορεί να εμφανιστεί σε γυναίκα με σοβαρή αιμορραγία κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης ή τοκετού, με αποτέλεσμα να καταστραφεί η υπόφυση.

Επίσης, ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν υποθυρεοειδισμό:

1. Αμιοδαρόνη
2. Λίθιο
3. Φάρμακα που χορηγούνται για τον υπερθυρεοειδισμό, όπως προπυλθειουρακίλη (PTU) και μεθιμαζόλη

Τέλος, στους παράγοντες κινδύνου συγκαταλέγονται η ηλικία πάνω από τα 50, καθώς και το γυναικείο φύλο.

Συμπτώματα

Αρχικά η ασθένεια δεν έχει συμπτώματα, δηλαδή δεν υπάρχει πόνος, πυρετός, πρήξιμο ή πνίξιμο αν και ορισμένοι ασθενείς μπορεί να παραπονεθούν για «σφίξιμο» στο λαιμό. Καθώς η κατάσταση επιδεινώνεται, οι υποθυρεοειδισμός συνδέεται με ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων που είναι συνάρτηση της βαρύτητας της ασθένειας αλλά και της ηλικίας του ασθενούς. Στους ενήλικες εκδηλώνεται με σωματική και πνευματική νωθρότητα, μεγάλη ευαισθησία στο κρύο, δυσκοιλιότητα, αύξηση του βάρους και δέρμα ξερό και άγριο.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά κλινικά συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού είναι η κούραση. Σημειώνεται ότι η κούραση εμφανίζεται και στον υπερθυρεοειδισμό αλλά οφείλεται σε μυϊκή αδυναμία. Οι υποθυρεοειδικοί είναι συνήθως νωθροί, νωχελικοί, εμφανίζουν υπνηλία και αισθάνονται αδιάθετοι να μετακινηθούν. Επίσης, δεν αντέχουν το κρύο και δεν παχαίνουν ανάλογα με το φαγητό που καταναλώνουν ή αντίθετα αδυνατίζουν. Ακόμη, εκδηλώνουν δυσκοιλιότητα ενώ εμφανίζουν και ένα γενικευμένο πρήξιμο, το οποίο οφείλεται σε διήθηση του δέρματος από μία ουσία που λέγεται βλεννοπολυζαχαρίτης. Αυτό το πρήξιμο προσβάλλει επίσης τη γλώσσα, τους βλεννογόνους, την καρδιά, κλπ.

Η εμφάνιση του ασθενούς ιδιαίτερα σε προχωρημένα στάδια, παίρνει μια χαρακτηριστική όψη όπου το πρόσωπο είναι ωχρό με αύξηση του λίπους πρήξιμο των βλεφάρων, με ξερά μαλλιά και αραιά φρύδια, με γλώσσα παχιά και μεγάλη, με βραχνή και αργή φωνή. Σε πιο προχωρημένες μορφές μπορεί να συγκεντρωθεί υγρό μέσα στην κοιλιά (ασκίτης) ή γύρω από την καρδιά (περικαρδίτιδα). Τέλος ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει προοδευτική υποθερμία και κώμα.

Στα κύρια συμπτώματα της πάθησης περιλαμβάνονται:

1. Tάση υπνηλίας και εύκολη κόπωση
2. Yποτονικότητα
3. Μείωση των καύσεων με αποτέλεσμα να «παίρνετε» εύκολα βάρος και να χάνετε δύσκολα (εφόσον μένει αρρύθμιστος)
4. Kρυώνετε πιο εύκολα από το φυσιολογικό
5. Λεπτά και εύθραυστα μαλλιά με αποτέλεσμα έντονη τριχόπτωση
6. Δυσκοιλιότητα
7. Bραχνάδα στη φωνή
8. Ξηρότητα δέρματος

Σε πιο «βαριές» περιπτώσεις παρατηρούνται:

1. Διαταραχές στην έμμηνο ρύση
2. Πλευρίτιδα, περικαρδίτιδα ή ακόμα και οίδημα στα πόδια λόγω της κατακράτησης υγρών
3. Kατάθλιψη
4. Aναιμία

Θεραπεία

Ο υποθυρεοειδισμος είναι μια χρόνια νόσος που χρειάζεται αντιμετώπιση γιατί μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας. Η θεραπεία βασίζεται στο να πάρει ο ασθενής τις ορμόνες που δεν μπορεί να φτιάξει ο οργανισμός του. Συνήθως ξεκινά με μικρή δοσολογία οι οποίες και αυξάνονται βαθμιαία.

Η κίρρωση είναι μια επιπλοκή πολλών νόσων του ήπατος, η οποία χαρακτηρίζεται από ανώμαλη δομή και λειτουργία του ήπατος. Οι ασθένειες που οδηγούν σε αυτή, την προκαλούν μέσω σοβαρής βλάβης ή και θανάτου των κυττάρων του ήπατος, οπότε μετά η προκαλούμενη φλεγμονή και οι μηχανισμοί επιδιόρθωσης των βλαβών από τον θάνατο των κυττάρων οδηγεί στο σχηματισμό ινώδους συνδετικού ιστού για την επούλωση των βλαβών.

Τα κύτταρα του ήπατος που δεν έχουν καταστραφεί, πολλαπλασιάζονται προσπαθώντας να αντικαταστήσουν τα κατεστραμμένα κύτταρα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τον σχηματισμό μεγάλων ομάδων νεοσχηματισμένων κυττάρων (αναγεννητικά οζίδια), εντός του ινώδους ιστού.

Αιτίες

Οι αιτίες της κίρρωσης του ήπατος είναι πολλές. Σ’ αυτές συμπεριλαμβάνονται διάφορες χημικές ουσίες (αλκοόλ, λίπος, καθώς και διάφορα φάρμακα), ιοί, τοξικά μέταλλα (όπως ο σίδηρος και ο χαλκός που συσσωρεύονται στο ήπαρ σαν αποτέλεσμα κληρονομικών ασθενειών), καθώς και διάφορες αυτοάνοσες ασθένειες του ήπατος, κατά τις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος επιτίθεται στο ήπαρ.

Συμπτώματα

Οι ασθενείς με κίρρωση μπορεί να έχουν ελάχιστα έως καθόλου συμπτώματα, ενώ μερικά μπορεί να μην είναι ειδικά, με την έννοια ότι δεν υποδηλώνουν πως η αιτία τους είναι το ήπαρ.

Σε γενικές γραμμές είναι πιθανόν να εμφανιστούν: κνησμός, ακραία κόπωση και αδυναμία, αιμορραγίες της μύτης και μώλωπες, πόνος στην κοιλιά ή δυσφορία, απώλεια βάρους, κιτρίνισμα του δέρματος, συσσώρευση υγρών στα πόδια και στην κοιλιά, σύγχυση και αιμορραγία στο στομάχι ή στον οισοφάγο.

Επιπλέον, οι ασθενείς με κίρρωση εμφανίζουν σημεία και συμπτώματα από τις επιπλοκές της:

1. Ίκτερος
2. Υποθρεψία
3. Οίδημα (το νερό συσσωρεύεται στα πόδια – οίδημα αστραγάλου)
4. Ασκίτης
5. Μώλωπες και αιμορραγία. (μειωμένη παραγωγή των πρωτεϊνών πήξης του αίματος προκαλεί μπλε κηλίδες)
6. Χολόλιθοι αναπτύσσονται όταν η κίρρωση εμποδίζει την παροχέτευση της χολή στην χοληδόχο κύστη
7. Ηπατική εγκεφαλοπάθεια
8. Ερύθημα Palmar, (κοκκινίλες στις παλάμες)
9. Πυλαία υπέρταση
10. Οστεοπόρωση
11. Κιρσοί οισοφάγου – (Κιρσορραγία)
12. Η αντίσταση στην ινσουλίνη με αποτέλεσμα την εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2
13. Καρκίνος του ήπατος
14. Σεξουαλική ανικανότητα
15. Νεφρική ανεπάρκεια

Αντιμετώπιση

Η κίρρωση είναι μια κατάσταση που δεν αντιστρέφεται. Αυτό σημαίνει πως αν το συκώτι καταστραφεί τελείως δεν υπάρχει περίπτωση να ξαναγίνει όπως ήταν. Αυτό που χρειάζεται είναι η προσπάθεια να ελεγχθούν οι αιτίες που προκάλεσαν τη βλάβη.

Η μόνη αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή είναι η μεταμόσχευση του ήπατος. Η υπόλοιπη φαρμακευτική θεραπεία στοχεύει κυρίως στην ανακούφιση από τα συμπτώματα. Για το λόγο αυτό προέχει το ζήτημα της πρόληψης υπό την έννοια της διακοπής της κατάχρησης οινοπνεύματος, του εμβολιασμού κατά των ιών που προκαλούν ηπατίτιδα και του συχνού ελέγχου της λειτουργίας του για τα άτομα που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για κίρρωση του ήπατος.

Πρόγνωση

Οι σημαντικότερες αιτίες που προκαλούν κίρρωση είναι η κατάχρηση αλκοόλ όπως προαναφέρθηκε, οι ηπατίτιδες και το λίπος στο συκώτι. Η διακοπή του αλκοόλ, η λήψη θεραπείας για ηπατίτιδες, ο έλεγχος του σωματικού βάρους, η ρύθμιση του διαβήτη και των λιπιδίων του αίματος μπορούν να βοηθήσουν. Επιπλέον, χρειάζεται τακτικός έλεγχος για τις επιπλοκές. Συνήθως ο ασθενής συνίσταται να κάνει εμβόλιο για ηπατίτιδα Α και Β αν δε έχει εμβολιαστεί, αλλά και να προσέχει τα κρυολογήματα, καθώς η άμυνά του είναι μειωμένη και ο κίνδυνος από λοιμώξεις μεγάλος.

Ο ίλιγγος είναι μια αίσθηση περιστροφής περί τον εαυτό, ακόμη κι όταν κάποιος είναι απόλυτα ακίνητος. Δεν πρόκειται για μια νόσο αλλά για ένα σύμπτωμα, το οποίο είναι αποτέλεσμα κάποιας διαταραχής των συστημάτων που συμμετέχουν στη διατήρηση της ισορροπίας και του προσανατολισμού στο χώρο, η οποία μπορεί να οφείλεται σε πολλούς  παράγοντες. Όσον αφορά τη διάρκειά του ο ίλιγγος που προκαλείται αυτομάτως ή μετά από τραυματισμό, έχει την τάση να διαρκεί πολλές ώρες ή και ημέρες πριν εξαφανισθεί.

Από τι προκαλείται

Είναι διάφορες οι αιτίες που προκαλούν ίλιγγο. Ανάλογα με εκείνες μπορεί να ορισθεί σε κεντρικής και περιφερικής αιτιολογίας. Ο κεντρικής αιτιολογίας οφείλεται σε αίτια που βρίσκονται στον εγκέφαλο ή στον νωτιαίο μυελό, ενώ ο περιφερικής αιτιολογίας σε προβλήματα που εντοπίζονται εντός του εσωτερικού αυτιού (έσω ους). Σ’ αυτή την περίπτωση μπορεί να εμφανισθεί φλεγμονή εκεί λόγω μιας ασθένειας, ή όταν οι μικροσκοπικοί ωτόλιθοι, που βρίσκονται φυσιολογικά εντός του έσω ωτός, υποστούν κάποια μετατόπιση και προκαλέσουν έναν ερεθισμό στα μικρά τριχωτά κύτταρα που βρίσκονται στους ημικύκλιους σωλήνες, προκαλώντας έτσι τον ίλιγγο.

Σε γενικές γραμμές πάντως μπορεί να οφείλεται στα εξής:

1. ένα χτύπημα στο κεφάλι
2. ταξίδι με πλοίο, τρένο, κλπ.
3. ωτίτιδα
4. πολλαπλή σκλήρυνση
5. καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσης
6. ορισμένα φάρμακα, όπως διουρητικά, αντιεπιληπτικά
7. όγκους εγκεφάλου πχ ακουστικό νευρίνωμα
8. αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
9. νόσο του Μενιέρ (Meniere)
10. λαβυρινθίτιδα.

Συμπτώματα

Όπως προαναφέρθηκε τα συμπτώματα του ιλίγγου περιλαμβάνουν την αίσθηση της περιστροφής ή της κίνησης, ακόμα και όταν κάποιος είναι απολύτως ακίνητος. Κίνηση της κεφαλής ή του σώματος, όπως περιστροφή στο κρεβάτι μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα. Επίσης πολλά άτομα εμφανίζουν συγχρόνως ναυτία ή έμετο, ενώ θα πρέπει σημειωθεί ότι τα συμπτώματα είναι διαφορετικά από την αίσθηση της λιποθυμίας.

Μερικοί ασθενείς μαζί με τον ίλιγγο εμφανίζουν και διαταραχή της ισορροπίας. Εάν αυτή η διαταραχή διαρκέσει περισσότερο από λίγες ημέρες, ή εάν ο ίλιγγος συνοδεύεται από αδυναμία ή από έλλειψη συντονισμού της μιας πλευράς του σώματος, τότε η υποψία για εγκεφαλικό επεισόδιο ή άλλο πρόβλημα στον εγκέφαλο είναι πολύ μεγαλύτερη. Κατά την εξέταση συχνά εμφανίζονται ανώμαλες κινήσεις των οφθαλμών και το σημείο αυτό ονομάζεται νυσταγμός.

Πότε είναι απαραίτητη η επίσκεψη σε γιατρό

Θα πρέπει να επισκεφθείτε αμέσως το γιατρό σας αν ταυτόχρονα με ζάλη προκύψουν και τα εξής:

1. αιφνίδιος πονοκέφαλος, τάση προς εμετό
2. χτύπημα στο κεφάλι
3. απώλεια των αισθήσεων
4. πόνο στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή
5. ένα νευρολογικό σύμπτωμα, όπως αδυναμία στο χέρι ή το πόδι, ελάττωση της όρασης, δυσκολία στην ομιλία, διπλωπία, πτώση της γωνίας στόματος, κλπ.

Η διάγνωση περιλαμβάνει τη λεπτομερή σωματική εξέταση –πλήρη ωτορινολαρυγγολογικό και νευρολογικό έλεγχο– ενώ μπορεί να απαιτηθούν διάφορες παρακλινικές εξετάσεις, όπως μαγνητική ή αξονική τομογραφία, ακοομετρικό έλεγχο και μερικές φορές ηλεκτρο-νυσταγμογραφία (ηλεκτρική αξιολόγηση του ιλίγγου).

Θεραπεία

Σε γενικές γραμμές παρέχονται σχετικές οδηγίες. Αυτές είναι η παραμονή στο κρεβάτι για τον περιορισμό της βαρύτητας του οξέος ιλίγγου, ενώ στην περίπτωση του χρόνιου ή του υποτροπιάζοντα ίλιγγου μία από τις καλύτερες θεραπείες είναι η φυσική άσκηση. Η μυϊκή δραστηριότητα ενισχύει σε σημαντικό βαθμό την ικανότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος για αντιστάθμιση της λειτουργίας του λαβύρινθου και πρέπει να ενθαρρύνεται μόλις η ναυτία και ο έμετος υποχωρήσουν.

Τέλος, η θεραπευτική προσέγγιση μπορεί επίσης να περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή ή και χειρουργείο εάν ο ασθενής παραμένει σε σημαντική αναπηρία παρά την εφαρμογή μακροχρόνιας φαρμακευτικής θεραπείας και σωματικής άσκησης.

Η επιληψία είναι μία χρόνια κατάσταση όπου εμφανίζονται επαναλαμβανόμενα επεισόδια επιληπτικής κρίσης, λόγω μιας υπάρχουσας εγκεφαλικής βλάβης. Η επιληπτική κρίση είναι ένα επεισόδιο ανώμαλης ηλεκτρικής δραστηριότητας σε κάποιο σημείο του εγκεφάλου, το οποίο μπορεί να προκαλέσει απώλεια των αισθήσεων ή σπασμούς, αλλά και μια σειρά από άλλα νευρολογικά συμπτώματα.

Σε γενικές γραμμές τα νευρικά κύτταρα (ή νευρώνες), υπό φυσιολογικές συνθήκες, παράγουν ηλεκτροχημικές ώσεις οι οποίες μεταφέρονται και επιδρούν σε άλλα νεύρα, μύες και αδένες, παράγοντας έτσι σκέψεις, αισθήσεις και διάφορες δράσεις.

Κατά την επιληπτική κρίση διαταράσσεται η φυσιολογική λειτουργία των νευρώνων, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μη φυσιολογικών αισθήσεων, συναισθημάτων, συμπεριφοράς, ή καμιά φορά, εμφάνιση σπασμών και απώλεια της συνείδησης. Κατά τη διάρκεια μιας επιληπτικής κρίσεως οι νευρώνες μπορεί να λειτουργούν με συχνότητες μέχρι 500 παλμούς το δευτερόλεπτο, πολύ ταχύτερα από το φυσιολογικό. Σε μερικούς ανθρώπους αυτό συμβαίνει μόνο περιστασιακά, ενώ σε άλλους μπορεί να εμφανίζεται μέχρι και εκατοντάδες φορές την ημέρα.

Ποιες μορφές μπορεί να έχει μια επιληπτική κρίση;

Η επιληπτική κρίση μπορεί να έχει πάρα πολλές μορφές, ανάλογα με το σημείο του εγκεφάλου που σχετίζεται. Μια βλάβη στο κέντρο που ελέγχει την κίνηση στο χέρι θα προκαλέσει σπασμούς στο χέρι και ούτω καθεξής. Όταν η ανώμαλη ηλεκτρική δραστηριότητα επεκταθεί και στα 2 ημισφαίρια του εγκεφάλου, η επιληπτική κρίση γενικεύεται και τότε έχουμε απώλεια των αισθήσεων.

Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί με τα εξής:

1. Σπασμούς, όπως προαναφέρθηκε, είτε κλονικούς (όταν δηλαδή τρέμουν τα χέρια ή και τα πόδια), είτε τονικούς (όταν τα χέρια ή τα πόδια μένουν καθηλωμένα σε σύσπαση), είτε μυοκλονικούς (σαν τινάγματα).
2. Αισθητικές διαταραχές, όπως μουδιάσματα ή αίσθηση ηλεκτρικού ρεύματος.
3. Οπτικές διαταραχές, όπως λάμψεις ή ζιγκ-ζαγκ.
4. Ακουστικές διαταραχές, όπως απλοί ήχοι ή ακόμα και μουσικά κομμάτια.
5. Γρήγορο ανοιγοκλείσιμο των ματιών (σπασμοί στους βλεφαρικούς μυες) ή βολβοστροφή (όταν «γυρίζουν τα μάτια»).
6. Περίεργη αιφνίδια συμπεριφορά, δηλαδή ο ασθενής καθηλώνει το βλέμμα του «σαν χαμένος», κάνει αυτόματες στερεοτυπικές κινήσεις όπως τρίβει τα χέρια του, κάνει σαν να μασάει, περπατάει γύρω γύρω σαν σε κύκλο, κλπ.
7. Απώλεια ούρων ή και κοπράνων, δάγκωμα της γλώσσας.
8. Οσφρητικές διαταραχές, όπως αίσθηση άσχημης μυρωδιάς.
9. Εμφάνιση σπάνιων μορφών, όπως το deja vu, κλπ.
10. Η ατονική κρίση όπου χάνεται αιφνίδια ο μυϊκός τόνος σε όλο το σώμα και ο ασθενής πέφτει στο έδαφος.
11. Δυσκολία στην ομιλία, μπέρδεμα, σταμάτημα της ομιλίας, σιελόρροια, μασητικοί ήχοι και κινήσεις, τρίξιμο των δοντιών.

Τι προηγείται της επιληπτικής κρίσης και τι ακολουθεί

Υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά συμπτώματα που εκδηλώνονται σε ορισμένους ασθενείς, οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι θα ακολουθήσει η “κυρίως” κρίση. Τέτοια συμπτώματα είναι οι στομαχικές ενοχλήσεις, οι περίεργες μυρωδιές, οι οπτικές διαταραχές, η ευχάριστη ή δυσάρεστη αίσθηση, ο φόβος ή πανικός, η ζάλη, ο πονοκέφαλος ή και η ναυτία.

Μπορεί πάντως να σταματήσει απότομα και ο ασθενής να επανέλθει στην πρότερη κατάσταση, χωρίς μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις να έχει συνείδηση του τι συνέβη. Σε άλλες περιπτώσεις ο ασθενής «βγαίνει» σταδιακά από την κρίση με συμπτώματα όπως ζάλη, πονοκέφαλο, υπνηλία, φόβο, σύγχυση, δίψα, αίσθημα ντροπής, μυϊκή αδυναμία, δυσκολία στην ομιλία κλπ.

Από τι προκαλείται

Η διαταραχή του ρυθμού λειτουργίας των νευρώνων στις μισές από τις περιπτώσεις είναι αγνώστου αιτιολογίας. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις μπορεί να οφείλεται σε λοίμωξη, σε τραυματισμό ή σε άλλα γνωστά προβλήματα.

Όσον αφορά την κληρονομικότητα, φαίνεται ότι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους για την εκδήλωση της. Μερικοί τύποι επιληψίας έχει βρεθεί ότι οφείλονται σε συγκεκριμένο γονίδιο. Πολλοί άλλοι τύποι έχουν την τάση να διατρέχουν κατά οικογένειες, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα γονίδια επηρεάζουν την εκδήλωση της επιληψίας.

Άλλες εμφανείς αιτίες που προκαλούν επιληψία είναι διάφοροι όγκοι του εγκεφάλου, ο αλκοολισμός, καθώς και η νόσος Αλτσχάιμερ. Επίσης, διάφορα εγκεφαλικά και καρδιακά επεισόδια που προκαλούν στέρηση οξυγόνου στον εγκέφαλο, μπορούν να προκαλέσουν σε μερικές περιπτώσεις κρίσεις επιληψίας. Επίσης, η μηνιγγίτιδα, το AIDS, η ιογενής εγκεφαλίτιδα και άλλες λοιμώδεις ασθένειες μπορούν να οδηγήσουν σε επιληψία, όπως και ο υδροκέφαλος, ο αυτισμός, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η εγκεφαλική παράλυση, το σύνδρομο Landau-Kleffner, η νευροϊνωμάτωση, η νευρο-κυστικέρκωση (παρασίτωση), η δυσανεξία στην γλουτένη, οι δηλητηριάσεις (μόλυβδος, μονοξείδιο, κλπ), τα φάρμακα (υπερδοσολογία αντικαταθλιπτικών, ναρκωτικά, υπερβολικό κάπνισμα), η έλλειψη ύπνου, οι ορμονικές διαταραχές, το στρες και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

Αντιμετώπιση

Προς το παρόν η επιληψία δεν μπορεί να ιαθεί πλήρως, ωστόσο για μερικά επιληπτικά άτομα ουσιαστικά εξαφανίζεται. Είναι πάντως πιθανό οι σπασμοί τους να μειωθούν ή και να διακοπούν τελείως με την πάροδο του χρόνου. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί εάν η επιληψία ελέγχεται καλώς με τη βοήθεια φαρμάκων ή εάν ο ασθενής έχει υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για την επιληψία. Οι λύσεις αυτές εξαρτώνται από το είδος και τη συχνότητα των κρίσεων.

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μία αυτοάνοση ασθένεια, η οποία προκαλεί χρόνια φλεγμονή των αρθρώσεων ή και άλλων οργάνων του σώματος. Με τον όρο αυτοάνοση προσδιορίζεται η νόσος που εμφανίζεται όταν οι ιστοί του σώματος λανθασμένα γίνονται αντικείμενο επίθεσης από το ανοσοποιητικό σύστημα του ιδίου του οργανισμού.

Η συγκεκριμένη ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί και στα παιδία και στους ενήλικες. Συχνότερα όμως αρχίζει μετά την ηλικία των 40 ετών και πριν τα 60. Η κατανομή της στα φύλα παρουσιάζει μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες ενώ στη λευκή φυλή είναι συχνότερη.

Επειδή αυτή η φλεγμονή μπορεί να αφορά πολλά όργανα του σώματος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα χαρακτηρίζεται σαν συστηματική νόσος και γι’ αυτό μερικές φορές ονομάζεται ρευματοειδής ασθένεια. Παρόλο που είναι χρόνια, οι ασθενείς μπορεί να παραμένουν χωρίς συμπτώματα επί μεγάλα χρονικά διαστήματα. Σε γενικές γραμμές πάντως, αρχικά παρουσιάζεται δυσκινησία στις μικρές αρθρώσεις (τα δάκτυλα) και ακολούθως στις μεγάλες (ισχία). Οι πόνοι και η δυσκινησία στις αρθρώσεις έχουν κυρίως πρωινό χαρακτήρα, ενώ πρήξιμο, αύξηση θερμοκρασίας και παραμόρφωση των αρθρώσεων αποτελούν επίσης χαρακτηριστικά συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Σημειώνεται πως όλα τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσμα την οστεοαρθρίτιδα (καταστροφή αρθρώσεως).

Στα συμπτώματα επίσης, όταν η νόσος είναι ενεργός, περιλαμβάνονται και η γενικευμένη κόπωση και η έλλειψη όρεξης. Στα παιδιά περιλαμβάνουν ευερεθιστότητα, απώλεια της όρεξης, χωλότητα (κουτσαίνουν) και συχνό κλάμα.

Αιτία και παράγοντες κινδύνου

Η αιτία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας παραμένει άγνωστη. Πολλοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί κατά καιρούς όμως τίποτε δεν έχει αποδειχθεί. Έχει διαπιστωθεί μόνον ότι μερικά γονίδια αυξάνουν τον κίνδυνο για την ρευματοειδής αρθρίτιδα, ενώ επίσης διάφοροι παράγοντες του περιβάλλοντος φαίνεται ότι διαδραματίζουν κάποιο ρόλο για την πρόκληση της. Για παράδειγμα, έχει αναφερθεί ότι το κάπνισμα, η έκθεση σε πυριτικά άλατα καθώς και η χρόνια περιοδοντική νόσος αυξάνουν τον κίνδυνο για την ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Θεραπεία

Η συντηρητική αγωγή αποτελεί κατά βάση το στάδιο της θεραπείας πριν την ολική καταστροφή της άρθρωσης. Αυτή γίνεται με τη χρήση αντιφλεγμονωδών μη στεροειδών, αναλγητικών, ειδικών αντιρρευματικών φαρμάκων και σκευασμάτων κορτιζόνης, καθώς και φυσικοθεραπείας και κινησιοθεραπείας. Σε προχωρημένες καταστάσεις η χειρουργική αντικατάσταση των αρθρώσεων (ολική αρθροπλαστική) είναι η τελική λύση για την αντιμετώπιση των κινητικών δυσχερειών.

Πρόγνωση

Υπάρχουν πολλά ειδικά τεστ που σε συνδυασμό πάντα με το ιστορικό και την κλινική εικόνα, μπορούν να οδηγήσουν στην ορθή διάγνωση. Με την εμφάνιση πάντως των πρώτων συμπτωμάτων της ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι σημαντική αξία η διατήρηση της κίνησης των αρθρώσεων με φυσιοθεραπευτική προσέγγιση. Τέλος, τονίζεται ότι οι καπνιστές επηρεάζονται περισσότερο όσον αφορά την εμφάνιση των επιπλοκών.

Το άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονή των βρόγχων (αγωγοί αέρος προς τους πνεύμονες), η οποία προκαλεί οίδημα και στένωση (σύσπαση) του αυλού τους.

Σήμερα αποτελεί σήμερα τη συχνότερη χρόνια νόσο σε παιδιά, προσβάλλοντας ένα στα 15. Η προσβολή του άσθματος αφορά μόνο τον αυλό του βρόγχου και όχι τις κυψελίδες ή τον πνευμονικό ιστό. Η στένωση αυτή προκαλείται μέσω τριών παραγόντων: Φλεγμονή, βρογχόσπασμο και υπεραντιδραστικότητα, ενώ συνήθως είναι είτε πλήρως, είτε μερικώς αναστρέψιμη με τη βοήθεια των διαφόρων φαρμάκων.

Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται η δύσπνοια, ο συριγμός, ο βήχας και το σφίξιμο στο στήθος.

Που οφείλεται

Σε πολλές περιπτώσεις το άσθμα είναι κληρονομική νόσος. Άλλοι παράγοντες που μπορούν να το πυροδοτήσουν είναι:

1. Αλλεργία: Η αλλεργία είναι ιδιαίτερη συχνή στα νεαρά άτομα. Στις πιο γνωστές ουσίες που προκαλούν αλλεργία, ανήκουν γύρεις διαφόρων δένδρων ή φυτών, μύκητες, οικιακή σκόνη (ή καλύτερα παράσιτα που ζουν στη σκόνη), τρίχες ή λέπια ζώων, πούπουλα, φάρμακα και τροφές όπως π.χ. τα γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά, σιτάρι, καρύδια, σοκολάτα, ψάρι, οστρακοειδή κ.ά.

2. Λοιμώξεις κυρίως του αναπνευστικού συστήματος όπως π.χ. κρυολογήματα, γρίπη, ιγμορίτιδα κ.ά.

3. Ψυχολογικοί παράγοντες όπως έντονη χαρά ή λύπη.

4. Περιβαλλοντολογικοί παράγοντες όπως η αναπνοή καπνών και μολυσμένου ατμοσφαιρικού αέρα.

5. Επαγγελματικοί παράγοντες όπως η εισπνοή σκόνης  ή αερίων μπορούν να προκαλέσουν την εμφάνιση της ειδικής μορφής άσθματος που λέγεται επαγγελματικό. Το αλεύρι, τα ρινίσματα ξύλου, οι αναθυμιάσεις χρωμάτων ή λιωμένων μετάλλων, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα ουσιών που συναντώνται στον εργασιακό χώρο και που πολλές φορές ευθύνονται για την πρόκληση επαγγελματικού άσθματος.

Σε πολλές περιπτώσεις πολλοί ασθενείς δεν γνωρίζουν ότι έχουν άσθμα, υποεκτιμούν τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων τους και δεν επισκέπτονται τον γιατρό τους. Γενικά έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ασθενών και περιορίζει την συμμετοχή τους στις καθημερινές δραστηριότητες.

Μύθοι και αλήθειες

Το άσθμα δεν είναι μια ψυχολογική νόσος. Όμως διάφορες συναισθηματικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση συμπτωμάτων. Στα παιδιά σε ποσοστό 30% έως 70%, αυτή η κατάσταση μπορεί να αδρανοποιηθεί κατά την εφηβική ηλικία. Όμως τα συμπτώματα μπορεί να επανέλθουν σε οποιαδήποτε στιγμή κατά την ενήλικο ζωή. Ως προς τη θεραπεία δεν υπάρχει απόλυτη ίαση για το άσθμα. Ωστόσο η νόσος μπορεί να ελεγχθεί στους περισσότερους ασθενείς με καλή ιατρική φροντίδα.

Το άσθμα θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη επειδή το μη ελεγχόμενο άσθμα μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την ανάγκη για επείγουσα εισαγωγή σε νοσοκομείο και ακόμη και το θάνατο. Ως προς την κληρονομικότητα, οι πιθανότητες για να εμφανίσει κάποιος άσθμα αυξάνονται εάν ένας ή αμφότεροι οι γονείς πάσχουν από αυτό. Η αλλαγή περιβάλλοντος μπορεί προσωρινά να βελτιώσει τα συμπτώματα του άσθματος, αλλά δεν πρόκειται να το θεραπεύσει. Λίγα χρόνια μετά την εγκατάσταση σε μια νέα τοποθεσία, πολλά άτομα ευαισθητοποιούνται στο νέο περιβάλλον και τα συμπτώματα του άσθματος επιστρέφουν με την ίδια η ακόμη μεγαλύτερη ένταση από προηγουμένως.

Η κολύμβηση αποτελεί μια άριστη άσκηση για τα άτομα που πάσχουν από άσθμα. Από την άλλη πλευρά, η άσκηση σε περιβάλλον ξηρού, παγωμένου αέρα μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση κρίσης άσθματος σε μερικούς. Το άσθμα ελέγχεται καλύτερα εάν έχει σχεδιαστεί ένα προσεκτικό σχέδιο αντιμετώπισης του από τον γιατρό, στο οποίο περιλαμβάνονται τα φάρμακα που προορίζονται για ταχεία ανακούφιση καθώς και εκείνα που προορίζονται για τον μακροχρόνιο έλεγχο του. Σημειώνεται ότι τα φάρμακα κατά του άσθματος δεν προκαλούν εξάρτηση.

Όπως προαναφέρθηκε, αποτελεί τη συχνότερη χρόνια ασθένεια για τα παιδιά, προσβάλλοντας 1 στα 15 περίπου. Υπολογίζεται ότι ποσοστό περίπου 8% των ενηλίκων υποφέρει από άσθμα. Ενώ ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από άσθμα συνεχίζει να αυξάνεται, ο ρυθμός των εισαγωγών στα νοσοκομεία λόγω άσθματος καθώς και ο αριθμός των θανάτων λόγω άσθματος έχει μειωθεί από τα μέσα της δεκαετίας του 80.

Ένα ποσοστό 70% έως 80% των παιδιών και 50% των ενηλίκων που πάσχουν από άσθμα, έχουν επίσης προβλήματα με τις αλλεργίες. Όπως τονίστηκε προηγουμένως, ο παράγων φλεγμονή, είναι ο πρώτος και ο πιο σημαντικός παράγοντας που ευθύνεται για την στένωση των βρόγχων. Το εσωτερικό των βρόγχων εμφανίζεται έντονα ερυθρό, ερεθισμένο και διογκωμένο.

Η φλεγμονή αυξάνει το πάχος του τοιχώματος και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, ελάττωση της διόδου για τη ροή του αέρα προς τους πνεύμονες. Η φλεγμονή προκαλείται σαν απάντηση σε κάποιο αλλεργιογόνο ή σε κάποια ερεθιστική ουσία και είναι το αποτέλεσμα της δράσης ορισμένων χημικών ουσιών (ισταμίνη, λευκοτριένια και άλλες).

Οι ιστοί που φλεγμαίνουν, παράγουν περίσσεια  κολλώδους βλέννης εντός των βρόγχων. Η βλέννη αυτή σχηματίζει βύσματα τα οποία αποφράσσουν τους μικρότερους αεραγωγούς. Στην περιοχή συναθροίζονται ειδικά κύτταρα αλλεργίας και φλεγμονής (ηωσινόφιλα και λευκά αιμοσφαίρια), τα οποία προκαλούν καταστροφή ιστών. Τα κατεστραμμένα αυτά κύτταρα, παραμένουν εντός των αεραγωγών, συμβάλλοντας έτσι σε περαιτέρω στένωση.

Ο βρογχόσπασμος είναι η σύσπαση των μυών που περιβάλλουν τους βρόγχους. Προκαλείται κατά τη διάρκεια μιας κρίσης άσθματος. Ο βρογχόσπασμος επιδεινώνει περαιτέρω την στένωση. Μπορεί να εμφανιστεί σε όλους ανθρώπους και μπορεί να προκληθεί από την εισπνοή παγωμένου η ξηρού αέρα.

Η χρόνια φλεγμονή και ο βρογχόσπασμος καθιστούν εξαιρετικά ευαίσθητους τους βρόγχους στα άλλεργιογόνα, τις ερεθιστικές ουσίες και τις λοιμώξεις. Η έκθεση σε αυτούς τους παράγοντες μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα προοδευτικά μεγαλύτερη φλεγμονή και στένωση. Ο συνδυασμός των τριών αυτών παραγόντων έχει σαν αποτέλεσμα δυσκολία στην εκπνοή. Λόγω του γεγονότος αυτού ο ασθενής πρέπει να καταβάλει προσπάθεια για να εκπνεύσει τον αέρα ώστε να ξεπεράσει την στένωση. Έτσι προκαλείται από τυπικός, χαρακτηριστικός συριγμός. Η μείωση της ροής του αέρα μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα λιγότερο οξυγόνο στο αίμα. Αν αυτό γίνει πολύ σοβαρό μπορεί να συσσωρευτεί διοξείδιο του άνθρακα σε επικίνδυνο βαθμό στο αίμα.

Photo credit: meg’s my name / Foter.com / CC BY-NC-ND